Ontucht voor de rechter

Transcriptie

1 Ontucht voor de rechter Congres Veilig Verder, Ellen van der Staal

2 Inhoud van de presentatie Mandaat van de Nationaal Rapporteur Ontucht voor de rechter: de aanleiding van het onderzoek Deel 1: de zaken Deel 2: de straffen Welke straffen krijgen daders? Hoe komen de straffen tot stand? Conclusie & aanbevelingen 2 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

3 De Nationaal Rapporteur De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen rapporteert aan de regering over de aard en omvang van mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen in Nederland. De Nationaal Rapporteur monitort de effecten van het beleid dat op deze terreinen wordt gevoerd en doet aanbevelingen om de aanpak van mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen te verbeteren. Corinne Dettmeijer-Vermeulen 3 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

4 Aanleiding van het onderzoek 4 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

5 De steekproef N= 600 n= en en 2013 Databestand Openbaar Ministerie 5 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

6 Deel 1: De zaken 6 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

7 Wie zijn de daders? 97% = man 7 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

8 Waar worden deze daders voor veroordeeld? Wetsartikelen Binnendringen bij een kind onder de 12 jaar Art. 244 Sr 12 jaar gevangenisstraf Percentage 20% Binnendringen bij een kind tussen de jaar Art. 245 Sr 8 jaar gevangenisstraf 32% Ontuchtige handelingen met een kind onder de 16 jr Art. 247 Sr 6 jaar gevangenisstraf 39% Ontucht met aan zorg toevertrouwde minderjarige Art. 249 lid 1-6 jaar gevangenisstraf 9% Totaal 100% (N=280) 8 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

9 De aard van de seksuele handelingen Categorieën seksuele handeling Percentage Categorie 1 - Corrumperen en uitkleden slachtoffers 1% Categorie 2 - Aanraking m.u.v. de naakte geslachtsdelen 10% Categorie 3 Aanraking geslachtsdelen en binnendringen anders dan met een geslachtsdeel 45% Categorie 4 Penetratie met een geslachtsdeel 44% Onbekend 1% Totaal 100% (N=280) 9 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

10 Wie zijn de slachtoffers? 85% is een meisje. De gemiddelde leeftijd is 10.4 jaar (SD=3,5 jaar). 10 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

11 (Hoe) kennen slachtoffer en dader elkaar? 11 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

12 Deel 2: De straffen 12 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

13 De onderzoeksvragen 1. Welke straffen en maatregelen legt de rechter op aan daders van hands-on ontucht? 2. Als daders een gevangenisstraf krijgen, hoe lang duurt deze dan? 3. In hoeverre verschillen de strafeis en strafoplegging van elkaar? 4. Welke factoren zijn statistisch gezien van invloed op de geëiste en opgelegde strafmodaliteit? 5. Welke factoren zijn statistisch gezien van invloed op de geëiste en opgelegde duur van de gevangenisstraf? 6. Welke factoren weegt de rechter mee bij het bepalen van de strafmaat, uitgaande van de strafmotivering zoals weergegeven in het vonnis? 13 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

14 De straffen en maatregelen Strafmodaliteiten Percentage Geheel onvoorwaardelijke gevangenisstraf 16% Deels voorwaardelijke gevangenisstraf 41% Geheel voorwaardelijke gevangenisstraf 36% (Deels) (on)voorwaardelijke taakstraf 6% Schuldigverklaring zonder straf 1% Totaal 100% (N=140) 5% van de daders kreeg TBS of PIJ 14 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

15 De duur van de gevangenisstraf (N=80) 15 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

16 Strafeis versus strafoplegging Samenhang Hoe zwaarder en hoger het OM eist, hoe zwaarder en hoger de rechter oplegt Significante verschillen - Strafmodaliteit: In 20% van de zaken kiest de rechter voor een lichtere straf - Strafduur: In 75% van de zaken legt de rechter een kortere gevangenisstraf op 16 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

17 Wat de statistiek ons vertelt: 13 factoren Juridische kenmerken Strafbedreiging (o.b.v. wetsartikelen) Meerdaadse samenloop Strafverzwaringsgronden Art. 248 Sr Delictkenmerken Duur misbruikperiode Relatie slachtoffer-dader Aantal slachtoffers Aard seksuele handelingen Proceskenmerken Feiten bekennen/ontkennen Geëiste strafduur Daderkenmerken Slachtofferkenmerken Leeftijd slachtoffer Geslacht slachtoffer Relevant strafblad Toerekeningsvatbaarheid 17 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

18 Wat de statistiek ons vertelt: geëiste strafmodaliteit Multinomiale logistische regressie (n= 112): χ2(16)=60,54; p<0, Ontucht voor de rechter 8 december 2016

19 Wat de statistiek ons vertelt: opgelegde strafmodaliteit? 19 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

20 Wat de statistiek ons vertelt: geëiste strafduur Meest voorspellend (ß= -0,40) Multipele regressie (n= 80): F(4,75)=15,16; p<0, Ontucht voor de rechter 8 december 2016

21 Wat de statistiek ons vertelt: opgelegde strafduur Multipele regressie (n= 74): F(5,68)=66,03; p<0,001. Meest voorspellend (ß=0,81) 21 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

22 Conclusie: Wat de statistiek ons vertelt 22 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

23 Wat de rechter ons vertelt Wat Context Wie Strafmotivering Gevolgen Strafmotivering Hoe 23 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

24 Categorie 1: Wat heeft de dader precies gedaan? Ernstig feit begaan Inbreuk op lichamelijk, geestelijke of seksuele integriteit van het slachtoffer Mogelijke gevolgen van het misbruik op het slachtoffer 24 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

25 Categorie 2: Wie is de dader? Strafblad Leeftijd Het blanco strafblad werkt de ene keer verlagend, de andere keer neutraal Zowel jonge als hoge leeftijd kan straf verlagend werken Toerekeningsvatbaarheid Recidiverisico Van de verminderd toerekeningsvatbare daders krijgt slechts 40% strafverlaging Hoog-risicodaders: 1 op de 8 geen behandeling Laag-risicodaders: in 68% te zware behandeling 25 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

26 Categorie 3: Hoe is het feit begaan? Dwang en initiatief Moet geen effect hebben op straf, maar afwezigheid dwang werkt soms straf verlagend Duur van misbruik Weinig aandacht aan besteed, weinig invloed op straf 26 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

27 Categorie 4: Wat zijn de gevolgen van het feit? Slachtoffer Psychische problemen Uit huis, lagere cijfers of overplaatsen naar andere school Lichamelijke gevolgen Pijn, zwangerschap Indirecte slachtoffers Familie Dader Straf nadelig persoonlijke omstandigheden & gezinsleven Overig Bedreigd door familie slachtoffer, reactie gemeente & media-aandacht Maatschappij Verontwaardiging Onrust Onveiligheid 27 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

28 Categorie 5: Wat is de context van het feit? Leeftijdsverschil Eigen behoeftes voorop Lange tijd tussen feit & behandeling door de rechter Speelt in 1 op de 5 zaken een rol, werkt bijna altijd straf verlagend 28 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

29 Conclusie: Wat de rechter ons vertelt 1. Er is weinig lijn te ontdekken in het al dan niet betrekken van een bepaalde factor in de strafmotivering. 2. De waardering van factoren is verschillend en vaak onduidelijk. 3. De weging van de onderlinge verhouding van de factoren in de strafmotivering is in de meeste gevallen niet duidelijk. Strafmotivering biedt weinig houvast 29 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

30 Statistiek versus de rechter Strafeis, aard handeling, geslacht en leeftijd slachtoffer? 30 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

31 De aanbevelingen 31 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

32 Vier aanbevelingen #1. Er moet een kader komen voor de straftoemeting in ontuchtzaken #3. Betrek de minderjarigheid van het slachtoffer als factor bij de snelheid van afhandeling van zedenzaken #2. Neem in de strafmotivering in ontuchtzaken (ten minste) de waardering op van de factoren die tot de straf hebben geleid en maak inzichtelijk wat hun onderlinge weging is #4. Benut de wettelijke mogelijkheden tot strafverzwaring bij het bepalen van de strafeis en strafoplegging in ontuchtzaken 32 Ontucht voor de rechter 8 december 2016

33 Ontucht voor de rechter 8 december Ontucht voor de rechter 8 december 2016