PLAN VAN AANPAK ASBESTDAKEN OSS

Transcriptie

1 PLAN VAN AANPAK ASBESTDAKEN OSS Project Inventarisatie, bewustwording en maatregelen verbod asbestdaken Datum 16 januari 2018 Versie 3: definitief ter vaststelling college van B&W Auteur Merijn Broeders, afdeling Leefomgeving, Wonen en Economie Plan van aanpak Asbestdaken Oss 1

2 Inhoud 1. INLEIDING... 3 Aanleiding PROBLEEMOMSCHRIJVING Asbest en gezondheid Waarom zijn asbestdaken nu een risico? Verbod op asbestdaken Welke rol heeft een gemeente? Welke rol heeft de regio? Wat doet de provincie? Relatie met andere terreinen PROJECT Doelstelling Uitgangspunten Resultaten Doelgroepen Kosten FASERING TOELICHTING STAPPEN Asbestinventarisatie Bewustwording Opzetten doelgroepgerichte aanpak Onderzoeken verbetering inname asbest milieustraat Discussie over rol en inzet stimuleringsmaatregelen Regionale en provinciale afstemming Kwartaalplanning Plan van aanpak Asbestdaken Oss 2

3 Project: Asbestvrij Oss inventarisatie, bewustwording en maatregelen verbod asbestdaken Opdrachtnemer: LWE Merijn Broeders Opdrachtgever: College van B&W Johan van der Schoot 1. INLEIDING Aanleiding Gemeenten hebben vanuit toezicht en handhaving taken op het gebied van asbestsaneringen. Asbestdaken vormen een specifiek onderwerp. Per 2024 geldt het verbod op asbestdaken. Dat lijkt nog ver weg. Maar de opgave is groot en asbest vormt een risico voor de volksgezondheid. Daarom willen we via een lokale en regionale aanpak nu al asbestsaneringen van daken stimuleren. De motie uit onze gemeenteraad van 13 juli 2017 is een extra stimulans om de aanpak van asbestdaken in Oss op te pakken. Het onderwerp asbestdaken heeft al langer onze aandacht. Asbest vormt de afgelopen jaren een vast onderwerp binnen andere projecten zoals vrijkomende agrarische bebouwing en de duurzame energieopgave. Bestuurlijk spreken we hierover onder andere met ODBN, provincie, G32, ZLTO, Rabobank, woningcoöperaties en AgrifoodCapital. Naar aanleiding van de hagelschades in augustus 2015 hebben wij ons met succes richting provincie hard gemaakt om de toen net vervallen subsidieregeling asbest eraf, zon erop te verlengen. Dit plan van aanpak gaat in op de concrete stappen die we in 2018 willen zetten op welke maatregelen we nemen in de jaren daarna totdat het verbod op asbestdaken in 2024 van kracht wordt. Concreet willen we in 2018 een gemeentebrede asbestinventarisatie uitvoeren, binnen de milieustraat voorzieningen treffen, starten met bewustwording en een doelgroepgerichte aanpak formuleren. 2. PROBLEEMOMSCHRIJVING 2.1 Asbest en gezondheid Asbestvezels kunnen na langdurige blootstelling leiden tot levensgevaarlijke ziekten. Zolang asbest vastzit in ander materiaal is het niet per se gevaarlijk. Het wordt een risico voor de gezondheid als de asbestvezels vrijkomen en kunnen worden ingeademd. Daarom wil de overheid blootstelling aan asbestvezels voorkomen. 2.2 Waarom zijn asbestdaken nu een risico? Tot 1993 is er asbest gebruikt in gebouwen. Vanaf 1994 geldt er een verbod op de toepassing van asbest. Asbest werd onder andere gebruikt in daken, rookkanalen, vloerbedekking. Asbest, en dan voornamelijk asbestdaken, welke bloot staan aan de buitenlucht zijn nu minimaal 25 jaar oud. In de buitenlucht verweren de asbestdaken en komen de asbestdeeltjes vrij in de buitenlucht. Daarnaast kennen we in Oss ook voorbeelden van acute situaties als het gaat om het vrijkomen van asbest. Bij verbouwingen bijvoorbeeld. Een forse hagelbui kan ervoor zorgen dat er asbest vrij Plan van aanpak Asbestdaken Oss 3

4 komt, maar ook bij bijvoorbeeld (stal)branden. We kennen ook dumpingen van asbest. In al deze gevallen is er direct een gezondheidsprobleem voor de omwonenden en is een (dure) asbestsanering noodzakelijk. 2.3 Verbod op asbestdaken De Rijksoverheid heeft in 2015 aangekondigd dat vanaf 2024 asbestdaken worden verboden. Dat betekent dat eigenaren van gebouwen met asbesthoudende dakbedekking deze voor die tijd moeten verwijderen. De wettelijke verankering van dit verbod moet nog worden vastgesteld. 2.4 Welke rol heeft een gemeente? De eigenaar van het gebouw is en blijft zelf verantwoordelijk voor de veilige verwijdering van het asbestdak. De gemeente houdt als bevoegd gezag toezicht op het verwijderen van asbest en verleent sloopvergunningen. Onder de 35 m 2 mag een eigenaar onder strikte voorwaarden het asbest zelf verwijderen en aanleveren bij de milieustraat. Boven de 35 m 2 moet de eigenaar een sloopmelding bij de gemeente doen als hij asbest gaat verwijderen. Een gecertificeerd bedrijf verwijdert dan het asbest. In 2016 en 2017 hebben we in de gemeente Oss respectievelijk 432 en 451 sloopmeldingen gehad. Het overgrote deel betreft het saneren van asbestdaken. De toezicht- en handhavende rol geldt ook voor het toekomstige verbod op asbestdaken in Na 1 januari 2024 kan de gemeenten eigenaren via een dwangsom dwingen om het dan verboden asbestdak te verwijderen. Als gemeente vinden we het belangrijk om voor het verbod zoveel mogelijk mensen te informeren over het verbod op asbestdaken. We willen, waar mogelijk, de drempel voor saneringen zo laag mogelijk maken en ruimte voor een aanpak op maat bieden. Door tijdig vóór het verbod hierop in te zetten, proberen we te stimuleren dat al eerder wordt gesaneerd. In tijd verspreide sanering vermindert de capaciteitsproblemen die saneerders voorzien. En als tijdig gesaneerd wordt, voorkomt dat lastige handhavingstrajecten. 2.5 Welke rol heeft de regio? De asbestproblematiek en het aanstaande verbod is geen uniek Osse situatie. In heel Nederland is asbest verwerkt. Dat maakt een aanpak op een grotere schaal mogelijk. De Omgevingsdienst Brabant Noord heeft samen met haar deelnemers een (ambtelijke) kopgroep opgezet om tot een regionale Routekaart Asbest te komen. Als Oss participeren we daarin en sturen we mee om een zo efficiënt mogelijke aanpak op te zetten, waarbij we zoveel mogelijk massa maken. De doelstellingen van de regio komen overeen met onze doelstellingen. De regionale kopgroep zet in op 5 thema s: 1. Communicatie 2. Monitoring voortgang sanering asbestdaken: waaronder nulmeting/inventarisatie 3. Handen uit de mouwen: doelgroep-aanpak/pilots in de buurt 4. Ondersteunen van saneringen: financiële ondersteuning, informatieloket, agrarische sector 5. Regionale coördinatie & samenwerking: kennisplatform, bijeenkomsten etc. Plan van aanpak Asbestdaken Oss 4

5 Op dit moment voert de Omgevingsdienst Brabant Noord voor Oss al (wettelijke) asbesttaken uit. In het basistakenpakket van de Omgevingsdiensten is het milieutoezicht op bedrijfsmatige asbestsanering en het toezicht op op- en overslaan van verwijderd asbest opgenomen. Veel inhoudelijke expertise zit dan ook bij de ODBN. 2.6 Wat doet de provincie? De provincie schrijft in het Uitvoeringsprogramma ondersteunende maatregelen transitie veehouderij dat zij een collectieve sloop- en asbestsanering gaat ondersteunen. Hiervoor heeft de provincie in ,- gereserveerd. Ook met de maatregel stal eraf, zon erop moet de hoeveelheid asbest voor de doelgroep gebouwen in het buitengebied afnemen. In 2018 zal de provincie hiervoor een businesscase opstellen. Dit wordt in de provinciale plannen gelinkt aan de energietransitie en het tegengaan van leegstand van agrarische bebouwing. Bebouwing waarop vaak asbest voorkomt. De provincie neemt daarnaast deel aan het Bestuurlijk Platform Omgevingsdrecht (BPO) waarin de drie omgevingsdiensten van Brabant in vertegenwoordigd zijn. Een van de speerpunten vormt het verbod op asbestdaken in Relatie met andere terreinen Asbestsaneringen zijn vaak kostbaar. Op dit moment is het nog mogelijk om hier subsidie van de Rijksoverheid voor te krijgen (a 4,50 per vierkante meter met een maximum van ,-). Particulieren, (agrarische) ondernemingen, non-profit organisaties of overheden kunnen deze subsidie aanvragen. Deze regeling houdt naar verwachting op in Over het algemeen houden ondernemers die volop in bedrijf zijn rekening met een asbestsanering en de bijbehorende investering. Ook vanuit verzekeraars wordt er druk uitgeoefend op ondernemers: gebouwen met asbestdaken zijn niet of minder goed verzekerbaar of de premie stijgt hard. Eigenaren met minder grote investeringsmogelijkheden vormen een uitdaging. Welke mogelijkheden zijn er om deze groep (particulieren en (ex-)ondernemers) te bewegen tot sanering? Dit gegeven legt dan ook de relatie met bijvoorbeeld de vrijkomende agrarische bebouwing (leegstaande stallen) door stoppende boeren. De aanwezigheid van asbest in een gebouw drukt de waarde sterk en daarmee ook de verkoopbaarheid en de ruimte voor investeringen en hergebruik. Het energievraagstuk vormt mogelijk een kans op het creëren van een verdienmodel voor asbestsanering. In 2018 ontwikkelt de HAS samen met de gemeente Oss een businesscase voor een zogenoemde zonneboerderij. In het project Intensivering Toezicht Veehouderijen wordt de aanwezigheid van asbest geconstateerd en wordt de eigenaar geïnformeerd over mogelijkheden om asbest te saneren. 3. PROJECT 3.1 Doelstelling Het actief stimuleren van het saneren van asbestdaken voor 2024 in de gemeente Oss door inventarisatie, communicatie, doelgroepgerichte maatregelen en het zo nodig creëren van faciliteiten. Plan van aanpak Asbestdaken Oss 5

6 3.2 Uitgangspunten 1. Eigenaar is en blijft verantwoordelijk voor de asbestsanering; 2. De gemeente Oss wil zo min mogelijk handhaving toepassen vóór 2024, maar wil eerder saneren stimuleren; 3. De gemeente Oss kiest voor een gerichte doelgroepenbenadering; 4. De gemeente Oss werkt zo veel mogelijk samen om zo veel mogelijk massa te maken. 3.3 Resultaten In 2018 hebben we een gemeentebrede asbestinventarisatie uitgevoerd; - In 2018 hebben we afspraken rondom asbest en de milieustraat vastgesteld; - In 2018 is gestart met een communicatietraject om de bewustwording te vergroten; - In 2018 hebben we samen met stakeholders en experts een doelgroep-gerichte aanpak opgesteld; - In 2018 hebben we met de raad per doelgroep onze rol en maatregelen vastgesteld voor de periode en hiervoor middelen gereserveerd. 3.4 Doelgroepen We onderscheiden vier doelgroepen in dit plan van aanpak: 1. Woningen: particulier en huur Asbest zit bij woningen meestal midden in een bebouwde omgeving. Vaak zit het op schuurtjes en andere bijgebouwen. Naast verwering vormen acute situaties zoals brand en hagelschade direct een probleem voor de volksgezondheid. Asbestdaken op huizen komt niet vaak voor, vaker is het als dakbeschot gebruikt. In het kader van het verbod hoeft asbesthoudend dakbeschot niet gesaneerd te worden, het staat immers niet bloot aan de buitenlucht. Eigenaren van koopwoningen en de woningbouwverenigingen zijn verantwoordelijk voor sanering. Een particulier mag maximaal 35 m 2 asbestdak dat in goede toestand is zelf verwijderen. Dat mag alleen in strikt omschreven gevallen. Goed verpakt asbest mag ingeleverd worden bij de milieustraat. Meer dan 35m 2 asbest moet worden verwijderd door een gecertificeerd bedrijf. 2. Bedrijfsgebouwen/bedrijventerreinen Eigenaren van bedrijfsgebouwen zijn verantwoordelijk voor de sanering. We hebben geen zicht op het voorkomen van asbest op daken van bedrijfsgebouwen. Dit moet blijken uit de inventarisatie. We gaan in gesprek met deze doelgroep. 3. Gebouwen in het buitengebied Op stallen is in het verleden veel asbest gebruikt. Asbestsanering is een forse investering. Verzekeraars oefenen druk uit via premies en aanvullende voorwaarden bij aanwezigheid van asbest. De recente grote stalbranden hebben dat versterkt. Ondernemers met een toekomstperspectief houden rekening met de sanering in hun bedrijfsplannen. Leegstaande stallen vormen een extra probleem. Hier wordt niets meer verdiend. Dan kan ruimte om te investeren ontbreken. Plan van aanpak Asbestdaken Oss 6

7 4. Gemeentelijk vastgoed De gemeente Oss heeft voor haar vastgoed asbestinventarisatierapporten opgesteld. Urgente en gevaarlijke besmettingen zijn in 2012 en 2013 gesaneerd. Bij verbouwingen en renovaties wordt asbest gesaneerd. De afdeling vastgoed voert haar aanpak uit om het asbest in de resterende gebouwen vóór 2024 te saneren. 3.5 Kosten De kosten voor 2018 worden gedragen uit het budget beleidsontwikkeling milieu. In de loop van 2018 wordt duidelijk welke andere kosten we moeten maken in Plan van aanpak Asbestdaken Oss 7

8 4. FASERING Asbestinventarisatie Milieustraat Hoorzitting asbest Doelgroepen Bewustwording Raadsdiscussie rollen & maatregelen gemeente Oss Uitvoering aanpak Uitvoering aanpak Uitvoering aanpak Uitvoering aanpak woningen: koop bedrijfsgebouwen/bedrijventerreinen & huur buitengebied gemeentelijk vastgoed 2024: Verbod asbestdaken: toezicht & handhaving Plan van aanpak Asbestdaken Oss 8 Regionale afstemming/uitvoering - Provinciale afstemming taskforce

9 4.1 TOELICHTING STAPPEN ASBESTINVENTARISATIE We willen weten waar in Oss asbest ligt. Op huizen, stallen, bedrijfsgebouwen, schuurtjes etc. Als we de locaties weten kunnen we eigenaren actief benaderen en kunnen we risico s, aard en omvang beter inschatten. Een zogenaamde nulmeting maakt het ook mogelijk om de asbestopgave te monitoren. In 2018 willen we deze inventarisatie afgerond hebben. Ook in de regio is inventarisatie een eerste stap. We wegen op de criteria snelheid, betaalbaarheid en kwaliteit of Oss meedoet met de regionale inventarisatie. Qua kosten rekenen we op ,-. Dit wordt gedragen uit het budget beleidsontwikkeling milieu BEWUSTWORDING Door te starten met algemene communicatie naar onze inwoners (bijvoorbeeld via Duurzaam Oss en in overleggen met ondernemers) vragen we aandacht voor de problematiek en brengen we lokale behoeften in kaart. Samen met de afdeling Communicatie en de regionale kopgroep bepalen we deze boodschap. Daarnaast organiseren we in 2018 samen met de regionale kopgroep een hoorzitting in onze gemeente over asbest. We nodigen experts uit om met ons over het verbod en de saneringsopgave te praten en input te leveren voor onze aanpak OPZETTEN DOELGROEPGERICHTE AANPAK Eind 2018 ligt er per doelgroep een gerichte en concrete aanpak. Deze aanpak stellen we met de stakeholders per doelgroep op. Zodat we direct werken aan bewustwording van de opgave, lokale knelpunten en drempels uit de praktijk inventariseren en daarmee een set aan maatregelen kiezen die past bij de Osse doelgroepen. Voor de laatste doelgroep, het gemeentelijk vastgoed, bestaat er een aanpak gericht op het saneren van alle asbestdaken vóór ONDERZOEKEN VERBETERING INNAME ASBEST MILIEUSTRAAT Op de milieustraat wordt asbest in partijen van minder dan 35m2 ingeleverd. In 2018 willen we knelpunten in beeld hebben met betrekking tot het inleveren van asbest. Waar mogelijk verlagen we de drempel voor het aanleveren van asbest. We willen voorkomen dat asbest, dat aangeboden wordt op de milieustraat en niet aan de regels voldoet, de milieustraat weer verlaat. Dit om te voorkomen dat asbest gedumpt wordt DISCUSSIE OVER ROL EN INZET STIMULERINGSMAATREGELEN Zoals hierboven gemeld kunnen we in 2018 van start met de stappen inventarisatie, bewustwording en gesprekken met stakeholders over een doelgroepgerichte aanpak. Er moet een keuze gemaakt worden of de gemeente Oss na deze stappen ook verdere maatregelen wil, zoals stimuleringsmaatregelen voor saneringen, subsidies, gebiedsgerichte acties enzovoort. Daarom is het nodig om samen met de gemeenteraad de rol van Oss te bepalen en eventueel hiervoor benodigd budget aan de raad te vragen. Plan van aanpak Asbestdaken Oss 9

10 4.1.6 REGIONALE EN PROVINCIALE AFSTEMMING Zoals al eerder benoemd is het asbestvraagstuk geen specifieke Osse opgave. Kennisdeling en aanhaken/meesturen in regionale en provinciale netwerken is belangrijk om massa te maken, efficiënt en effectief te werken en zodoende resultaat te bereiken. Dat geeft ook meer kracht aan de lobby naar overkoepelende instanties. Daarom willen we zoveel als mogelijk meedoen bij wat er in de regio gebeurt. 4.2 Kwartaalplanning e kwartaal Projectgroep instellen Opdrachtverlening inventarisatie Stakeholdersbijeenkomsten doelgroepen plannen 2 e kwartaal Opstellen 4x doelgroepgerichte aanpakken Eventuele claims in Kadernota 2019 verwerken Werkwijze milieustraat 3 e kwartaal Raadsdiscussie rol & inzet stimuleringsmaatregelen + doelgroepgerichte aanpak 4 e kwartaal Financiële effecten verwerken in begroting 2019 Start uitvoering doelgroepgerichte aanpak Doorlopend Afstemming en uitvoering in regionaal verband Voortgang en afstemming in poho-overleg Plan van aanpak Asbestdaken Oss 10