Mebest. Mebest januari februari

Transcriptie

1 Mebest Is een uitgave van het Bedrijfschap Afbouw. 74 e jaargang nr , oktober, verschijnt 1x in de twee maanden. Informatie over: afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. Mebest januari februari

2 DENDERENDE DELTA Maakt het verschil! DAGEN! 5 halen = 4 betalen Vraag naar de actievoorwaarden bij uw Hoogste kwaliteit maskeertape Delta Tape dealer of kijk op Voor een perfect eindresultaat Compleet assortiment voor de vakman Gegarandeerde kostenbesparing Vraag uw GRATIS monster aan. Kijk op of bel:

3 Mebest is een uitgave van Adverteerdersindex Bofimex 41 ISSN X Boogaard Restaurateurs 4 Redactieadres: Bedrijfschap Afbouw, Mebest Jan Willem Kommer, hoofdredacteur Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag Telefoon: , Telefax: , jan.willem.kommer@bedrijfschapafbouw.nl Redactieraad: D.S. Wempe, NOA; J. Kuckelkorn, FNV Bouw; R. van Dijk, CNV Vakmensen; A. Terstal, BNI; G.C.E. Tomaello, NOA; P. van Herk, NOA; T. van Dijk, BNA Fotografie: Henk van der Veen, Maassluis Coba 17 Gerlo 16 Jansen B.V. Stukadoorsgroothandel 47 Vormgeving: rrdutchdesign, Leiden DTP producties: rrdutchdesign, Leiden Knauf Nederland B.V. 25 Druk: Senefelder Misset, Doetinchem Abonnementen: Adreswijzigingen uitsluitend naar: Mebest abonnementen administratie Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag Telefoon: , Telefax: , post@bedrijfschapafbouw.nl Uitgavebegeleiding: Beheermaatschappij Spoor B.V., Laren (Gld.) Lafarge Gips BV 43 Pavatex Benelux B.V. 4 Prinssen Sierpleisters B.V. 33 Advertenties: Tarieven en inlichtingen uitsluitend bij Van Vliet, Bureau voor media-advies B.V., Passage 13-31, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, Telefoon: , Fax: , f.vandenhaak@bureauvanvliet.com, Website: bureauvanvliet.com Opdrachten en materiaal worden vóór de 10e van de maand van verschijnen eveneens op dit adres verwacht. Mebest verschijnt omstreeks het einde van de maanden februari, april, juni, augustus, oktober en december. Projecten aanmelden: Heeft u een project dat interessant kan zijn voor een reportage in Mebest, dan kunt u contact opnemen met de redactie: jan.willem.kommer@bedrijfschapafbouw.nl, telefoon Schoonewil Techniek 16 Stichting Afbouwkeur 24 Strikolith B.V. 48 Dit tijdschrift verschijnt deels volgens het controlled-circulation system. Ondernemers ontvangen Mebest op grond van hun inschrijving en betalen door middel van hun heffing voor een abonnement. Georganiseerde werknemers hebben een abonnement op grond van hun lidmaatschap van de betrokken vakvereniging. Wiltec 2 Eerstvolgende uitgave: Mebest nr (december) Verschijningsdatum: 16 december 2011 Aanlevering advertentiemateraal: 24 november 2011 Mebest oktober

4 Leverancier van natuurlijke stucmaterialen en isolatie-systemen Binnen-isolat ie, ze gt u? Jazéker, dat doen we ook! Naturetherm systeme n, speciaal voor na-isolatie aan de binnenzijde van ongeïsoleerde buitengevels. Zeker, eenvoudig én sn el. Stukie van Technostuc 2010 Technostuc is gespecialiseerd in afwerkings- en isolatieproducten voor een aangenaam en gezond binnenklimaat. Leem en kalk, en ook houtvezelisolatie, voorkomen schimmel, reguleren de luchtvochtigheid en zijn duurzaam. Oude materialen voor moderne en gezonde oplossingen. N atut ure th e rm binnenisolati e vo or gezon der wonen in samenwerking met: Zwitserse houtvezelisolatie Materialen uit de natuur conluto quick-mix tubag natureflex naturetherm diffutherm sono wem conlino Meer informatie: Technostuc systemen - Robing Design b.v. - T: +31 (0) Kijk op: Voor advies vragen naar Robin Zwarteveen Verstand van stucwerk

5 Ubent van harte welkom op Door: Jan Willem Kommer Dit keer ga ik deze plek eens onbeschaamd gebruiken om reclame te maken voor mezelf. Nou ja, voor Mebest dan eigenlijk. Als het goed is dan ontvangt u het blad al een tijdje. Omdat u (interieur)architect bent bijvoorbeeld, en wij van het Bedrijfschap Afbouw vinden dat u op de hoogte moet blijven van wat de afbouwbranche allemaal in z n mars heeft, voor u kan maken. Of misschien omdat u in die afbouwbranche werkt, en al die mooie dingen maakt waar wij zo graag over schrijven en fraaie foto s van maken. Of wellicht omdat u op een andere manier geïnteresseerd bent in afbouw en u daar graag over leest in ons blad. Nou klinkt al jaren het geluid dat papieren publicaties hun langste tijd hebben gehad. Vooral kranten, tijdschriften en magazines zouden langzaamaan plaats gaan maken voor digitale uitgaven. Kunt u zich dat voorstellen, een wereld zonder Mebest van papier? Ik niet zo heel erg goed; dit blad viert binnenkort z n 75 ste verjaardag! Maar toch, ontwikkelingen houd je niet tegen, en je kunt maar het beste op de toekomst zijn voorbereid; ook al is die tamelijk ongewis. Vandaar dat we enkele maanden terug zijn gestart met de digitale variant van dit blad. Dezelfde artikelen, compleet met de foto s, verschijnen ook op internet, op de website Misschien denkt u dat het niet zinvol is om daar eens een kijkje te nemen als u toch ook al het blad zelf leest. Maar het leuke van de website is dat u direct op de artikelen kunt reageren. Een opmerking, een vraag, u tikt het in en wij doen er iets mee. Wat ook heel aardig is aan de website, is dat u anderen in een handomdraai kunt attenderen op een artikel dat u leuk vindt. Daar hebben we handige buttons voor gemaakt, voor LinkedIn, Facebook, Twitter of gewoon die ouwe trouwe . Zo helpt u er aan mee dat de bekendheid van Mebest groeit, dat de artikelen steeds meer lezers gaan bereiken. Dat is natuurlijk hartstikke leuk voor ons, maar nog meer voor de afbouwbranche zelf. Het is toch geweldig als steeds meer mensen kennis maken met de fantastische dingen die deze vakmensen in huis hebben? En dan nog wat.. Twittert u al? Mebest wel. MebestNL is onze twitternaam (Mebest was al in gebruik genomen door iemand anders). Handig om ons te volgen als u op de hoogte wilt blijven van nieuwe publicaties op de website, of wilt zien wat voor artikelen er in de pijplijn zitten. Als het even kan, dan laten we weten waar we op reportage zijn en plaatsen we er een fotootje bij. Om u alvast een beetje warm te maken voor weer een nieuw fraai project in Mebest en op Dus kom op beste lezer, doe mee, doe digitaal! < Mebest oktober

6 Informatie over Afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. 74 e jaargang nr , oktober In dit nummer Een tropisch bos vol terrazzo Historiseren en vernieuwen als de beroemde twee vliegen van die ene klap? Met het nieuwe Apenhuis laat Artis zien dat dat heel goed kan. Een moderne ruimte met volop bewegingsvrijheid voor de dieren en een wandelpad van terrazzo-zoalsvroeger voor de bezoekers. Pagina 8 Geduld beloond: St. Michaël in volle pracht hersteld Ooit kreeg hij de bijnaam Kathedraal van het Sticht. Inderdaad, de Sint Michaëlkerk in Schalkwijk is een imposant godshuis. Een opvallende verschijning in de omgeving en sinds de restauratie van binnen weer oogverblindend mooi. Pagina 18 Dun maar degelijk Wanneer je een gebouw een verdieping extra geeft maar het niet hoger laat groeien, dan moet je binnenin de kaasschaaf hanteren. En dan kan het gebeuren dat er eigenlijk te weinig ruimte overblijft voor een degelijke dekvloer. Maar, onder druk ontstaan de beste ideeën. Ook bij het nieuwe hoofdkantoor van Eneco. Pagina 26 6 Mebest oktober 2011

7 en verder... 3 Adverteerdersindex 3 Colofon 42 Vooruitblik Mebest 75 jaar 44 Mebest Kort In de Paradijsstraat is het weer jaren dertig Fonofloor en Fermacell: Top in contactgeluidisolatie Saint-Gobain Gyproc introduceert Rigitone Fix Vloeistofdichtheidscertificaat voor duurzame betonvloer SigmaClass opleidingen in oktober van start: Twaalf cursussen voor een up-to-date kennis van het onderhoudsvak Dilemma: 81 huisjes van zo n 80 jaar oud upgraden naar een 21 e eeuwniveau maar tegelijkertijd het charmante jaren 30-karakter behouden. Oplossing: een gevelisolatiesysteem met een keramische afwerking. Vloeken in de kerk of een wenkend perspectief? Pagina 34 Vernieuwd assortiment cementgebonden pleisters van Knauf Uzin komt met nieuwe stofarme egalisatie in superhandige verpakking Mebest oktober

8 Een tropisch bos terrazzo vol De oudste dierentuin van Nederland vernieuwt. Maar bij al het vernieuwen verliest Artis haar historie niet uit het oog. En dus zijn er in het pas geopende Apenhuis, naast dieren en planten, ook allerlei prachtige monumentale elementen te zien. Sommige daarvan zijn origineel, andere zijn opnieuw gemaakt. De terrazzovloeren bijvoorbeeld die Tat & Zn bij de entrees van het Apenhuis legde, en ook in het Apenhuis zelf. Onstuitbare groei Al bijna 175 jaar geleden is het dat het Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra werd opgericht. De natuur is de leermeesteres van de kunst en wetenschap luidt de vertaling van de volledige naam die al snel werd ingekort tot Artis. Waar de naam kleiner werd, werd de dierentuin zelf in rap tempo groter. Flink wat leden van het Zoölogisch Genootschap hadden op enige wijze te maken met Oost- of West Indië en dat zorgde voor een continue aanvoer van levende have. Van een tuin met een Oranjerie en een verzameling papegaaien, herten, apen en een Surinaamse boskat groeide Artis in de eerste veertig jaar van zijn bestaan uit tot een heuse, tien hectare metende dierentuin. In de eerste helft van de vorige eeuw ging het allemaal wat minder met de Amsterdamse dierentuin. In de jaren dertig dreigde zelfs faillissement. Dankzij de helpende hand van de gemeente werd dat afgewend. Ook de oorlogsjaren werden overleefd, zonder al te veel kleerscheuren of dierenleed. Sinds het einde van de vorige eeuw heeft Artis de wind weer in de zeilen. In de jaren tachtig werd een nieuw Planetarium geopend en er kwam een Geologisch Museum bij. Het grondgebied werd weer groter, het voormalige laad- en losterrein van de NS aan de Doklaan kon worden ingelijfd zodat de dierentuin kon groeien tot aan de gracht. Meer ruimte voor de dieren De afgelopen tien jaar hebben vooral in het teken gestaan van vernieuwing. Zo is ondermeer de fundering onder het Apenhuis en het Vogelhuis vervangen. Een noodzakelijke ingreep, met het oog op de toekomst; er komt namelijk een ondergrondse parkeergarage. Op de huidige parkeerplaats moet dan een ruimte komen voor onder andere de grote katten. De dierentuin groeit daar mee door naar een oppervlak van 14 hectare. Het gaat Artis echter niet alleen maar om groter groeien. Het Apenhuis en het Vogelhuis zijn namelijk helemaal opnieuw ingericht, aangepast aan de eisen en wensen van de 21 e eeuw. En dat was ook nodig, zo blijkt uit de uitleg van Bart Jan Onderwaater; hij is namens Artis directievoerder van het complexe bouwproject. In het oude Apenhuis had je 8 Mebest oktober 2011

9 Alsof je in het oerwoud bent Mebest oktober

10 aan beide lange zijden verblijven waarin diverse aapachtigen zaten. Daartussen was een heel breed gangpad, zodat de bezoekers langs de verblijven konden lopen of ervoor op een bankje konden zitten. Veel meer loop- en bewegingsruimte voor de mensen dan voor de dieren dus. Vanuit het oogpunt van dierenwelzijn zou dat bij de herinrichting worden omgedraaid; ruimere dierenverblijven en een smallere loopruimte voor het publiek. Maar op een gegeven moment heeft Artis zichzelf de vraag gesteld waarom de mensen niet letterlijk tussen de apen door zouden kunnen lopen. Een tropisch bos met een soort tegelpad er doorheen, dat is uiteindelijk het principe geworden. Vernieuwen én restaureren Het ruim 100 jaar oude Apenhuis werd niet alleen nieuw ingericht, maar ook compleet Boven De terrazzo vloer bij de entree van het Apenhuis had de renovatie van 1918 overleefd en kon dienen als voorbeeld voor de nieuwe terrazzovloeren. gerestaureerd. Door de nieuwe inrichting kon de originele terrazzovloer die vroeger in het Apenhuis lag, maar bij een eerdere verbouwing was gesneuveld, niet worden teruggebracht. Om dit monumentale onderdeel toch weer te laten terugkomen, moest het tegelpad wel in terrazzo worden uitgevoerd. En dan in dezelfde kleur als die van de originele terrazzovloer. M. Tat & Zn. heeft dat werk uitgevoerd. Voor het bepalen van de juiste kleurstelling en korrelgrootte maakte het terrazzobedrijf uit Huizen dankbaar gebruik van de originele vloeren in de entreehallen van het Apenhuis. Die waren destijds wél bewaard gebleven. We hebben twee monsters gemaakt. Het eerste had een iets te grove korrel maar het tweede was precies in de roos, zegt Romano Tat. De monsters waren niet alleen bedoeld voor de vloer in het Apenhuis zelf. Vanwege de funderingswerkzaamheden moesten de bestaande vloeren in de entreehallen en portalen compleet worden vervangen, inclusief de zwarte banden en de blokjesbanden. Gelukkig waren alle kleuren nog te krijgen, en in voldoende 10 Mebest oktober 2011

11 Boven en links Bij restauraties is het vaak lastig om de juist kleurstelling terug te krijgen; niet zelden zijn de stenen van weleer er niet meer. Bij Artis hadden ze geluk, er was nog een laatste restje roze. Dijckerhoff cement. Oudere vloeren zijn vaak wat lichter van tint dus als je die moet namaken heb je ook een wat lichtere cement nodig, licht Rob van Tuinen van M.Tat & Zn de keuze voor het Duitse product toe. Voor de zwarte banden was nero ebano en st. anna grijs nodig, en de wat donkerder ENCI cement waar nog een zwarte kleurstof aan is toegevoegd. Blokjesbanden completeren de vloeren in de entreehallen en portalen zwarte en witte blokjes hebben de terrazzowerkers daar voor geknipt en gezaagd. hoeveelheden. Alleen het roze is nu wel op, daarvan hebben we de laatste pallet bij fa. Oort weggehaald, zegt Romano Tat. Dat roze was nodig voor de velden, in combinatie met giallo mori, ulmer wit en Zwevende dekvloer met vloerverwarming In het Apenhuis zelf komen de blokjes niet terug, maar voor de rest is er wel met dezelfde materialen gewerkt. Met het lichte mengsel is een vloer gemaakt die lijkt op Mebest oktober

12 Opdrachtgever: Natura Artis Magistra, Amsterdam Architect: Rappange & Partners, Amsterdam, LandLab, Arnhem Aannemer: BK Bouw, Bussum Vloeren en terrazzo: Tat & Zn. BV, Huizen een pad van lange, verspringende terrazzotegels. We wilden het zo maken dat je als bezoeker een beetje tussen de bomen kunt komen, zegt Bart Jan Onderwaater. Als je op de punt van zo n tegel gaat staan, dan is het net of je in het oerwoud bent. Messingstrips om de 40 cm zorgen voor het tegeleffect. Met prefab tegels werken was geen optie. Die zouden veel te zwaar zijn om mee te werken, en ze zouden ook nooit zo vlak kunnen worden gesteld als nu de vloer is. Ook de combinatie met vloerverwarming zou niet hebben gekund, en dat was wel een vereiste. In een Apenhuis moet het immers tropisch warm zijn, en daar was ook vloerverwarming voor nodig. Die is opgenomen in de Cw20 (voorheen een D30) dekvloer die ook door M.Tat & Zn. is gelegd, op een bijzondere constructievloer. Zo n anderhalve meter onder het looppad ligt nog een vloer. Daarop zijn, in de lengterichting van het Apenhuis, twee muurtjes gemetseld. In de ruimte tussen de muurtjes is de technische installaties geplaatst. De ruimten aan buitenzijden van de muurtjes is bestemd voor de aarde voor de beplanting. Op de muurtjes is door aannemer BK Bouw een Prachtig om iets blijvends te mogen maken op zo n bekende plek 12 Mebest oktober 2011

13 Links De contouren van het tegelpad zijn al met de constructievloer gelegd; waar het bos moet komen zijn nu nog gapende gaten. Onder De reusachtige plantenbak in het middendeel van het Apenhuis is een blikvanger; je zou bijna de originele bankjes missen die tegen de wanden zijn geplaatst. betonnen constructievloer aangebracht, in de verspringende vorm van het wandelpad. De mannen van Tat hebben daar een laag Tempex op gelegd, daarop zijn krimpnetten aangebracht waar de slangen van de vloerverwarming aan zijn bevestigd. De slangen zijn helemaal onder de specie gezet, vervolgens is daar weer een krimpnet op gelegd en nog een laag specie op aangebracht. Bij elkaar is dat zo n 4,5 cm dik, zegt Rob van Tuinen. We hebben dat verdicht met een trilplaat en afgereid tot 1,5 cm onder peil. Vervolgens hebben we de strips gesteld en een terrazzovloer van 1,5 cm dik gemaakt. Speciaal aanpassingen voor zwaargewicht Midden in het Apenhuis zijn de zaken wat anders aangepakt. Daar ligt de terrazzovloer Mebest oktober

14 Er was veel respect voor ons werk - met zwarte band - van wand tot wand, en is het bos er midden op geplaatst, in een reusachtige plantenbak. Die is gemaakt door Tomaello BV uit Vlaardingen, net als de bakken voor de waterpartijen in het bos aan het tegelpad. Dat is geen werk voor ons, zegt Romano Tat. Zij zijn gespecialiseerd in dat soort dingen. We hebben wel gezamenlijk naar de samenstelling van de specie gekeken. Zij gebruiken andere bindmiddelen dan wij en dat kan kleurverschillen veroorzaken. Gevuld met grond en planten weegt de plantenbak een slordige kilo. Dat vroeg om een speciale staalconstructie onder de vloer. En ook de dekvloer die Tat & Zn. maakte is anders dan elders in het Apenhuis, zo legt Rob van Tuinen uit. Om de bak heen ligt wel een zwevende dekvloer met vloerverwarming, maar de dekvloer onder de bak hebben we rechtstreeks op de betonnen constructie gemaakt. Zonder Tempex en zonder vloerverwarming dus, want anders heb je een grote kans op scheuren. Mocht de bak ooit worden weggehaald, dan zal daar wel een keurige terrazzovloer onder vandaan komen, geschuurd en al. Het enige dat dan aan de plantenbak zal herinneren, zijn de dilatatiestrips die precies daar zijn aangebracht waar de randen van de bak zouden komen te staan. Vanwege de vloerverwarming is de vloer rondom de plantenbak ook gedilateerd. Een stralende toekomst In totaal heeft TAT & Zn. zo n 300m 2 vloeroppervlak voor z n rekening genomen. Naast de opvallende vloeren bij de entrees van het Apenhuis en in het Apenhuis zelf zijn dat ook nog de vloeren van verzorgingsen quarantaineruimtes in zowel het Apenhuis als het Vogelhuis. Een week of twaalf zijn de terrazzowerkers er mee bezig geweest. Vol lof zijn ze over de samenwerking met aannemer BK Bouw en opdrachtgever Artis. Er was veel respect voor ons werk, aldus Romano Tat en Rob van Tuinen. We hebben alle hulp gekregen om het zo goed en zo snel mogelijk te doen. We hebben hooguit een half uur vertraging opgelopen. Heel prettig om zo te werken. En uiteraard is het prachtig om iets blijvends te mogen maken op zo n bekende plek waar zo ontzettend veel mensen op af komen. Iedereen zal een bezoekje willen brengen aan het nieuw ingerichte Apenhuis. Een behoorlijke belasting voor de vloer dus, maar daar is hij prima tegen bestand. Het is misschien wel wat luxe voor een apenhuis, maar terrazzo is een heel goed toepasbaar product voor deze situatie, zegt 14 Mebest oktober 2011

15 Links De terrazzovloer krijgt het stevig voor de kiezen want het vernieuwde Apenhuis trekt veel bezoekers. Een doordacht onderhoudsadvies moet er voor zorgen dat vloer er prachtig uit blijft zien; en het bos ook. Onder en dan sta je op de punt van zo n tegel en dan plotseling plotseling ben je in het tropische bos Bart Jan Onderwaater. Daarnaast is het gewoon erg mooi. Iedereen van Artis is er enthousiast over. Tat heeft het dan ook fantastisch gelegd. Als het aan diezelfde Tat ligt, dan wordt de vloer alleen maar mooier. Daar heeft hij een onderhoudsadvies voor afgegeven. De vloer wordt elke dag schoongemaakt. Ik heb gezegd dat ze dat niet met bijtende stoffen of zuren mogen doen maar dat ze Ecover moeten gebruiken. Daar zit een beetje lijnolie in wat de vloer gaandeweg steeds meer glans zal geven. En het is op ecologische basis, en dat is wel zo prettig voor de omgeving waar de vloer in ligt. < Mebest oktober

16 Elzenstraat GH Kerkdriel Telefoon: Fax: Mobiel: gdevlam@kpnmail.nl spuit & mengtechniek voor de bouw Nu ook in Almere! Vestiging Almere is verhuisd Groothandel in stukadoorsmaterialen en machines. - A6 Afslag 2 Almere Haven - Onderaan het viaduct richting Almere Haven - Voor de Shell linksaf richting De Steiger - Op De Steiger huisnummerborden (164) volgen Al onze machines worden afgeleverd op de bouwplaats inclusief instructie! Officieel Service Dealer: Printerstraat RT Amsterdam T F Strooijonkerstraat PJ Alkmaar T F Argonweg De Steiger AA AR Almere T F Bedrijvenweg CW Nijverdal T F mebest-schoonewil indd :34:57

17 Er gloort iets moois aan de Nederlandse horizon Coba gaat in gietvloeren Nederland heeft er iets moois bij. Coba egalisatie- en renovatiemortels. Calciumsulfaat- en cementgebonden, in silo of zakgoed. Makkelijk zat. Bel of kijk op voor meer informatie.

18 Opdrachtgever: Heilige Michaëlparochie, Schalkwijk Restauratiearchitect: Paul van Vliet, Loosdrecht Aannemer: Jurriëns Bouw, Utrecht Restauratiestukadoor: Afbouwbedrijf t Vaantje, Sint Michielsgestel Geduld beloond St. Michaël in volle pracht hersteld 18 Mebest oktober 2011

19 Schalkwijk kan weer trots zijn op haar Kathedraal van het Sticht. Na jarenlang van intensief restaureren straalt de schitterende Sint Michaëlkerk in het dorpje aan de Lek weer als in zijn hoogtijdagen. Het is wel de bedoeling dat de parochianen aanzienlijk langer van de pracht en praal zullen kunnen genieten dan destijds. Fraai ontwerp, slecht gebouwd Haastige spoed is zelden goed; het gezegde lijkt de Sint Michaëlkerk in Schalkwijk op het lijf geschreven. In 1877 gaf aartsbisschop Andreas Schaepman opdracht aan pastoor monseigneur Hilhorst om de bestaande kerk te vervangen door een nieuwe. In 1879 was het lintdorp bij de Lek een godshuis rijker dat zo groot en imposant was dat het de bijnaam Kathedraal van het Sticht kreeg. Architect Tepe verzorgde het ontwerp, een kruisbasiliek die met een schip en twee zijbeuken plaats bood aan 700 kerkgangers en met zijn drie verdiepingen hoge toren van heinde en ver te zien was. Waar het gebouw zelf in minder dan twee jaar tijd werd opgetrokken, duurde het tien keer zo lang voordat interieur en de inrichting waren voltooid. Het resultaat was een rijk gedetailleerde kerk met prachtige decoraties, wonderschone plafond- en muurschilderingen en schitterende glas-in-lood ramen. Maar ook een kerk die al binnen een kwart eeuw duidelijke tekenen van verval begon te vertonen. Slecht voegwerk waardoor vocht door de muren sloeg, een zwakke fundering waardoor de scheuren ontstonden en verzakking dreigde; de tol van een korte bouwtijd. Sloop dreigde, maar pastoor Ashmann slaagde er in de jaren dertig in gulden voor de restauratie bij elkaar te krijgen. Een kwestie van geduld Ondanks een aantal substantiële ingrepen en ondanks dat hij 1976 als Rijksmonument werd aangemerkt, bleef de kerk een zorgenkindje. Vooral vocht bleek een niet aflatende bedreiging. In de jaren tachtig werden zowel de gevel als de daken als de dakgoten onder handen genomen. De slopende lekkages werden daarmee een halt toegeroepen, maar geld om het interieur aan te pakken was er niet meer. Helaas, want dat was hard nodig. Het schilderwerk was ernstig aangetast, brugstaven in de ramen waren verroest wat betonrot tot gevolg had gehad, stucwerk op wanden en gewelven was verweerd of zelfs helemaal naar beneden gekomen. Rond de eeuwwisseling maakte restauratiearchitect Paul van Vliet een plan en een begroting voor een complete restauratie. Drie miljoen was er nodig, en over zoveel geld beschikte de parochie niet. Subsidieaanvragen leverden niets op, de Sint Michaëlkerk werd jaar in jaar uit uitgeloot. Maar in 2009 was het wel prijs. Een kleine twee miljoen subsidie werd er toegekend voor de restauratie. Het resterende bedrag kon worden bijgelegd doordat er tien jaar lang driftig was gespaard en doordat de parochie grond in bezit had die aan een projectontwikkelaar kon worden verkocht. Nog in 2009 startte aannemer Jurriëns Bouw uit Utrecht aan de restauratie die de Sint Michaëlkerk voor de komende tachtig jaar droog en Mebest oktober

20 mooi moet houden. Een belangrijke rol daarbij was weggelegd voor Afbouwbedrijf t Vaantje uit Sint Michielsgestel. Injecteren en saneren Voor een lange houdbaarheid was het eerst nodig om opnieuw de buitenkant onder handen te nemen. Vooral de vochtproblematiek moest bij de basis worden aangepakt, pas dan zou het zin hebben om in de kerk zelf aan de slag te gaan. En dan ging het vooral om optrekkend vocht uit de gestapelde bakstenen fundering. Er kunnen ontzettend veel zouten in die oude bouwstenen zitten, zegt Frank Welch van t Vaantje. Vroeger waren de fabricageprocessen in de steenovens niet zo optimaal als tegenwoordig en kon er, afhankelijk van de stooktemperatuur, behoorlijk wat verontreiniging in de stenen achterblijven. Komt daar vocht bij, dan kan de verontreiniging worden omgezet in zouten en allerlei schadelijke stoffen die het pleisterwerk kunnen aantasten. Dat probleem zal zich in de toekomst niet meer voordoen, de muren zijn vlak boven de fundering geïnjecteerd zodat er geen vochttransport meer kan plaatsvinden. Het beschadigde pleisterwerk, een kalkcement gebonden bastaardmortel, is tot ongeveer een meter hoogte weggehakt. Vooral vocht bleek een niet aflatende bedreiging Mebest oktober 2011

21 Met een saneermortel van Jahn is aangeheeld op het oude pleisterwerk dat nog wel intact was. De mortel is bestand tegen zouten en laat vocht en zouten snel door naar het oppervlak waar het vocht verdampt. Daarbij kristalliseert het zout, maar aan het oppervlak kan dat geen kwaad, het kan daar worden afgeveegd en verwijderd. Kristallisatie onder het pleisterwerk heeft echter een verwoestende uitwerking. Compleet verpulverd Alle wanden van de kerk zijn met de Jahnmortel gesaneerd. In de zijbeuken van het schip hoefde dat maar tot ongeveer een meter hoogte, daarboven was het pleisterwerk nog intact. De stukadoors hebben dus aangeheeld op het bestaande pleisterwerk. Daardoor kon de saneermortel niet dikker dan 1,5 cm worden aangebracht. Dat is genoeg voor deze situatie, en ook gunstig voor de opdrachtgever, zegt Frank Welch. Het is geen goedkoop product dus het scheelt nogal of je 1,5 cm of 5 cm dik moet aanbrengen. In de voormalige dagkapel moest de saneermortel er wel vrij dik op. Daar waren de onderste 2 tot 3 meter ooit bekleed met asbestschotten. Het zoute vocht in de muren had niet alleen het stucwerk achter die wandbekleding aangetast, maar op zoek naar een uitweg had het ook boven de schotten zijn vernietigende werk gedaan. Al dat pleisterwerk is verwijderd en vernieuwd. De stukadoors van t Vaantje moesten zelfs het lijstwerk op de wand helemaal vervangen; dat was compleet verpulverd. Ook de tien meter hoge wanden in de westelijke dwarsbeuk hadden erg van vocht te lijden gehad. Doordat het hier vreselijk had gelekt, zat er haast geen stucwerk meer op. Om restauratie mogelijk te maken moest het 300 jaar oude orgel een monument op zich helemaal worden ingepakt. Montantsen, traceringen, colonetten en vieringsbogen Van een aantal kolommen heeft t Vaantje de onderste paar meters, inclusief de basementen geheel vernieuwd. Op de wanden zijn nog colonetten hersteld en ook de hooggeplaatste ramen zijn gerestaureerd. Daar werden de montantsen en traceringen afgebikt, waar nodig opnieuw gemetseld en vervolgens gestukadoord en gemodelleerd. Door de jarenlange lekkages was ook het plafond ernstig beschadigd. Bij het koor en in de transepten moest het pleisterwerk vrijwel in zijn geheel worden vervangen. Hele vieringsbogen zijn er opnieuw gemaakt. De stukadoors deden dat deels met mallen, deels uit de hand. Voor het herstel van Links boven De Kathedraal van het Sticht heette hij vroeger; omdat hij zowel van buiten als van binnen een tamelijk imposante verschijning was in de rurale omgeving van Schalkwijk. Boven In de zijbeuken is het pleisterwerk tot grofweg een meter hoog verwijderd en vervangen. Het verschil tussen oud en nieuw is te zien, maar vooral doordat het oude stucwerk en schilderwerk iets donkerder is. Links Geheel door nieuw vervangen, alleen maar omdat het er dan mooier uitziet, is geen optie bij restaureren; originele delen die nog goed zijn handhaaf je. Mebest oktober 2011

22 Rechts Sommige basementen van de kolommen hadden het zo ernstig te verduren gehad dat ze wel geheel nieuw moesten worden gemaakt. Rechter pagina Door asbest wandbekleding was de schade aan het pleisterwerk in de dagkapel enorm. Gelukkig was de wandschildering op platen gemaakt; nadat de saneermortel was aangebracht kon het tafereel weer worden teruggeplaatst. Onder Helemaal gerestaureerd, van de fundering tot en met de gewelfde plafonds, zelfs de ramen zijn onder handen genomen. Mebest oktober 2011

23 het pleisterwerk was geen saneermortel nodig. In die gewelven zit eigenlijk maar weinig vocht, dat verdwijnt gemakkelijk naar boven. We konden hier volstaan met een dunpleister; Ardex B12 met wat toeslagmiddelen erin. Die zorgen ervoor dat er minder spanning wordt opgebouwd en het risico van scheuren dus kleiner wordt, zegt Frank Welch. Nu is het voor de parochie de kunst om hem in stand te houden Tot de volgende eeuw Uitgerekend in het jaar waarin Afbouwbedrijf t Vaantje z n vijftigste verjaardag viert, is de restauratie van de Sint Michaëlkerk voltooid. Een prachtig stuk werk; de kerk ziet er mooier uit dan ooit. Ruim een jaar heeft de jubilaris er aan gewerkt, van maart 2010 tot mei En als het goed is hoeven de restauratiestukadoors uit Sint Michielsgestel deze eeuw niet meer terug te komen. Als het aan Arie van Rooijen ligt tenminste, hij is voorzitter van de parochie en lid van de restauratiecommissie. De kerk is schitterend gerestaureerd. Nu is het voor de parochie, als eigenaar van de kerk, de kunst om hem in stand te houden. We moeten dus voor goed onderhoud zorgen; dakgoten schoonhouden, leien vervangen als ze stuk zijn en dergelijke. Monumentenwacht komt regelmatig controleren. Een eerste begin heeft de parochie in ieder geval gemaakt door, met het oog op de vochtproblematiek, over te stappen op een verwarmingssysteem dat er voor zorgt dat de temperatuur niet onder de 10 C zakt. Samen met de ingrepen van aannemer Jurriëns en Afbouwbedrijf t Vaantje zou dat de aartsvijand van monumenten toch op afstand moeten kunnen houden. < Mebest oktober 2011

24 Keurmerk voor vakwerk Wij garanderen kwaliteit Want u legt de lat hoog Uw project verdient alle aandacht. Dus zoekt u een partner met verstand van zaken die u voorziet van advies en vakmanschap. Die dat belangrijke beetje extra geeft om u van dienst te zijn en die rekening houdt met uw wensen. Wensen rondom het bouwproces bijvoorbeeld. Dat is van planning tot facturatie correct en met oog voor uw werkwijze prettig geregeld. Bent u op zoek naar dergelijke garanties? Vraag dan naar het keurmerk van de onafhankelijke Stichting Afbouwkeur. Voor de professionele top in stukadoors-, plafond-, wand- en vloerbedrijven kiest u afbouwbedrijven met één van de Afbouwkeurmerken. Kijk voor meer informatie op

25 VAN KEES Diamond Board van Knauf De overtreffende trap in droge afbouw VAN Optimaal verwerkbaar Stootvast & sterk Bestand tegen vocht Geluidsisolerend Brandwerend Standaard leverbaar in 600 en 1200 mm Een topkwaliteit afbouwplaat waarin de goede eigenschappen van gipsvezel- en gipskartonplaat zijn gecombineerd in één plaat met uitstekende verwerkingseigenschappen.

26 26 Mebest oktober 2011

27 DUN maar degelijk Eneco gaat verhuizen. Naar verwacht zal het duurzame energiebedrijf in het voorjaar van 2012 het nieuwe hoofdkantoor betrekken. Dat is geen standaard gebouw, er zijn flink wat bijzondere technische en duurzame oplossingen in verwerkt. De meeste daarvan waren door architect Dam en Partners uiteraard al in het ontwerp opgenomen, maar er zijn ook oplossingen die gaandeweg het bouwproces moesten worden bedacht. De dunne dekvloeren van Van de Middegaal Vloerengroep bijvoorbeeld. Tegen de stroom in Nog maar een paar jaar geleden schoten ze als paddenstoelen uit de grond, kantoorgebouwen. Anno 2011 is dat wel even anders; veel ontwikkelaars en vastgoedbeleggers houden momenteel de hand op de knip. Logisch, een economische crisis maakt voorzichtig en er staan natuurlijk ook behoorlijk wat grote kantoorpanden leeg. Gelukkig zijn er altijd uitzonderingen die de regel bevestigen. In de tijd dat de bomen nog tot in de hemel groeiden sloot energiebedrijf Eneco een overeenkomst met projectontwikkelaar OVG voor de ontwikkeling van een nieuw, innovatief duurzaam hoofdkantoor. In Rotterdam Alexander moest het komen, pal langs de A20. Begin augustus is het gebouw casco opgeleverd; Heijmerink TBI bouw heeft er nog geen twee jaar voor nodig gehad om het neer te zetten. Een nieuwe eigenaar heeft het ook al, de Duitse investeerder Wölburn Invest; die verhuurt het aan Eneco. Adel verplicht Dam & Partners Architecten ontwierp het gebouw dat de projectnaam Lotus III meekreeg. Het bevat een aantal kenmerkende bijzonderheden die passen bij het hoofdkantoor van een duurzame energieonderneming. Het gebouw is energiezuinig door het gebruik van warmteen koudeopslag in de bodem. Daarnaast is over de eerste drie bouwlagen een vegetatiegevel gemaakt. Dat ziet er niet alleen aardig uit, maar de planten zorgen er ook voor dat de gevel minder snel opwarmt door zonlicht. Vegetatie komt er ook boven op het gebouw, in de vorm van twee daktuinen en een mos-sedumdak. Daar komen ook zonnepanelen en suntrackers die, samen met een in de zuidgevel geïntegreerd zonnestroomsysteem, duurzame energie voor het gebouw gaan opwekken. Een laagje extra Lotus III is heeft een vloeroppervlak van nabij de m 2. Ongeveer eenderde daarvan is, verdeeld over de twee onderste lagen, bestemd voor parkeren. De resterende m 2 is kantooroppervlak. Op het overgrote deel daarvan, van de begane grond tot en met de 15 e verdieping, zijn Cw 16 tot Cw 20 (de voormalige D30) zandcement dekvloeren aangebracht, traditioneel gesmeerd. De vloeren zelf zijn echter verre van traditioneel; met een dikte van slechts 1,5 cm zijn ze eerder revolutionair Mebest oktober

28 te noemen. In eerste instantie zouden de dekvloeren 2,5 cm dik worden. Door een wijziging in het bestek was daar echter onvoldoende ruimte voor. Nadere uitwerking aannemer, verklaart Marcel Smeets, bedrijfsleider bij Heijmerink. Aanvankelijk zou het pand 14 verdiepingen krijgen, maar de ontwikkelaar wilde er een tussenlaag in. We zijn gaan kijken wat er mogelijk was, wat we konden aanpassen in wandhoogtes, vloerhoogtes, vloeropbouw. Een extra laag kon, maar het betekende wel dat we maar 1,5 cm overhielden voor de dekvloer. Goede hechting van cruciaal belang De aanpassing leverde Van de Middegaal Vloerengroep de nodige hoofdbrekens op. Met een dikte van 2,5 cm zit je al tegen de kritische grens om te kunnen smeren, zegt Marc van de Middegaal van het bedrijf uit Schijndel. Maak je hem nog dunner, dan heeft de vloer onvoldoende massa om er zijn krimpspanning in kwijt te kunnen. Je loopt dan het risico dat hij los komt van de constructie. Er was echter weinig keuze voor de Brabantse vloerenlegger. Gezien de planning moesten die vloeren in zandcement worden uitgevoerd, op traditionele wijze. Onder druk ontstaan de beste ideeën, dus kwam Marc van de Middegaal met een oplossing. Als de hechting het probleem is, dan moet je daar extra kien op zijn. We wilden dat oplossen door de constructievloer eerst volledig te stralen zodat je alle losse delen en het bleedinghuidje kwijt bent, dan de hele vloer voorlijmen en vervolgens de specie nat in nat aanbrengen. Proef op de som Een proefvloer van 100 m 2 in het gebouw moest aantonen of theorie en praktijk met elkaar overeen kwamen. Na een week werd met de BRE Screed tester de druksterkte getest. Op vijf van de zes proefplekken werd Boven Een duurzame energieonderneming hoort in een duurzame kantoor te zitten. Groene gevels en groene wanden passen prima in dat plaatje. Ultradunne dekvloeren niet speciaal, maar door aanpassingen in het ontwerp waren ze wel noodzakelijk. Rechts boven Bouwplaatsen kunnen zomaar wat krap worden; dan kun je beter met flexibele vrachtwagens werken dan met vaste silo s. Rechts Bij dekvloeren met zo n geringe dikte als hier moet alles in orde zijn, van de voorbereiding tot en met de nabehandeling. 28 Mebest oktober 2011

29 We gaan natuurlijk geen gokje wagen met m 2 vloer Mebest oktober

30 De meeste druk verlies je in de meters over de grond de gevraagde sterkte al gehaald, één plek bleef daar iets onder. Een week na het leggen is dat een voldoende resultaat, zegt Marc van de Middegaal. Hij was dan ook niet verrast dat bij een tweede test na vier weken alle proefplekken ruim voldoende scoorden. Ook de hechtsterktemetingen leverden een goed resultaat op en bij nakloppen bleek de vloer overal vast te liggen. Aannemer Heijmerink kon dus het sein op groen zetten. De uitvoering leverde wel een logistieke puzzel op. Het lijkt een behoorlijke bouwplaats, maar de ruimte was toch redelijk beperkt, zegt Thom Verhoeff. Vandaar dat de hoofduitvoerder van Heijmerink al direct had aangegeven dat er niet met silo s kon worden gewerkt. Silo s staan vast, zijn niet flexibel. Als het rijdt en rolt dan kun je bewegen op de bouw. Wagens wilde ik dus zien. Alle hens aan dek De eerste wagen van Van de Middegaal reed in januari de bouwplaats op. De aannemer had al de vraag neergelegd of er eventueel met dubbele of zelfs drievoudige bezetting kon worden gedraaid. Natuurlijk kon dat. Aannemers vragen dat altijd, maar ze maken er zelden gebruik van, zegt Marc van de Middegaal. En moet je dan een keertje met een tweede wagen komen, dan wordt ie na een week weer weggestuurd omdat het te snel gaat. Heijmerink bleek echter geen moeite te hebben met het tempo van de Brabantse vloerenleggers. Sterker nog, er moest zelfs een poosje met drie wagens worden gewerkt. Wederom een logistieke uitdaging voor de hoofduitvoerder. De specie moest met slangen via de liftkernen naar de verdiepingen worden gepompt. Het hoogste punt, de 15e verdieping, lag met zijn 60 meter binnen het bereik van de wagens. Die kunnen zonder extra druk tot 75 meter hoogte komen, zegt Marc van de Middegaal. Maar omdat je de meeste druk verliest in de meters over de grond, is het zaak om de wagens zo dicht mogelijk bij het gebouw te zetten zodat je de afstand naar de liftkernen zo kort mogelijk houdt. En voor het atrium een constructieve vloer Op de begane grond hoefde geen ultradunne zandcement dekvloer te komen; daar was voldoende hoogte voor een gewapende vloer van 6 cm dik. Vanwege de 30 Mebest oktober 2011

31 Links Onder de vloer van de begane grond bevinden zich twee parkeerdekken. Een zwevende dekvloer met een isolatiepakket van 8 cm dik moet de kou die daar vandaan komt tegenhouden. Onder Vanwege de belasting die hij moet aankunnen, is in het atrium een betonvloer in plaats van een zandcementvloer gelegd. Een brede dilatatie tussen de twee sterk verschillende vloeren zorgt ervoor dat ze onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen zonder dat daar schade van komt. ondergelegen parkeergarage is hij zwevend gelegd, op een 8 cm dikke laag Kingspan thermische isolatie van harde persing, goed voor een Rc waarde van 4. Een prima systeem, maar te zwak om ook in de entree en het atrium te leggen. Om het glazen dak van die centrale ruimte te kunnen wassen, moeten er namelijk hoogwerkers worden ingezet, en die zouden te zwaar zijn voor een traditionele dekvloer. We hebben daar een gewapende betonvloer gelegd van 1100m 2, zegt Marc van de Middegaal. Ook deze vloer is 6 cm dik en ligt op de 8 cm dikke isolatilaag, maar het is een Cw 30 vloer, vroeger D50. We hebben hem met bakens op hoogte gebracht, met trilplaten vlak gemaakt en machinaal verdicht met vlindermachines. Een dilatatiestrip van 1,5 cm scheidt de betonvloer van de naastliggende zandcement dekvloer. Tussen vloeren van verschillend materiaal leg je altijd een dilatatiestrip, legt Marc van de Middegaal uit. Die hoeft niet zo breed te zijn, maar hier moesten we er rekening mee houden dat de betonvloer door het glazen dak vol in de zon kan komen te liggen. Daardoor kan hij veel grotere temperatuurschommelingen te verwerken krijgen dan de andere vloer en dus behoorlijk gaan werken. Daar heeft hij nu alle ruimte voor. Mebest oktober

32 Een kwestie van gezond verstand Bij elkaar hebben de vloerenleggers van Van de Middegaal zo n tot m 2 vloer gelegd, in drieëneenhalve maand tijd. De betonvloer ging er in één dag in, van de zandcement dekvloer konden ze gemiddeld 500 m 2 per dag realiseren, met uitschieters naar 800 m 2. Een stevige productie dus, en dan ook nog eens grotendeels een vloer die niet bepaald alledaagse kost was. Toch hebben zowel vloerenlegger als aannemer het niet als riskant ervaren. Onze lijfspreuk is niet voor niets Met verstand gelegd, zegt Marc van de Middegaal. Je moet gewoon zorgen dat het allemaal klopt. Er moet goed worden gestraald, er moet goed worden voorgelijmd, de specie moet goed zijn en de vloer moet goed worden gelegd. Als er één ding niet 32 Mebest oktober 2011

33 Het Prinssen-principe; compleet, Links Met verstand gelegd luidt de lijfspreuk van Van de Middegaal. Inderdaad heeft de vloerenlegger uit Schijndel eerst een proefvlak met de ultradunne dekvloer gemaakt en dat uitvoerig getest voordat er aan het m 2 tellende echte werk werd begonnen. klopt, dan gaat het fout. Blijkbaar is het allemaal goed gegaan, want het gebouw is inmiddels opgeleverd en er zijn geen klachten over de vloer. We gaan natuurlijk geen gokje wagen met m 2 vloer; vandaar ook dat eerst die proefvloer is gemaakt, zegt Marcel Smeets van Heijmerink. We zijn erin gestapt met common sense en het resultaat mag er zijn. < Op elke ondergrond. STRUCTUREEL BETER Roermondseweg NV Haelen Telefoon +31 (0) Fax +31 (0) info@prinssen.net

34 In de Paradijsstraat is het weer jaren dertig Van G en F naar B, of zelfs A? Het is een reusachtige stap, maar met een uitgekiend pakket aan isolatiemaatregelen kunnen zelfs de energielabels van tachtig jaar oude woningen hem best maken. Woningcorporatie WoonInvest bewees dat in Voorburg. 81 woningen in de Paradijsstraat en omgeving werden dit jaar de 21 ste eeuw in geleid. En en passant kregen ze gelijk hun authentieke jaren dertig uiterlijk terug. Groot Afbouw uit Volendam pakte de woningen in in een gevelisolatiesysteem met steenstrip afwerking. 34 Mebest oktober 2011

35 Opdrachtgever: WoonInvest, Voorburg Architect: Overeem Architecten BV, Leidschendam Aannemer: Aanneming-Maatschappij Panagro BV, Leidschendam Gevelisolatie: Groot Afbouwbedrijf BV, Volendam Liever renovatie dan nieuwbouw Voor elke woningcorporatie komt er een moment waarop de keuze moet worden gemaakt om woningen nog een volgende ronde te gunnen of ze te slopen en nieuw te bouwen. Ook WoonInvest uit Voorburg stelde zich die vraag over de Paradijsbuurt. Het wijkje aan de rand van het Haagse bedrijfsterrein De Binckhorst bleek echter veel te geliefd bij huurders en potentiële huurders om hem plat te gooien. Niet zo gek, want waar kun je tegenwoordig nog een eengezinswoning met achter- en voortuin huren voor 400,-? Met slopen en nieuw bouwen zou dat in ieder geval bij lange na niet meer mogelijk zijn. Dus werd gekozen voor een upgrade. De 81 woningen moesten compleet worden geïsoleerd - dak, gevel en vloer - worden voorzien van HR++ beglazing en van HR centrale verwarming. Daarmee zouden de huisjes van energielabel G of F naar B of zelfs A gaan. Vervanging van keuken en toilet, de groepenkast en indien nodig de elektra en gasleiding, plaatsing van rookmelders en mechanische ventilatie in de badkamer in keuken completeerden de renovatie. Toegegeven, na zo n ingreep volgt een onvermijdelijke huursverhoging, maar die is bij lange na niet zo fors als bij nieuwbouw het geval zou zijn. En wat bewoners meer gaan betalen aan huur kunnen ze terugverdienen door de veel lagere stookkosten. De markt bepaalt Wat het buurtje naast de lage huren ook zo aantrekkelijk maakt voor bewoners, is de architectonische samenhang. Vandaar dat er moest worden gerenoveerd en geïsoleerd met behoud van het karakteristieke uiterlijk. Sterker nog, er moesten zelfs allerlei zaken worden teruggebracht om de wijk zijn authentieke jaren dertig stijl terug te geven. Van de metamorfose die je bij veel gevelisolatieprojecten ziet, mocht hier dus absoluut geen sprake zijn. Geen buitengevelisolatiesysteem met pleisterafwerking of tegels dus. Maar isoleren aan de binnenkant was ook geen optie, de woningen waren al niet al te groot. De oplossing werd gevonden bij Sto Isoned, in het StoTherm Vario systeem. Dat systeem, kan worden afgewerkt met keramische steenstrips, zegt Pieter van Doornen van Sto Isoned. We hadden al langer gevelisolatiesystemen die je kunt afwerken Mebest oktober

36 Je kunt niet zomaar wat strips op maat snijden met een pleister of met tegels, maar we merkten dat we best wel vaak de boot misten doordat we niet aan de eisen van de welstandscommissies konden voldoen. Die willen vaak een baksteenuiterlijk. Vandaar dat we met Wienerberger om de tafel zijn gaan zitten. De samenwerking met de Duitse baksteenfabrikant heeft steenstrips opgeleverd die er uitzien als baksteen én die voldoen aan alle eisen denk aan onder meer gewicht en vochtopname die zijn vastgelegd in het KOMO-attest voor de afwerking van gevelisolatiesystemen. Dat maakt dat er een verzekerde garantie op het systeem kan worden gegeven. Voor alles is een eerste keer Sto Isoned beschikt inmiddels over een standaard collectie die is gebaseerd op Wienerbergers meest verkochte bakstenen. Toereikend voor de meeste kleinere projecten, maar voor de Paradijsstraat e.o. zat de juiste er niet tussen. Dus maakte Wienerberger een speciale strip die precies lijkt op de steen van bestaande gevel. De montage van het StoTherm Vario systeem met keramische steenstrips werd door Groot Afbouw gedaan. Dat het bedrijf uit Volendam dit nog niet eerder deed, maakte het er voor technisch directeur Klaas Keizer niet veel spannender op. We werken veel met gevelisolatiesystemen. De ene keer werken we af met een sierpleister, de andere keer is het schuurwerk of een krabpleister. Dit keer is het een steenstrip. Dat is anders, maar het systeem eronder en de opbouw ervan is precies hetzelfde als bij een pleisterafwerking. Groot Afbouw hoefde dan ook niet al te veel aan te passen in de werkwijze. Er was een speciale ploeg voor het aanbrengen van het isolatiemateriaal. Waar een bepleistering op een gewicht van zo n 4 à 5 kg de m 2 komt, weegt eenzelfde oppervlak steenstrips 5 x 36 Mebest oktober 2011

37 Links Een deel van de huizen in de Paradijsbuurt is verkocht aan bewoners. Die huizenbezitters zien de renovatie aan hun neus voorbij gaan. Boven Metselwerk in kruisverband compleet met een aantal rolbanden erin verwerkt, er zijn gemakkelijk opgaven denkbaar. zoveel. Vandaar dat de 10 cm dikke Top32 isolatieplaten werd verlijmd én verankerd met de speciale thermoplug. Die voorkomt koude- en warmtebruggen doordat hij ontkoppeld is, wordt verzonken in het systeem en afgedekt met een polystyreen schijf. Plakken in kruisverband; een hels karwei Een ploeg stukadoors bracht vervolgens op het isolatiemateriaal de mortelweefsellaag aan. Bekend terrein omdat dit isolatiesysteem niet afwijkt van een gepleisterd systeem. Conform het montage advies van Sto Isoned plakten ze afdichtband op de aansluitingen bij de kozijnen om de boel waterdicht te maken. Een extra maatregel, want achter het isolatiemateriaal was al bitumenband geplakt op de bestaande gevel en de nieuwe kozijnen, om daar de aansluiting waterdicht te maken. Voor het plakken en het voegen van de steenstrips wilde Keizer in eerste instantie een Mebest oktober

38 Links, onder en rechts Het gevelisolatiesysteem zelf, de opbouw en de wijze van monteren; het is niet anders dan bij gepleisterde systemen. Alleen de afwerking wijkt af. Een kleine uitbreiding van de werkzaamheden, een grote uitbreiding van de afzetmogelijkheden. Te ingewikkeld en te belangrijk om er even bij te doen ploeg tegelzetters inzetten, maar toen bleek dat de strips in kruisverband moesten worden aangebracht, werd er gekozen voor mannen met een metselachtergrond. Een verstandige keuze, zo bleek al snel. Het isolatiesysteem moest worden aangebracht op een ondergrond die al een mensenleven heeft meegemaakt. Niet verbazingwekkend dus dat die zo hier en daar voor wat problemen zorgde. Verzakkingen bijvoorbeeld. In rijen van acht woningen kon het kozijn van het eerste huis soms wel zeven centimeter hoger of lager zitten dan dat van het laatste huis. Dat maakte het tamelijk lastig om de vier rollagen in het metselwerk aan te brengen. Die moesten over de gehele lengte van een blok doorlopen, precies over de boven- en de onderkanten van de kozijnen. Het was flink meten en puzzelen geblazen om dat voor elkaar te krijgen, en niet alleen voor de steenstripplakkers. Al met het aanbrengen van het isolatiemateriaal en de mortelweefsellaag moet je daar rekening mee houden want dan kun je al wat smokkelen 38 Mebest oktober 2011

39 om te zorgen dat de strips goed kunnen worden geplakt, zegt Klaas Keizer. Lekker groot Een tweede hobbel vormde de afstand tussen de kozijnen; die wilde nog wel eens verschillen. Dan krijg je dus ook verschillende dammetjes tussen de kozijnen. Maar je kunt niet zomaar wat strips op maat snijden, je moet wel rekening houden met het kruisverband. Gezien de moeilijkheidsgraad was het wel zo fijn dat Groot Afbouw met vaste mensen kon werken. Anders moeten ze steeds het wiel opnieuw uitvinden, zegt Klaas Keizer. Ook de omvang van het project was een prettige bijkomstigheid. Bij zo n eerste blok kom je alle moeilijkheden tegen en ga je met de oplossingen aan de slag. Bij het tweede blok heb je het beter in de vingers en gaat het sneller en beter en bij het derde blok loopt het perfect. Normaal gesproken ben je dan klaar met een project, maar hier kwamen er nog heel wat blokken achteraan. Dan kun je de vruchten plukken van je leerproces. Groot Afbouw werkte hier ook met een eigen vaste uitvoerder, Ferry Kras. Ook een bewuste keuze, aldus Klaas Keizer: Dit konden we niet overlaten aan de hoofduitvoerder van aannemer Panagro. Die heeft te veel andere Mebest oktober

40 Rechts Een extreme make-over was absoluut niet de bedoeling. Het ging vooral om een upgrade van de 81 woning in de Paradijsstraat en omgeving. Goed geïsoleerd en gemoderniseerd van binnen, maar aan de buitenkant nog steeds of liever gezegd weer het vertrouwde jaren dertig uiterlijk. dingen aan zijn hoofd en dit is te groot, te ingewikkeld en te belangrijk om er even bij te doen. Verbreding van het vak De bewoners van de Paradijsbuurt kunnen vol vertrouwen de koude periode tegemoet zien. Dankzij het StoTherm Vario systeem en de overige isolerende maatregelen zullen ze er deze winter warmpjes bijzitten. En door de speciaal voor dit project vervaardigde keramische steenstrips ook nog eens achter gevels met een echte jaren dertig uitstraling. Het werk zelf is uitgevoerd in een periode die ook wel wat jaren dertig trekjes vertoont. Al te goed gaat het immers niet op economisch vlak, en zeker niet in de bouw. Projecten als de Paradijsbuurt komen dan ook als geroepen, juist omdat er niet voor een gepleisterde afwerking is gekozen. De huidige tijd vraagt er immers om verder te kijken, de horizon te verbreden, gevelisolatiesystemen ook te kunnen afwerken met keramische steenstrips bijvoorbeeld. De markt maakt zichzelf, dit zijn 40 Mebest oktober 2011

41 simpelweg ontwikkelingen die je niet tegenhoudt, zegt Pieter van Doornen. Natuurlijk zullen er bedrijven zijn die vinden dat dit niets te maken heeft met stukadoorswerk. Feit is echter dat het gewoon een gevelisolatiesysteem is. Het plakken, het stellen van de hoeknaalden, het pluggen, de spanningsverdelende laag aanbrengen; het is allemaal een specialisme. En het is precies hetzelfde specialisme als bij een gepleisterd gevelisolatiesysteem. Alleen de afwerking is anders. Ieder moet voor zich bepalen of hij daar in mee wil gaan, maar ik denk dat, als je kijkt naar het marktvolume en de ontwikkelingen in de markt, we blij moeten zijn dat we ook dit soort projecten kunnen maken. < BOFIMEX Voor monumenten van 1000 B.C. tot monumenten van gisteren. Bofimex is al ruim veertig jaar adviseur en leverancier van mortels voor alle soorten monumenten. Voor vrijwel elke ondergrond heeft Bofimex een oplossing. Er kan altijd een keuze gemaakt worden die compatibel is met de hoedanigheid en de historie van de ondergrond. Bofimex levert mortels op basis van: - natuurlijke hydraulische kalk. - kalk-cement. - tras-kalk

42 75 jaar!mebest jubileert in 2012 Mebest viert volgend jaar feest. Uw vertrouwde vakblad over de afbouw bestaat dan 75 jaar. Driekwart eeuw, dat is een beste prestatie. Er zijn maar weinig vakbladen die het Mebest nadoen. Alle reden voor taart en slingers dus. Portretten Een jubileumjaar is een bijzonder jaar. Natuurlijk kun je er voor kiezen om het in de oer-hollandse traditie van doe maar gewoon da s gek genoeg stilletjes voorbij te laten gaan, maar dat zijn we met Mebest niet van plan. De gehele 75 ste jaargang wordt anders dan gebruikelijk. Wel reportages natuurlijk, zoals u die van ons gewend bent. Maar voor de verandering willen we ook eens de schijnwerpers richten op de gezichten achter die projecten. Wie zijn nou die vakmensen die die vloeren leggen, die wanden stukadoren, die plafonds monteren, zo n gebouw ontwerpen? Waarom doen ze wat ze doen, en wat betekent het voor ze? Wat vinden ze van hun vak? Hoe kijken ze naar de toekomst ervan? Voor die artikelen zoeken we mensen die passie hebben voor hun vak. Plafond- en wandmonteurs, vloerenleggers, stukadoors, blokkenstellers, spuiters, terrazzowerkers, gevelisoleerders maar zeker ook architecten en interieurarchitecten die willen en kunnen vertellen over dat bijzondere werk dat ze doen. Interesse? Neem dan contact op met de redactie. Meefeesten Ongetwijfeld is Mebest niet de enige die in 2012 jubileert; er zijn vast en zeker afbouwbedrijven, architectenbureau s, producenten etc. die ook een verjaarsfeestje te vieren hebben. Normaal gesproken besteden we daar in Mebest geen aandacht aan. We vinden het echter niet netjes om alleen maar ons eigen feestje te vieren. Dus: is volgend jaar ook voor uw bedrijf een kroonjaar, laat het ons weten, dan laten wij het aan alle lezers weten. Jubileumnummer Het hele jaar feest, maar er kan maar één echt jubileumnummer zijn. Dat wordt de uitgave van eind april 2012, Mebest 2. Waarom juist dat nummer? Omdat de allereerste Mebest in mei 1936 verscheen. Mebest 2 verschijnt dan wel niet op de kop af 75 jaar later, maar het is wel behoorlijk dichtbij. Een speciaal nummer wordt het. De kroon-mebest gaat er vooral wat anders uitzien. Meer pagina s, een feestelijke vormgeving, terugblikken op de afgelopen 75 jaar, vooruitkijken naar de volgende 75 jaar, interviews, meer en andere advertentiemogelijkheden. En dat alles naast de gebruikelijke inhoud; dus ook in het feestnummer gewoon reportages, Mebest Kort en de column. We hebben er zin in! U toch ook?!

43 OLGA, uw eigen keukenprinses voor uw wand-, vloer- of plafondconstructie in gips Stel zélf uw wand-, plafondof vloerconstructie samen via Op vindt u de nieuwe OLGA. Uw persoonlijke keukenprinses die al uw recepten bereidt bij het samenstellen van uw wand-, vloer- of plafondconstructie. Brandwerend, stootvast, geluiddempend of vochtwerend. Inclusief alle technische gegevens, detailtekeningen, bestekteksten en pdf-modules. Bezoek OLGA, want ze staat 24 uur per dag voor u klaar. UW PARTNER VOOR DE DROGE AFBOUW

44 Mebest kort De redactie behoudt zich het recht voor de ingezonden berichten in te korten. De inhoud van de pers- en nieuwsberichten valt niet onder de verantwoordelijkheid van de Mebest-redactie. Met plaatsing van een bericht spreekt de redactie van Mebest dan Wordt samengesteld aan de hand van pers- en nieuwsberichten van, ook geen waardeoordeel uit over de genoemde kwaliteit en/of voor en over de afbouwsector. Berichten voor deze rubriek kunt u prestaties van diensten en producten. sturen naar: Redactie Mebest, Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag. Fonofloor en Fermacell: Top in contactgeluidisolatie Fonofloor en Fermacell staan borg voor een topprestatie in contactgeluidisolatie. Dankzij de samenwerking tussen deze beide A-merken in de bouw is er nu een perfecte vloeroplossing voor oude panden, die moeten worden opgewaardeerd naar hedendaagse eisen op het gebied van veiligheid en comfort. De combinatie van Fonofloor en Fermacell levert een dekvloer op die een prima basis vormt voor een appartementscheidende vloer. Fonofloor zorgt met het akoestische geluidsproduct Fonofive voor de goed verende onderlaag op de originele houten vloer. Fermacell vloerelementen vormen de keiharde toplaag. De voordelen van deze combinatie zijn evident. De dekvloer levert een contactgeluid-verbetering op van maar liefst 12 db op een houten vloer. Bovendien verbetert de brandwerendheid van boven naar beneden naar 60 minuten. Daarmee voldoet de vloer ruimschoots aan de eisen die het bouwbesluit stelt aan appartementscheidende vloeren. De montage is eenvoudig en droog, dus zonder vochtbelasting voor het pand. Het gewicht blijft beperkt tot 31 kg per m 2. De totale opbouwhoogte is slechts 30 mm. De vloer biedt vele afwerkingsmogelijkheden, waaronder linoleum, marmoleum, PVC-vloeren, gietvloeren, epoxyvloeren, alle soorten tapijten, keramische tegels en natuursteen, laminaat, parket en andere houten vloeren. Kijk voor meer informatie op of < Vernieuwd assortiment cementgebonden pleisters van Knauf Knauf heeft waardevolle verbeteringen doorgevoerd in het assortiment cementgebonden pleisters. Hierdoor kunnen stukadoors nu elke klus van A tot Z met Knauf realiseren. Daarbij kunnen zij altijd rekenen op ondersteuning en vakkundig, gratis advies van Knauf. Een aantal cementgebonden pleisters is vervangen door producten die nog comfortabeler te verwerken zijn en die beantwoorden aan specifieke vragen uit de markt. Daarnaast heeft Knauf een aantal slimme oplossingen aan het assortiment toegevoegd. De Knauf FP 205 bijvoorbeeld is een waterafstotende, witte gevelpleister die een zeer fijn (bijna glad) eindresultaat geeft. Met de Knauf AM 300 kunnen pleisterprofielen snel en gemakkelijk worden vastgezet. De Knauf SD 180 maakt een pleister waterdicht ter hoogte van het maaiveld. En speciaal voor natte ruimtes binnen is de Knauf LSP 650 ontwikkeld, een lichtgewicht pleister die zeer snel droogt. Uitgangspunt bij elke productinnovatie van Knauf is comfort. Het totale assortiment, met eigenschappen en verwerkingsvoorschriften van elk product, is te vinden via Het complete assortiment cementgebonden pleisters van Knauf is vanaf heden verkrijgbaar bij de stukadoorsgroothandel. < 44 Mebest oktober 2011

45 Vloeistofdichtheidscertificaat voor duurzame betonvloer De gepolijste betonvloeren van Brilliance Concrete Polishing beschikken sinds kort, als eerste en enige in Nederland, over een vloeistofdichtheidscertificaat. De betonnen showroomvloer van het bedrijf heeft deze zomer na een inspectie op basis van de CUR/PBVAanbeveling 44 de zogeheten verklaring vloeistofdichte voorziening verkregen. De gepolijste betonvloeren zijn hiermee geschikt voor locaties waar bedrijfsmatige activiteiten met bodemverontreinigend risico plaatsvinden, zoals (industriële) werkplaatsen. De gepolijste betonvloer heeft de vereiste mate van verdichting te danken aan een door Brilliance Concrete Polishing ontwikkeld procedé. De toegepaste methodiek draagt op milieuvriendelijke wijze zorg voor duurzame vloeistofdichte betonvloeren. Met behulp van met diamant ingelegde metaalsegmenten slijpt Brilliance Concrete Polishing een dunne toplaag van de vloer af en komt het sterke, onderliggende beton aan de oppervlakte. Vervolgens worden eventuele beschadigingen gerepareerd en wordt de vlak geslepen betonvloer gepolijst. Tijdens dit proces wordt de vloer meermalen geïmpregneerd met een nieuw ontwikkelde vloeistof die in de gepolijste vloer dringt en deze afsluit. Deze toevoeging zorgt voor de extra verdichting, benodigd voor het verkrijgen van de verklaring vloeistofdichte voorziening. Omdat de toplaag van geslepen en gepolijste betonvloeren uiterst sterk en verdicht is, kunnen vloeistoffen niet permanent in de vloer doordringen. De betonvloeren kunnen hierdoor tientallen jaren worden gebruikt. < SigmaClass opleidingen in oktober van start: Twaalf cursussen voor een up-to-date kennis van het onderhoudsvak ondergronden en beschermingssystemen. Tevens zijn er houtrenovatiecursussen, maar ook onderricht op speciale vakgebieden, zoals kleur en decoratieve verftechnieken. Sigma Coatings organiseert SigmaClass omdat de bouw een dynamische sector is waarin nieuwe producten en technieken elkaar in hoog tempo afwisselen. Daarnaast vragen maatschappelijke ontwikkelingen zoals nieuwe arbo- en milieuwetgeving om constante scholing. In oktober start een gloednieuwe leergang SigmaClass met maar liefst twaalf cursussen voor iedereen die met onderhoud van gebouwen en woningen te maken heeft. Het aanbod omvat onder andere masterclasses die de belangrijkste aspecten van het onderhoudsvak behandelen gericht op Met SigmaClass onderstreept Sigma dat het meer doet dan het verkopen van een breed en hoogwaardig assortiment verfproducten en toebehoren. Denk bijvoorbeeld aan ondersteuning bij het opstellen van onderhoudscontracten, maar ook aan de professionele Sigma adviseurs die beschikbaar zijn voor advies tot aan de oplevering toe. De SigmaClass cursussen vinden zowel in Amsterdam als Den Bosch plaats en worden gegeven door ware professionals op hun vakgebied. Kijk voor veel meer informatie op < Mebest oktober

46 Saint-Gobain Gyproc introduceert Rigitone Fix vezelgewapende Gyproc JointFiller Vario. Met Rigitone Fix is de afwerkingstijd met dertig procent terug te dringen. Saint-Gobain Gyproc introduceert een voegenvulset speciaal voor Rigitoneplafondplaten. Rigitone Fix biedt alles voor het naadloos en glad laten doorlopen van het perforatiepatroon van een Rigitone-plafondplaat. De voegenvulling is bovendien eenvoudig te verwerken en ijzersterk dankzij de Om de Rigitone-plafondplaten optimaal tot hun recht te laten komen, is een nauwkeurige montage op ongeveer 3,6 mm van elkaar noodzakelijk en moet het patroon doorlopen. Een nauwkeurige voegafwerking is essentieel voor een naadloze overgang tussen het perforatiepatroon van de plafondplaten. Hiervoor heeft Saint-Gobain Gyproc de Rigitone Fix-voegenvulset ontwikkeld. De set bestaat uit een spuitpistool, spuitkoker, spuitmond, kokerdeksel, plunjerschijf, spachtelmes en schroefkopsjabloon. Met de innovatieve Rigitone Fix-spuitmond zijn voegen snel en makkelijk in de juiste dosering te vullen. Samen met het speciale Rigitone Fix-spachtelmes om overtollig materiaal weg te steken, is de voeg in minder arbeidsgangen af te werken. De Rigitone Fix-voegenvulset van Gyproc biedt de volgende voordelen: tot dertig procent tijdsbesparing bij het afvoegen van de Rigitone-plafonds; eenvoudige en snelle verwerking dankzij het innovatieve ontwerp van de voegenvulset; optimale dosering dankzij de bijzondere Rigitone Fix-spuitmond; maximale voegsterkte door toepassing van vezelgewapende Gyproc JointFiller Vario. < Uzin komt met nieuwe stofarme egalisatie in superhandige verpakking Sinds 12 september brengt UZIN de nieuwe stofarme egalisatie UZIN NC 50 op de markt. Deze premium egalisatie is toepasbaar op bijna alle ondergronden en is geschikt voor élke laagdikte. UZIN NC 50 draagt het EC 1 plus kenmerk. Door de nieuwe verpakking wordt door fabrikant Unipro uit Haaksbergen optimaal gebruiksgemak gegarandeerd. Bovendien voldoet de verpakking van 20 kg aan de strengste internationale Arbo-eisen. Met UZIN NC 50 kunnen bijna alle nieuwe en bestaande ondergronden worden geëgaliseerd, al dan niet in combinatie met vloerverwarming. Omdat er met het product een extreem glad oppervlak wordt gecreëerd, kan UZIN NC 50 goed worden toegepast in combinatie met de meeste soorten vloerbedekking of meerlaags pakketen. Zélfs als het vloeroppervlak zwaar belast wordt! Stof kan slecht zijn voor onze gezondheid. Door te voorkomen dat er tijdens het egaliseren stof in de lucht komt worden de gezondheidsrisico s voor de verwerker direct verminderd. Bij het verwerken van UZIN NC 50 ontstaat er tot 90% minder neerslag van stof in vergelijking met traditionele egalisaties. Dit vermindert aantasting van de gezondheid en er is geen stofmasker noodzakelijk. Daarnaast scheelt het schoonmaken. Kortom, gezonder werken in een korter tijdsbestek, tegen lagere kosten en tegen een lager water- en energieverbruik. De stofarme egalisatie UZIN NC 50 wordt geleverd in zakken van 20 kg en voldoet hiermee aan de strengste internationale Arbo-eisen. De verpakking is voorzien van een EASY opening systeem aan de bovenzijde. Hierdoor is de zak gemakkelijk en snel te openen, zonder gebruik van een mes of ander gereedschap. Het risico op papierresten in de egalisatie wordt hiermee uitgesloten. Bovendien kan de verpakking goed worden leeggeschud, zónder overlast van stof. De papieren zak kan met het het oud papier worden afgevoerd voor hergebruik. < 46 Mebest oktober 2011

47

48