Veiligheid garanderen met behulp van bouwvoorschriften

Transcriptie

1 1 Veiligheid garanderen met behulp van bouwvoorschriften Samenvatting: Kingspan is een toonaangevende fabrikant van gevelbekleding- en isolatieproducten. Deze producten kunnen uit zowel onbrandbare als brandbare materialen bestaan of een combinatie van beide. Om de brandveiligheid van haar producten continu te verbeteren, investeert Kingspan fors in het testen van deze producten. Kingspan heeft meer grootschalige brandtesten 1 uitgevoerd dan enig andere onderneming, en daar is het bedrijf trots op. Kingspan is voorstander van betere toepassing van de bouwvoorschriften en een beter toezicht op de correcte toepassing van die bouwvoorschriften en juicht de aanbevelingen voor eenvoudigere en duidelijkere handhaving van de voorschriften dan ook toe. Brand is een complexe materie en een te grote focus op de brandbaarheid van individuele materialen is misleidend. Wat telt is hoe het samenspel van de individuele materialen zich gedraagt in een volledige gevelconstructie, zoals dat concreet in een gebouw het geval is. Dat geldt overigens ook voor andere constructieonderdelen. Uit grootschalige testen blijkt dat gevelconstructies die brandbaar isolatiemateriaal bevatten, met de juiste detaillering toegepast, evengoed kunnen presteren als gelijkwaardige systemen met onbrandbare isolatie. Kingspan pleit daarom voor: Grootschalige systeemtesten van alle gevelbekledingssystemen, ongeacht welke materialen deze bevatten; Een stop op de automatische conformiteit van samengestelde producten op basis van individuele eigenschappen van toegepaste materialen op basis van hun classificatie voor brandgedrag; Verbeterde regelgeving, controle en handhaving van de volledige toeleverings- en bouwketen in de bouwsector. 1

2 2 1. Opmerkingen bij de huidige regelgeving In Nederland worden gevels op basis van het Bouwbesluit als volgt beoordeeld als het gaat om brandveiligheid 2 : Het deel van een zijde van een constructieonderdeel dat grenst aan de buitenlucht en hoger ligt dan 13 m, dient te voldoen aan brandklasse B. Een zijde van een constructieonderdeel van een bouwwerk dat grenst aan de buitenlucht, waarvan een voor personen bestemde vloer ten minste 5 m boven het maaiveld ligt, dient vanaf het aansluitende terrein tot een hoogte van ten minste 2,5 m eveneens te voldoen aan brandklasse B Daarmee is de veiligheid van gebouwen redelijk onder controle, mits bij het voldoen aan deze eisen ook de bouwkundige details op een juiste wijze bij de beoordeling zijn meegenomen. Andere eisen (zoals bijvoorbeeld beschermde vluchtroutes) dienen hierbij eveneens beoordeeld te worden. Er kan overigens wel een vraagteken gezet worden bij de EN Single Burning Item (SBI) als beoordeling van een gevelconstructie en is er zeker ruimte voor verbetering. Wat Kingspan zorgen baart, is dat - onder de huidige regelgeving - gevelbekledingssystemen met onbrandbare materialen (die overigens als gehele gevel wel degelijk kunnen branden) vaak als veilig worden beschouwd zonder dat deze aan een grote systeemtest onderworpen worden. Er hebben zich wereldwijd enkele verwoestende hoogbouwbranden voorgedaan in gevelbekledingssystemen die met onbrandbare isolatiematerialen waren geïsoleerd Na decennia van onderzoek naar de brandveiligheidsprestaties van producten, is Kingspan ervan overtuigd dat de beste manier om de brandveiligheid van een gevelbekledingssysteem te garanderen, het testen van het volledig systeem bij realistische brandscenario s is. Ongeacht of het brandbare of onbrandbare producten bevat. Met een dergelijke benadering kan een duidelijke, universele standaard worden gecreëerd waaraan de hele sector moet voldoen. 2. Waarom biedt het testen van volledige systemen de beste garantie voor brandveiligheid? Na de brand in de Grenfell-tower, heeft de overheid in Groot-Brittannië een onafhankelijk expert-adviespanel in het leven geroepen. Het uiteindelijke doel van dit panel is om de veiligheid van de gebouwen in heel Groot- Brittannië te garanderen en bewoners gerust te stellen. Om de brandveiligheid van de verschillende gevelbekledingssystemen te beoordelen, koos het expertadviespanel ervoor om zeven materiaalcombinaties te testen volgens de grootschalige gevelproef BS Deze internationaal erkende - en meest stringente - test is bedoeld om een volledig gevelbekledingssysteem te beoordelen op relevante brandveiligheidsaspecten. Binnen deze test wordt gekeken naar zowel materiaal- als constructiegedrag bij brand. Binnen enkele minuten na het begin van de test 4 faalde het gevelbekledingssysteem dat voor de Grenfell-tower was gebruikt (en brandbare isolatie bevatte). Hetzelfde systeem met onbrandbare isolatie faalde evenwel ook, en zelfs in een nog korter tijdsbestek. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het brandgedrag van een gevel in de praktijk niet zonder meer blijkt uit het brandgedrag van individuele materialen. Het toont tevens aan dat bij beoordeling op grond van deskresearch uiterste voorzichtigheid geboden is! Onjuiste stellingname: Net als in Groot-Brittannië worden ook in Nederland materialen sec als 'onbrandbaar' of 'brandbaar' geclassificeerd volgens de voorschriften. Enkel en alleen op basis van testen op laboratoriumschaal van individuele materialen. Bepaalde combinaties van materialen die elk op zichzelf beoordeeld onbrandbaar danwel beperkt brandbaar zijn, zijn dus automatisch onbrandbaar conform de bouwvoorschriften en hoeven geen grootschalige systeemtest te ondergaan. Maar de grootschalige testen die inmiddels zijn uitgevoerd 4, leren dat die stellingname dus niet juist is. 2 Deze position paper geeft voorbeelden van de Nederlandse regelgeving, echter deze is niet uitputtend 3 BS (ontwikkeld in Groot-Brittannië) test het volledige gevelbekledingssysteem, dat is opgetrokken als een testwand van minstens 8 meter hoog en 30 minuten lang wordt blootgesteld aan vlammen uit een verbrandingskamer aan de voet van de wand. 4

3 3 Kleinschalige testen houden onvoldoende rekening met het gedrag van materialen zoals ze in de praktijk tot een gevelsysteem worden gecombineerd. Dit leidt naar het oordeel van Kingspan niet in alle gevallen tot een voldoende mate van veiligheid in regelgeving, gebaseerd op die kleinschalige testen. Ze houden geen rekening met de onderlinge wisselwerking van de verschillende componenten binnen dat systeem, noch met wat zou kunnen gebeuren als slechts één van die componenten tijdens een brand snel zou falen. Realistisch brandscenario: Grootschalige testen zoals de BS , daarentegen, testen het geheel van alle componenten die worden gebruikt voor de bouw van gevelbekledingssystemen, inclusief de eventuele spouw. Dat maakt deze testen vergelijkbaar met een realistisch brandscenario. Veel van de Europese grootschalige testen zoals de BS repliceren een beginnende brand in een kamer, die vervolgens - door een raam van een gebouw met meerdere verdiepingen - uitslaat en de externe gevelbekleding en de geveldetails aan de brand blootstelt. Bedoeld om het niveau en de omvang van de verspreiding van het vuur in, door en langs het gevelbekledingssysteem te beoordelen. Een andere belangrijke reden om te kiezen voor grootschalige systeemtesten is de eventuele evacuatie van personen. Dit is temeer van belang als ontruiming van een gebouw door grote aantallen personen, door functiebeperking van mensen of de schaalgrootte van het gebouw relatief veel tijd in beslag neemt. Alle bovengenoemde argumenten zijn aandachtspunten die zorg opleveren. Zorg dat - als de gehele constructie niet is onderwerpen aan een grootschalige systeemtest - gebruikers van het gebouw gevaar lopen, omdat de werkelijke brand zich heel anders gedraagt dan uit kleinschalige proeven naar voren komt. 3. Foute montage Er wordt veel gesproken over het bezwaar van grootschalige testen waarbij men betwijfelt of bijvoorbeeld de BS een gebrekkige installatie van het gevelbekledingssysteem wel voldoende simuleert. Kingspan heeft geen weet van enige internationale test die de gebrekkige installatie van een gevelbekledingssysteem simuleert. Bovendien vergen andere brandtesten waarnaar in de bouwvoorschriften wordt verwezen, eveneens geen reproductie of simulatie van gebreken met materialen, producten of installaties. Foutieve montage danwel toepassing van andere materialen dan in de testopstelling zijn gebruikt, kan niet in een voorgeschreven bepalingsmethode worden getest. Voorkoming van dergelijk fouten of toepassingen vergen maatregelen tijdens het bouwen die ertoe leiden dat ook achteraf bekend is wat er daadwerkelijk is gerealiseerd. De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen kan hieraan in de ogen van Kingspan bijdragen door te voorkomen dat er onacceptabele foute montage ontstaat. Grootschalige testen van het volledige systeem worden ook toegepast om de prestaties van gevelbekledingssystemen in landen zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Australië, Verenigde Staten, Frankrijk, Zweden, Nieuw-Zeeland en Canada te reguleren. Dit onderstreept eens te meer het feit dat grootschalige testen van het volledige systeem de beste inschatting van de brandveiligheid van gevelbekledingssystemen biedt. Dit is ook één van de redenen dat binnen de EU begonnen is met de ontwikkeling van een Europese grootschalige geveltest teneinde die te koppelen aan de Construction Product Regulation (CPR). Kingspan staat volledig achter deze ontwikkeling en draagt daar waar gewenst graag haar steentje aan bij. Kingspan is van mening dat deze test (zodra deze in een beschikking is vastgelegd en de mandaten aan de Europese Commissie voor Standaardisatie daarnaar verwijzen) ook in de Nederlandse regelgeving ingevoerd zou moeten worden.

4 4 4. Kun je het gedrag van een gevel ook bepalen door middel van een beoordeling door een expert? Kingspan is van mening dat beoordelingen door experts duidelijk omschreven moeten zijn. Daarnaast moet helder zijn wat wel en wat niet als bewijslast mag dienen voor een goede beoordeling en wie deze uitvoert. De testresultaten van elke grootschalige test zijn slechts geldig voor het specifieke geteste gevelbekledingssysteem met bijbehorende bouwkundige details. Veranderen van de details van een gevelbekledingssysteem, zoals de breedte van de spouw met bijbehorende spouwbarrière of het merk van in het systeem toegepaste materialen, moet ertoe leiden dat andermaal een grootschalige test wordt uitgevoerd. Wereldwijd zijn jaarlijks slechts een honderdtal testen uit te voeren. Gezien de brede waaier van beschikbare producten en de mogelijke kleine variaties in ontwerp, zal het onmogelijk zijn om alles grootschalig te testen, eenvoudigweg omdat de testcapaciteit hiertoe ontbreekt. Uitbreiden Toepassingsgebied: Om bovenstaande reden heeft de regelgeving behoefte aan een proces waarbij de geldigheid van de grootschalige testresultaten kan worden uitgebreid naar aanpassingen van het daadwerkelijk geteste systeem. Zo n nieuwe testprocedure moet volgens Kingspan minstens de volgende elementen bevatten: verplichte kwalificaties en een certificeringschema voor de persoon die de beoordelingen mag uitvoeren, gekoppeld aan een peer review proces; een register van gecertificeerde beoordelaars; een standaard methodologie voor de beoordeling en een openbaar toegankelijk en transparant beoordelingenregister. Gestandaardiseerde systeemtest: Volgens Kingspan moeten de beoordelingen van experts voor wijzigingen ten opzichte van een grootschalige test berusten op bewijs dat is afgeleid van een gestandaardiseerde systeemtest op middelgrote schaal. Een mogelijkheid hiertoe is ISO :2002 of gelijkwaardig; (ISO :2002 is eigenlijk een versie op één derde schaal van de BS test). Het vereisen van beoordelingen om gegevens - afkomstig van testen op middelgrote schaal - toe te passen op het systeem dat moet worden beoordeeld, kan de weg naar conformiteit fors versterken en tegelijkertijd de regelgeving realistischer maken. 5. Waarom is de feitelijke montage in de praktijk het belangrijkste element van brandveiligheid? De brandveiligheid van een gebouw hangt onder andere af van de correcte montage van de totale constructie inclusief het gevelbekledingssysteem. Een onjuiste montage kan een hoog brandrisico veroorzaken. Zo is bijvoorbeeld het correcte ontwerp en de juiste uitvoering van brandbarrières in de spouw even belangrijk als de gebruikte isolatie- of gevelbekledingsproducten. Dat geldt ook voor de aansluitdetails van kozijnen en dilataties. Kingspan is van mening dat de nadruk gelegd moet worden op de behoefte om de competentieniveaus te verhogen voor alle professionals van de bouwsector die betrokken zijn bij de brandpreventieaspecten van een gebouw. Dus van ontwerp tot bouw, inspectie, toezicht tot aan het beheer en onderhoud ervan. Verbeterd toezicht: Kingspan is blij dat ook in Nederland gesproken wordt over een verbeterd toezicht op de kwaliteit van de montage, maar vraagt ervoor te waken dat de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen niet een averechts effect oplevert. Waarnemen, beoordelen, toezicht en handhaving om het in de praktijk waar te maken dat de brandveiligheid ook daadwerkelijk aanwezig is, is een cruciaal onderdeel en moet niet worden onderschat. De aanpassing van de Woningwet op 1 april 2007 heeft ervoor gezorgd dat het duidelijker is dat een gebouweigenaar, ook als de overtreding niet is begaan terwijl hij eigenaar was, te allen tijde verantwoordelijk is voor de brandveiligheid van zijn of haar gebouw. Deze aanpassingen zijn een nuttig voorbeeld van hoe men een grotere duidelijkheid en verantwoordingsplicht in de regelgeving tot stand kan brengen. De vraag die echter wel gesteld kan worden is wat de bekendheid bij de bouwer en de gewone burger (uiteindelijk de gebouweigenaar) is op dit punt.

5 5 Labelen en traceren van materialen: Kingspan is zich bewust van de bezwaren rond de substitutie van materialen in gevelbekledingssystemen. Kingspan is dan ook voorstander van een duidelijker systeem voor het labelen en traceren en het documenteren van toegepaste materialen. Alleen zo kan verzekerd worden dat gevelbekledingssystemen uitsluitend uit door daarvoor erkende experts beoordeelde of geteste en daarmee veilige combinaties bestaan. De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen kan hieraan verder bijdragen. 6. Hoe gedragen gevelbekledingssystemen met brandbare materialen zich? Een reeks gevelbekledingssystemen met brandbare isolatie doorstaan de strikte prestatievereisten van de Europese grootschalige testen zoals de BS , de LePIR2 (Frankrijk) en de SP Fire 105 (Zweden). Bovendien blijkt uit de gegevensanalyse van BS testen 4 dat systemen die brandbaar isolatiemateriaal bevatten, evengoed kunnen presteren als gelijkwaardige systemen met niet-brandbare isolatie. 7. Bestaan er onbrandbare gevelbekledingssystemen? Zelfs een gevelbekledingssystemen met onbrandbare isolatie en onbrandbare buitenbekleding, kan nog een verrassende hoeveelheid brandbaar materiaal bevatten. Thermische onderbrekingen, afdichtingen, membranen (zoals dampremmers), tapes en zelfs de binders die vele onbrandbare isolatiematerialen samenhouden, kunnen vlamvatten. Dit toont aan dat als men uitsluitend voortgaat op de autonome prestaties van onbrandbare producten, zonder rekening te houden met de vele andere factoren die ervoor kunnen zorgen dat een brand zich uitbreidt, niet alle risico s worden aangepakt. 8.Waarom zijn brandbare materialen essentieel voor onze bouwsector? Brandbare en onbrandbare geclassificeerde materialen hebben verschillende voordelen voor gebouwen. Materialen uitsluiten enkel op basis van hun classificatie voor brandbaarheid, zal de innovatie in de hele bouwsector aan banden leggen. Het zal architecten namelijk afremmen om de meest geschikte systemen voor elk gebouw te ontwerpen, met alle gevolgen van dien voor de gebruikers. Onbrandbare materialen bieden doorgaans een betere geluidsisolatie, een relatief betere duurzaamheid en worden gefabriceerd met gerecycleerde materialen. Brandbare materialen zijn licht, hebben een hoge thermische efficiëntie en zijn daarnaast bijvoorbeeld ook goed beloopbaar. Zij kunnen de energie-efficiëntie van een gebouw omzetten zonder onnodige druk op de originele structuur wat een voordeel is bij zowel nieuwbouw als renovatie. 9. Waarom dringt een holistische benadering van de bouwvoorschriften zich op? Rekening houden met de vereisten voor gevelbekledingssystemen is slechts een klein aspect van veilige gebouwen. Bij de beoordeling van wat bij de Grenfell-brand is gebeurd, dienen tal van factoren in aanmerking te worden genomen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de hoogte van het gebouw, de aan- of juist de afwezigheid van een sprinklerinstallatie, de brand- en rookdetectoren, de nooduitgangen, de beperkte vluchtroutes, de effectiviteit van de compartimentering, de brandbaarheid van de inboedel en de combinatie van de materialen in de buitenmuren en binnenafwerkingen.

6 6 Het verslag van de Independent Review of Building Regulations and Fire Safety van Dame Judith Hackitt 5 houdt rekening met deze complexe factoren en stippelt een holistische benadering uit om veiligere gebouwen te ontwerpen. Het benadrukt de behoefte om de competentieniveaus op te trekken voor alle professionals in de bouwsector, die betrokken zijn bij de brandpreventieaspecten van een gebouw. Dus ontwerp, bouw, inspectie, toezicht, beheer en onderhoud inbegrepen. Tegelijk dringt het aan op minder voorschriften en richtlijnen die voor meerdere uitleg vatbaar zijn en op een beter toezicht op de kwaliteit van de bouw. Tevens moeten regels aangescherpt worden en sancties verzwaard voor wie deze niet naleeft. Ook in Nederland kan men veel van deze weerspiegelingen terugvinden in de huidige discussie als het gaat om de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. 10. Conclusie Kingspan zal het toejuichen als de door de Tweede Kamer aangenomen motie 34453, nr 19, snel wordt verankerd in de bouw. Producenten van gevelsystemen zetten dan een erkende technische goedkeuring in de markt waarbij de bouwer en eigenaar weten dat - als op deze wijze het gevelsysteem is toegepast - aan de regelgeving is voldaan. En dat daarmee de risico s voor bouwer, eigenaar en gebruikers minimaal zijn, hetgeen leidt tot een win-win. Kingspan is er dan ook voorstander van om haar garanties in te trekken als haar gevelsysteem niet volgens zo n goedkeuring is gemonteerd. De bouwer moet daartoe een overdrachtsdossier insturen naar Kingspan waaruit transparant blijkt dat conform de erkende technische goedkeuring de gevel is gemonteerd. Hiermee hoopt Kingspan verder bij te dragen aan het verhogen van de brandveiligheid van gevelbekledingssystemen. 5