Monitoren van positieve gezondheid Het ontwikkelen van feedback voor de gezondheidsapp MeetMoment

Transcriptie

1 Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences Monitoren van positieve gezondheid Het ontwikkelen van feedback voor de gezondheidsapp MeetMoment Carolien Balvers Masterthesis Juni 2017 Interne begeleiding: Dr. C.H.C. Drossaert Dr. M. Schotanus-Dijkstra Externe begeleiding: L. van den Hoek, gezondheidscentrum de Nije Veste Positieve Psychologie en Technologie

2 Samenvatting Inleiding: Personen met een lage sociaaleconomische status hebben nemen in Nederland een zwakkere gezondheidspositie in dan personen met een hoge sociaaleconomische status. Om op het gezondheidsgedrag van mensen in te kunnen spelen wordt er de laatste jaren veel gebruik gemaakt van ehealth-interventies, waardoor mensen worden aangespoord om zelf aan de slag te gaan met hun gezondheidsgedrag. Een voorbeeld hiervan is de gezondheidsapp MeetMoment. In deze in ontwikkeling zijnde app wordt de positieve gezondheid van mensen gemonitord en is het de bedoeling dat mensen door middel van feedback worden aangespoord om met hun gezondheidsgedrag aan de slag te gaan. Het huidige onderzoek heeft zich gericht op het onderzoeken van de voorkeuren van mensen met een lage sociaaleconomische status met betrekking tot het feedbackgedeelte van de app. Methode: Om te kunnen onderzoeken welk soort feedback het beste aansluit bij de doelgroep en het meest aanzet tot gedragsverandering is kwalitatief onderzoek uitgevoerd door middel van semigestructureerde interviews met zeven personen uit de beoogde doelgroep van de app. Tijdens de interviews zijn de participanten bevraagd over hun bevindingen en voorkeuren wat betreft de feedback en een aantal andere elementen van de gezondheidsapp. De uitgangspunten voor de interviews waren de elementen van dialogue support uit het PSD-model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009). Resultaten: De respondenten stonden allemaal positief tegenover het idee van de gezondheidsapp MeetMoment. Voor de verschillende elementen van dialogue support uit het PSD-model zijn er diverse aanknopingspunten naar voren gekomen waarmee rekening moet worden gehouden bij het opstellen van de feedback voor de gezondheidsapp. Conclusie: Het huidige onderzoek heeft veel input heeft kunnen leveren voor de ontwikkeling van het feedbackgedeelte van de gezondheidsapp MeetMoment. Er is aangetoond dat personen met een lage sociaaleconomische status vallen binnen een doelgroep die mogelijk niet altijd een goede aansluiting vindt bij generiek opgestelde modellen. Het is van belang dat hier goed onderzoek naar wordt gedaan alvorens er aannames worden gedaan op basis van deze modellen. 2

3 Abstract Introduction: In the Netherlands, people with a low socio-economic status do have a weaker health position in comparison to people with a high socio-economic status. In order to be able to respond to the health behavior of people, ehealth interventions are more commonly used. They are used to encourage people to change their own health behaviour. An example of such an ehealth intervention is the app MeetMoment. This app is currently being developed. Within this app, the positive health of people is being monitored and it is meant that people will be encourage through feedback to work on their health behaviour. The current study focused on the preferences of people with a low socio-economic status regarding the feedback of the app. Method: In order to investigate what kind of feedback is best suitable for the target group and encourages to behaviour change, qualitative research has been conducted by means of semi-structured interviews with seven persons that were part of the target group. During the interviews the participants were questioned about their findings and preferences regarding the feedback and some other elements of the health app. The objectives of the interviews were the elements of dialogue support from the PSD-model of Oinas-Kukkonen and Harjumaa (2009). Results: The respondents were all positive about the idea of the health app MeetMoment. Regarding the different elements of dialogue support from the PSD-model diverse starting points have been found. These could be used for setting up the feedback for the health app. Conclusion: The current study delivered lots of input for the development of the feedback for the health app MeetMoment. It is demonstrated that people with a low socio-economic status are part of a target group that doesn t always connect with general models. It is of great importance to investigate this well before assumptions are made based on those models. 3

4 1dddsfd Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Positieve gezondheid Gezondheidsverschillen MeetMoment Feedback Het Persuasive System Design-model Methode Onderzoeksopzet Participanten en procedure Materialen Data-analyse Resultaten Algemeen oordeel over MeetMoment Oordeel over de terugkoppeling van de resultaten Oordeel over persuasieve elementen in de feedback Lof/waardering Beloningen Herinneringen Suggesties/tips Aanspreken/uiterlijk Sociale rol Discussie Beperkingen en sterke punten Aanbevelingen voor vervolgonderzoek Conclusie Referenties Appendices Appendix A Appendix B

5 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Binnen de gezondheidszorg in Nederland is het al jarenlang bekend dat personen met een lage sociaaleconomische status een zwakkere gezondheidspositie innemen dan personen met een hoge sociaaleconomische status (Volksgezondheid Toekomst Verkenning, 2010). Deze zwakkere positie wordt onder andere veroorzaakt door biologische factoren, de fysieke en sociale omgeving, het vermogen tot zelfmanagement en door de leefstijl en het gezondheidsgedrag (Pharos, 2014). Om op het gezondheidsgedrag van mensen in te kunnen spelen wordt er de laatste jaren veel gebruik gemaakt van ehealth-interventies. Middels ehealth-interventies kunnen mensen worden aangespoord om zelf aan de slag te gaan met hun gezondheidsgedrag. Een voorbeeld van een ehealth-interventie is de positieve gezondheidsapp MeetMoment. In deze in ontwikkeling zijnde app wordt de positieve gezondheid van mensen gemonitord en is het de bedoeling dat mensen door middel van feedback worden aangespoord om met hun gezondheidsgedrag aan de slag te gaan. Het doel van het huidige onderzoek is om te onderzoeken welke voorkeuren mensen met een lage sociaaleconomische status hebben met betrekking tot het feedbackgedeelte van de app. In de komende paragrafen zal eerst verder worden ingegaan op (de opkomst van) de positieve psychologie, de gezondheidsverschillen in Nederland en het belang van de monitoringsapp MeetMoment. Vervolgens wordt er meer ingegaan op het feedbackgedeelte en hoe dit vormgegeven zal worden binnen de kaders van het Persuasive System Design-model. 1.2 Positieve gezondheid De focus binnen de gezondheidszorg komt steeds meer te liggen op de zogenaamde positieve gezondheid. Dit begrip is relatief nieuw en gaat gepaard met de nieuwe definitie van gezondheid van de World Health Organization (WHO). Bij de oprichting van de WHO werd gezondheid nog gedefinieerd als een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden en niet enkel de afwezigheid van ziekte of gebreken (WHO, 1948). In de afgelopen jaren is de levensverwachting van mensen toegenomen en dit heeft ook geleid tot een toename van chronische ziekten (Huber, Van Vliet & Boers, 2016). Mede daardoor wordt het streven naar een toestand van compleet welbevinden steeds meer bekritiseerd. Huber en collega s hebben recentelijk een nieuwe definitie ontwikkeld: health as the ability to adapt and to self manage, in the face of social, physical and emotional challenges (Huber et al., 2011). Het begrip positieve gezondheid is in feite een verdere uitwerking van deze nieuwe gezondheidsdefinitie. Huber, Van Vliet en 5

6 Boers (2016) omschrijven positieve gezondheid aan de hand van zes dimensies: lichaamsfuncties, mentale functies en beleving, spirituele en existentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren. De zes dimensies hebben elk een aantal kenmerken die samen de dimensie vormen (tabel 1). In dit concept van gezondheid staat de mens centraal, in plaats van de ziekte. Er wordt niet gekeken naar iemands klachten, maar juist naar de krachten. Tabel 1. Kenmerken van de positieve gezondheidsdomeinen. Positieve gezondheidsdimensie Lichaamsfuncties Mentale functies en beleving Spirituele en existentiële functie Kwaliteit van leven Sociaal-maatschappelijke participatie Dagelijks functioneren Kenmerken Je gezond voelen, fitheid, klachten en pijn, slapen, eten, conditie, bewegen. Onthouden, concentreren, communiceren, vrolijk zijn, jezelf accepteren, omgaan met verandering, gevoel van controle. Zinvol leven, levenslust, idealen willen bereiken, vertrouwen hebben, accepteren, dankbaarheid, blijven leren. Genieten, gelukkig zijn, lekker in je vel zitten, balans, je veilig voelen, woonomstandigheden, rondkomen met je geld. Sociale contacten, serieus genomen worden, samen leuke dingen doen, steun van anderen, erbij horen, zinvolle dingen doen, interesse in de maatschappij. Zorgen voor jezelf, je grenzen kennen, kennis van gezondheid, omgaan met tijd, omgaan met geld, kunnen werken, hulp kunnen vragen. 1.3 Gezondheidsverschillen Binnen Nederland bestaan er veel verschillen in gezondheid. Al jarenlang is het grootste verschil te zien tussen mensen met een hoge en een lage sociaaleconomische status, de zogenaamde sociaaleconomische gezondheidsverschillen (Volksgezondheid Toekomst Verkenning, 2010; Pharos, 2014). Deze verschillen zijn vele malen groter dan de verschillen tussen mannen en vrouwen of dan geografische verschillen. Door een hogere blootstelling aan gezondheidsrisico s hebben mensen met een lage sociaaleconomische status een levensverwachting die gemiddeld 6 à 7 jaar korter is dan die van mensen met een hoge sociaaleconomische status (Volksgezondheid Toekomst Verkenning, 2010). Mensen met een lage sociaaleconomische status hebben over het algemeen ook meer lichamelijke beperkingen, hierdoor ervaren zij ook meer beperkingen in het bewegen. Over het algemeen kan dus gesteld worden dat personen met een lage sociaaleconomische status meer problemen ervaren als het aankomt op gezondheid. De meest gebruikte indicator voor sociaaleconomische gezondheidsverschillen is het 6

7 opleidingsniveau van mensen (Pharos, 2014). Hoe lager iemands opleidingsniveau, hoe lager iemands sociaaleconomische status (Pharos, 2014). In het huidige onderzoek wordt het opleidingsniveau dan ook gebruikt als indicator voor de sociaaleconomische status. Om de ontwikkeling van gezondheidsverschillen bij te houden wordt de gezondheid van verschillende bevolkingsgroepen binnen Nederland gemonitord (Monitor Gezondheid, n.d.). Met het inzicht dat wordt verkregen uit de resultaten van het monitoren kan het gezondheidsbeleid aan worden gepast indien dit noodzakelijk is (Monitor Gezondheid, n.d.). De kern van monitoren is dan ook het verzamelen én op de juiste manier benutten van de verzamelde gegevens (Nederlands Jeugdinstituut, n.d.). Door het monitoren van de gezondheidsverschillen worden ook landelijke referentiecijfers over gezondheidsverschillen en -cijfers verkregen. GGD s en (thuis)zorginstellingen kunnen op deze manier hun eigen onderzoeks- en monitorresultaten vergelijken met deze landelijke cijfers. Zo is het mogelijk om een beeld te vormen van hoe een bepaalde gemeente of zorginstelling scoort ten opzichte van de landelijke gezondheid. 1.4 MeetMoment Gezondheidscentra in Nijkerk en Nieuwegein zijn momenteel bezig met het ontwikkelen van een monitor die gegevens verzamelt over de (positieve) gezondheid van de inwoners van deze gemeenten. Het doel van de monitor voor de gezondheidscentra is om in kaart te brengen hoe het is gesteld met de lichamelijke en psychische gezondheid van de inwoners en om de ontwikkeling hiervan bij te houden. Er wordt in het bijzonder naar gestreefd om ook inwoners met een lage sociaaleconomische status te bereiken, omdat deze groep met bestaande monitorinstrumenten niet tot nauwelijks bereikt worden en omdat bekend is dat hun gezondheid een stuk slechter is dan die van mensen met een hoge sociaaleconomische status. De gegevens worden verzameld door middel van een app, MeetMoment. Deze app wordt in samenwerking met de gezondheidscentra ontwikkeld door Spies Creations, een web en app developmentbedrijf. Het achterliggende doel van de monitor is dat appgebruikers hun gezondheid kunnen verbeteren, doordat ze tips en suggesties krijgen om hun gedrag te verbeteren. De monitor is bedoeld om de veranderingen en verbeteringen bij te houden. Omdat mensen met een lage sociaaleconomische status over het algemeen een lagere of geen opleiding hebben genoten moet daar in de app MeetMoment rekening mee worden gehouden. Er wordt door het gezondheidscentrum vanuit gegaan dat als de app toegankelijk is voor mensen met een lage sociaaleconomische status, deze dat dan ook is voor mensen met een hogere sociaaleconomische status. De eerder beschreven zes dimensies van positieve gezondheid vormen het uitgangspunt van de gezondheidsapp. In de app worden vragen gesteld aan de gebruikers die gerelateerd 7

8 zijn aan deze dimensies. Tabel 2 geeft een overzicht van de vragen die gebruikers moeten invullen in de app. De antwoordmogelijkheid is steeds een getal van één tot honderd. Na het invullen van de vragen in de app krijgen appgebruikers een score en feedback op elk van de zes dimensies van positieve gezondheid. Tabel 2. Vragen per gezondheidsdomein Gezondheidsdomein Lichaamsfuncties Mentale functies en beleving Spirituele en existentiële functie Kwaliteit van leven Sociaal-maatschappelijke participatie Dagelijks functioneren Vraag Voelt u zich lichamelijk gezond? Voelt u zich vol energie? Voelt u zich mentaal gezond? Kunt u omgaan met dagelijkse spanningen privé, op het werk of op school? Zijn er zaken die zin geven aan uw leven? Zijn er doelen die u in uw leven nastreeft? Zou u zichzelf gelukkig noemen? Heeft u het gevoel dat u tot bloei komt? Beleeft u plezier aan de contacten met andere mensen? Heeft u het gevoel iets te kunnen bijdragen aan de maatschappij? Investeert u in uw gezondheid door te sporten, bewust te wandelen en dergelijke? 1.5 Feedback Het hoofddoel van de gezondheidsapp is het monitoren van het gezondheidsgedrag van de gebruikers. Het achterliggende doel is dat de appgebruikers gemotiveerd raken om hun goede gezondheidsgedrag vast te houden en om hun minder goede gezondheidsgedrag te verbeteren. Om dit te bewerkstelligen zal er in de app gebruik worden gemaakt van feedback. Het geven van feedback is een van de meest gebruikte gedragsveranderingstechnieken (Michie et al., 2013). Het gebruikmaken van gedragsveranderingstechnieken kan ervoor zorgen dat de effectiviteit van het beïnvloeden van gedragsdeterminanten wordt vergroot. De aanwezigheid van gedragsveranderingstechnieken kan worden gezien als een indicator van potentieel succes (Middelweerd, Mollee, Van der Wal, Brug & te Velde, 2014). De meest gebruikte gedragsveranderingstechnieken in gezondheidsapps zijn hetzelfde als de technieken die worden gebruikt in traditionele interventies (Middelweerd et al., 2014). Feedback is er in allerlei soorten en maten en in het algemeen kan het een zeer grote invloed hebben op iemands leerproces en prestaties (Hattie & Timperley, 2007). Effectieve feedback geeft antwoord op drie soorten vragen, namelijk: waar ga ik naartoe? Wat heb ik gedaan? En wat is de volgende stap? (Hattie & Timperley, 2007). De feedback hoeft niet op al deze vragen een antwoord te geven, maar 8

9 ze moeten in samenhang worden gezien, ze zijn aan elkaar gelinkt (Hattie & TImperley, 2007). Naast deze drie vragen zijn er vier verschillende niveaus waarop feedback kan worden gegeven: taakniveau, procesniveau, zelfregulerend niveau en op persoonlijk niveau (Hattie & TImperley, 2007). Het taakniveau gaat erover hoe goed een taak of opdracht is begrepen. Procesniveau betreft het proces dat nodig is om iets te begrijpen of om een opdracht uit te voeren. Het zelfregulerend niveau beschrijft de zelfcontrole en het regelen van de benodigde acties en het persoonlijk niveau gaat over persoonlijke evaluaties en invloeden op een persoon (Hattie & Timperley, 2007). Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat het effectief is om deze feedback meer kracht en duidelijkheid mee te geven door het gebruik van emoticons (Derks, Bos & Von Grumbkow, 2008; Tettegah & Gartmeier, 2015). Emoticons kunnen worden gebruikt om de inhoud van een bericht meer te verhelderen. Het kan de feedback persoonlijker en menselijker maken. Daarnaast kunnen emoticons ook de toon van zware kritiek verzachten (Tettegah & Gartmeier, 2015). In feite kunnen emoticons, tot op zekere hoogte, dezelfde functie uitvoeren als echt non-verbaal gedrag (Derks, Bos & Von Grumbkow, 2008). Maar emoticons moeten wel altijd in combinatie met andere technieken worden gebruikt om doelen te kunnen bereiken (Tettegah & Gartmeier, 2015). 1.6 Het Persuasive System Design-model Om succesvolle gedragsverandering te kunnen bewerkstelligen moeten ehealth-interventies overtuigend zijn (Lehto & Oinas-Kukkonen, 2011). ehealth-interventies worden overtuigender naar mate er meer gebruik wordt gemaakt van persuasieve technologieën. De feedback binnen de app MeetMoment zal worden vormgegeven binnen de kaders van het Persuasive System Design-model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009). Dit model beschrijft hoe persuasieve technologie ingezet kan worden om veranderingen binnen mensen te veroorzaken. Persuasieve technologie maakt gebruik van interactieve informatietechnologie die dusdanig is ontworpen dat het helpt om de opvattingen of het gedrag van gebruikers te veranderen (Fogg, 2003). Het internet en mobiele technologieën bieden zeer goede middelen voor persuasieve interactie, omdat gebruikers makkelijk te bereiken zijn en omdat ze de positieve eigenschappen van interpersoonlijke- en massacommunicatie kunnen combineren (Cassell, Jackson & Cheuvront, 1998). Het Persuasive System Design-model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009) is gericht op het implementeren van persuasieve strategieën in de technologie van interventies die erop zijn gericht om gedragsverandering te stimuleren. Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2008) definiëren persuasieve systemen als computerized software or information systems designed to reinforce, change or shape attitudes or 9

10 behaviors or both without using coercion or deception. Het Persuasive System Design-model (PSD model) van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009) bestaat uit drie stappen, zoals weergegeven in Figuur 1. Figuur 1. De stappen in de ontwikkeling van persuasieve systemen (Oinas-Kukkonen & Harjumaa, 2009). Zoals te zien is in Figuur 1, worden in de laatste stap van het proces de zichtbare eigenschappen van het persuasieve systeem ontwikkeld. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vier verschillende eigenschappen van een systeem: primary task support, dialogue support, system credibility support en social support. Elk interactief systeem geeft op een bepaalde manier feedback aan zijn gebruikers. Primary task support omvat de ontwerpprincipes die ervoor zorgen dat de gebruiker wordt ondersteund bij het uitvoeren van de primaire taak van het systeem. Dit houdt onder andere in dat een system complex gedrag reduceert in simpelere taken, zodat de gebruikers worden geholpen om gewenst gedrag uit te voeren. In een mobiele applicatie die gezond eten stimuleert kan bijvoorbeeld een lijst worden weergegeven met verstandige etenskeuzes in restaurants. De ontwerpprincipes die vallen binnen system credibility support omschrijven hoe het systeem ontworpen moet worden op zo n manier dat het geloofwaardiger en persuasiever is. Een van de principes die hieronder vallen is expertise. Als gebruikers een systeem beschouwen als een systeem waarin deskundigheid is opgenomen, dan zal dat systeem meer persuasieve vermogens hebben. Een systeem kan dit bewerkstelligen door informatie te verschaffen waaruit hun kennis, ervaring en competentie blijkt, bijvoorbeeld door het regelmatig updaten van de informatie in een app. Social support omvat de ontwerpprincipes die handvaten bieden om het systeem zo te ontwerpen dat het gebruikers motiveert door sociale invloed. Gebruikers van een systeem zullen bijvoorbeeld een grotere motivatie hebben om doelgedrag uit te voeren als zij hun prestatie kunnen vergelijken met de prestaties van anderen. In een app zou er een optie voor kunnen worden gemaakt waar gebruikers hun 10

11 prestaties met elkaar kunnen vergelijken en eventueel bespreken. Met name het onderdeel dialogue support is relevant voor het feedbackgedeelte van de app MeetMoment, omdat deze heel specifiek inspeelt op de interactie tussen de app en de gebruiker met als doel gedragsverandering. Dialogue support omvat verschillende ontwerpprincipes die eraan bijdragen om dialogen tussen mens en computer te implementeren op zo n manier dat ze gebruikers helpen om richting hun gewenste gedrag of doelen te bewegen. Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009) hebben de volgende ontwerpprincipes van dit onderdeel gedetailleerd uitgewerkt: o Lof/waardering (praise) Door het geven van lof of waardering kan een systeem de gebruikers meer open laten staan voor overredingskracht. Het systeem zou lof of waardering moeten gebruiken door middel van woorden, afbeeldingen, symbolen of geluiden als een manier van feedback geven gebaseerd op het gedrag van de gebruikers. Binnen de app MeetMoment is het ook de bedoeling dat gebruikers waardering krijgen voor gewenst gezondheidsgedrag. Op welke manier deze waardering vormgegeven moet worden om de meeste aansluiting te vinden met de specifieke doelgroep die de app wil aanspreken is nog niet duidelijk. o Beloningen (rewards) Systemen die doelgedrag belonen hebben over het algemeen hoge overredende krachten en kunnen gebruikers beter aanzetten tot gedragsverandering. Systemen moeten daarvoor (virtuele) beloningen bieden aan gebruikers om ze te belonen voor het uitvoeren van bepaald doelgedrag. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm zijn van een virtuele trofee of in de vorm van punten die te winnen zijn. In de app kan overwogen worden om virtuele punten toe te kennen aan gebruikers. Dit kan bijvoorbeeld zijn voor het invullen van de vragen, met verschillende gradaties voor de behaalde resultaten. Ook kan er bekeken worden of het haalbaar is om behaalde punten binnen de app om te zetten in daadwerkelijke voordelen binnen de meewerkende gemeente. Welke manier van belonen het beste werkt om gebruikers te motiveren hun goede gedrag vast te houden of om hun gezondheidsgedrag te verbeteren moet nog onderzocht worden. o Herinneringen (reminders) Als een systeem de gebruikers herinnert aan hun doelgedrag is de kans groter dat de gebruikers hun doelen zullen halen. Tijdens het gebruiken van het systeem moet het systeem de gebruikers 11

12 regelmatig herinneren aan hun doelgedrag. In de app MeetMoment is het streven dat gebruikers meerdere malen de vragen invullen, zodat de veranderingen in het gezondheidsgedrag gemonitord kunnen worden. Hierdoor is het zeer relevant dat de gebruikers er regelmatig aan herinnerd worden om de vragen (opnieuw) in te vullen. Fry en Neff (2009) hebben onderzoek gedaan naar de effectiviteit van het sturen van herinneringen in gezondheidsinterventies door verschillende onderzoeken met elkaar te vergelijken. Zij concludeerden dat de frequentie van herinneringen invloed heeft op de effectiviteit van de interventie, waarbij één onderzoek heel specifiek aantoonde dat wekelijkse herinneringen significant nuttiger zijn dan herinneringen die om de drie weken worden gegeven. Of deze frequentie ook het beste werkt voor de app MeetMoment moet worden uitgezocht, evenals op welke manier de herinneringen het best gestuurd kunnen worden. o Suggesties/tips (suggestions) Systemen die passende suggesties opperen aan de gebruikers hebben over het algemeen grotere persuasieve vermogens. Systemen kunnen dit doen door de gebruikers tijdens het gebruiksproces te suggereren om bepaald gedrag uit te voeren. Zo kan een applicatie die erop gericht is om mensen gezonder te laten eten bijvoorbeeld suggereren dat kinderen fruit moeten eten in plaats van snoep als tussendoortje. In de feedbackteksten in de app kunnen ook suggesties worden gedaan aan de gebruikers over gezond(er) gedrag. Het is de vraag op welke manier dit het beste kan worden gedaan in het geval van MeetMoment. Mogelijk werkt het goed om te verwijzen naar korte oefeningen en naar informatie op websites van gezondheidsinstituten of door een korte uitleg te geven over gewenst gedrag. o Gelijkenissen (similiarity) Mensen worden makkelijker overtuigd door systemen die hen op de een of andere manier herinneren aan zichzelf op een betekenisvolle manier. Systemen kunnen dit bereiken door de gebruikers op een bepaalde manier te imiteren. Zo kan bijvoorbeeld het taalgebruik van een applicatie worden aangepast op de beoogde gebruikersgroep. Binnen de app MeetMoment is het van belang dat met name het taalgebruik goed aansluit bij het niveau van mensen met een lage sociaaleconomische status. Er moeten geen moeilijke termen worden gebruikt en suggesties moeten op een eenvoudige manier worden aangedragen. 12

13 o Aanspreken (liking) Een visueel aantrekkelijk systeem heeft meer persuasieve vermogens dan systemen die er minder aantrekkelijk uitzien voor de gebruikers. In de app kan hier rekening mee worden gehouden door veel aandacht te besteden aan het uiterlijk ervan. Hierbij kan gedacht worden aan het kleurgebruik, de vormgeving van eventuele emoticons, etc. Welke voorkeuren de beoogde gebruikers van de app hebben met betrekking tot het uiterlijk van app moet nog onderzocht worden. o Sociale rol (social role) Als een systeem een sociale rol aanneemt is de kans groter dat gebruikers het zullen gebruiken voor persuasieve doeleinden. Zo kan een e-health-applicatie bijvoorbeeld een virtuele specialist hebben om de communicatie tussen gebruikers en gezondheidsspecialisten te bevorderen. Er zou over nagedacht moeten worden of het wenselijk is om bijvoorbeeld een contactpersoon bij het gezondheidscentrum te hebben die bereikbaar is voor vragen van appgebruikers over gezondheidskwesties. Daarnaast kan er verder onderzocht worden of en op welke manier gebruikers van de app een sociale rol binnen het systeem zouden willen zien. Al deze elementen van het onderdeel dialogue support zijn van belang voor de feedbackfunctie in de app MeetMoment om de appgebruikers te stimuleren richting hun gewenste gedrag te bewegen. Om die reden zullen al deze ontwerpprincipes meegenomen worden in de rest van dit onderzoek om ervoor te zorgen dat de app MeetMoment gebruikers zo goed mogelijk kan motiveren om gewenst gezondheidsgedrag te gaan vertonen. 1.7 Huidig onderzoek Het doel van het huidige onderzoek is om een goed feedbacksysteem te ontwikkelen voor de app MeetMoment. De feedback moet goed aansluiten bij de vermogens en wensen van mensen met een lage sociaaleconomische status, zodat zij gemotiveerd worden om aan de slag te gaan met hun gezondheidsgedrag. Om de best mogelijke feedback te ontwikkelen, die zo goed mogelijk aansluit bij de doelgroep en die zoveel mogelijk aanzet tot gedragsverandering zal er onderzocht worden welke voorkeuren de mensen uit de doelgroep hebben ten opzichte van de feedback. Hiertoe zullen de elementen van het onderdeel dialogue support uit het model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009) worden meegenomen in dit onderzoek. Hoewel het model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009) een goede richting geeft voor het huidige onderzoek, is het niet helemaal duidelijk hoe de verschillende 13

14 elementen in de context van het huidige onderzoek en bij mensen met een lage sociaaleconomische status het best vormgegeven kunnen worden. Daarom staat de volgende onderzoeksvraag centraal: Welke voorkeuren hebben personen met een lage sociaaleconomische wat betreft de feedback in de gezondheidsapp MeetMoment? Om een beter antwoord te kunnen geven op deze onderzoeksvraag zullen er een aantal deelvragen worden onderzocht: Deelvraag 1: Wat is het algemene oordeel van mensen met een lage sociaaleconomische status over de gezondheidsapp MeetMoment? Deelvraag 2: Op welke manier moeten de resultaten worden teruggekoppeld naar de appgebruikers? Deelvraag 3: Hoe moeten de elementen van dialogue support uit het PSD-model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa worden vormgegeven binnen de gezondheidsapp MeetMoment? 14

15 2. Methode 2.1 Onderzoeksopzet Om te kunnen onderzoeken welk soort feedback het beste aansluit bij de doelgroep en het meest aanzet tot gedragsverandering is kwalitatief onderzoek uitgevoerd door middel van semigestructureerde interviews met personen uit de beoogde doelgroep van de app. Kwalitatief onderzoek heeft als doel om informatie te verkrijgen over de meningen en wensen van een bepaalde doelgroep, door in gesprek te gaan met deze doelgroep en door in te gaan op het waarom van deze meningen en gedragingen (Baarda, Bakker, Fischer, Julsing, de Goede, Peters, Van der Velden, 2013). Kwalitatief onderzoek is een veelgebruikte onderzoeksmethode binnen het onderzoeksgebied van gezondheidspsychologie. Deze trend is onder andere goed te zien aan het feit dat er in toenemende mate publicaties van kwalitatieve onderzoeken te vinden zijn in vooraanstaande wetenschappelijke (psychologische) tijdschriften (Creswell, 2003). De resultaten van de interviews uit de huidige studie zijn samen met de bevindingen uit de literatuur gebruikt om feedbackteksten op te stellen voor de gezondheidsapp MeetMoment. De ethische commissie van de faculteit Bahavioral, Management and Social Sciences aan de Universiteit heeft goedkeuring verleend aan dit onderzoek (aanvraagnummer 17032). 2.2 Participanten en procedure In totaal werden er zeven personen geïnterviewd. Personen kwamen in aanmerking wanneer zij maximaal een MBO-/mavo-opleiding hadden afgerond. De meeste participanten zijn geworven via sociale media en in de kennissenkring van de onderzoeker. Ook waren er twee participanten die eerder al hadden meegedaan aan een onderzoek met dezelfde doelgroep door een andere onderzoeker. In totaal deden er twee mannen en vijf vrouwen mee. De gemiddelde leeftijd van de participanten was 49 jaar (SD = 19,31). De jongste participant was 21 en de oudste 70 jaar. Alle participanten hadden een MBOopleiding als hoogst genoten opleiding. De interviews zijn afgenomen door dezelfde onderzoeker. De respondenten werden individueel geïnterviewd waarbij het vooraf opgestelde interviewschema leidend was. De interviews vonden plaats bij de respondenten thuis en duurden gemiddeld dertig minuten. Als dank kregen de respondenten een reep chocola. 15

16 2.3 Materialen Tijdens de interviews zijn de participanten bevraagd over hun bevindingen en voorkeuren wat betreft de feedback en een aantal andere elementen van de gezondheidsapp. De uitgangspunten voor de interviews waren de elementen van dialogue support uit het PDS-model van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009). De interviews waren semi-gestructureerd, waardoor er, naast het antwoorden op de vooraf opgestelde vragen, ruimte overbleef voor flexibiliteit en individuele context. Hierdoor bleef er de mogelijkheid om door te gaan op individuele punten die ter sprake kwamen (Smith, 1995). De interviews bestonden uit acht onderdelen. Zes onderdelen hiervan omvatten de relevante onderdelen van dialogue support, namelijk: lof, beloningen, herinneringen, suggesties/tips, aanspreken en sociale rol. Daarnaast werden er een aantal algemene vragen gesteld en wat vragen over de scoring in de app. Er werd aan de respondenten gevraagd hoe zij dachten over het toevoegen van de verschillende elementen, waarom zij dit vonden en op welke manier zij vonden dat dit gerealiseerd moet worden. Zo werd er bijvoorbeeld gevraagd of respondenten beloond zouden willen worden voor het uitvoeren van goed gezondheidsgedrag, waarom wel of niet en op welke manier zij dit dan voor zich zien. Er is getracht om altijd om onderbouwing te vragen bij de gestelde vragen, zodat de keuzes van de participanten goed te interpreteren en verwerken waren. Het gebruikte interviewschema is bijgevoegd in appendix A. Bij de start van het interview is aan de participanten uitleg gegeven over positieve gezondheid. Daarnaast is er meer achtergrondinformatie gegeven over het idee en de principes van de gezondheidsapp MeetMoment. Voordat het interview daadwerkelijk begon werd de respondenten ook een prototype van de app MeetMoment getoond zodat zij zich een voorstelling konden maken van hoe de app er ongeveer uit kan komen te zien en hoe deze werkt. Er werd hierbij nadrukkelijk verteld dat dit slecht een prototype is en dat de app nog geheel openstaat hun al hun input. 2.4 Data-analyse De afgenomen interviews zijn allemaal opgenomen en vervolgens zijn deze getranscribeerd. Daarna zijn de transcripten geanalyseerd op een deels inductieve en deels deductieve manier. Gedurende de dataanalyse heeft de onderzoeker de tekstuele data meermaals doorgelezen om vertrouwd te raken met de antwoorden van de respondenten. Vervolgens werden hierbij notities gemaakt over de inhoud en verschillende onderwerpen. Tot slot werden relevante fragmenten geselecteerd en deductief ondergebracht in acht hoofdthema s. Deze thema s waren van tevoren bekend. De hoofdthema s betroffen het algemene oordeel, de terugkoppeling van de scoring en daarnaast de volgende elementen van dialogue support van het PSD model: lof/waardering, beloningen, herinneringen, suggesties/tips, 16

17 aanspreken/uiterlijk en sociale rol. De antwoorden van de respondenten werden tijdens deze stap van de analyse ingedeeld bij een van deze acht thema s. In de tweede stap van de data-analyse werden er binnen deze hoofdthema s inductief verschillende subthema s onderscheiden. Binnen de acht hoofdthema s werden verschillende nieuwe thema s gemaakt die aansloten bij de antwoorden van de respondenten. Van tevoren was niet bekend naar welke thema s werd gezocht, deze zijn tijdens het analyseproces ontstaan. Ter ondersteuning zijn er bij alle thema s citaten gezocht om deze meer kracht bij te zetten. 17

18 3. Resultaten 3.1 Algemeen oordeel over MeetMoment Uit de interviews bleek allereerst dat alle respondenten positief staan tegenover het idee van de gezondheidsapp MeetMoment en ze zouden allen bereid zijn om de app te gaan gebruiken. Hier hadden ze allemaal andere redenen voor, zoals te zien in Tabel 3. Sommige respondenten zouden de app gebruiken uit nieuwsgierigheid, sommigen omdat ze de app zien als een handige tool die alle gezondheidsgegevens op één plek heeft, een enkeling zou de app pas gebruiken wanneer er iets aan de hand is en nog weer anderen omdat het achterliggende idee van de app ze aanspreekt en ze het een mooi initiatief vinden. Tabel 3. Overzicht over motivatie om de app te gaan gebruiken (N=7). Motivatie op de app te gaan gebruiken? Ja 7 N Reden N Citaat ter ondersteuning Uit nieuwsgierigheid 2 Ik zou mijn score wel willen weten Het is een handige tool 2 Handig dat je alle gegevens in 1 app hebt Als oplossing bij ziekte 1 Ik zou het wel gebruiken, maar dan pas als er iets is om te kijken of iets anders kan Het is een mooi initiatief 2 Mooi, ik zou er wel aan meedoen 3.2 Oordeel over de terugkoppeling van de resultaten Wat betreft het terugkoppelen van de resultaten waren de meningen erg verdeeld. Een overzicht hiervan is te vinden in Tabel 4. Zoals te zien in de tabel zou een kleine meerderheid van de participanten graag overzicht over hun behaalde scores willen hebben door middel van een grafiekje. Zij willen dit omdat dit voor hen veel overzicht geeft. De andere respondenten zouden toch liever een getal zien met daarbij uitleg over hoe zij de score moeten interpreteren, ter verduidelijking. Een aantal respondenten gaf ook aan de kleuren rood-oranje-geel terug te willen zien bij de scores. Rood correspondeert dan met een lage score, oranje met een gematigde score en groen met een hoge score. In de tabel is ook te zien dat drie van de vier respondenten hun score zou willen kunnen vergelijken met de scores van anderen. Zij willen hun score vergelijken om te kunnen zien hoe zij het doen ten opzichte van anderen. Vier van de zeven respondenten gaf aan alleen zijn of haar eigen score te willen kunnen zien en niet ook die van anderen. Zij zijn van mening dat ze het invullen voor zichzelf doen en derhalve hebben zij geen behoefte om hun score te vergelijken met anderen. Daarnaast waren de respondenten het erover eens dat ze graag heel duidelijk willen worden 18

19 gewezen op de betekenis van hun score, ook als deze score aan de lage kant is. Respondenten willen dit met name voor de bewustwording en voor motivatie om hun gedrag te willen veranderen. Hierbij moet er wel rekening mee worden gehouden dat de uitleg van de betekenis van de score op een positieve manier gebracht wordt en dat erbij wordt verteld hoe ze hiermee aan de slag kunnen. Tabel 4. Overzicht van de gewenste terugkoppeling van de resultaten (N=7). Terugkoppeling van de resultaten Op welke manier? Wel/niet vergelijken met anderen? Uitleg van de betekenis van de score N Reden N Citaat ter ondersteuning Grafiek 4 Overzichtelijk 4 Dat je per onderdeel een lijn kan zijn, dat geeft overzicht. Getal 3 Duidelijk 3 Gewoon met getallen. Wel 3 Vergelijken 3 Niet 4 Ja 7 Het is voor jezelf Bewustwording 4 Ik zou dan toch wel een keer stiekem gaan kijken, zo van wat is het 4 Dat is niet interessant, je doet het voor jezelf Ik denk dat een schrikeffect wel helpt, het zorgt voor wat bewustwording Motivatie 1 Het kan wel motiveren Geen reden Oordeel over persuasieve elementen in de feedback Lof/waardering In Tabel 5 is te zien dat bijna alle respondenten het erover eens waren dat ze graag waardering in de app zouden willen krijgen voor goed uitgevoerd gezondheidsgedrag. Het krijgen van deze waardering zorgt ervoor dat respondenten zich bevestigd voelen, gestimuleerd worden of zich goed gaan voelen. Veruit de meeste respondenten willen deze waardering krijgen door middel van woorden of met een positieve tekst. In de categorie lof/waardering werd ook nog gevraagd naar het gebruik van emoticons bij de scoringscategorieën. Een kleine meerderheid van de respondenten vindt het gebruik van emoticons bij de scores van toegevoegde waarde. Zo vinden respondenten onder andere dat het erbij hoort en dat het aanspreekt. In de interviews zeiden zij wel allen dat dit moet gebeuren in combinatie met tekst en uitleg. Volgends de respondenten zullen de emoticons niet per se helpen om een behaalde score beter te kunnen interpreteren. Drie van de zeven respondenten hoeven dan ook niet per se emoticons te zien bij de terugkoppeling van de resultaten. Zij vinden het overdreven of wel leuk, maar niet van toegevoegde waarde. 19

20 Tabel 5. Overzicht van waarom en hoe men gewaardeerd wil worden in de app (N=7). Element Toevoegen? N Reden N Citaat ter ondersteuning Waardering voor goed uitgevoerd gezondheidsge drag Emoticons Ja 6 Twijfel 1 Ja 4 Maakt niet uit 2 Geeft bevestiging 1 Waardering weegt mee in hetgeen wat je doet. Het geeft wat bevestiging. Stimuleert 3 Omdat waardering stimuleert Doet goed 2 Een complimentje doet je gewoon goed. Lastig voor te stellen 1 Hoort erbij 1 Spreekt aan 2 Geen reden 1 - Niet zo belangrijk 2 Ik vind dat lastig om antwoord op te geven Die worden tegenwoordig overal gebruikt, dat hoort er wel bij. Ik doe dat zelf ook heel vaak als er iets is, met zo n duimpje Het is wel leuk, maar niet heel belangrijk Nee 1 Overdreven 1 Dat vind ik zo overdreven Beloningen In Tabel 6 is te zien dat slechts één respondent beloond zou willen worden voor het invullen van de vragen, omdat dit zou stimuleren. Het grootste deel van de respondenten wil niet beloond worden voor het invullen van de vragen. Zij vinden dat je de vragen vrijwillig invult en dat daar dus niet iets tegenover hoeft te staan. Daarentegen zouden de meeste van de respondenten het wel op prijs stellen als ze op de een of andere manier een beloning krijgen voor het uitvoeren van goed gezondheidsgedrag. Dit zou volgens de meerderheid van de respondenten zorgen voor motivatie. Bij een deel van de respondenten zou dit er ook voor zorgen dat zij het goede gedrag beter vast kunnen houden, maar dit hoeft volgens anderen niet per se het geval te zijn. Het liefst zouden zij een dergelijke beloning krijgen in de vorm van virtuele punten die in de gemeente in te wisselen zijn voor kortingen of diensten. Ook een idee met badges die vrijgespeeld kunnen worden sprak een enkele respondent erg aan. Daarnaast werd het nog geopperd door respondenten om lezingen bij het gezondheidscentrum te organiseren om meer informatie over gezondheid en goed gezondheidsgedrag te kunnen krijgen, om leuke artikelen te suggereren in de app en om bijvoorbeeld als cadeautje fruit per post toe te sturen. Dit zagen zij allemaal als manieren om gemotiveerd te raken en blijven om het goede gezondheidsgedrag uit te voeren. De minderheid van de respondenten die geen beloning zouden willen ontvangen voor goed uitgevoerd gedrag vinden dat je het goede gedrag voor jezelf vertoont, daar hoeft geen beloning tegenover te staan. 20

21 Tabel 6. Overzicht van waar respondenten wel en niet voor beloond willen worden binnen de app (N=7). Beloning krijgen in de app? Voor het invullen van de vragen Voor het uitvoeren van goed gedrag N Reden N Citaat ter ondersteuning Ja 1 Stimuleert 1 Je hebt dan een stimulatie. Nee 6 Ja 5 Nee 2 Het is voor jezelf Motiveert 3 Geen reden 2 - Je doet het voor jezelf 6 Je kiest er zelf voor om het in te vullen. 2 Ik zou wel beloond willen worden, omdat dat me weer extra motiveert. Je doet het zelf en ook voor jezelf. Ik hoef daar niet voor beloond te worden Herinneringen Ten aanzien van de herinneringen die de app zou kunnen sturen om de vragen opnieuw in te vullen stonden vrijwel alle respondenten positief, zij zagen dat als een handige optie om het invullen niet te vergeten of als niet erg, zie ook Tabel 7. Ze waren het er wel over eens dat deze herinneringen niet te vaak moeten zijn, hoe vaak precies is echt niet geheel duidelijk geworden. Sommigen vonden eens in de week vaak genoeg, anderen hebben het liever eens per één of twee maanden. De manier waarop deze herinnering verstuurd moet worden is nog discutabel: de helft van de respondenten zou gewoon een stille melding bij de app willen ontvangen, anderen willen een pop-up melding of een . Eén respondent gaf de voorkeur aan het helemaal niet ontvangen van herinneringen, omdat dit als irritant wordt ervaren. Tabel 7. Overzicht over het wel of niet toevoegen van herinneringen in de app (N=7). Herinneringen toevoegen? N Reden Citaat ter ondersteuning N Ja 6 Handig Ik denk dat dat wel handig is, anders vergeet je het wel snel 1 Niet erg Nee 1 Irritant Dat vind ik niet erg. Die kant gaan we toch op. Andere dingen, zoals dingen van de gemeente, die herinneren je daar ook met een berichtje aan. Geen reden - 2 Vind ik helemaal niks. Heel irritant. Je moet het zelf willen om die vragen in te vullen

22 3.3.4 Suggesties/tips In de app is het de bedoeling dat er suggesties worden gedaan over hoe gezond(er) gedrag uitgevoerd kan worden. Iedere respondent vond dit een goede toevoeging, zoals ook te zien in Tabel 8. Bijna alle respondenten gaven aan dat dit met woorden of tekst moet gebeuren. Eén respondent opperde ook om goede dingen en slechte tegenhangers tegenover elkaar te zetten om het verschil te laten zien. Tips en suggesties in de feedbackteksten mogen van de respondenten aangevuld worden met een link naar websites met uitgebreidere informatie. Een aantal respondenten twijfelde hierover, maar als het onderwerp genoeg aanspreekt zijn zij allen bereid om hierop te klikken om verder te lezen. Respondenten zouden vooral op deze links met extra informatie klikken uit nieuwsgierigheid of voor nieuwe informatie. In deze informatie mag van de meeste respondenten ook goede uitleg worden gegeven over de nadelen van het ongezonde gedrag. Hier moet dan wel tegenover staan dat er ook voordelen van het gezonde gedrag worden genoemd. Het geven van tips in de vorm van oefeningen sprak een deel van de respondenten aan. Zij zagen het als een zinvolle toevoeging waar ze iets aan zouden kunnen hebben. Bijna de helft van de respondenten twijfelde erover of zij hier iets mee zouden doen. Het lijkt er vooral aan te liggen of het onderwerp genoeg aanspreekt en of de oefening haalbaar lijkt; het moet voldoende interesse wekken. Eén respondenten gaf aan geen interesse hebben om oefeningen te gaan doen. Tabel 8. Overzicht over het toevoegen van verschillende elementen bij tips/suggesties (N=7). Element Toevoegen? N Reden N Citaat ter ondersteuning Suggesties /tips Ja Linkjes Ja 4 Nieuwsgierigheid 1 Jawel, ik zou er wel op klikken omdat ik wel nieuwsgierig ben - Voor informatie 1 Ik denk dat er in die app een soort korte uitleg komt, maar niet een hele lap tekst met informatie. En als je dan naar die link verwijst dan kun je er meer over lezen als je wilt. Geen reden 2 - Misschien 3 Moet interesse wekken 3 Als het me interessant lijkt dan zou ik er wel op klikken. Oefeningen Ja 3 Zinvol 3 Ja, dat zou ik wel doen als ik er iets aan kan hebben. Misschien 3 Moet interesse wekken 3 Dat ligt eraan wat voor oefening. Nee 1 Geen interesse 1 Nee, ik zou geen oefeningen doen. 22

23 3.3.5 Aanspreken/uiterlijk Op de vraag hoe de app eruit zou moeten komen te zien kwamen er erg uiteenlopende antwoorden van de respondenten, zoals te zien is in tabel 9.. Een aantal respondenten suggereerden om de kleuren roodoranje/geel-groen te gebruiken bij de verschillende scoringscategorieën om de betekenis van de scores meer te verduidelijken. Daarnaast werd er nog benadrukt dat de app vooral overzichtelijk moet zijn, bijvoorbeeld door de scores duidelijk in kaart te brengen en om de ontwikkeling goed te kunnen volgen. Ook werd er geopperd om je eigen poppetje te kunnen ontwikkelen in de app, bijvoorbeeld gekoppeld aan het vrijspelen van badges. Tabel 9. Ideeën van respondenten voor het uiterlijk van de app (N=7). Suggesties voor het uiterlijk van de app N De kleuren rood-geel-groen om aan te geven hoe goed of slecht het gezondheidsgedrag is 2 Regenboogkleuren 2 Overzichtelijke tabellen met de scores en ontwikkeling 2 Emoticons om dingen te verduidelijken 1 Een eigen karakter 1 Makkelijke teksten 1 Animaties Sociale rol Tot slot waren alle respondenten het erover eens dat het prettig zou zijn als er de mogelijkheid komt om met een betrokken persoon bij het gezondheidscentrum contact op te nemen, zie Tabel 10. De rol van deze persoon zou voor de respondenten verschillen. Voor sommigen zou deze persoon ze vooral verder kunnen helpen, dan wel doorsturen naar een hulpverlener. Voor anderen zou deze persoon er zijn voor het geven van informatie of voor begeleiding. Voor ongeveer de helft van de respondenten zou deze persoon ook kunnen helpen motiveren om met het gezondheidsgedrag aan de slag te gaan. Voor de anderen niet, zij vinden dat de motivatie vanuit henzelf moet komen. Een idee dat door de meeste van de vier bevraagde respondenten hierover als positief werd gezien was het aanwezig zijn van een virtueel persoon in de app die uitleg of feedback geeft. Dit zou hen kunnen helpen om gemotiveerd te raken of om hen het gevoel geven dat ze daadwerkelijk met iemand aan het communiceren zijn. Als laatste waren de vier hierover bevraagde respondenten erg te spreken over het idee om een forum te koppelen aan de app. Op dit forum zouden mensen ideeën, tips of verhalen met elkaar kunnen uitwisselen. Niet iedereen was ervan overtuigd dat ze zelf gebruik zouden maken van een dergelijk forum, maar ze zagen allemaal wel de meerwaarde voor anderen. 23

24 Tabel 10. Meningen van respondenten over mogelijke manieren om sociale rol te manifesteren in de app (N=7/N=4). Element Toevoegen? N Reden N Citaat ter ondersteuning Contactpersoon bij het gezondheidscentrum Virtueel persoon in de app Ja 7 Ja 3 Forum Ja 4 Verder helpen 2 Verstrekken van informatie 3 Deze persoon zou mij dan verder kunnen helpen met waar ik heen kan. Deze zou antwoord kunnen geven op mijn vragen. Begeleiden 1 Gewoon begeleiding, professioneel. Motiverend 1 Fijn om contact te hebben Nee 1 Niet leuk 1 Heeft meerwaarde 2 4 Ik denk dat dat wel makkelijk is. Dat zou motiverend werken, omdat het dan lijkt alsof je tegen iemand praat en alsof er iemand tegen je praat. Ja, dat vind ik wel leuk. Het lijkt dan een beetje alsof je contact hebt met iemand. Dat vind ik wel een leuke toevoeging. Nee, dat vind ik niks, [ ] dan wil ik gewoon met een echt persoon contact kunnen opnemen. Ik vind het mooi dat die optie er zou zijn. Sommige mensen helpt dat zo erg, dus dat vind ik dan wel heel goed. 24

25 4. Discussie Het doel van het huidige kwalitatieve onderzoek was om te onderzoeken welke voorkeuren mensen met een lage sociaaleconomische status hebben met betrekking tot het feedbackgedeelte van de in ontwikkeling zijnde gezondheidsapp MeetMoment. Deze feedback moet op zo n manier worden vormgegeven dat het aansluit bij de vermogens en wensen van personen uit deze doelgroep, zodat zij gemotiveerd raken om met hun gezondheidsgedrag aan de slag te gaan. De uitgangspunten voor het onderzoek waren de elementen van het onderdeel dialogue support van het Persuasive Sytsem Designmodel van Oinas-Kukkonen en Harjumaa (2009). De onderzoeksvraag van het huidige onderzoek was: Welke voorkeuren hebben personen met een lage sociaaleconomische wat betreft de feedback in de gezondheidsapp MeetMoment?. Om een goed antwoord te kunnen geven op deze hoofdvraag zijn er drie deelvragen opgesteld. In onderstaande tekst zullen deze drie vragen een voor een besproken worden. De eerste deelvraag luidde: Wat is het algemene oordeel van mensen met een lage sociaaleconomische status over de gezondheidsapp MeetMoment? Uit de interviews met zeven personen blijkt dat alle respondenten enthousiast waren over het idee van de positieve gezondheidsapp MeetMoment. Iedere geïnterviewde was bereid om de app te gaan gebruiken, de redenen hiervoor liepen wel uiteen. Tijdens de interviews viel het echter op dat het voor de meeste van de respondenten lastig bleek te zijn om zich een precieze voorstelling te maken van wat de app precies zou meten. Dit bleek uit het feit dat ze in hun antwoorden snel terugvielen op algemeen gezondheidsgedrag in plaats van op de positieve gezondheidsdomeinen. Het gesprek kwam vaak terug op eet- en beweeggedrag, terwijl mentale gezondheid en veerkracht bijvoorbeeld niet aan de orde kwamen. Er is aan het begin van de interviews telkens een prototype laten zien van de app en er is uitleg gegeven over positieve gezondheid, maar het was vaak te bemerken dat deze informatie niet helemaal landde bij de respondenten. Dit was te merken aan het feit dat ze antwoorden gaven die niet goed aansloten bij de vragen. Dit kan mogelijk te maken hebben met het feit dat het allen personen waren met maximaal een MBO/MAVO-opleiding en dat het toch vrij complexe, nieuwe informatie was die zij in korte tijd tot zich moesten nemen. Het feit dat ze allen positief stonden tegenover het idee van de app (zoals zij zich die konden voorstellen) kan wel meegenomen worden, ze waren namelijk allemaal erg te spreken over het feit dat ze zelf kunnen inzien en bijhouden hoe het gesteld is met hun (positieve) gezondheid. De tweede deelvraag was: Op welke manier moeten de resultaten worden teruggekoppeld naar de appgebruikers? De opvallendste bevinding aangaande deze deelvraag is dat iets meer dan de helft van de respondenten in het huidige onderzoek heeft aangegeven dat zij hun score niet willen vergelijken met 25