Powerspot. Hollywood. tested music emotion VON SCHWEIKERT

Transcriptie

1 VON SCHWEIKERT tested music 52 Een UPS-lader voor Cyberlight-kabels bestaat uit een loodaccu in een plastic behuizing, voorzien van een bos loshangende draden. Afgebeeld op een x-ray scherm sluit zoiets waanzinnig aan bij de belevingswereld van een douane-ambtenaar. De opmerking dat het hier om een aanslag gaat op de wereld van highend-kabels, activeerde niet helemaal het gevoel voor humor van de uit alle richtingen toesnellende uniformen. Met een zéér aanzienlijke vertraging verhief de machtige Triple Seven zich uiteindelijk van Chicago o Hare. Het zou niet het enige arbeidsintensieve moment zijn binnen dit review project. Hollywood Powerspot Een test van zulke topapparatuur is een waar project, met nachtelijke ritten, transporten tussen Praag (KR Audio Electronics) en Holland, logistiek en planning, zwaar tillen en een fi kse inspanning om alles uit zo n systeem te halen wat er in zit. Testen van state of the art confi guraties komen gelukkig niet al te vaak voor, want het houdt je echt uit je bed. Albert von Schweikert introduceerde onlangs de VR4SR en importeur Eurogram zorgde voor een Nederlandse primeur op de VAD-show. Wie de reacties van het publiek aanhoort, zal meestal horen dat er algemene tevredenheid is over de geluidskwaliteit tijdens de presentaties van Eurogram. Wat is hun ge- heim? Is de realiteitstheorie het achterliggend gedachtegoed, dat leidt tot indrukwekkende prestaties? In ieder geval komt de Von Schweikert nooit alleen. Om de luidspreker heen is een consistent systeem gebouwd van componenten die met elkaar matchen. Von Schweikert Een review maken over Eurogram-producten betekent altijd dat er een volledige vrachtauto met apparatuur omgekeerd wordt in de luisterruimte. Grote pallets en rijdende plateau s vormen de dragers voor de loodzware items. Dit keer is er zelfs gedacht aan de LED-verlichting voor bij de draaitafel. Deze Hol-

2 lywood Powerspot is ook geschikt om de Kama Sutra onder het nachtkastje vandaan te vissen. Albert von Schweikert behoeft geen nadere introductie. Het bedrijf bouwt een aantal van s werelds beste- en meest ambitieuze systemen en heeft een reputatie die niet meer stuk kan. De huidige VR4SR lijkt niet meer op de rechthoekige- en met zwarte stof bekleedde eerste generatie-versie. De SR is een uit twee delen opgetrokken statement, dat zelfs in fysieke dimensies de (huidige) VR5 royaal voorbij streeft. Met betrekking tot de bouwkwaliteit en het ambitieniveau, staat deze SR op hetzelfde niveau als weergevers van Avalon, Wilson en Genesis. Hoewel de nieuwe Von Schweikert in deze review centraal staat, bestaat het aanwezige systeem ook uit een aantal andere primeurs. Zo is er de nieuwe KR Audio Electronics Kronzilla SX, de Eera Stargate cd-speler, de Harmonic Technology Cyberlight kabels, de PS Audio P1000 AC-lineconditioner en een VTSP-2 van Herron. Die hele techniek staat in rekken en op verende plateau s van Solid Tech. Ook de KR Audio Electronics VT8000 MK2 is aanwezig, alsmede het complete Pluto Audio Reference draaitafel-systeem. System Building Het probleem met grotere (en vaak duurdere) weergevers is, dat het behoorlijk wat inspanning vergt om de potentieel aanwezige kwaliteit volledig te benutten. Niet alleen is de interactie van een groter systeem met de ruimte veel complexer, maar ook de eisen aan de bijbehorende randapparatuur zijn veel stringenter. Initieel valt er over de VR4SR op te merken, dat deze weergever niet extreem moeilijk is, maar wél genadeloos kritisch. Je hoort elke kleine verandering in het aansturende systeem. Zoals altijd geldt dat een systeem, dat enigszins goed gematched is, gewoon neergesmeten kan worden en dan in de basis goed moet presteren. Dat gebeurde ook met de VR4-setup. Het was koud uit de doos al zo verschrikkelijk goed dat er schijnbaar nauwelijks nog werk aan was. Vergeet ook niet dat het échte diepe inzicht in de prestatie van componenten, alleen kan ontstaan in de redelijk ideale omgeving van een akoestisch aangepaste luisterruimte. Ondanks het hoge niveau waarop het systeem tijdens de VAD presteerde. Maar,... diezelfde prestatie in de luisterruimte riep een groot aantal what-if vragen op. Wat doet het systeem nou zonder die Cyberlight-kabels of zonder die PS Audio P1000? Wat gebeurt er als je de voorversterker vervangt of de cd-speler? Is de gepresenteerde combinatie werkelijk de meest ideale match? Kortom: de gesublimeerde vraag naar het bestaan. Wat is deze weergever écht waard en waarom doet ie wat ie doet? Wat zijn nou eigenlijk de kernkwaliteiten van de VR4SR, losgekoppeld van de apparatuur? Techniek Je hebt niets aan indrukwekkende specifi caties en intelligente techniek, als het niet klinkt en geen muziek maakt. Als het wél klinkt en muziek maakt, is het van geen enkel belang of een versterker op aardgas of petroleum werkt en welk cijfertje er bij de vervorming en de vermogensspecifi caties staan. Dat hele hoofdstuk hoort thuis bij iedereen die systemen uit de folder koopt en tien cd s heeft staan die precies alle systeemfouten compenseren. De VR4 vreet namelijk alles wat zich in de vorm van zilverkleurige- of wat grotere zwarte schijven aandient. Of het nou klassiek heet, jazz, synthesizer, spijkerharde gabber, disco, house of de Kermisklanten (Crazy Accordeon), de VR4 presenteert elke muzieksoort op een verrassend- en vaak dramatisch niveau. Om toch de specifi catieridders onder de lezers (m,.. want vrouwen luisteren naar muziek) niet te frustreren, dient genoemd te worden dat de VR4 een fullrange-systeem is met een 3dB punt op 20Hertz en een rendement van 89dB. Voor de analoogen sacd-fans is het leuk om te weten dat het bovenste 6dB punt bij 40kHz ligt. De nieuwe Kronzilla dubbelmonoeindversterker, bereikt nu een elektrisch vermogen van 50Watt per kanaal en is voorzien van twee T1610-buizen. Nietzendamateurs zullen ongetwijfeld verbaasd zijn over het formaat van die dingen. Helios heet tegenwoordig Eera en heeft de Stargate-speler voorzien van een nieuwe 36bits Delta-Sigma da-converter. De ingezette PS Audio P1000 is een combinatie van een netfi lter en een AC line-conditioner. De conditioner stabiliseert de uitgang op een vaste spanning, ongeacht de waarde van de ingangsspanning. Ook wordt de frequentie op exact 50Hz gehouden en de sinus in de juiste vorm. Er zijn nog een aantal modes, waarbij de uitgangsspanning geoptimaliseerd kan worden voor bijvoorbeeld buizenapparatuur. Het apparaat maakt dan een uitgangs-wisselspanning met een hogere frequentie of een bepaalde mix van 50Hz en een hogere frequentie. Een mogelijk nadeel kan het maximaal te leveren uitgangsvermogen zijn. Met ongeveer 1000Watt is het mogelijk om een fl ink front-end te voeden en wellicht wat kleinere eindversterkers. Een aantal stroomvreters in de luisterruimte kunnen helaas niet aangesloten worden. Een mogelijkheid is om twee P1000 s in te zetten, maar die dingen zijn duur, groot en niet te tillen. Toch leert de praktijk, dat de inzet van een P1000 op alléén het front-end al grote verschillen kan maken. Luisteren, matchen en meten De uitdaging van dit project is om tot wat geldende uitspraken te komen over Luidsprekers: Von Schweikert VR4SR Voorversterkers: Herron VTSP-2, Spectral, Viola Labs, CAT Eindversterkers: KR Kronzilla SX, KR VT8000MK2, VTL MB450, Wavac SET Phono: Pluto Reference Turntable, Manley Steelhead CD: Eera Stargate, LUA Appassionata Kabels: Harmonic Technology Cyberlight, Harmonic Technology Magicline, Harmonic Technology Pro Silway, van Medevoort Silver, Nordost Valhalla, Nordost Red Dawn, Transparant Audio Reference, Elco STI-2 AC Conditioners: Nippon Keidenki Works, PS Audio P1000 music NEXT tested 53

3 music 54 laden met lage frequenties. De luidspreker is niet echt lastig, zelfs niet in kleinere ruimten. Andere waarnemingen zijn dat de VR4SR enorm homogeen klinkt, extreem neutraal is en dynamisch ongeloofl ijk uit de voeten kan. In principe is het zo dat het oplossend vermogen van deze weergever dermate hoog is, dat je elke eigenschap van een aangesloten component of kabel kunt horen. Door verschillende matches in randapparatuur te maken, kun je in feite elke sound maken die je wilt. Dat raakt natuurlijk de vraag of loge weergave en komt mijns inziens dichter bij de realiteit van live-muziek. Waar komt nou die enorme transparantie- en schoonheid van het basissysteem vandaan? Het is natuurlijk duidelijk dat de VR4SR, door de kwaliteit van de drivers, de fi ltering en de opbouw in staat is om een schoon aangeboden signaal niet te degraderen. Ook zijn de Harmonic Technology Magicline luidsprekerkabels hier van grote klasse. Ze beïnvloeden niet de kwaliteit van het front-end signaal en opereren homogeen en neutraal. Feitelijk is de VR4SR ook gebruikt de individuele componenten en tegelijkertijd de kwaliteiten van de gebruikte match te beoordelen. Om daar achter te komen, zijn er zeven verschillende systeemconfi guraties opgebouwd. Allemaal met de VR4SR als weergever, maar wél met verschillende eindversterkers, voorversterkers, kabels en bronnen. Initieel speelde de set in de VADconfi guratie, met de Eera-speler, de PS1000, de Cyberlight-kabels, Harmonic Technology Magicline luidsprekerkabels, KR Audio Electronics versterking en de Herron-voorversterker. Wat direct opvalt is de enorme schoonheid van de weergave, met detaillering en microdetaillering op topniveau en een transparante stage-afbeelding, die zowel in de breedte als in de diepte werkelijk onbehoorlijke dimensies aanneemt. Het systeem wekt de indruk dat er volstrekt geen elektronica hoorbaar is tussen de performers en de luisterpositie. Ook de enorme rust en autoriteit zijn direct opvallend. Omdat de VR4SR fullrange is, zijn er metingen verricht. Die metingen hebben volstrekt geen betekenis voor iemand die de VR4SR ooit zal aanschaffen, maar gelden voor slechts één luisterpositie in een specifi eke luisterruimte, met de weergevers op één specifi eke plaats en inclusief het interfacegedrag van kabels en luidsprekers en de eigenschappen van de Herron en de Eera. In deze situatie is de frequentiecurve (van boven af) ongeveer recht tot 47Hz, bereikt een dip bij 38Hz, loopt vervolgens op tot 30Hz (is dit de poort?) en daalt dan geleidelijk naar 15Hz. Het leert twee dingen. Ten eerste is de VR4SR daadwerkelijk in staat om erg lage frequenties weer te geven. De meettonen rond de 20Hz deden de achterwanden van de luisterruimte in een gevaarlijke resonantie komen. Ten tweede betekent dit fullrange gedrag, dat de positionering van deze luidspreker enig werk vereist, teneinde de laagcurve zo vlak mogelijk te krijgen. Om zulke redenen lijkt het zinvol dat fullrange-systemen beter uitgevoerd zouden kunnen worden met een equalizer, zoals in de Von Schweikert VR11XTC, met onboard active room correction. Overigens zij opgemerkt dat de VR4SR niet snel een ruimte zal overde hele aangesloten set de meeste ideale match is voor de VR4SR. Door het genadeloos kritisch onthullende karakter van de VR4SR, wordt het verschil tussen analoog en digitaal op een confronterende manier duidelijk. Het moge duidelijk zijn dat de kwaliteiten van cdspelers tot grote hoogten zijn gestegen. Machines als een LUA Appassionata, de hier geteste Eera Stargate, een Levinson 390s, de DCS proposities en het Jadis JD1/JS1 mainframe digital processing system, zorgen voor indrukwekkende cd-weergave. Maar... (blame it on me!), een rechtstreekse vergelijking met het Pluto Reference/Manley Steelhead combo en een aantal eerder genoemde aanwezigen uit het digitale kamp, maakt de verschillen dramatisch duidelijk. Om niet te zeggen: de Pluto vreet die cdspelers simpelweg op. Enkele highlights zijn de stage, die ongeveer de zijmuren van de luisterruimte wegdrukt, het dynamisch gedrag en vooral een stuk snelheid, stijgtijd en attack. Dat laatste is essentieel. Het is kenmerkend voor anaom eens een aantal kabels van verschillende merken (dertig stuks) te beluisteren. Eigenlijk is het ronduit verbazingwekkend dat elke kabel een volledig afwijkende set van eigenschappen en klankmatige accenten presenteert. Nou is het natuurlijk zo dat er een zekere interactie is met de aangesloten randapparatuur, maar eigenlijk zou een conclusie moeten zijn dat de kabelindustrie (in het algemeen) niet in staat is om een zo universeel mogelijke interface te ontwerpen. Professioneel gezien is dat eigenlijk onacceptabel en kenmerkt feitelijk de onvolwassenheid van de kabelindustrie. De waargenomen schoonheid (en het ontbreken van elektronische artefacten) is deels het resultaat van de toepassing van de Cyberlight-kabels en de PS Audio processor. Een effect van de Cyberlights is dat deze kabels een smooth effect hebben op de weergave. Oorzaken zijn waarschijnlijk dat overgedragen licht niet gevoelig is voor emc- en rfi -storingen en dat deze kabels de vervuilende invloed op het signaal

4 alistischer met de standaard Harmonic Magicline-bekabeling, maar een klasse gedetailleerder met de Cyberlights. Het is maar waar je voor kiest. De invloed van de PS Audio is wisselend. Afhankelijk van de eigenschappen van het lichtnet en die van de aangesloten apparatuur is het effect groter of kleiner. De invloed is absoluut hoorbaar, maar minder opvallend bij de inzet van apparatuur met geavanceerde losse voedingen. In ieder geval is het eindresultaat dat er een geluid staat alsof elke systeemvervorming- en invloed afwezig is. De Kronzilla is al eens betiteld als één van s werelds superversterkers. Ook de nieuwste SX-versie maakt deze reputatie weer waar. De SX heeft een verdubbeld kanaalvermogen, met een nog altijd bescheiden waarde van 50Watt. Toch kan deze versterker enorme geluidsdrukken neerzetten. Alles volledig zonder hoorbare vervorming en met behoud van transparantie en dynamiek. De grootste verdienste zit natuurlijk in de enorme detaillering, neutraliteit, de drive in het laag en de bijdrage aan het superrealisme van de weergave. Het middengebied van de Kronzilla is werkelijk spectaculair goed. Naar welk geluid een consument zou missen van allerlei minder- en méér geslaagde kabelarchitecturen en metaalcombinaties. Cyberlights klinken ook enorm homogeen en neutraal. Een absoluut spectaculaire feature van deze kabels is de extreme microdetaillering. Je hoort dingen die normaal gesproken niet opvallen. De hier gebruikte versies hebben ook geen hoorbare ruis. De eerdere, in de luisterruimte aanwezige kabels, hadden een licht verhoogde ruisdrempel. Aan de andere kant valt het mij op dat de Cyberlights (op dit moment) niet helemaal het allerlaatste woord hebben op het gebied van dynamisch gedrag en het neerzetten van een extreem realistische steile attack van percussiegeluiden. Als je lang luistert naar Cyberlights, hebben ze ook onmiskenbaar een soort eigen geluid. Niet het allerlaatste woord hebben geeft hier overigens een subtiel verschil aan. Op het gebied van microdetaillering en homogeniteit hebben de Cyberlights wél het laatste woord. In mijn beleving klinkt het hele systeem een paar strepen remoeten luisteren, heeft te maken met de groei in luistergedrag- en ervaring van die persoon. Deze formulering is opzettelijk gekozen, omdat smaak mijns inziens in highend-weergave niet bestaat. Wie veel live-ervaring heeft, kan véél beter een vertaling maken naar een audio-systeem. Los van het feit dat het hele Eurogram - systeem natuurlijk een state-of-the-art performance neerzet, kan het systeem in mijn beleving soms iets te smooth en te glad klinken. Livemuziek heeft ook ballen, attack en power. Binnen het Eurogram-systeem is de Herron-voorversterker hierin een factor. Deze versterker is tonaal-, dynamisch- en ruimtelijk erg fraai, maar heeft in het laag een iets verminderde kracht. Dat is overigens vrij gebruikelijk met buizen-voorversterkers. Vervanging van de Herron door een Spectral, geeft het laag direct meer kracht en attack. Eerlijk gezegd klinkt de VR4 dan in mijn beleving nog een streepje realistischer. Overigens is de VR4SR een dankbaar object om mee te tunen. Ook Albert zelf beschrijft uitgebreid de mogelijkheden om te bi-ampen (buizen op de topkast en solid state op het laag). Ook gaat hij in op het effect dat verschillende kabelarchitecturen op de prestatie van de VR4SR hebben. music NEXT 55

5 Nagenietend en langzamerhand terugvallend in de relativerende mode (volgende week staat hier weer het Kenwood-setje), dient nog het volgende gezegd te worden. Ondanks het fullrange karakter van de VR4SR, is het systeem niet volledig in staat om donderende bassen te laten horen, die zo n hele deken van laagfrequente energie door de luisterruimte laten zoeven. Het laag heeft wél de defi nitie, klank en power (dat laatste bewijzen mijn favoriete house- trance- en techno cd s), maar in mindere mate het zogenaamde gewicht. Daarom heeft Von Schweikert uiteraard een VR7SE MKIII en de spectaculaire VR-11 XTC. Ook een Audio Physic Kronos, de Wilson Maxx2 en de grote Genesis-systemen produceren in sterkere mate laag met gewicht. Er moet natuurlijk altijd weer iets blijven om door te kunnen groeien. De laatste opmerking betreft de plaatsing van de VR4SR. Hoewel het systeem in een kleinere kamer voortreffelijk kan functioneren, kan deze weergever enorm profi teren van een iets grotere ruimte. Naar mijn mening zouden afmetingen van tien bij zeven meter ideaal zijn. Ook dan dient de plaatsing zodamusic Ergo: is de Von Schweikert VR4SR de beste weergever in de wereld? Die vraag ga ik niet volledig beantwoorden. Maar,... deze weergever zal voor veel audiofi e- len the end of the road kunnen zijn. In vergelijking met de vroegere VR4 en de VR5 staat hier een ongeloofl ijk volwassen fullrange-systeem van wereldklasse. Zeker in relatie tot de vraagprijs, is dit een nauwelijks te versmaden item. Elk klein accentje aan kwaliteitstoename in de aansturing, wordt ogenblikkelijk gehonoreerd. De toepassing van superelektronica geeft een absolute superprestatie. Ik denk nog even met kippenvel terug aan de manier waarop Zoolook van Jean Michel Jarre de luisterruimte in werd geslingerd (vanaf vinyl uiteraard!). In de basis is dit een digitale opname. Een hoge resolutie digitale opname vanaf een plaat klinkt toch beter dan dezelfde opname vanaf een 16bit cd. nig te zijn dat de laagcurve zo recht mogelijk is. Conclusie Binnen een, voor een audiofi el, nog betaalbare bandwijdte, is de nieuwe Von Schweikert VR4SR ( ,- per paar) een absoluut topproduct. Spectaculaire ruimte-afbeelding, transparantie, dynamiek, laagextensie, detaillering, neutraliteit, homogeniteit, defi nitie en klankgetrouwheid zijn hiermee haalbaar. Met de hierboven geschetste confi guraties van randapparatuur en kabels zijn spectaculaire resultaten mogelijk, die een buitengewoon realistisch- en verbazingwekkend inzicht verschaffen in de eigenschappen- en authenticiteit van opnames. Deze weergever is gewoon F...good. Om af te kicken ga ik me nu als losbandig feestbeest gedragen, op zoek naar tweedehands benzine of gewoon in de greppel liggen. Zonder VR4SR wordt mijn bestaan alleen nog verlicht door Eurogram s Hollywood Powerspot. Tekst en fotografi e: Ruud Jonker Additionele fotografi e: Cor Dekker 56 EUROGRAM TEL: INFO@EUROGRAM.NL END