Design en decoratie. Kleur is overal om je heen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Design en decoratie. Kleur is overal om je heen"

Julius van den Brink
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

2. Kleuren Overal om je heen zie je kleuren. De ene kleur valt meer op dan de andere kleur. Van de ene kleur word je vrolijk en van de andere kleur juist somber.

Kleur is overal om je heen 2.1 Hoe ontstaat kleur? Zonlicht ziet eruit al een wit licht, maar eigenlijk bestaat zonlicht uit alle kleuren van de regenboog.

1 2. Kleuren Overal om je heen zie je kleuren. De ene kleur valt meer op dan de andere kleur. Van de ene kleur word je vrolijk en van de andere kleur juist somber. Kleur speelt een hele belangrijk rol in ons leven. Kleur geeft een boodschap af, een gevoel of emotie. In dit hoofdstuk leer je meer over kleuren. Je maakt ook een aantal (korte) opdrachten. Kleur is overal om je heen 2.1 Hoe ontstaat kleur? Zonlicht ziet eruit al een wit licht, maar eigenlijk bestaat zonlicht uit alle kleuren van de regenboog. De bekende wetenschapper Isaac Newton heeft dit ooit ontdekt. Hij maakte een gaatje in een luik voor zijn raam. Door het gaatje scheen een bundel zonlicht, dat op een witte muur scheen. In deze lichtbundel plaatste hij een glazen prisma (= driehoek). Het witte licht op de muur bestond ineens uit zeven verschillende kleuren: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. Het zonlicht werd door het prisma gebogen, waardoor de aparte kleuren tevoorschijn kwamen. Dit noem je het breken van het licht. Ontdekking van Isaac Newton 7

2 De zeven kleuren zijn ook de kleuren van de regenboog. De volgorde van de regenboog is altijd hetzelfde. Dat komt omdat de verschillende kleuren altijd op dezelfde manier worden gebroken. Iedere kleur heeft een eigen brekingshoek. Rood wordt met minst sterk gebroken. Violet wordt het sterkst gebroken. Dit noem je het reflecterende vermogen van een kleur. Regenboog Het licht dat wij kunnen zien bestaat uit de zeven kleuren van de regenboog. Deze kleuren noem je het spectrum. Als licht op een voorwerp valt, wordt alleen de kleur van het voorwerp weerkaatst naar je ogen. Hierdoor zie je alleen de kleur van het voorwerp. De andere lichtkleuren worden in het voorwerp opgenomen. Dit noem je absorberen. Je kunt kleuren alleen zien als er licht is. Zonder licht is alles zwart. 8

De kleuren zwart en wit zijn eigenlijk geen echte kleuren. Een wit voorwerp weerkaatst al het licht dat op het voorwerp valt. Hierdoor zie je een witte kleur.

3 De kleuren zwart en wit zijn eigenlijk geen echte kleuren. Een wit voorwerp weerkaatst al het licht dat op het voorwerp valt. Hierdoor zie je een witte kleur. Een zwart voorwerp weerkaatst helemaal geen licht. Het licht wordt opgenomen in het voorwerp. Het beïnvloeden van kleur Licht heeft grote invloed op kleuren die je ziet. Groen gras ziet er mooier uit op een zonnige zomerdag dan op een bewolkte herfstdag. Op een bewolkte dag wordt het zonlicht anders weerkaatst. Hierdoor zie je kleuren anders. Ook lampen, zoals TL-lampen, kunnen ervoor zorgen dat je kleuren anders ziet. Kleuren worden beïnvloed door licht. Elk soort licht heeft invloed op de kleur die je ziet. Dit noem je de lichttemperatuur. Ook de kleur van de omgeving heeft invloed op kleuren die je ziet. Bij de slager zie je vaak groene blaadjes tussen het vlees liggen. Hierdoor lijkt het vlees mooier van kleur. Door een felgekleurd stickertje op een sinaasappel lijkt de sinaasappel nog meer gekleurd. De textuur van het oppervlak kan er ook voor zorgen dat je kleuren anders ziet (=kleurbeleving). Textuur is de samenstelling van een oppervlak, zoals een vel papier of een houten plank. De textuur bepaalt hoe het licht wordt weerkaatst en hoe je het licht dus ziet. 9

Volgens Itten zijn kleuren in te delen in: De primaire kleuren rood, geel en blauw. Je krijgt primaire kleuren niet door te mengen.

4 2.2 Kleurenleer Kunstschilder, ontwerper en docent Johannes Itten heeft een eigen kleurenleer ontwikkeld. Deze kleurenleer beschrijft de verschillende kleuren en kleurcontrasten. Volgens Itten zijn kleuren in te delen in: De primaire kleuren rood, geel en blauw. Je krijgt primaire kleuren niet door te mengen. De secundaire kleuren oranje, paars en groen. Secundaire kleuren ontstaan als je twee primaire kleuren gaat mengen. De tertiaire kleuren. Tertiaire kleuren ontstaan als je twee secundaire kleuren gaat mengen. Je kunt ook drie primaire kleuren mengen en een beetje zwart toevoegen. Kleurencirkel 10

5 Kleurkarakteristieken Kleuren of kleurgroepen hebben eigen eigenschappen. Dat noem je kleurkarakteristieken. Een kleurtoon zegt iets over hoe donker of licht een kleur is. Dit noem je de lichtintensiteit (=helderheid) van een kleur. Met zwart of wit kun je de kleurtoon van een kleur veranderen. Er zijn verschillende kleurtonen van dezelfde kleur. Er ontstaat een kleurverloop. Kleurverloop Een verzadigde kleur is niet gemengd met wit of zwart. Er zitten geen andere sporen van kleuren in verzadigde kleuren. Dit zijn felle kleuren. Signaalkleuren en symboolkleuren zijn verzadigde kleuren. Een onverzadigde kleur is wel gemengd met wit of zwart. Hoe hoger de verzadiging, hoe dieper en sprekender de kleur. Pasteltinten zijn onverzadigde kleuren. 11

Variaties in kleur noem je ook wel tinten. Door primaire kleuren te mengen krijg je secundaire kleuren. Je kunt met mengen de kleuren warmer of kouder maken.

De kleuren kunnen elkaar versterken of juist verzwakken.

Het grootste kleurcontrast ontstaat door primaire kleuren naast elkaar te zetten. Een licht-donker kleurcontrast heeft te maken met de helderheid van een kleur, zoals zwart en wit.

6 Variaties in kleur noem je ook wel tinten. Door primaire kleuren te mengen krijg je secundaire kleuren. Je kunt met mengen de kleuren warmer of kouder maken. Een tint is een verzadigde kleur. Kleurcontrasten Als je twee kleuren naast elkaar gebruikt ontstaat er een kleurcontrast. Contrast betekent een verschil. De kleuren kunnen elkaar versterken of juist verzwakken. Er zijn verschillende soorten kleurcontrasten: Een kleur-kleur kleurcontrast ontstaat door kleuren met een grote zuiverheid tegen elkaar aan te zetten. Het grootste kleurcontrast ontstaat door primaire kleuren naast elkaar te zetten. Een licht-donker kleurcontrast heeft te maken met de helderheid van een kleur, zoals zwart en wit. Ook donkerrood tegenover licht rood geeft een licht-donker kleurcontrast. Een warm-koud kleurcontrast heeft te maken met warme en koude kleuren. Warme kleuren zijn bijvoorbeeld rood, geel en oranje. Koude kleuren zijn bijvoorbeeld blauw, groen en paars. Voor iedereen zijn koude en warme kleuren weer anders. Het gaat om het gevoel dat jij krijgt bij een bepaalde kleur. 12

Complementair kleurcontrast ontstaat bij kleuren die elkaar versterken als je ze naast elkaar zet.

Bij een simultaan kleurcontrast beïnvloeden kleuren elkaar.

Bij een kwaliteitscontrast gaat het om de zuiverheid van de kleur. Rood kan heel fel zijn maar ook heel dof.

Een doffe kleur tegenover een felle kleur geeft een kwaliteitscontrast. Het kwaliteitscontrast druk je uit in verzadiging.

7 Complementair kleurcontrast ontstaat bij kleuren die elkaar versterken als je ze naast elkaar zet. Complementaire kleuren staan tegenover elkaar in de kleurencirkel. Rood wordt naast groen nog roder. Bij een simultaan kleurcontrast beïnvloeden kleuren elkaar. Een kleur kan door een andere kleur zo worden beïnvloed dat je de kleur als een andere kleur gaat zien. Bij een kwaliteitscontrast gaat het om de zuiverheid van de kleur. Rood kan heel fel zijn maar ook heel dof. Dit hangt af van hoeveel wit of zwart er aan de kleur is toegevoegd. Een doffe kleur tegenover een felle kleur geeft een kwaliteitscontrast. Het kwaliteitscontrast druk je uit in verzadiging. De verzadiging wordt bepaald door de hoeveelheid pigment in de verf: licht roze is minder verzadigd dan primair rood. Een kwantiteitscontrast betekent dat er een sterk en spannend contrastverschil ontstaat door kleuren in verschillende hoeveelheden te gebruiken. Bijvoorbeeld drie kleine groene vlakjes in een groot geel vlak. 13

2.3 Kleurcoderingen Kleurcoderingen zetten kleuren om in een bepaalde code. Dat noem je ook wel een kleursysteem.

Kleurcodes gebruik je bijvoorbeeld als je een bepaalde kleur wilt laten mengen in een verfmengmachine. Ook drukkerijen maken gebruik van kleurcoderingen.

Er zijn 210 RAL-kleuren. RAL-kleuren worden gebruikt in de industrie. Bij het ACC-kleursysteem wordt een kleur aangegeven in een driedimensionale cilinder.

De felheid van de kleur wordt aangegeven met een cijfer en een tweede cijfer geeft aan of de kleur donker of licht is.

8 2.3 Kleurcoderingen Kleurcoderingen zetten kleuren om in een bepaalde code. Dat noem je ook wel een kleursysteem. De kleurcode geeft de soort kleur aan en de toon van de kleur. De kleurcode kun je vaak terugvinden op een kleurenwaaier. Kleurcodes gebruik je bijvoorbeeld als je een bepaalde kleur wilt laten mengen in een verfmengmachine. Ook drukkerijen maken gebruik van kleurcoderingen. Er zijn verschillende kleursystemen: RAL is een nummersysteem om de kleuren verf en coatings vast te leggen. Iedere kleur wordt aangegeven met een cijfer. Er zijn 210 RAL-kleuren. RAL-kleuren worden gebruikt in de industrie. Bij het ACC-kleursysteem wordt een kleur aangegeven in een driedimensionale cilinder. Er worden drie kleurbegrippen beschreven: Kleurtoon Verzadiging Helderheid Twee cijfers geven de kleurtoon aan. De felheid van de kleur wordt aangegeven met een cijfer en een tweede cijfer geeft aan of de kleur donker of licht is. Het ACC-kleursysteem wordt gebruikt door veel architecten. Het NCS-systeem maakt gebruik van de kleuren geel, rood, blauw, groen en zwart/wit. Een kleur wordt aangegeven met twee letters en twee cijfers. De felheid en licht/donkerheid van een kleur wordt aangegeven met twee getallen. Het NCSkleursysteem wordt vooral in Engelstalige landen en in de industrie gebruikt. 14

Het CMYK-kleursysteem wordt veel in drukkerijen gebruikt. Er wordt bij dit kleursysteem geen wit gebruikt.

Er wordt hierbij niet één kleur bedoeld, maar een complete kleurgroep. Er zijn drukkerijen die ook werken met het PMS-kleursysteem.

Er wordt een code aan het kleurnummer toegevoegd om aan te geven op welke papiersoort er gedrukt gaat worden.

9 Het CMYK-kleursysteem wordt veel in drukkerijen gebruikt. Er wordt bij dit kleursysteem geen wit gebruikt. De letters staan voor een kleurgroep: Cyaan (blauw), Magenta (rood), Yellow (geel) en Key (zwart). Er wordt hierbij niet één kleur bedoeld, maar een complete kleurgroep. Er zijn drukkerijen die ook werken met het PMS-kleursysteem. Je gebruikt PMS-kleuren als er één tot vier verschillende kleuren in het ontwerp zitten. Er wordt een code aan het kleurnummer toegevoegd om aan te geven op welke papiersoort er gedrukt gaat worden. De papiersoort heeft soms invloed op de uiteindelijke kleur. Poeder roze PMS 700U Baby blauw PMS 290U Donker blauw (reflex blue) Het RGB-kleursysteem drukt kleuren uit als een combinatie van de drie primaire kleuren. Een getal geeft aan hoeveel van iedere primaire kleur nodig is om een mengkleur te krijgen. RGB-kleuren worden vaak gebruikt voor internettoepassingen. 15

Vergelijkbare documenten

Bijvoorbeeld: Rood, je ziet een rood voorwerp omdat de rode lichtgolven op het voorwerp weerkaatsen, en alle andere lichtgolven door het voorwerp

Bijvoorbeeld: Rood, je ziet een rood voorwerp omdat de rode lichtgolven op het voorwerp weerkaatsen, en alle andere lichtgolven door het voorwerp Wat is kleur? Om kleur te kunnen zien hebben we altijd een lichtbron nodig, Is het donker dan zien we niks Een lamp, de zon kleur is eigenlijk niets anders dan weerkaatsing van licht Bijvoorbeeld: Rood,