INHOUD. Waarom? Oorzaken decubitus 26/02/2018 WONDZORG. NET. TIME TO MOVE 10 e VLAAMS WONDZORGCONGRES

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "INHOUD. Waarom? Oorzaken decubitus 26/02/2018 WONDZORG. NET. TIME TO MOVE 10 e VLAAMS WONDZORGCONGRES"

Maurits Vermeiren
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 TIME TO MOVE 10 e VLAAMS WONDZORGCONGRES WONDZORG. NET Hendrik Vanmarcke Thuisverpleegkundige Zaakvoerder BVBA Consulting & Zorg Postgraduaat stomatherapie, wondverzorging en weefselherstel Waarom? Wat? Hoe? Vrije radicalen Schade Antioxidanten INHOUD Oplossingen, aanbevelingen 2 Waarom? Oorzaken decubitus Blijvende nieuwsgierigheid na postgraduaatsopleiding wondzorg en weefselherstel. Zoeken naar betere antwoorden. Druk EN/OF Schuifkrachten Weefseltolerantie voor druk Weefseltolerantie voor zuurstofconcentratie D E C U B I T U S FYSIEKE OMSTANDIGHEDEN INDIVIDUEEL BEPAALDE FACTOREN RESULTAAT 3 4 1

decubitus. Door de afwezigheid van zuurstof en nutriënten word een gunstige situatie gecreëerd.

2 Wat is reperfusieschade? REPERFUSIESCHADE Reperfusieschade is de schade die ontstaat wanneer de bloedtoevoer herneemt na een periode van ischemie. Fenomeen bekend na ischemie van hart, lever, nieren En dus ook reperfusieschade secundair aan decubitus. Door de afwezigheid van zuurstof en nutriënten word een gunstige situatie gecreëerd. Het herstellen van de doorbloeding gaat samen met een verhoogde inflammatie en oxidatieve schade door de inwerking van vrije radicalen op reeds beschadigde cellen. 5 6 HOE? 23/02/ TIME TO MOVE 10e VLAAMS WONDZORGCONGRES 8 2

De natrium-kaliumpomp (Na + -K + -ATPase) C 10 H 16 N 5 O 13 P 3 Enzym in elke dierlijke cel Op de celwand In het celmembraan Pompt Na-ionen uit de cel en K-ionen in de cel Vraagt energie (pompt

3 De natrium-kaliumpomp (Na + -K + -ATPase) C 10 H 16 N 5 O 13 P 3 Enzym in elke dierlijke cel Op de celwand In het celmembraan Pompt Na-ionen uit de cel en K-ionen in de cel Vraagt energie (pompt tegen de elektrochemische gradiënt) Na-concentratie in de cel wordt lager dan buiten de cel, de K-concentratie hoger. Dit elektrisch potentiaalverschil*zorgt ervoor dat cellen werken Energie wordt geleverd door ATP (adenosinetrifosfaat) 9 10 ATP Adenosinetrifosfaat = ribonucleotide Mitochondriën Chemische energiedrager Laat energie vrij door hydrolyse ATP wordt ADP en tenslotte AMP. Eerste stap zet 30,5 Kj/mol vrij, de tweede 15,1Kj/mol Energie wordt gebruikt als katalysator voor chemische reacties Fracties worden in verdere fases weer gekoppeld aan fosfaatgroepen. Energie? C 6 H 12 O 6 + O 2 = CO 2 + H 2 O + ENERGIE GLUCOSE + ZUURSTOF = KOOLSTOFDIOXIDE + WATER + ENERGIE

WAAR Cytoplasma Mitochondriën Mitochondriën REACTANT Glucose Pyrodruivenzuur NADH/FADH 2 PRODUCT 2

4 C 6 H 12 O 6 + O 2 = CO 2 + H 2 O + ENERGIE GLUCOSE + ZUURSTOF = KOOLSTOFDIOXIDE + WATER + ENERGIE 2 ATP + 2 ATP+ 28 ATP = 32 ATP STAP GLYCOLYSE KREBS-CYCLUS citroenzuurcyclus Electron TransportChain WAAR Cytoplasma Mitochondriën Mitochondriën REACTANT Glucose Pyrodruivenzuur NADH/FADH 2 PRODUCT 2 Pyrodruivenzuur NADH/FADH 2 ATP BIJPRODUCT Geen CO 2 H 2 O AANTAL ATP REDOXREACTIE

Het atoom of molecuul waar het elektron toe behoort is daardoor vaak sterk reactief.

5 Vrije radicalen Molecuul of atoom met een ongepaard (VRIJ) elektron. Het elektron gaat daardoor gemakkelijk een reactie aan. Het atoom of molecuul waar het elektron toe behoort is daardoor vaak sterk reactief. Organische moleculen die een ongepaard elektron bezitten (vrije radicalen) zijn daardoor sterk reactief. Vrije dizuurstof (O 2 )radicalen Vrij zuurstofradicaal

6 Vrij zuurstofradicaal Nog veel ernstiger is de schade aan het erfelijk materiaal, het DNAdat onophoudelijk door zuurstof wordt beschadigd. Het DNA van elke cel in het lichaam raakt ongeveer elke minuut een keer defect. Koortsachtig zijn reparatie-enzymen bezig, om tussen het normale bedrijf van het DNA door, de beschadigingen op te sporen en te herstellen. Aalt Bast, hoogleraar humane toxicologie, Maastricht Ischemie en reperfusie - reperfusieschade 3NA (Na + -K + -ATPase) - ATP 2K De vierde stap in de ATP- opbouw heeft zuurstof nodig! O 2 RBC RBC + O 2 Vasculaire stenose Ischemie O 2! Na-opbouw in de cel- Cel zwelt door osmose H 2 O bouwt op!! Schade aan celwand en celmetabolisme Verminderde of geen productie Van antioxidanten Bij hernieuwde toevoer: wel toevoer zuurstof en dus ook vrije radicalen, maar Geen of weinig antioxidanten, Dus meer schade aan cel en celwand

Schade? Survival of the fittest? Celschade door celoedeem door slechtwerkende NA+- K+ Pomp. Hoge concentraties Na+ in de cel trekken water aan. Celschade door overschakeling op anaerobe ATPproductie.

7 Schade? Survival of the fittest? Celschade door celoedeem door slechtwerkende NA+- K+ Pomp. Hoge concentraties Na+ in de cel trekken water aan. Celschade door overschakeling op anaerobe ATPproductie. Door melkzuuracidose ontstaat een lagere ph en daardoor chromatineklontering in de celkern. Bijkomende celschade door het loskomen van de ribosomen van het endoplastisch reticulum: verminderde productie van eiwitten. Irreversibele schade Reperfusieschade Reversibele schade Reperfusie Reperfusie Celschade Herstel Necrose Apoptose Uitgebreider letsel Reperfusie Verdere schade 25 23/02/ TIME TO MOVE 10e VLAAMS WONDZORGCONGRES Wat is reperfusieschade? Reperfusieschade is de schade die ontstaat wanneer de bloedtoevoer herneemt na een periode van ischemie. Fenomeen bekend na ischemie van hart, lever, nieren En dus ook reperfusieschade secundair aan decubitus. Door de afwezigheid van zuurstof en nutriënten word een gunstige situatie gecreëerd. Het herstellen van de doorbloeding gaat samen met een verhoogde inflammatie en oxidatieve schade door de inwerking van vrije radicalen op reeds beschadigde cellen

I II Ischemie celschade Mitochondriale schade Onvolledig reductie van zuurstof Vorming van vrije radicalen Vrije radicalen Verhoogde mitochondriale permeabiliteit Vrijkomen van schadelijke stoffen

Infiltrerende leukocyten fosfaditylcholine sfingomyeline 23/02/2018 29 TIME TO MOVE 10e VLAAMS WONDZORGCONGRES 30 III Vrije radicalen vermijden?

8 I II Ischemie celschade Mitochondriale schade Onvolledig reductie van zuurstof Vorming van vrije radicalen Vrije radicalen Verhoogde mitochondriale permeabiliteit Vrijkomen van schadelijke stoffen Cel-en weefselschade Ischemie celschade OXIDASE Vorming van vrije radicalen + Verminderde productie van antioxidanten Autocatalytischereactie = kettingreactie Parenchymale cellen Endotheelcellen Infiltrerende leukocyten fosfaditylcholine sfingomyeline 23/02/ TIME TO MOVE 10e VLAAMS WONDZORGCONGRES 30 III Vrije radicalen vermijden? Inflammatie Cytokines Cel-en weefselschade Een overschot aan vrije radicalen kun je vermijden door zo MIN mogelijk: Complement Pathway IV Afweer: veranderde functie van immunoglobulines Cel-en weefselschade straling (overmatig zonlicht, zonnebank, radioactiviteit e.d.) luchtverontreiniging en tabaksrook lichaamsvreemde stoffen in voeding (synthetische kleurstoffen, zware metalen) en stress (lichamelijk en geestelijk). oxidatie van voeding door te zorgen voor voldoende antioxidanten. onvolwaardige voeding te gebruiken

9 Waar komen ze voor? Het milieu De luchtvervuiling, de sigaretrook, de smog, het roet, de auto-uitlaat, het giftig afval, de pesticiden, de herbiciden, het ultraviolette licht, de achtergrondstraling, de drugs, en zelfs bepaald voedsel kunnen vrije radicalen in ons lichaam doen ontstaan Interne productie Ons lichaam produceert constant vrije radicalen als bijproduct bij een normaal metabolisme Stressfactoren Het verouderen, trauma s, medicatie, ziekten, besmettingen, en stress zelf versnellen zelf acht maal of meer de productie van vrije radicalen Kettingreacties Wanneer een vrij radicaal een elektron steelt om zich zelf in orde te zetten, leidt dit tot een nieuw vrij radicaal die op zijn beurt een elektron gaat stelen om zich in evenwicht te brengen en zo gaat het verder tot soms volledige vernieling van de cel. 33 Antioxidanten Vitamine C: antioxidant en ontgifter van zware metalen Vitamine E: voorkomt celbeschadigingen door vetzuren te beschermen tegen oxidatie: vrije radicalen vanger. Bètacaroteen: antioxidant en vrije radicalen vanger, beschermt tegen (UV) straling Vitamine A: beschermt celmembraan en slijmvliezen Glutathion: belangrijke factor tegen radicaalbelasting Vitamine B 6: actief in meer dan 50 enzymatische reactie Vitamine B 2: helpt glutathion te reduceren. Koper: vangt radicalen in alle cellen van het lichaam Mangaan: wordt minder aangemaakt naarmate men ouder wordt Selenium en Zink: helpen tegen belasting vrije radicalen. Taurine: aminozuur en sterk antioxidant (o.a. bij chloor-radicalen en cholesterol). Kruiden: Groene thee extract, Ginkgo Biloba, Mariadistel, Aziatische Waternavel Bioflavonoiden (ook wel vitamine P genoemd) 34 Reperfusieschade voorkomen, milderen? Vooral in preventie Hoe langer, hoe groter de zuurstofschuld, hoe groter de kans op belangrijke reperfusieschade Vrije radicalen vermijden en antioxidanten opbouwen individuele factoren Experimentele oplossingen met al dan niet voldoende bewijs (reperfusie hart-nieren-lever ) na stenose ischemie infarct: Hypothermie Superoxide-dismutase (antioxidant) Waterstofsulfide (binding aan vrije radicalen) Metformine (inhibitie mitochondriaal complex) Besluit IF YOU CAN T BEATTHEM, PLEASE DON T JOIN THEM

Vergelijkbare documenten

Studiehandleiding Biochemie I

Studiehandleiding Biochemie I 2006-2007 1 Proeftentamen Biochemie I 1. Vul de juiste term uit de lijst op de open plaatsen in onderstaande tekst in. Elke term mag maar éénmaal worden gebruikt maar niet