Luchtbehandelingstechniek. Studiegids

Transcriptie

1 Studiegids

2

3 Lijst van medewerkers Aan de totstandkoming van deze TVVL cursus Luchtbehandelingstechniek werken mee: Stuurgroep Ing. M.C. Hofman (voorzitter) Ing. J.N.M. Bijman Ing. T.J.M. van Giezen J.A.P. Hoogduin rea hc Ing. D.H. van Krimpen B. Verhaar Curatorium J. Bosland (voorzitter) Ing. J.N.M. Bijman A. van Dommelen Mevr. ir. J.H. Eegerdingk Ing. M.C. Hofman C. Meeuwissen M.J.J. Roijakkers Ir. J. Schonewille Ir. J.A.J. van der Velden Coördinatie Ing. J.N.M. Bijman Mevr. P. Kruithof Hoogreef (Coördinator Opleidingen) (Cursussecretaresse) Docenten Ing. M.N.A.A. Adriaans Ing. C.A.M. Arkesteijn M.P.J. van den Berg P.D.M. Brosens R.P. Cordier de Croust Ir. P.R. van Dam L.H. den. F.W. Dekker Ing. Dijt Ir. S. Eegerdingk Ing. M.K.J. Geurts Ing. T.J.M. van Giezen Ir. J.M. Grift J.A.P. Hoogduin rea hc Ing. R.J. Houtenbos F.J. Houtriet P.J. Huisman Ing. T.F.W. Hundertmark Ir. J. Jongen E.C. van Kempen Ing. R. Kleijer J. Koelewijn Ir. G.K. Krijger Ing. D.H. van Krimpen R.L.Q. Maas Ing. J.L.Q. Meijnen J. Mes C. Oostenveld Ing. R.H.J. van Overbeek M. de Reeder Ing. H.J.I. Rotteveel R. Slootmaker F.J.M.A. Swinkels J.A.A.H. Verhagen H.S. Zweverink Nederlandse technische vereniging voor installaties in gebouwen TVVL Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval system worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Nederlandse technische vereniging voor installaties in gebouwen TVVL. TVVL en degenen die aan de samenstelling van deze syllabus hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken en opstellen van de in deze syllabus vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten, dat deze publicatie onvolledig is of dat zij onjuistheden of onvolkomenheden bevat. Degene die van deze syllabus en de daarin vermelde gegevens gebruik maakt, aanvaardt dan ook daarvoor zelf het risico.

4

5 INHOUDSOPGAVE Pagina 1. INLEIDING 3 2. DOELSTELLING EN ORGANISATIE Leerdoel Deelname Vooropleiding Docenten Cursusduur en lestijden Certificaat of Diploma Certificaat Diploma Stichting post-hbo Inhoud cursus Leermiddelen Voorbereiding en werkopdrachten Elektronische LeerOmgeving Rode Draad 7 3. STUDIEBELASTING 9 4. INZET DOCENTEN LEERPROGRAMMA CURSUS LUCHTBEHANDELINGSTECHNIEK 13 Les 1 Grondbeginselen 14 Les 2 Psychrometrie en het Mollier h/x-diagram 16 Les 3 Warmte- en koudebehoefte 18 Les 4 Luchtbehandelingsystemen en toepassingen 20 Les 5 Luchtkanalen 22 Les 6 Luchtverdeling 24 Les 7 Luchtbehandelingcomponenten 26 Les 8 Koudeproductie 28 Les 9 Warmteproductie 30 Les 10 Regeltechniek 32 Les 11 Hydraulische schakelingen 34 Les 12 Meet- en inregeltechniek 36 Les 13 Inleiding geluid in installaties 38 Les 14 Systeemkeuzes 40 Les 15 Duurzaamheid en Energie-efficiëntie 42 Practicum 44 Proefexamen 46 Evaluatiemiddag 46 Bijlage 1. CURSUSMATERIAAL 47 Bijlage 2. CURSUSVOORWAARDEN 1 juli 2014 Studiegids / 1-48

6 2-48 / Studiegids juli 2014

7 HOOFDSTUK 1 - INLEIDING De techniek voor het beheersen van het binnenklimaat van gebouwen is voortdurend in ontwikkeling. De gestelde eisen aan comfort, gezondheid en energiegebruik worden hoger. De cursus Luchtbehandelingstechniek behandelt de relevante onderwerpen op het gebied van luchtbehandeling, comfort en klimaattechniek. Door een regelmatige update wordt de meest actuele informatie aan de cursisten overgedragen. Deze aanvullende klimaattechnische post-hbo cursus is bedoeld voor hoger opgeleide en ervaren technici, die werkzaam zijn bij adviesbureaus, installatiebedrijven, leveranciers, opdrachtgevers of overheid. De cursisten hebben na het volgen van deze cursus gedegen kennis van de theoretische grondbeginselen van de luchtbehandelingstechniek. Ook zijn zij in staat om klimaattechnische berekeningen te maken en in het (voor)ontwerp van klimaatinstallaties gefundeerde keuzes te maken. De docenten zijn stuk voor stuk ervaren krachten uit de praktijk. Zij brengen naast de theoretische kennis ook hun praktijkervaring in waardoor de cursus op een levendige en interactieve manier wordt gegeven. De docenten worden jaarlijks getraind ten aanzien van hun didactische vaardigheden. De interactieve manier van lesgeven wordt gestimuleerd door het Rode Draad project wat door alle lessen loopt. De cursisten werken per les aan een deel van een voorontwerp van een klimaatinstallatie van een gebouw. Op deze wijze wordt het geleerde direct in de praktijk toegepast. Deze studiegids geeft de cursist en werkgever inzicht in de leerdoelen van deze cursus. Niet alleen worden de leerdoelen en eindtermen inzichtelijk gemaakt maar ook wordt het lesprogramma en de uitgereikte leermiddelen nader toegelicht. 1 juli 2014 Studiegids / 3-48

8 4-48 / Studiegids juli 2014

9 HOOFDSTUK 2 - DOELSTELLING EN ORGANISATIE 2.1 Leerdoel De cursisten hebben na het volgen van deze cursus een gedegen kennis van de theoretische grondbeginselen van de luchtbehandelingstechniek ten behoeve van kantoor- en utiliteitsgebouwen. Zij zijn in staat om klimaattechnische berekeningen te maken en in het (voor)ontwerp van klimaatinstallaties gefundeerde keuzes te maken. 2.2 Deelname Het aantal deelnemers per cursus bedraagt maximaal 28 personen. Aanmeldingen worden in volgorde van binnenkomst gehonoreerd. Cursusvoorwaarden zijn beschikbaar, zie ook de bijlage. 2.3 Vooropleiding Voor het volgen van de cursus is een afgeronde hbo-opleiding vereist. Ook is het mogelijk met een relevant mbo-diploma in te stromen mits de kandidaat beschikt over voldoende jaren praktijkervaring in het vakgebied beschikbaar. De vooropleiding wordt getoetst bij inschrijving. 2.4 Docenten De lessen worden verzorgd door docenten die zijn geselecteerd op hun praktijkervaring en hun didactische vaardigheden. Elke docent wordt hiervoor periodiek getraind om zijn vaardigheden op peil te houden. De docenten zijn veelal verbonden aan de bedrijven werkzaam in het betreffende vakgebied. Zij zijn in staat naast behandeling van de lesstof in de bijbehorende literatuur, de stof aan de hand van aansprekende praktijkvoorbeelden toe te lichten. 2.5 Cursusduur en lestijden De cursus Luchtbehandelingstechniek omvat 15 lesdagen inclusief één practicumdag. De lessen worden om de veertien dagen gegeven en duren voor Groep A en C (middag/avond) van uur tot uur en voor de groepen B en D (overdag)van tot uur. De cursusdagen zijn inclusief lunch en koffie/thee. De cursusdagen zijn of donderdag (A en C) of vrijdag (B en C). De lessen worden gegeven in zalencentrum De Amershof te Amersfoort. 2.6 Certificaat of diploma TVVL maakt onderscheid tussen een certificaat en een diploma. Indien de cursist de cursus heeft gevolgd en voldoet aan het gestelde in artikel ontvangt hij/zij het TVVLcertificaat. Tevens heeft het Curatorium Cursussen van TVVL besloten tot instelling van een facultatief examen aan het einde van de cursus. Cursisten die het examen met goed gevolg hebben afgelegd ontvangen hiervoor het TVVL-sphbo diploma. Om tot het examen te worden toegelaten eist het examenreglement dat kandidaten onder meer moeten voldoen aan de voorwaarden voor het verkrijgen van het certificaat, zie ook artikel De volgende procedure is vastgesteld: 1 juli 2014 Studiegids / 5-48

10 2.6.1 Verkrijging van het certificaat 1. De cursist behoort alle werkopdrachten (zie 2.10) tijdig (voor aanvang van de les) te maken. 2. De beoordeling van de werkopdrachten wordt door TVVL uitgevoerd. 3. Aan de cursist, die met alle tijdig uitgewerkte en gecorrigeerde opgaven een gemiddelde score heeft behaald van tenminste 6,0 (van alle werkopdrachten tezamen), zal na afloop van de cursus het TVVL-certificaat worden uitgereikt Verkrijging van het TVVL-sphbo diploma 1. Om te worden toegelaten tot het examen moet de cursist voldoen aan de bovengestelde eisen voor het behalen van het certificaat dan wel in het bezit zijn van een certificaat met een afgiftedatum van niet meer dan vijf jaar geleden. 2. Het examen is schriftelijk en wordt afgenomen onder toezicht van een gecommitteerde, die door de examencommissie wordt aangesteld. 3. Voor het examen geldt een examenreglement dat, bij opgave voor deelname aan het examen, aan de cursist ter hand zal worden gesteld. 4. Indien het examen met goed gevolg is afgelegd wordt in plaats van een certificaat het TVVL-sphbo diploma uitgereikt. 2.7 Stichting Post hbo De cursus Luchtbehandelingstechniek van TVVL is een post-hbo opleiding. De cursus staat geregistreerd en onder toezicht van de Stichting Post Hoger Beroeps Onderwijs (SPHBO). Cursisten die één van deze cursussen met een diploma hebben afgesloten worden opgenomen in het Landelijke Register van Deelnemers dat de SPHBO mede namens alle instellingen bijhoudt. 2.8 Inhoud cursus Het programma van de cursus bestaat uit 15 lessen verdeeld over 14 lesdagen: Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Les 9 Les 10 Les 11 Les 12 Les 13 Les 14 Les 15 Grondbeginselen Psychrometrie en het Mollier h/x-diagram Warmte- en koudebehoefte Luchtbehandelingsystemen en toepassingen Luchtkanalen Luchtverdeling Luchtbehandelingcomponenten Koudeproductie Warmteproductie Regeltechniek Hydraulische schakelingen Meet- en inregeltechniek Inleiding geluid in installaties Systeemkeuzes Duurzaamheid en Energie-efficiëntie Daarnaast is er één practicumdag, die wordt gehouden in de Hogeschool Utrecht / Studiegids juli 2014

11 2.9 Leermiddelen De volgende leermiddelen worden aan de cursisten ter beschikking gesteld: - Uitvoerig geïllustreerde syllabi t.b.v. 14 lessen, inclusief 5 TVVL-mappen; - Rode Draad map; - ISSO/TVVL Handboek Installatietechniek (deel I en II); - Kleintje Binnenklimaat; - ISSO 17, Luchtkanaalsystemen; - Documentenoverzicht Uneto-VNI; - Softwareprogramma Mollier h/x-diagram Voorbereiding en werkopdrachten Ter voorbereiding van de lessen krijgen de cursisten twee weken voorafgaand aan de les de syllabus uitgereikt. Tegelijkertijd komt via de Elektronische LeerOmgeving (zie paragraaf 2.11) een werkopdracht beschikbaar. Cursisten dienen de werkopdrachten voorafgaand aan de les via de Elektronische LeerOmgeving te maken. Het tijdig maken van de werkopdrachten is van belang voor het verkrijgen van het TVVLcertificaat en daarmee toegang tot het examen, zie Elektronische LeerOmgeving Tijdens de cursus wordt een, met een loginnaam bereikbare, Elektronische Leer Omgeving (ELO) aan de cursisten ter beschikking gesteld. Hier worden de digitale leermiddelen geplaatst. Op deze ELO kunnen cursisten de werkopdrachten maken. Ook worden hier, na afloop van de lessen, de hand-outs van de presentaties geplaatst. Via de ELO kunnen de cursisten ook hun resultaten t.a.v. de werkopdrachten bijhouden Rode Draad Aan het begin van de cursus wordt de Rode Draad-map aan de cursisten uitgereikt. De Rode Draad betreft een praktijkcase voor het maken van een voorlopig ontwerp (VO) ten behoeve van een klimaatinstallatie voor het kantoorgebouw De Rode Draad. Deze case wordt in de cursus gebruikt om het geleerde in de praktijk toe te leren passen en is gebaseerd op een bestaand project. Aan de hand van opdrachten worden de stappen gevolgd voor de realisatie van het voorontwerp ten behoeve van de klimaatinstallatie. Deze opdrachten volgen de lessen van de cursus en zijn in een logische procesvolgorde geplaatst. De uitwerking van de praktijkopdrachten hebben plaats tijdens de lessen waar mogelijk in groepsverband. 1 juli 2014 Studiegids / 7-48

12 8-48 / Studiegids juli 2014

13 HOOFDSTUK 3 - OPBOUW CURSUS EN STUDIEBELASTING Les Les Cursus dag Contacttijd Zelfstudie 1 Les 1 Grondbeginselen 1 6,5 18 Les 2 Psychrometrie en het Mollier h/xdiagram 2 6,5 18 Les 3 Warmte- en koudebehoefte 3 6,5 18 Les 4 LB-systemen en toepassingen 4 en Les 5 Luchtkanalen 5 6,5 14 Les 6 Luchtverdeling 6 6,5 16 Les 7 Luchtbehandelingcomponenten 7 en Les 8 Koudeproductie 9 6,5 16 Les 9 Warmteproductie 10 3,5 14 Les 10 Regeltechniek 10 3,5 14 Les 11 Hydraulische schakelingen 11 3,5 14 Les 12 Meet- en inregeltechniek 11 3,5 14 Les 13 Inleiding geluid in installaties 13 6,5 14 Les 14 Systeemkeuzes 14 3,5 14 Les 15 Duurzaamheid en Energie-efficiëntie 14 3,5 14 Behandeling Proefexamen 15 3,5 22 Evaluatieles 15 3,5 4 Practicum 12 6,5 0 Examen 4 40 Totaal uur 1: Zelfstudie betreft bestuderen lesstof en maken van werkopdrachten. 1 juli 2014 Studiegids / 9-48

14 10-48 / Studiegids juli 2014

15 HOOFDSTUK 4 - DOCENTEN LUCHTBEHANDELINGSTECHNIEK Les Les Docenten Les 1 Grondbeginselen Ing. C.A.M. Arkesteijn Ir. P.R. van Dam Les 2 Psychrometrie en Mollier h/x-diagram Ing. D.H. van Krimpen Ing. M.N.A. Adriaans Les 3 Warmte- en koudebehoefte Ir. S. Eegerdingk Ir. J.H. Jongen Les 4 Luchtbehandelingsystemen en toepassingen L.M. Bout ing. M.K.J. Geurts Les 5 Luchtkanalen Ir. G.K. Krijger Ing. R.H.J. van Overbeek Les 6 Luchtverdeling J. Mes P.D.M. Brosens Les 7 Luchtbehandelingcomponenten R. Slootmaker Ing. R. Kleijer Les 8 Koudeproductie J.L.Q. Meijnen E. van Kempen Les 9 Warmteproductie Ir. J.M. Grift Les 10 Regeltechniek Ing. T.F.W. Hundertmark M.P.J. van den Berg Les 11 Hydraulische schakelingen F.J. Houtriet P.J. Huisman Les 12 Meet- en inregeltechniek F.J. Houtriet P.J. Huisman Les 13 Inleiding geluid in installaties Ing. R.J. Houtenbos R.L.Q. Maas Les 14 Systeemkeuzes L.M. Bout E. van Zuilen Les 15 Duurzaamheid en Energie-efficiëntie Ing. L. den Dekker F.J.M.A. Swinkels Behandeling Proefexamen Ing. T.J.M. van Giezen Evaluatieles R.P. Cordier de Croust Ing. M.N.A. Adriaans Practicum ir. J.H. Jongen M. de Reeder C. Oostenveld ing. H. Rotteveel R. Slootmaker J. Verhagen 1 juli 2014 Studiegids / 11-48

16 12-48 / Studiegids juli 2014

17 HOOFDSTUK 5 - INHOUD VAN DE LESSEN In deze paragraaf wordt van de verschillende lessen het leerdoel gegeven en worden de eindtermen benoemd. Tevens wordt het programma van de lesdag, de onderwijsvorm en de bijbehorende leermiddelen toegelicht. Les Titel Pagina Les 1 Grondbeginselen 10 Les 2 Psychrometrie en het Mollier h/x-diagram 12 Les 3 Warmte- en koudebehoefte 14 Les 4 LB-systemen en toepassingen 16 Les 5 Luchtkanalen 18 Les 6 Luchtverdeling 20 Les 7 Luchtbehandelingcomponenten 22 Les 8 Koudeproductie 24 Les 9 Warmteproductie 26 Les 10 Regeltechniek 28 Les 11 Hydraulische schakelingen 30 Les 12 Meet- en inregeltechniek 32 Les 13 Inleiding geluid in installaties 34 Les 14 Systeemkeuzes 36 Les 15 Duurzaamheid en Energie-efficiëntie 38 Practicum 40 Behandeling Proefexamen / Evaluatieles 42 1 juli 2014 Studiegids / 13-48

18 Les 1 : Grondbeginselen Cursusdag : 1 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel De cursist heeft kennis van de eisen ten aanzien van het binnenklimaat en de relatie met het welbevinden van de gebruikers en de benodigde technische installaties. De cursist kan de comforteisen benoemen dan wel uit een Programma van Eisen halen en beoordelen. Eindtermen: De cursist weet een inschatting te maken van de comfortklasse van een gebouw. De cursist weet het principe van de EPG en kan een inschatting maken van diverse maatregelen. De cursus weet de theorie van Fanger (PMV) toe te passen. De cursist heeft kennis van de verschillende temperatuur overschrijdingsberekeningen, te weten TO, GTO en ATG. De cursist heeft kennis van de normen en richtlijnen die van toepassing zijn ten aanzien van het comfort binnen de leefzone binnen de gebouwde omgeving. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 1 Maken werkopdracht les 1 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

19 Programma Les 1: Grondbeginselen onderwerpen grondbeginselen programma van eisen binnenmilieu en behaaglijkheid algemene behaaglijkheid partiële behaaglijkheid didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets kleintje binnenklimaat handboek installatietechniek nm rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map ontwerpmethodieken binnenluchtkwaliteit klachtenbehandeling energiebewust ontwerpen & EPG doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets kleintje binnenklimaat handboek installatietechniek 1 juli 2014 Studiegids / 15-48

20 Les 2 : Psychometrie en het Mollier h/x-diagram Cursusdag : 2 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les heeft de cursist kennis van de onderdelen van het Mollier h/xdiagram. De cursist is instaat om luchtbehandelingprocessen in het diagram uit te zetten en berekeningen op basis van het diagram uit te voeren. Eindtermen: De cursist beheerst de theoretische achtergrond van de verschillende onderdelen uit het Mollier h/x-diagram. De cursist kan de verschillende onderdelen van het Mollier h/x-diagram benoemen. De cursist kan de verschillende luchtbehandelingprocessen uitzetten in het Mollier h/x-diagram. De cursist kan berekeningen uitvoeren met behulp van het Mollier h/x-diagram. De cursist weet het Mollier h/x-diagram toe te passen bij zijn dagelijkse ontwerp- en advieswerkzaamheden. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 2 Maken werkopdracht les 2 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

21 Programma Les 2: Mollier h/x-diagram onderwerpen hoofdbegrippen eenvoudig diagram bijzondere lijnen grootheiden eenheden enthalpie begrippen processen voelbare warmte factor by-pass factor koelerdauwpunt didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek Programma Mollier h/x-diagram nm rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map behandelen werkopdracht opgaven doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek Programma Mollier h/x-diagram 1 juli 2014 Studiegids / 17-48

22 Les 3 : Warmte- en koudebehoefte Cursusdag : 3 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist in staat een warmte- en koudebehoefte berekening te maken volgens de ISSO 53 en de Verkorte Globale Berekeningsmethode (VGB). De cursist heeft begrip gekregen voor de invloed en onderlinge betekenis van de diverse vertrek- en gebruiksvariabelen. Ook heeft de cursist begrip gekregen voor de consequenties van het bouwkundig ontwerp van het gebouw en de invloed van buitenklimaat, gebruikersaspecten en de eisen die aan het binnenklimaat worden gesteld. Eindtermen: De cursist weet welke factoren invloed hebben op de warmte- en koudebehoefte van een gebouw. De cursist heeft gevoel bij de gemiddelde waarden voor de warmte- en koudebehoefte van gebouwen. De cursist is op de hoogte van het bestaan van de NEN in staat een koellastberekening uit te voeren conform de NEN De cursist is in staat de Verkorte Globale Berekeningsmethode t.a.v. de koellast toe te passen. De cursist is in staat de verwarmingsbehoefte van een gebouw conform ISSO 53 te berekenen. De cursist is in staat de gegevens van de warmte- en koudebehoefte uit te zetten in een Mollier h/x-diagram. De cursist is in staat op basis van de berekeningen gevoel te verweven van het benodigde verwarmingsvermogen van een gebouw. De cursist is in staat op basis van kentallen snel een warmte- en koudebehoefte van een standaard kantoor te bepalen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 3 Maken werkopdracht les 3 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

23 Programma Les 3: Warmte- en koudebehoefte onderwerpen inleiding warmte- en koudebehoefte definities en begrippen koellastberekening bouwkundig ontwerp gebruikersaspecten didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek nm rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map warmteverliesberekening standaard referentievertrek toepassing Mollier h/xdiagram doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek programma Mollier h/x-diagram 1 juli 2014 Studiegids / 19-48

24 Les 4 : Luchtbehandelingsystemen en toepassingen Cursusdag : 4 (hele dag) en 8 (halve dag, VM) Aantal cursusdagen : 1,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist bekend met de verschillende klimaatconcepten en de factoren die van belang zijn bij de keuze van het klimaatconcept. De cursist is in staat deze keuze op basis van berekeningen en het Mollier h/x-diagram te onderbouwen. Eindtermen: De cursist weet welke factoren de keuze van een klimaatconcept beïnvloeden. De cursist weet waar de gegevens ten aanzien van de beïnvloedingsfactoren van de conceptkeuze zijn te vinden. De cursist kan de verschillende klimaatconcepten benoemen. De cursist kan de keuze van het klimaatconcept koppelen aan het kwaliteitsniveau van het binnenklimaat. De cursist weet de voor- en nadelen van de verschillende klimaatconcepten te benoemen. De cursist is in staat om met gefundeerde berekeningen de keuze van het klimaatconcept te onderbouwen. De cursist kan het principe van het lastdiagram en de deellast-matrix benoemen. De cursist is in staat de keuze van het klimaatconcept te onderbouwen met het Mollier h/x-diagram. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 4 Maken werkopdracht les 4 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

25 Programma Les 4: Luchtbehandelingsystemen en toepassingen Deel 1: (cursusdag 4, hele dag) onderwerpen Beargumentering systeemkeuze klimaatconcepten en - kenmerken didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek nm systeemkeuze basisberekeningen doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek rode draad, voorbereiding richting volgende les projectmethode didactisch groepswerk rode draad map Deel 2: (cursusdag 8, middag) Onderwerpen - rode draad - oefenopgave systemen didactische werkvorm projectmethode didactisch groepswerk dagdeel nm leeractiviteiten resultaten door cursisten presenteren leermiddelen - rode draad map 1 juli 2014 Studiegids / 21-48

26 Les 5 : Luchtkanalen Cursusdag : 5 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist in staat zelfstandig een luchtkanalenberekening uit te voeren en kanaalontwerpen te beoordelen. Eindtermen: De cursist beheerst de basiskennis van stromingsleer en weet dit toe te passen in de kanaalberekeningen. De cursist weet de kwaliteitseisen te benoemen die aan luchtkanalen worden gesteld. De cursist weet het ontwerp en/of de uitvoering van een luchtkanalenstelsel te beoordelen. De cursist weet de gestandaardiseerde drukverliesberekening voor kanaalsystemen uit te voeren. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 5 Maken werkopdracht les 5 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

27 Programma Les 5: Luchtkanalen onderwerpen stromingsleer ontwerpen van luchtkanalen kwaliteitseisen luchtkanalen drukverliesberekening didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen ISSO-publicatie 17.1 ISSO-publicatie 17.2 sheets handboek installatietechniek nm rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map drukverschilberekening luchtkanaalsysteem leeropdracht cursisten maken aan de hand van een opdracht de berekeningen oefencase 1 juli 2014 Studiegids / 23-48

28 Les 6 : Luchtverdeeltechniek Cursusdag : 6 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist in staat zelfstandig een luchtverdeelplan voor een gebouw te bepalen. Eindtermen: De cursist heeft kennis van de comfortaspecten in relatie tot de luchtverdeeltechniek. De cursist heeft kennis van de normen en richtlijnen die van toepassing zijn ten aanzien van het comfort binnen de leefzone binnen de gebouwde omgeving. De cursist heeft kennis van de behoudswetten (behoud van massa, energie en impuls) en weet dit toe te passen binnen de luchtverdeeltechniek. De cursist heeft kennis van de theorie en aangaande vrije stralen en ruimtestromingen. De cursist heeft kennis van de verschillende luchtverdeelprincipes. De cursist kan de verschillende luchtverdeelroosters benoemen en weet waar deze kunnen worden toegepast. De cursist kan de verschillende luchtverdeelsystemen benoemen en weet waar deze kunnen worden toegepast. De cursist kan een luchtverdeelplan opstellen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 6 Maken werkopdracht les 6 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

29 Programma Les 6: Luchtverdeeltechniek onderwerpen inleiding begrippen en definities normering luchtverdeelprincipes luchtverdeelapparatuur didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek nm - rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren - rode draad map luchtverdeelplan selectie luchtverdeelapparatuur luchtverdeelsystemen cav vav vav-inductie koelconvectoren etc. doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek 1 juli 2014 Studiegids / 25-48

30 Les 7 : Luchtbehandelingcomponenten Cursusdag : 7 (hele dag) en 8 (halve dag, VM) Aantal cursusdagen : 1,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist in staat zelfstandig luchtbehandelingcomponenten te specificeren en te selecteren en deze als luchtbehandelingsysteem te groeperen. Eindtermen: De cursist is in staat de specificaties ten behoeve van een luchtbehandelingkast en luchtbehandelingcomponenten benoemen en te berekenen. De cursist is in staat de specificaties ten behoeve van de individuele componenten in een luchtbehandelingsysteem te benoemen en te berekenen, waaronder: - kleppensectie; - mengsectie; - filter; - voorverwarmer; - koeler; - bevochtiger; - druppelvanger; - naverwarmer; - ventilator(en); - geluiddemper; - warmteterugwinningseenheid. De cursist is in staat de verschillende luchtbehandelingprocessen die plaatshebben in de individuele componenten uit te zetten in het Mollier h/x-diagram. De cursist kan de werking van de individuele luchtbehandelingcomponenten uitleggen. De cursist kan de randvoorwaarden ten aanzien van de toepassing en de installatie van de individuele luchtbehandelingcomponenten benoemen. De cursist is in staat het energiegebruik van een luchtbehandelingkast te optimaliseren. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 7 voor lesdag 7 Maken werkopdracht les 7 voor lesdag 7 Maken Rode Draad werkopdracht voor lesdag 8 (eventueel in groepsverband) / Studiegids juli 2014

31 Programma Les 7: Luchtbehandelingcomponenten Deel 1: (cursusdag 7, hele dag) Onderwerpen omkasting luchtbehandelingsunit; kleppensectie; mengsectie; filter; voorverwarmer; koeler didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek demomateriaal nm bevochtiger; druppelvanger; naverwarmer; ventilator(en); geluiddemper; warmteterugwinningseenheid doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek demomateriaal rode draad, voorbereiding lesdag 2 rode draad map Deel 2: (cursusdag 8, ochtend) dagdeel onderwerpen didactische werkvorm vm rode draad projectmethode didactisch groepswerk leeractiviteiten resultaten door cursisten presenteren leermiddelen rode draad map 1 juli 2014 Studiegids / 27-48

32 Les 8 : Koudeproductie Cursusdag : 9 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist in staat de verschillende principes voor het maken van gekoeld water te benoemen en een koelmachine ten behoeve van een comfortinstallatie te selecteren en te beoordelen. Eindtermen: De cursist kan de verschillende mechanische koelmachines ten behoeve van comfortinstallaties benoemen en heeft inzicht in de toepassingen en de opstellingsmogelijkheden. De cursist kan globale capaciteitsberekeningen ten behoeve van de koelmachine uitvoeren. De cursist heeft kennis van vrije koeling en mogelijkheden tot warmteterugwinning. De cursist heeft kennis van absorptiekoelmachines. De cursist heeft begrip opgedaan van het druk-enthalpiediagram. De cursist kan de verschillende typen compressoren benoemen en heeft inzicht in de toepassingsmogelijkheden. De cursist kan rendementsberekeningen uitvoeren in relatie tot koelmachines. De cursist heeft inzicht in de randvoorwaarden ten aanzien van de hydraulische inpassing van koelmachines. De cursist weet de verschillende regeltechnische mogelijkheden en bijbehorende randvoorwaarden te benoemen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 8 Maken werkopdracht les 8 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

33 Programma Les 8: Koudeproductie onderwerpen relatie systeemkeuze en koelmachine mechanische koelmachines - toepassingsgebied - opstellingsmogelijkheden - druk-enthalpiediagram - koudemiddelloop didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek nm rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map type compressoren absorptiekoelmachines exploitatie rendementen koelmachines vrije koeling hydraulische inpassing regeling koelmachines warmteterugwinning vrije koeling doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek 1 juli 2014 Studiegids / 29-48

34 Les 9 : Warmteproductie Cursusdag : 10 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze les is de cursist in staat de verschillende methoden voor warmteopwekking te benoemen en een gefundeerde keuze te maken ten behoeve van een comfortinstallatie op basis van de belastingduurcurve van het gebouw. Eindtermen: De cursist kan de verschillende technieken voor warmte-opwekking voor comfortinstallaties benoemen. De cursist kent de randvoorwaarden voor toepassing van de verschillende technieken voor warmteopwekking. De cursist kan, aan de hand van de belastingduurcurve gecombineerde systemen van warmte-opwekkers dimensioneren. De cursist kan het energiegebruik berekenen aan de hand van vereenvoudigde belastingduurcurven. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 9 Maken werkopdracht les 9 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

35 Programma Les 9: Warmteproductie onderwerpen cv-ketels wkk warmtepompen stadsverwarming zonne-energie belastingduurcurven didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map 1 juli 2014 Studiegids / 31-48

36 Les 10 : Regeltechniek Cursusdag : 10 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze inleiding op de regeltechniek heeft de cursist kennis en begrip van de regelprocessen en regelmethoden waarmee het klimaat in een gebouw binnen de gewenste comfortgrenzen kan blijven en is in staat de noodzakelijke componenten hiervoor te selecteren. Eindtermen: De cursist kan regelprocessen in relatie tot comfortinstallaties benoemen. De cursist heeft kennis van de verschillende regelkringen en regelacties. De cursist weet het dynamisch gedrag van regelprocessen te benoemen. De cursist weet de noodzakelijke componenten ten behoeve van de regeling te selecteren en te specificeren (water- en luchtzijdig). De cursist heeft weet van optimaliseringsregelingen. De cursist is in staat regelschema s te begrijpen en zelf eenvoudige regelschema s te tekenen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 10. Maken werkopdracht les 10 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

37 Programma Les 10: Regeltechniek onderwerpen regelprocessen luchtbehandeling regelkringen en -acties componenten regelkringen optimaliseringsregelingen regelschema s didactische werkvorm doceren dagdeel nm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map 1 juli 2014 Studiegids / 33-48

38 Les 11 : Hydraulisch schakelen Cursusdag : 11 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel De cursist heeft na de les Hydraulische schakelingen inzicht in het selecteren van de juiste hydraulische schakelingen in verschillende modulen voor de juiste toepassing. Ook is de cursist in staat om de verschillende componenten, zoals regelafsluiter en inregelafsluiter, in het hydraulische circuit te selecteren. Eindtermen: De cursist kan het belang van een juiste hydraulische schakeling uitleggen. De cursist kan de juiste hydraulische schakeling (opwekker-, distributie- en gebruikersmodule) selecteren. De cursist kan op de juiste wijze de opwekker-, distributie- en gebruikersmodule koppelen. De cursist kan de verschillende componenten ((in)regelafsluiters, pompen, verdelers, etc.) in het hydraulisch systeem berekenen, specificeren en selecteren. De cursiste weet benodigde temperatuuropnemers op de juiste plek in het hydraulisch systeem te plaatsen. De cursist is in staat bestekteksten om te zetten naar een principeschema. De cursist kan de werking benoemen, de keuze beargumenteren en de plaats bepalen van een open verdeler in een hydraulisch systeem. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 11 Maken werkopdracht les 11 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

39 Programma Les 11: Hydraulisch schakelen onderwerpen omzetten bestek naar hydraulisch schema hydraulische schakelingen (in)regelafsluiters - dimensionering - inbouwvoorschriften regeltechniek hydraulisch schakelen open verdeler/verzamelaar didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven opdracht in groepsverband en individueel leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map case 1 juli 2014 Studiegids / 35-48

40 Les 12 : Meet- en inregeltechniek Cursusdag : 11 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na deze les is de cursist zich bewust van het belang van een goede inregeling en de selectie van de juiste inregelvoorzieningen. Ook is hij in staat de inregelprotocollen van zowel water- als luchtzijdige schakelingen te benoemen. Eindtermen: De cursist ziet het belang van een goede inregeling. De cursist weet ISSO-publicatie 31 te gebruiken. De cursist kan voor zowel water- als luchtzijdige hydraulische schakelingen de noodzakelijke inregelvoorzieningen opnemen. De cursist kan voor zowel water- als luchtzijdige hydraulische schakelingen het inregelprototcol opstellen. De cursisten kan de verschillende soorten meetapparatuur benoemen. De cursist begrijpt het belang van inregelen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 12 Maken werkopdracht les 12 Doornemen ISSO-publicatie 31 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

41 Programma Les 12: Meet- en inregeltechniek onderwerpen luchtzijdig inregelen - gebruikte meetmethoden - proportioneel inregelen - trial en error waterzijdig inregelen didactische werkvorm doceren dagdeel nm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek ISSO 31 rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map case 1 juli 2014 Studiegids / 37-48

42 Les 13 : Inleiding geluid in technische installaties Cursusdag : 13 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na het volgen van deze les heeft de cursist kennis gemaakt en begrip gekregen van het aspect geluid en trillingen in luchtbehandelingsinstallaties. Hierdoor heeft de cursist inzicht verworven in de mogelijke akoestische gevolgen van hun ontwerp en engineering en kan het mogelijke knelpunten vroegtijdig onderkennen. Eindtermen: De cursist is bekend met begrippen als geluidsniveau, geluidsvermogen, A-filter, nagalmtijd, open raam, geluidsisolatie, geluidsbronnen etc. De cursist is in staat om eenvoudige (logaritmische) geluidsberekeningen te maken. De cursist is bekend met geluidsbronnen in luchtbehandelingsinstallaties als ventilatoren, luchtkanalen, fancoil-units, inductie-units, roosters, koelers etc. De cursist kan eenvoudige trillingsberekeningen maken. De cursist kan fabrikantgegevens ten aanzien van geluid beoordelen. De cursist weet wanneer en waar hij een akoestisch specialist kan inschakelen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 13 Maken werkopdracht les 13 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

43 Programma Les 13: Inleiding geluid in technische installaties onderwerpen basiskennis geluid - geluidsdruk - geluidsvermogen - vlakke golf - diffuus geluid - ruimtedemping - a-weging - equivalent geluidsniveau - absorptie - isolatie geluidsbronnen - ventilatoren - luchtkanalen - componenten/appendages didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek nm rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map geluid en omgeving - grenswaarden - meet- en rekenmethoden basiskennis trillingen - enkelvoudige opstelling - compoundsystemen rekenvoorbeelden kennisbronnen doceren luisteren en meeschrijven syllabus sheets handboek installatietechniek 1 juli 2014 Studiegids / 39-48

44 Les 14 : Systeemkeuze Cursusdag : 14 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na afloop van deze is de cursist in staat om, bekeken vanuit verschillende klimaatsystemen wat de invloed van deellast is op het comfort in de ruimte. Tevens is de cursist in staat het gebouw in te delen in zones en de verschillende regelmethoden te benoemen. Eindtermen: De cursist kan de verschillende klimaatconcepten benoemen. De cursist heeft kennis van de voor- en nadelen van de verschillende klimaatconcepten te benoemen. De cursist kan bepalen hoe de verschillende systemen omgaan met deellastsituaties in een gebouw ten aanzien van het comfort. De cursist is in staat om snel de primaire luchtbehandelingberekening t.a.v. luchthoeveelheden, voelbaar- en latent koelvermogen, koelvermogen koeler etc. te maken. De cursist is in staat om de luchtbehandelingprocessen in een Mollier h/x-diagram uit te zetten. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 14 Maken werkopdracht les 14 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

45 Programma Les 14: Systeemkeuzes onderwerpen kenmerken klimaatconcepten deellastsituaties didactische werkvorm doceren dagdeel vm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map 1 juli 2014 Studiegids / 41-48

46 Les 15 : Duurzaamheid en Energie-efficiëntie Cursusdag : 14 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na deze les heeft de cursist inzicht in het totale energiegebruik van een gebouw en de mogelijkheden om te komen tot energiebesparing. Hij weet hiervoor het vierstappenmodel op basis van de Trias Energetica toe te passen. Eindtermen: De cursist heeft inzicht in het totale energiegebruik en energiebesparingspotentieel van een gebouw en zijn technische installaties. De cursist kan binnen het vier-stappenmodel de verschillende energiebesparende maatregelen benoemen op gebouwniveau als op componentniveau. De cursist kan besparingsberekeningen maken. De cursist kan rekenen aan de energiestromen binnen een gebouw op basis van kentallen, klimaatjaren, frequentietabellen etc. De cursist kan voor verschillende klimaatconcepten de besparingsmogelijkheden benoemen. De cursist kan een financieel economische afweging maken voor energiebesparende maatregelen. Vooraf te bestuderen / maken: Bestuderen syllabus les 15 Maken werkopdracht les 15 Voorbereiden Rode Draad / Studiegids juli 2014

47 Programma Les 15: Duurzaamheid en Energie-efficiëntie onderwerpen energiegebruik algemeen vierstappenplan - vraagbeperking - uitwisseling energiestromen - inzet duurzame bronnen - fossiel efficiënt inzetten energetische eigenschappen installatieconcepten energiebesparende maatregelen didactische werkvorm doceren dagdeel nm leeractiviteiten luisteren en meeschrijven leermiddelen syllabus sheets handboek installatietechniek cijfers en tabellen, SenterNovem 2007 rode draad projectmethode didactisch groepswerk resultaten door cursisten presenteren rode draad map 1 juli 2014 Studiegids / 43-48

48 Practicum : Practicumdag Hogeschool Utrecht Cursusdag : 12 Aantal cursusdagen : 1 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Door het uitvoeren van meetopdrachten aan vier praktijkopstellingen verwerft de cursist een praktische onderbouwing van de in de lessen opgedane theoretische kennis. De cursist voert metingen uit aan koelmachine, warmteterugwinunit, ventilatortestbank en een luchtbehandelingskast Vooraf te bestuderen / maken: Ter voorbereiding wordt aangeraden het practicumboek door te nemen met de beschrijving van de vier opdrachten. De cursist hoeft voor deze les geen werkopdracht te maken / Studiegids juli 2014

49 Programma Practicumdag dagdeel onderwerpen didactische leeractiviteiten leermiddelen werkvorm proef 1 ventilatortestbank groepswerk praktijk - practicumboek proef 2 koelmachine groepswerk praktijk - practicumboek proef 3 warmteterugwinunit groepswerk praktijk - practicumboek proef 4 luchtbehandelingskast groepswerk praktijk - practicumboek 1 juli 2014 Studiegids / 45-48

50 Les : Proefexamen Cursusdag : 15 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Na deze les heeft de cursist inzicht in de opzet en werkwijze van het TVVL-examen luchtbehandelingstechniek. Vooraf te bestuderen / maken / inleveren: Uitgereikte proefexamen Les : Evaluatiemiddag Cursusdag : 15 Aantal cursusdagen : 0,5 Beginsituatie : Cursisten zijn werkzaam in de installatietechniek en hebben een afgeronde vooropleiding op hbo-niveau of een relevante mboopleiding met voldoende jaren ervaring. Leerdoel Tijdens deze les heeft de cursist de mogelijkheid vragen te stellen ten aanzien van de behandelde stof van het afgelopen cursusseizoen. Verder geeft de docent uitleg op welke wijze het beste naar het examen kan worden toegewerkt en hoe de uitgereikte leermiddelen hier kunnen worden gebruikt. Vooraf te bestuderen / maken: Vragen voorbereiden / Studiegids juli 2014

51 BIJLAGE 1. CURSUSMATERIAAL Literatuur Het volgende cursusmateriaal wordt door de TVVL aan de cursist uitgereikt en geldt als verplicht studiemateriaal. Het lesmateriaal omvat: Syllabi voor de lessen 1 t/m 15; Practicumboekje; Rode Draad map; ISSO/TVVL handboek Installatietechniek (band I en II); Kleintje Binnenklimaat; ISSO-publicatie 17 t.b.v. les 5 Luchtkanalen; Documentenoverzicht Uneto-VNI; Softwareprogramma Mollier h/x-diagram. Syllabi De syllabi worden uiterlijk twee weken voor aanvang van de betreffende les aan de cursisten verstrekt. Voor het opbergen van de syllabi worden vijf stuks A4 TVVL-ordners ter beschikking gesteld. Werkopdrachten De werkopdrachten worden uiterlijk twee weken voor aanvang van de betreffende les aan de cursisten uitgereikt. De cursist moet de werkopdracht voor aanvang van de betreffende les inleveren, zie ook punt 2.6 op pagina 5 van deze studiegids. Van de werkopdrachten ontvangt u later een uitwerking. Hand-outs Na afloop van de les worden de hand-outs als pdf beschikbaar gesteld via internet. Bij aanvang van de cursus ontvangt u hiervoor een toegangscode. 1 juli 2014 Studiegids / 47-48

52 AANTEKENINGEN / Studiegids juli 2014

53

54 De Mulderij 12 Postbus AJ Leusden T F info@tvvl.nl