Voorwoord 2. I. Een omroep met een missie 3. II. Bestuur en bestel 4. III. Televisie, radio en nieuwe media 9. IV. Uitgeverij 16

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2013

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 2 I. Een omroep met een missie 3 II. Bestuur en bestel 4 III. Televisie, radio en nieuwe media 9 IV. Uitgeverij 16 V. Vereniging, ledenwerving en -binding 21 VI. Raad van Toezicht 26 VII. Jaarrekening Verslag bestuur Controleverklaring accountant 29 Bijlagen: 1. Realisatie doelstellingen 2. Televisieprogrammering Radio en internet Prijzen VARA Richtlijnen Goed Bestuur en Integriteit 6. Gelieerde stichtingen 1

3 VOORWOORD 2013 stond in het teken van de fusie tussen BNN en VARA. Een fusie van de omroepbedrijven van BNN en VARA, waarbij het onze ambitie is om het meest toonaangevende mediabedrijf van Nederland te worden. Een fusie waardoor het omroepbestel eenvoudiger en beter bestuurbaar wordt omdat van de 22 spelers nog maar 8 spelers overblijven. Maar ook een fusie die het noodzakelijk maakt dat Omroepvereniging VARA haar missie opnieuw tegen het licht houdt: waar staat de VARA voor en welke missie streven wij ook in de toekomst na. Aan de ene kant dus grote veranderingen, terwijl de VARA ook in 2013 weer journalistieke, toonaangevende, spraakmakende en prikkelende programma s heeft gemaakt en uitgezonden. Voor de kijker en gebruiker verandert er niet veel. Wij blijven programma s uitzenden en mediaaanbod verspreiden vanuit het vertrouwde VARA merk. Een merk om meer dan trots op te zijn, zoals uit dit jaarverslag blijkt. Wij zijn er ook in 2013 in geslaagd met een groot, gevarieerd en vernieuwend aanbod een groot deel van de Nederlandse bevolking te bereiken en aan te spreken. Aan het eind van 2013 hebben wij afscheid genomen van het bestuur en de Raad van Toezicht van de VARA. Door de wijzigingen in de structuur van de vereniging én het omroepbedrijf is het bestuur van het omroepbedrijf niet langer tevens het bestuur van Omroepvereniging VARA. Wij willen in dit jaarverslag de vertrokken bestuurders Hans Andersson, Mark Minkman en Frans Klein bedanken voor hun visie, bestuurskracht en grote inzet de afgelopen jaren voor de VARA. We hebben tevens afscheid genomen van vier van de zes zittende Raad van Toezicht leden, te weten Vera Dalm, Fouad Sidali, Theo Roes en Gerrit den Uyl. Gelukkig blijven Ruud Koole en Trudy Prins lid van de Raad van Toezicht VARA én van de Raad van Toezicht BNN-VARA, zodat hier sprake is van continuïteit. Helaas heeft de VARA in 2013 vanwege de fusie ook afscheid moeten nemen van een aantal medewerkers. Medewerkers die soms al jaren aan de VARA waren verbonden en zich ook in de laatste periode zeer actief hebben ingezet om de fusie tot een goed einde te brengen. Wij zijn hen veel dank en respect verschuldigd. Ten slotte willen we in dit voorwoord onze dank uitspreken voor de onvermoeibare inzet van de leden van de Verenigingsraad. De Verenigingsraad heeft in 2013 belangrijke en ingewikkelde besluiten genomen die hebben geleid tot een nieuwe structuur en positie van de VARA. Want hoe zorg je er voor dat de invloed van de vereniging en het belang van een grote en betrokken achterban ook in de nieuwe situatie geborgd is? Wij hebben hierover goede afspraken gemaakt met zowel BNN als BNN-VARA. Afspraken die er toe leiden dat de VARA belangrijke invloed heeft op het programmabeleid van BNN-VARA, met ruimte om mee te praten over de eigen koers van het VARA merk. In 2014 zullen we moeten bewijzen dat deze afspraken werken en dat de VARA, ook in de nieuwe constellatie, een levendige en maatschappelijk verankerde vereniging is. Een vereniging waarvoor wij in 2014 op zoek gaan naar nieuwe vertegenwoordigers voor de Verenigingsraad. Met het afgesproken takenpakket voor de Verenigingsraad VARA gaan wij er van uit dat wij voldoende leden kunnen enthousiasmeren voor deze functie. Want welke betrokken leden zouden niet willen meepraten en -beslissen over het wel en wee van de beste omroep van Nederland?! Wij hebben als bestuur van Omroepvereniging VARA veel zin in de toekomst en kijken tevreden terug op Een jaar waarin, na 88 jaar zelfstandige VARA, geschiedenis is geschreven met een open blik naar de toekomst. Wij zijn er trots hiervan deelgenoot te zijn. Bestuur VARA Martin Dijk Jeannette de Jong 2

4 I. EEN OMROEP MET EEN MISSIE De positie van de VARA als onafhankelijke omroepvereniging is door de fusie van de omroepbedrijven BNN en VARA veranderd. Omroepvereniging VARA heeft daarom haar missie in 2013 geactualiseerd én gemoderniseerd zonder daarbij haar afkomst uit het oog te verliezen. De VARA is een onafhankelijke, progressieve en maatschappelijk betrokken vereniging. Met haar activiteiten wil zij een groot en breed publiek informeren, raken, amuseren en aan het denken zetten. Zij kenmerkt zich door een betrokken en kritische opstelling. Originaliteit, humor en lef vormen daarbij de trefwoorden. De VARA zet zich in voor een duurzame samenleving en stimuleert het publieke debat. Solidariteit, gelijkwaardigheid, internationale verbondenheid en sociale rechtvaardigheid zijn daarbij de richtinggevende begrippen. De VARA realiseert deze doelen door ervoor te zorgen dat haar missie op een eigentijdse wijze doorklinkt in de media-activiteiten van Omroepvereniging BNN-VARA. Zij levert een bijdrage aan activiteiten die binnen deze omroepvereniging onder het merk VARA gestalte krijgen. De VARA communiceert via diverse kanalen met haar leden en betrekt hen via de Verenigingsraad bij de besluitvorming. 3

5 II. BESTUUR EN BESTEL II-1 Fusie BNN VARA BNN en VARA zijn in 2013 gefuseerd. Deze fusie heeft er toe geleid dat op 1 januari 2014 Omroepvereniging BNN-VARA is ontstaan én dat Omroepvereniging BNN én Omroepvereniging VARA, weliswaar in een andere positie en rol, blijven voortbestaan. In dit hoofdstuk beschrijven we het juridische traject dat in 2013 is doorlopen, de positie van Omroepvereniging VARA en de besluitvorming daarover, en de consequenties van de fusie voor de organisatie. II-1.1 Juridische traject Omroepvereniging BNN-VARA is in 2013 in een aantal stappen ontstaan. Hierdoor berusten alle rechten, activiteiten en middelen van Omroepvereniging VARA nu bij Omroepvereniging BNN- VARA. In Omroepvereniging VARA is alleen het ledenbestand van de VARA achtergebleven en daar komt formeel de contributie van deze leden binnen. Deze contributie komt toe aan Omroepvereniging BNN-VARA, die hiervoor activiteiten verricht voor Omroepvereniging VARA. Het was nodig dat de fusie in verschillende stappen werd gerealiseerd omdat Omroepvereniging VARA zelfstandig blijft bestaan én de leden van de VARA alleen lid zijn en blijven van de VARA. Deze randvoorwaarden maakten het noodzakelijk dat Omroepvereniging BNN-VARA is ontstaan met een tussenstap van het oprichten van een BV door de VARA. Op 6 november 2013 zijn alle activa en passiva van de VARA, onder algemene titel, overgegaan (afgesplitst) van Omroepvereniging VARA naar de daarbij opgerichte BV VARA. Deze omroep BV is vervolgens op 1 januari 2014, net als de omroep BV van BNN, weggefuseerd in een door BNN en VARA gezamenlijk daartoe opgerichte tijdelijke fusie BV, de BV BNN-VARA. Direct na de fusie van de omroep BV's en de fusie BV, dus op 1 januari 2014, heeft de fusie BV BNN-VARA zichzelf met machtiging van de rechter omgezet in Omroepvereniging BNN-VARA. Bij de omzetting van de fusie BV BNN-VARA in Omroepvereniging BNN-VARA zijn de statuten van deze vereniging vastgesteld. Tevens zijn per die datum de statuten van Omroepvereniging VARA gewijzigd en in overeenstemming gebracht met de nieuwe situatie waarbij de VARA bestaat, naast BNN-VARA en BNN. In de vergadering van de Verenigingsraad VARA van 2 november 2013 is formeel besloten tot splitsing (en daarmee oprichting van de BV VARA). Al in 2012 was door de Verenigingsraad VARA besloten tot fusie met de daarbij behorende stappen, waarvan de splitsing de formele eerste stap was. Vervolgens is op 23 november 2013 de wijziging van de statuten van de VARA per 1 januari 2014 aangenomen. II-1.2 Positie Omroepvereniging VARA Door de fusie is de positie en de rol van de VARA als publieke omroep veranderd. In 2013 zijn hiervoor door de Verenigingsraad VARA (hierna: VR) verschillende besluiten genomen. Formeel heeft dit geresulteerd in de vaststelling van de wijziging van de statuten van de VARA op 23 november 2013, maar daar zijn verschillende besluitvormende vergaderingen aan vooraf gegaan. Ook hebben in 2013 verschillende werkgroepen van de VR zich gebogen over (1) de missie, (2) de taken en positie van de VR VARA na de fusie, (3) nieuwe vormen van contacten met de achterban en (4) het profiel van toekomstige VR-leden in verband met de aankomende verkiezingen in De werkgroepen hebben voorstellen gedaan aan de VR VARA, die vervolgens zijn verwerkt in statuten en overeenkomsten van zowel de VARA als BNN-VARA. Vanaf 1 januari 2014 is Omroepvereniging BNN-VARA de vereniging waarin het omroepbedrijf van BNN én VARA zijn ondergebracht. Over de invloed van de VARA op het beleid én het media-aanbod van BNN-VARA zijn onderling afspraken gemaakt. Dit heeft geresulteerd in een tussen BNN, VARA 4

6 en BNN-VARA gesloten samenwerkingsovereenkomst en in een tussen VARA en BNN-VARA gesloten opdrachtovereenkomst. Verenigingsraad VARA De leden van de VARA kiezen hun vertegenwoordigers. Deze nemen zitting in de Verenigingsraad VARA. Eén keer per drie jaar vinden verkiezingen plaats. Vanuit de VR worden afgevaardigden geleverd voor de Ledenvergadering BNN-VARA. De VR blijft het hoogste orgaan van Omroepvereniging VARA. Via haar afgevaardigden oefent ze niet alleen invloed uit binnen de Ledenvergadering, maar ze stelt ook haar eigen begroting en jaarrekening vast. De begroting van Omroepvereniging VARA betreft de contributie van de leden van de VARA. Omroepvereniging VARA int deze contributie namens de vereniging VARA en zet deze middelen in voor ledenwerving en behoud van leden voor de VARA en voor identiteitsbepalende VARA-programma s. De VR heeft een belangrijke rol in het bewaken van merk en missie van de VARA. In 2013 zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop deze vanaf 2014 vorm krijgt. Jaarlijks zal op verschillende momenten overleg plaatsvinden tussen het omroepbedrijf BNN-VARA en de VR, waarbij op genreniveau wordt gesproken met vertegenwoordigers uit het bedrijf. Tevens is de VR de ogen en oren van de leden. Daarom zullen ook in 2014 regelmatig contactmomenten met de achterban worden georganiseerd. Bestuur VARA Met het afsplitsen van het omroepbedrijf van de VARA naar BNN-VARA is het bestuur van de VARA niet langer de directie van het omroepbedrijf. Dit vraagt om een ander type bestuur en een andere bestuurder dan in het verleden. In 2013 is besloten dat het bestuur vanaf 2014 gekozen wordt uit het midden van de VR en een zittingsduur kent van drie jaar (dezelfde termijn als de zittingsduur van de VR-leden). Het bestuur wordt wel nog steeds op voordracht van de RvT benoemd. In november 2013 heeft dit geleid tot de benoeming van Martin Dijk en Jeannette de Jong als bestuurders van de VARA per 1 januari Voor 2014 geldt dat sprake is van een overgangsjaar. In 2014 zullen verkiezingen plaatsvinden, waarna per 1 januari 2015 ook een nieuw bestuur aantreedt. Ledenvergadering BNN-VARA De Ledenvergadering BNN-VARA is het hoogste orgaan van BNN-VARA. Deze Ledenvergadering (hierna: LV) telt 30 leden: 15 leden die afgevaardigd zijn vanuit de Verenigingsraad VARA en 13 leden die afgevaardigd zijn vanuit de Ledenraad BNN (het hoogste orgaan van Omroepvereniging BNN). Naast deze 28 natuurlijke personen zijn de beide omroepverenigingen VARA en BNN lid van de Ledenvergadering BNN-VARA. Deze omroepverenigingen worden vertegenwoordigd door de beide besturen. In totaal bestaat de LV daarmee uit 30 leden. Via de Ledenvergadering BNN-VARA oefent de VARA invloed uit op het media-aanbod dat wordt ontwikkeld en geproduceerd door BNN-VARA. In de Ledenvergadering wordt gesproken over en besluiten genomen met betrekking tot begroting, jaarplan, jaarrekening en programmabeleid van BNN-VARA. De VARA heeft tevens, via de Ledenvergadering, invloed op de benoeming van het bestuur én de RvT van BNN-VARA. In onderstaande figuur is weergegeven hoe de formele structuur er uit ziet. 5

7 Vermogen VARA Het vermogen van de VARA is in 2013 overgegaan op Omroepvereniging BNN-VARA. Over de besteding van het vermogen en de inkomsten daaruit zijn afspraken gemaakt. Uitgangspunt blijft dat de inkomsten uit vermogen primair worden ingezet voor identiteitsbepalende VARAprogramma s. Mocht BNN-VARA om onvoorziene redenen aanspraak willen maken op het vermogen zelf, dan moet hiervoor voorafgaand goedkeuring worden verkregen van de Verenigingsraad VARA. Ook is voorzien in een exit scenario, waarbij het vermogen bij het eventueel ontbinden van omroepvereniging BNN-VARA terugvloeit naar de VARA. II-1.3 Beleid NPO Op de valreep van het oude jaar heeft de Raad van Bestuur van de NPO een beleidslijn vastgesteld waarin de zogenaamde afspraken zijn vastgelegd. In deze beleidslijn is opgenomen dat de budgetverhouding tussen de fusieomroepen én de stand alone omroepen 2,75 staat tot 1 zal zijn in de periode II-1.4 Organisatie In 2013 zijn verschillende besluiten inzake de governance en inrichting van de nieuwe organisatie BNN-VARA geformuleerd. In februari 2013 is het besluit over de governancestructuur genomen, gevolgd in mei 2013 door het besluit inzake de inrichting van de ondersteunende afdelingen en in september 2013 door de besluiten over de afdeling Marketing & Exploitatie (voorheen Uitgeverij) en Nieuwe Media. De Ondernemingsraad van de VARA heeft met al deze besluiten ingestemd na overleg met het bestuur en in een aantal gevallen met aanvullende afspraken. Het primaire uitgangspunt bij het opstellen van de diverse besluiten inzake de organisatieinrichting was dat wij een sterke, efficiënte organisatie bouwen, die in staat is onze corebusiness optimaal te ondersteunen en waarmee we de bezuinigingsdoelstellingen realiseren. De volgende begrippen waren leidend: transparantie, platte organisatie, ruimte bieden voor bedenken, ontwikkelen, produceren van programma s, geen bureaucratie en continuïteit van productie en stijl. Bestuur De Raden van Toezicht van BNN en VARA hebben in 2013, naar aanleiding van de besluitvorming in de Verenigingsraad VARA en Ledenraad BNN, het bestuur van de toekomstige organisatie BNN- VARA benoemd. Frans Klein, toenmalige mediadirecteur VARA en Marc Adriani, toenmalige algemeen directeur BNN zijn benoemd als respectievelijk mediadirecteur en zakelijk directeur van BNN-VARA en daarmee als bestuurders van BNN-VARA. Ten tijde van het opstellen van dit jaarverslag bestond er een vacature voor een algemeen directeur/voorzitter. RTVi afdelingen De nieuwe organisatie kent zes programma-afdelingen: vier televisie-afdelingen verdeeld naar genre (informatie, infotainment, drama en amusement) en twee platform-afdelingen (radio en nieuwe media). 6

8 Om de totstandkoming van programma s zo soepel en efficiënt mogelijk te laten verlopen is er de afdeling Mediazaken. In die afdeling vinden de financiële en personele coördinatie van RTVi productieprocessen plaats, evenals de schematechnische zaken. Binnen Mediazaken is ook de subafdeling Productiezaken & Promo s ondergebracht van waaruit alle technische, facilitaire programmaondersteuning wordt verricht. Marketing & Exploitatie De verwachte ontwikkelingen van de financiering van de publieke omroep hebben in 2013 geleid tot het opnieuw definiëren en inrichten van onze organisatieonderdelen die zorgen voor extra inkomsten uit bijvoorbeeld de VARAgids en andere nevenactiviteiten. Er is fors bezuinigd op de publieke omroep, terwijl aan de andere kant in het regeerakkoord Rutte II is aangekondigd dat er meer ruimte geboden zal gaan worden voor het genereren van eigen inkomsten door de omroepen. Bij de inrichting van de organisatie hebben wij hier rekening mee gehouden. Overige afdelingen Naast de RTVi-afdelingen kent de nieuwe organisatie, net als in het verleden, een aantal ondersteunende afdelingen zoals Communicatie, Managementondersteuning & Advies, Juridische Zaken, Verenigingszaken, P&O, Financiën, ICT en Facility. In het hiernavolgende organogram is de organisatiestructuur weergegeven. II-2 Huisvesting BNN VARA De inspanningen in 2013 waren er op gericht een verhuizing naar Amsterdam Zuid Oost te realiseren voor BNN en VARA. Ondanks vergevorderde gesprekken over verhuur en verkoop van het huidige VARA-pand op het Mediapark en over huur van een pand in Amsterdam Zuid Oost, bleek in oktober 2013 een verhuizing naar Amsterdam Zuid Oost financieel onverstandig. Daarom is besloten dat BNN-VARA zich huisvest in het VARA-pand op het Mediapark. Een besluit hiertoe is in november 2013 aan de Ondernemingsraden van BNN en VARA voorgelegd. De beide Ondernemingsraden hebben ingestemd met deze keuze, onder het voorbehoud dat het huidige VARA-pand wordt verbouwd zodat beide fusiepartners zich er, na verbouwing, thuis zullen voelen. Deze verbouwing zal in 2014 gerealiseerd worden. II-3 Politieke ontwikkelingen Mediawet In 2013 is de wijziging van de Mediawet door zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer aangenomen. Net voor de zomer stemde de Tweede Kamer in met de wijziging van de Mediawet. Dit leidt tot een publiek bestel waarin 8 omroepen (3 fusie-omroepen, 3 zelfstandige omroepen én 2 taakomroepen) een plek zullen hebben. De Eerste Kamer heeft in november 2013 ingestemd met de wijziging van de Mediawet. In de Eerste Kamer is gediscussieerd over hoe de beoogde bezuinigingen zich verhouden tot de brede taak van de publieke omroep. Gelukkig voor de publieke 7

9 omroep heeft de gezamenlijke actie op woensdag 9 oktober 2013 tegen de bezuinigingen op de publieke omroep (niet123weg.nl) er toe geleid dat de helft van de beoogde bezuinigingen van 100 miljoen door Rutte II van tafel is. Dit betekent dat er, na de eerste bezuinigingsronde van Rutte I, 50 miljoen extra bezuinigd moet worden. Toekomstverkenning In 2013 heeft de Staatssecretaris de Raad voor Cultuur de opdracht gegeven een toekomstverkenning uit te voeren. Deze toekomstverkenning moet antwoord geven op de vraag op welke wijze de publieke omroep zijn maatschappelijke functie in de toekomst het beste kan vervullen. Kern van deze adviesaanvraag is wat kan en moet de publieke omroep doen, gegeven de nieuwe financiële realiteit en de snelle veranderingen in het medialandschap om zijn maatschappelijke functie te vervullen. En hoe moet de publieke omroep dat dan doen? Belangrijk is dat de Staatssecretaris heeft benadrukt dat het uitgangspunt blijft dat de publieke omroep een breed, kwalitatief, onafhankelijk, gevarieerd en toegankelijk media-aanbod verzorgt, dat toegankelijk is voor een breed publiek. Het rapport wordt in het eerste kwartaal van 2014 verwacht. Extra inkomsten De Staatssecretaris heeft bij de behandeling van wijziging van de Mediawet aangegeven dat ongeveer 45 miljoen aan extra inkomsten gegenereerd kan worden. Gesproken wordt over extra kabelgelden, extra STER-inkomsten en andere inkomsten uit nevenactiviteiten. In de zomer van 2013 is door BCG, het bureau dat eerder ook het onderzoek heeft gedaan naar de besparingsmogelijkheden bij de publieke omroep, onderzoek gedaan naar de verschillende verdienmodellen. Dit heeft op 23 september 2013 geresulteerd in een eindrapport. De Staatssecretaris heeft hierop in oktober 2013 richting de Tweede Kamer gereageerd en meegedeeld dat op de inventarisatie van theoretische mogelijkheden, de discussie over en afweging van de haalbaarheid en wenselijkheid van de gepresenteerde opties volgt. Wat de Staatssecretaris betreft is het van essentieel belang dat bij die afweging de diverse partijen worden betrokken. 8

10 III. TELEVISIE, RADIO EN NIEUWE MEDIA III-1 Het media-aanbod in 2013 De VARA is een brede omroep die een goede spreiding van haar aanbod realiseert onder alle leefstijlgroepen. Ons (journalistieke) aanbod is overtuigend op de inhoud, maar de kans op daadwerkelijke impact wordt vergroot door toegankelijk en soms laagdrempelig te zijn en daarmee alle bevolkingsgroepen te bereiken. In 2013 heeft dit geleid tot een evenaring van de uitstekende kijk- en luistercijfers van In 2013 werd in totaal door alle Nederlanders tezamen bijna 1 miljard uur naar de VARA gekeken en op internet is de VARA nog steeds de best bezochte ledenomroep. Wanneer we kijken naar het media-aanbod van 2013 vallen de volgende zaken op. Informatie en debat Met Pauw & Witteman, ZEMBLA, Buitenhof, Kanniewaarzijn, Uitgezet, Vroege Vogels TV & Radio, De Gids FM (Radio), De Kunst van het Maken, KASSA, KASSA Groen en Jongerenlagerhuis was de VARA dé hoofdrolspeler op het terrein van informatie & maatschappelijk debat. Niet voor niets was de VARA voortrekker van de SOS Syrië-actie en nam het met Pauw & Witteman deel aan de avond voor de Filipijnen Help Slachtoffers ramp Filipijnen, gemaakt in samenwerking met NPO/RTL4/SBS. Ook in 2013 werd weer volop vernieuwd. Het programma Uitgezet, over het uitzetten van uitgeprocedeerde asielzoekerskinderen en voor een groot deel gemaakt met eigen VARA-middelen, ontving de Clara Meijer-Wichmannpenning Met de uiterst succesvolle bioscoopfilm én tv-serie De Nieuwe Wildernis nam de VARA nog sterker bezit van het domein Natuur in Nederland, en veroorzaakte het ook een maatschappelijk debat over het omgaan met de natuur. Een programma van hoogwaardige kwaliteit én met specifieke inhoud om maatschappelijk over te discussiëren. De VARA lanceerde, samen met de VPRO en KRO, de website Incontxt, een samenwerkingsverband tussen ZEMBLA, ARGOS en REPORTER. We maakten grote documentaires als De dag dat Kennedy werd vermoord (Coen Verbraak) en 25 jaar Spijkers met Koppen. En op de dag nadat Nelson Mandela overleed, overtuigden we Nederland 1 om de VARA-productie De Magie van Mandela te herhalen en keken er 1 miljoen mensen. Met ZEMBLA stonden we met beide benen in de samenleving. ZEMBLA kende een ongekend sterk jaar en haalde met gedegen onderzoeksjournalistiek over bijvoorbeeld de poepbacterie in vlees, prominent het nieuws. Pauw & Witteman doorstond de aanval van RTL Late Night. Het leverde weliswaar marktaandeel in, maar beheerste net als in de jaren daarvoor het terrein op de Nederlandse televisie waar de VARA haar voet op heeft: politiek, maatschappij en debat. Waar programma s stoppen hebben we ook nieuwe programma s gelanceerd. De Kunst van het Maken is gestopt, maar we kunnen trots terugkijken op het eerste jaar van KASSA Groen. Een programma over duurzaamheid waarbij het ons lukte om voor Nederland 2 een relatief groot publiek aan ons te binden. Dit programma wordt geprolongeerd in De bovenstaande opsomming geeft aan dat de VARA ook in 2013 betrokken en spraakmakende informatieve programma s maakte voor een breed publiek. Drama VARA-drama blijft een sterk merk, dat door pers en publiek wordt herkend en gewaardeerd. Niet alleen in Nederland, maar ook internationaal. 9

11 In 2013 maakt het Amerikaanse ABC een remake van de succesvolle serie Overspel, met de titel Betrayal. Terwijl in de Verenigde Staten Betrayal werd uitgezonden, zond de VARA serie II van Overspel uit. Die tweede serie leverde naast mooie kijkcijfers en zeer hoge waarderingscijfers, ook goede recensies en een Gouden Kalf nominatie op voor acteur Fedja van Huêt. Kinderen geen Bezwaar bleek onverminderd populair en ook de herhalingen in het najaar werden zeer goed bekeken. Naast vervolgseries van succesvolle titels hebben we in 2013 ook geïnnoveerd én nieuwe titels gelanceerd. De nieuwe tragikomedie Volgens Robert, over een huisarts in crisis, gooide hoge ogen. De serie werd in de pers geroemd om haar innovatieve karakter en originaliteit en genomineerd voor de Zilveren Nipkow schijf. Hoe duur was de suiker?, een epos over de slavernij in Suriname, was de openingsfilm van het Nederlands Filmfestival, met een Gouden Kalf nominatie voor actrice Yootha Wong-Loi-Sing. Van de film zal in 2014 een vierdelige serie worden uitgezonden. Ook De Prooi, de driedelige serie over Rijkman Groenink die in zijn hoogmoed ABN Amro meesleept in zijn val, ging in première op het Nederlands Filmfestival. Pierre Bokma ontving voor zijn rol als Rijkman Groenink het Gouden Kalf voor beste acteur. Kort daarop vond de uitzending op televisie gretig aftrek bij het publiek en de serie kreeg overweldigend veel positieve reacties in de pers. Met een serie als De Prooi worden actuele maatschappelijke thema s, in dit geval de bankencrisis, indringend verbeeld. De reeks voor jong talent, One Night Stand, ging zijn achtste seizoen in. Naast de zoektocht naar nieuw talent streeft de VARA ook naar innovatie. Het innovatieve karakter van de crossmediale dramaserie The Spiral leidde in Cannes tot een nominatie voor de Digital Emmy Award in de categorie Fictie. De VARA zond in 2013 bovendien een hele reeks speelfilms uit die zij heeft gecoproduceerd: Süskind, The Domino Effect, De Heineken Ontvoering, All Stars en Old Stars. Hiernaast bracht de VARA ook een aantal internationaal succesvolle en gerenommeerde series op televisie, zoals het politieke drama Borgen en het gelauwerde Mad Men. Amusement De Wereld Draait Door, 2voor12 en cabaret bleven in 2013 sterke pijlers. RamBam en Bureau Sport kregen na een succesvolle start vorig jaar een tweede seizoen. Daarnaast heeft de afdeling amusement van de VARA ook een groot aantal vernieuwingen en nieuwe programmering geïntroduceerd. Een onderdeel van het programma van Paul de Leeuw werd een zelfstandig programma, De Kwis. Een satirische programma waarin wordt teruggeblikt op de actualiteiten van de week. Daarmee is de doelstelling gerealiseerd om satire voor een breed publiek terug te brengen op de zaterdagavond. De quiz Per Seconde Wijzer werd succesvol langer. DWDD University (bijvoorbeeld Einstein, De Koe en Alexander Klöpping in Silicon Valley) en DWDD Heimwee met Hier is Adriaan van Dis. RamBam Een wekelijks programma waarin de makers op creatieve en soms komische wijze zaken aanpakken, die volgens hen niet kloppen of onrechtvaardig zijn. Grote bedrijven die slecht 10

12 met hun klanten omgaan, oplichters, vreemde regels of andere oneerlijke zaken worden op onverwachte wijze tegen het licht gehouden en aangepakt. In goed gezelschap Een amusementsprogramma waarin zes improvisatietalenten, waaronder Sara Kroos en Jorgen Raymann, Georgina Verbaan en Pieter Derks het tegen elkaar opnemen, met creatieve, slimme en originele improvisatie-opdrachten en muzikale spellen. De Beste Singer/Songwriter van Nederland Giel Beelen zoekt, samen met bekende namen uit de muziekwereld, naar de Beste Singer/Songwriter van Nederland. Naast een tweede, zeer geslaagde, editie werden ook twee spinoffs van De Beste Singer/Songwriter van Nederland ontwikkeld. De IDFA documentaire Whatever Forever: Douwe Bob en De Beste Singer-Songwriters van Nederland Special. Ook in België verscheen De beste singer/songwriter van Vlaanderen. Naast de nieuwe amusementsprogramma s vond programma-ontwikkeling ook plaats in het TVLab (een experimenteerweek in augustus op Nederland 3) met het programma De Gielmobiel. De VARA maakte in 2013 voor het eerst The Greenroom, de dagelijkse talkshow die alle programma s in het TV-Lab aan elkaar verbind. Het radioprogramma Spijkers met Koppen vierde dit jaar zijn 25-jarig jubileum. Dit feestje werd gevierd met de luisteraar. In aanloop naar de grote dag, 5 oktober, was het programma op locatie in Groningen, Enschede en Maastricht. De extra lange jubileumuitzending werd uitgezonden vanuit De Winkel van Sinkel in Utrecht. s Avonds was er onder leiding van Dolf Jansen een speciale cabaretvoorstelling in de Kleine Komedie. Cabaretiers die ooit hebben meegewerkt aan Spijkers met Koppen vertelden middels sketches, liedjes en anekdotes over de afgelopen 25 jaar. Het zondagavondprogramma Sara op Zondag ontwikkelde zich tot een geliefd kleinkunstprogramma waarin bekende en onbekende artiesten een podium krijgen. In het theater Wesopa in Weesp vertolkten o.a Paul de Leeuw, Purperladies, Dames voor na Vieren en Huub van der Lubbe hun liedjes. Kinderen voor kinderen was in 2013 zeer prominent aanwezig op de basisscholen doordat zij zowel hét lied voor de Koningsdag leverde, Bewegen is gezond, als hét lied voor de Kinderboekenweek, Klaar voor de start. Op 6000 basisscholen is gedanst en gezongen, het goede doel Right to Play is gesteund en de CD was ongekend populair. Kinderen voor kinderen was vorig jaar al helemaal terug en dat blijkt geen toevalstreffer. Trots zijn we ook op onze Oudejaarsavond waarop Matthijs van Nieuwkerk met De TV draait door en Theo Maassen met zijn oudejaarsconference Einde Oefening zorgden voor een combinatie van amusement, satire en cabaret. Nieuwe media Een belangrijke technische doorbraak kwam er dankzij een prachtig slim, modulair opgebouwd responsive platform waarop nu zowel Pauw & Witteman, Kinderen voor Kinderen als DeNieuwsBV op draaien. Dat betekent dat we sneller kunnen ontwikkelen, vanuit een centrale plek bugs kunnen oplossen en features kunnen toevoegen en vooral in een klap aanwezig zijn op zowel laptop, pc als op tablet en smartphone! Een noodzakelijkheid als je het afzet tegen het toenemende bereik op mobiele platformen. Het aantal sites waarvoor middelen beschikbaar zijn voor ons vanuit de NPO is teruggelopen, maar vanwege de goede resultaten van de VARA-sites heeft dat niet tot een grote versobering van het aantal sites geleid. Een groot deel van de sites is verbeterd en verrijkt. Zo heeft VARA-gemist wederom een uitbreiding gekregen. Het was al geschikt gemaakt als extra fragmenten-uitspeelservice onder de websites maar nu heeft het een toepassing gekregen voor de sterke merken (zoals Giel en DWDD) op Facebook maar het kent het nu ook een variant op SmartTV. Deze ontwikkeling zetten we onverkort door omdat we geloven dat het belangrijk is om voorop te (blijven) lopen bij de bediening van onze grote doelgroep, die we willen bereiken op alle relevante platformen. In 2013 is een aantal nieuwe digitale vormen gelanceerd waaronder het digitale magazine van DWDD. Hoewel het uiteindelijk een behoorlijk bereik 11

13 heeft gerealiseerd, bleek het niet de gewenste en gehoopte verrijking voor DWDD-online en zullen we komend jaar de krachtige technische innovatie voor een ander merk inzetten. Uit de veelheid van nieuwe projecten verdienen de volgende een speciale vermelding: In 2013 is een mooie nieuwe App voor Kinderen voor Kinderen gelanceerd waarmee we via de iphone de mogelijkheid hebben gecreëerd om kinderen op een andere manier (met dans) kennis te laten nemen van de muziek van KvK. Dit is de basis van een strategie die het voor de gebruiker mogelijk moet maken om eenvoudiger content (al dan niet betaald) te kunnen verkrijgen, het zogenaamde inapp-purchase. Het veel besproken en gelauwerde tweede scherm van KASSA - de KASSA Panel App - heeft een langverwachte mobiele versie gekregen zodat meedoen met Kassa nog makkelijker wordt. Inmiddels hebben we een 'steady base' van een kleine mensen die per uitzending meedoen met de verschillende rubrieken. Een klein maar wel zeer interessant project dat we tot slot nog onder de aandacht willen brengen is de SpotVogel-game die we voor Vroege Vogels hebben ontwikkeld om met spelvarianten het rijke video-archief beter te kunnen voorzien van meta-data. Doordat je in de Spotvogel-game wordt uitgedaagd om snel (tegen je vrienden spelend) te benoemen wat je ziet in de diverse videofragmenten leren we hoe mensen ons materiaal zien en wat ze hiervan onthouden. Het heeft veel waardevolle input opgeleverd die we kunnen gebruiken bij toekomstige projecten. III-2 Het jaar in cijfers Kijkcijfers De programma s van de VARA kennen een groot bereik. Van de Nederlanders ouder dan 6 jaar heeft 88,4% wel eens naar DWDD gekeken, 84,2% wel eens naar Pauw & Witteman en KASSA wordt door 65,7% genoemd. Indrukwekkende cijfers, maar verrassender is dat ook ZEMBLA door maar liefst 39% van de Nederlandse bevolking wel een keer is bekeken. Daarmee slaagt de VARA erin om onderwerpen op journalistieke wijze bij een groot publiek onder de aandacht te brengen. Wanneer gekeken wordt naar kijkdichtheid in het tijdvak tot uur scoort de VARA, hoewel iets minder dan in de vorige twee jaren, nog altijd heel goed zoals uit Tabel 1 blijkt. Belangrijk hierbij is te vermelden dat de VARA deze kijkdichtheid realiseert met een groot aandeel informatieve programma s, daar waar de KRO en de TROS dit vooral realiseren met amuserende programma s en met series. Tabel 1: Kijkdichtheid ( uur) Omroep TROS 6,7 5,8 5,5 VARA 4,8 5,3 5,0 KRO 4,3 5,5 5,2 MAX 4,1 4,0 3,3 NCRV 4,1 3,9 3,3 AVRO 3,8 4,1 4,2 EO 3,3 3,0 3,2 BNN 2,5 2,6 2,1 WNL 2,4 0,9 3,2 POWNED 2,1 2,0 1,9 NPS/NTR 2,0 2,0 2,0 VPRO 1,7 2,0 1,8 Wanneer we kijken naar het aandeel van onze programma s in het totale marktaandeel van de Publieke Omroep (tijdvak uur) dan zien we dat de VARA, na de NOS, de omroep is die het meeste bijdraagt aan het totale marktaandeel van de publieke omroep. 12

14 Tabel 1: Bijdrage aan marktaandeel publieke omroep Omroep NOS 31,0 24,5 VARA 12,7 14,9 TROS 10,4 11,3 KRO 9,2 10,3 NCRV 5,8 7,2 AVRO 6,9 6,6 EO 4,7 4,6 NOS/NTR 4,5 4,5 NTR 2,9 3,6 BNN 2,7 3,6 MAX 3,5 3,1 VPRO 3,0 3,1 Anders 2,2 2,3 POWNED 0,4 0,4 Totaal DWDD was ook in 2013 het meest bekeken programma van Nederland 3 (exclusief voetbal en overige sport). Opvallend is dat het programma een jonger publiek aan zich weet te binden. Een prestatie in een tijd waarin de gemiddelde leeftijd van de kijker alleen maar stijgt. Het kijktijdaandeel is sinds de start van het programma tot en met 2012 ieder jaar gegroeid en blijft stabiel in 2013 zoals uit de grafiek in Figuur 1 blijkt. Figuur 1: Kijktijdaandeel DWDD DWDD; aantal kijkers * aantal* Ook voor Pauw & Witteman geldt dat er in 2013 weer veel mensen hebben gekeken. In 2012 realiseerde het programma het hoogste kijktijdaandeel van de afgelopen jaren en vorig jaar liep dat wat terug, zoals blijkt uit Figuur 2. 13

15 Unieke browsers (x1000) Astitel Figuur 2: Kijktijdaandeel Pauw & Witteman: Pauw en Witteman; aantal kijkers * aantal* Luistercijfers Het ochtendprogramma De Heer Ontwaakt houdt de luisteraar vast. Waar veel programma s op Radio 2 een daling van het aantal luisteraars noteren, realiseert De Heer Ontwaakt een stijging in de doelgroep jaar. Met een speciale uitzending over en in De nacht van de Vluchteling toont De Heer Ontwaakt ook zijn maatschappelijke betrokkenheid. Het luistertijdaandeel van 3FM komt over 2013 uit op 10,3% (toename 0,3% t.o.v. 2012). Voor Giel is dat 10,9 (toename 0,6% t.o.v 2012). Een goede score voor een langlopend programma binnen een zeer concurrerend veld. Overige 3FM-programma s zijn gelijk gebleven qua luistercijfers. Dit geldt ook voor Radio 4 en Radio 6. Bereikcijfers internet De VARA is net als voorgaande jaren op internet qua bereik de grootste ledengebonden omroep. Nummer twee, de TROS, laten we daarbij ruim achter ons. Ook zijn we er in geslaagd ten opzichte van vorig jaar gemiddeld maandelijks meer bezoekers naar ons toe te trekken. Figuur 3: Aantal unieke browsers per maand (x 1000) Browsers binnen het VARA-domein per maand (x1000) jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec

16 IV. IV-1 UITGEVERIJ Inleiding De prioriteiten van de Uitgeverij lagen in 2013 op drie deelgebieden: het zoveel mogelijk vasthouden van het resultaat van de VARAgids, ondanks de structureel dalende markt; het werken vanuit één VARA-brede klantcontactstrategie, zodat de werf- en behoudprogramma s voor ondersteunende leden en leden/abonnees maximaal op elkaar worden afgestemd en er synergievoordelen worden behaald; en innovatie en productontwikkeling van nieuwe bladen en apps en bij sales, om zo extra inkomstenbronnen aan te boren, waarmee tegelijkertijd nieuwe leden geworven/behouden kunnen worden. IV-2 VARAgids VARAgids had in 2013 te maken met lastige marktomstandigheden. De oplage van zowel abonnementen als losse verkoop daalde, hoewel conform de markt. Voor de losse verkoop geldt overigens dat we ten opzichte van onze eigen afzet in de voorgaande jaren minder hard dalen dan overige RTV-bladen. Figuur 3: Afzetontwikkeling Losse Verkoop RTV per titel t/m 2013 In het schema is de totale ontwikkeling van RTV (de wat dikkere lijn) te zien. De afzet RTV totaal (excl. MAX) is in 2012 en 2013 met ruim 20% (index 80) gedaald. De VARAgids heeft als enige een index van boven de 101. Dit wil voor de losse verkoop zeggen dat de VARAgids ten opzichte van haar eigen afzet in de voorgaande jaren absoluut niet zo hard daalt als de algehele markt. 15

17 In 2013 heeft geen lezersonderzoek plaatsgevonden; uit de meest recente onderzoeken blijkt een hoge waardering voor het blad. Abonnees waarderen de gids met 7,7 (versus een 7,6 voor de omroep VARA); losse kopers geven de gids een 7,3 (versus een 7,4 voor de omroep). In 2013 is er veel reuring rond de VARAgids geweest, onder meer door uitgebreide wekelijkse PR-activiteiten, waarin de journalistieke waarden van het blad onder de aandacht kwamen. VARAgids adopteerde het Amsterdam Series Weekend, waar de VARAgids aanwezig was met workshops en een speciale series-special uit bracht. De infrastructuur die in 2012 was uitgerold voor de ipad-editie, werd ingezet voor e-single varianten; voorafgaand aan de 100ste Tour de France bundelde de gids alle Tour-verhalen die Mart Smeets voor de gids schreef aangeboden in de ipad-app, gratis voor abonnees. De uitreiking van de Sonja Barend Award, de VARAgids-prijs voor het beste interview, werd uitgereikt in De Wereld Draait Door een miljoen kijkers waren live getuige van de uitreiking aan Mariëlle Tweebeeke. Online had de VARAgids succes met een documentaire-actie, waarbij lezers een idee konden aandragen voor een documentaire. Eén idee werd uitverkozen, de winnaars zitten nu in het productieproces. Op Twitter blijft de VARAgids de belangrijkste en grootste tv-gids met meer dan 7000 volgers. IV-3 Marktontwikkelingen omroepbladen In het derde kwartaal van 2013 zijn in het abonnementenkanaal gemiddeld per editie 9% minder programmabladen verkocht in vergelijking met dezelfde periode in het jaar daarvoor. Dit toont aan dat we te maken hebben met een sterk dalende markt. VARAgids scoorde 13% onder het marktgemiddelde (index 87). Desalniettemin laat ook marktleider Veronica Magazine een sterke daling onder het marktgemiddelde zien doordat hij 15% van de abonnementenoplage kwijtraakte. Een paar titels hebben het beter gedaan dan de markt: Totaal TV, VPRO-gids, KRO Magazine en de NCRV Gids. Echter laat het marktgemiddelde voor de hele branche een oplagedaling zien en betekent het dus ook voor deze titels dat zij minder programmabladen hebben verkocht dan het jaar ervoor. Tabel 2: Ontwikkeling abonnementenoplage programmabladen 3 e kwartaal Titel AVRObode KRO Magazine Mikro Gids NCRV-gids TeleVizier TotaalTV Troskompas TV Krant TVFilm VARAgids Veronica Magazine Visie VPRO Gids som gelijke titels Max Magazine nb TotaalTV

18 Wanneer we kijken naar de losse verkoop is de conclusie dat het hiermee slechter gaat dan bij de abonnementsoplage. Echter liet de markt in 2012 een algehele marktdaling zien van 12% (index 88) voor de RTV-bladen totaal. Voor 2013 geldt dat deze voor de markt totaal minder hard is gedaald, namelijk 7% (index 93). In het derde kwartaal 2013 zijn er in het losse verkoopkanaal gemiddeld per editie 7% minder programmabladen verkocht in vergelijking met dezelfde periode in het jaar daarvoor. VARAgids scoorde 5% onder het marktgemiddelde, terwijl marktleider Veronica Magazine de verkochte oplage in dit kanaal met 7% zag afnemen. TVKrant, Totaal TV en de AVRObode zagen het aantal verkochte programmabladen nog harder dalen. Tabel 3: Ontwikkeling losse verkoop programmabladen 3 e kwartaal Titel AVRObode KRO Magazine Mikro Gids NCRV-gids TeleVizier TotaalTV Troskompas TV Krant TVFilm VARAgids Veronica Magazine Visie VPRO Gids som gelijke titels Max Magazine TotaalTV IV-4 Doelstellingen VARAgids Abonnees van de VARAgids zijn dat van huis uit, maar ook om de kwaliteit. Vanuit die gedachte is het coverbeleid aangescherpt door elke week een origineel concept te bedenken: één met de (bijna) volledige commentaartekst van Theo Reitsma van de EK-88-finale, in het patroon van het EK-88-shirt; één uitklapcover met de volledige Toneelgroep Amsterdam; één cover met een taart, met het VARAgids-logo in marsepein en chocola (want: The great British Bake Off verschijnt op de Nederlandse televisie). Deze betere presentatie van de gids heeft z n weerslag in de winkelverkoop: het eerste half jaar haalde de losse verkoop van de VARAgids een index van 101 ten opzichte van 2012 een stijging, en dat in het huidige tijdsgewricht. Ook heeft alle free publicity rond de stukken in de gids de losse verkoop aangejaagd. Doordat, zoals gezegd in IV-1, de afzet van de VARAgids een beter afzetgemiddelde laat zien dan de algehele markt is er voor de VARAgids potentie om nog meer aandeel te winnen op dit terrein. De VARAgids schrijft reconstructies en beschrijft op deze manier hoe de televisie zich in Nederland ontwikkelde. Voorbeelden zijn de totstandkoming van De Lama s, het bezoek van acteurs uit The 17

19 A-Team aan Nederland, de wordingsgeschiedenis van de Verhoeven-film De Vierde Man en Andre Hazes korte tv-carrière bij de VARA. De klassieke tijdschriftrubriek Buis & Haard, waarin BN ers vanuit hun huiskamer vertellen over hun mediagebruik, wordt door bladenmakers steevast genoemd als een van de beste tijdschriftrubrieken. De VARAgids is een volwaardig tijdschrift dat al het moois dat de populaire cultuur te bieden heeft op enthousiaste en kwalitatief hoogwaardige manier duidt. Doelstellingen We lichten er een aantal zaken uit: Marktconforme oplage De doelstellingen met betrekking tot de oplage zijn allemaal gerealiseerd. De abonneeoplage ontwikkelde zich conform de markt en in de losse verkoop doet VARAgids het minder slecht dan de markt. Uitbouw van het merk VARAgids Aan het eind van 2013 is besloten te stoppen met de app. Hij kostte teveel tijd en geld, zowel redactioneel als op technisch gebied en deze investering leverde naar verhouding te weinig op. Deze ontwikkeling zien we overigens in de gehele markt: tijdschriften lezen op ipad blijkt niet te manier om dalende oplages tegen te gaan. De redactionele kwaliteit van de gids minimaal vasthouden en beter uitdragen in de markt Dit is meer dan gelukt. Ook het afgelopen jaar heeft VARAgids in verschillende landelijke dagbladen een positieve pers gehaald. Bladendokter Rob van Vuure maakte zijn ongenoegen bekend over de uitslag van de Mercurs-nominatie: VARAgids had Tijdschrift van het Jaar moeten worden eind De boodschap in de pers luidt altijd: VARAgids levert redactionele toegevoegde waarde naast het generieke spoorboekje. In het voorjaar van 2013 is op basis van een onderzoek uitgevoerd door 3Rivers een reorganisatie gestart van de Uitgeverij. Dit heeft consequenties gehad voor de doelstellingen van 2013, met name op het gebied van marketing. In plaats van te focussen op werven van nieuwe abonnees is de aandacht verlegd naar behoud van bestaande abonnees; dit is terug te zien in de oplagecijfers. De advertentieverkoop is vanaf het vierde kwartaal uitbesteed aan een externe partij. Mede door dit proces bleven de advertentie-inkomsten van 2013 achter. Ook is onderzoek gedaan naar het uitbesteden van het maken van het spoorboek, naar het terug te gaan in het aantal pagina s en naar het uitbesteden van meer schrijfwerk aan freelancers. Dit alles zónder de redactionele inhoud van de gids onder druk te zetten. Productontwikkeling Kassa Magazine in haar huidige vorm zal verdwijnen. In 2013 zijn voorzichtige stappen gezet in de ontwikkeling van een nieuwe vorm, gemaakt in nauwere samenwerking met de redactie van Kassa TV. De testdummy van een premium VARA Cultuur & Mediagids is onderzocht. De resultaten waren gematigd positief. Gezien de ontwikkelingen in de markt en het mislukken van nieuwe lanceringen (bijvoorbeeld PARK), werd het als te riskant gezien de nieuwe titel in de markt te zetten. Marketing/CRM In 2013 is een start gemaakt met een integrale klantcontactstrategie. Dit met het doel vanuit een totaalplan zoveel mogelijk leden en abonnees voor de VARA te werven en te behouden. Voor verschillende klantgroep-segmenten wordt een programma op maat ontwikkeld, toegesneden op het profiel van de betreffende klantgroep. De afdeling Marketing werkt intensief samen met de afdeling Nieuwe Media en met de afdeling Publieksservice. De uitrol van dit CRM beleid staat nog in de kinderschoenen. In 2014 ontstaat, door samenwerking met BNN, meer slagkracht ten aanzien van backoffice en CRM-programma s. Verwachting is dat eind 2014 flinke stappen gezet zijn. 18

20 De extra inspanningen voor ledenwerving zullen medio april worden afgerond. Belangrijke uitdaging is om op de peildatum 1 april VARA-leden te hebben. Een krachtige klantcontactstrategie vormt het gereedschap om dit te realiseren. Ook in 2013 lag de focus op zowel abonnee- als ledenwerving. Dat gebeurde onder andere door acties voor de VARAgids door te vertalen naar acties voor ondersteunende leden, zoals de herwerfactie en de online werfcampagnes, zijn veel extra ondersteunende leden geworven. Deze inspanningen hebben ertoe geleid dat eind 2013 de VARA-vereniging ruim leden telt. De VARA is een actieve vereniging. Gedurende het jaar worden er tal van activiteiten speciaal voor VARA-leden georganiseerd. Deze acties en activiteiten vormen een belangrijke basis voor ledeninspraak en ook voor ledenbehoud. In het ledenkatern mijnvara, dat wederom tien keer in de VARAgids is verschenen, is er ruim aandacht voor deze activiteiten. Marketing Services De afdeling Marketing Services is de verbindende schakel binnen de Uitgeverij. Zij droeg ook in 2013 succesvol zorg voor het beheer en de bewerking van de abonnementen- en ledenadministratie van VARA. IV-5 Sales 2013 was een turbulent jaar als gevolg van de reorganisatie en de fusie met BNN. Ondanks dit alles heeft de afdeling mooie resultaten geboekt met betrekking tot het realiseren van nieuwe line extensions rondom de programma's van de VARA. Er liggen grote kansen in de markt maar er zijn ook grote uitdagingen. CD Het doorvoeren van de nieuw ingeslagen weg op het gebied van marketing, promotie en distributie bleek een gouden zet. Hallo Wereld was in 2012 al de op 5 na best verkochte CD in Nederland en daarmee het best verkopende kinder audio product van Nederland. Met "klaar voor de start" overtroffen wij in 2013 dit resultaat; de cd was in 2013 de op VIER na best verkopende plaat in Nederland! De resultaten van de DWDD Recordings II CD waren teleurstellend vergeleken met deel 1. De geleverde inspanningen en werkzaamheden het project te realiseren staan niet in verhouding met de gerealiseerde omzet. Dergelijke projecten zullen we moeten heroverwegen in de toekomst. Door het digitaal beschikbaar stellen van de muziek direct na de uitzendingen en de hoge kwaliteit van de deelnemers (Maaike Ouboter en Michael Prins) kreeg het programma Beste Singer Songwriter een enorme impact in de media en in entertainmentland. Op enig moment stonden er meer dan 10 artiesten uit het programma in de itunes top 100. Zo stond Maaike nummer 1 in de mega top 100 en bezette Michael nummer 3. Deze aanpak blijkt zowel financieel als qua profilering synergetisch. Boeken Het niet tot stand komen van het Charles Aznavour boek is de belangrijkste oorzaak voor het niet realiseren van het begrote bedrag. Programmaverkoop Fragmenten en formats hebben minder opgeleverd dan begroting. 19