Pedagogisch Profiel van proeftuinvoorziening de Leemwinning

Transcriptie

1 Pedagogisch Profiel van proeftuinvoorziening de Leemwinning April 2015 Inhoud 1. Missie en visie 2. Doelstelling 3. Doelgroep 4. Actieradius 5. Concept 5.1. Centrale werkingsprincipes en methodieken 5.2. Fasering van het begeleidingstraject 5.3. Begeleidingsduur en voorziene aantal trajecten 6. Organisatievorm 6.1. Situering in de organisatie 6.2. Accommodatie 6.3. Personeelsformatie 7. Samenwerkingsverbanden 7.1 Intern 7.2 Extern 8. Bronnen Pedagogisch profiel de Leemwinning

2 1. Missie en Visie - In de proeftuin richten we ons specifiek en exclusief op hulpverlening aan jongeren die delicten plegen of ernstig normoverschrijdend gedrag stellen met als doel dat de kans op herval verkleint en dat de jongeren weer op een positieve manier deel gaat uitmaken van de samenleving. - Het proeftuinconcept houdt voor ons in dat we voortdurend op zoek blijven naar de meest gepaste en efficiënte hulpverlening voor deze doelgroep. We hechten bijgevolg bijzonder belang aan het voortdurend monitoren van het verloop en het effect van de begeleidingen. - Conform onze algemene hulpverleningsvisie ligt belangrijke nadruk op het vergroten van ieders krachten en vaardigheden, op het stimuleren van eigen inbreng en verantwoordelijkheid en op het bevorderen van participatie. - Specifiek in deze werking stemmen we de hulpverlening af op de risicofactoren en beschermende factoren in verband met antisociaal en delinquent gedrag zoals die uit wetenschappelijk onderzoek naar voor komen. Recente wetenschappelijke ontwikkelingen op vlak van desistance en sociaal kapitaal nemen hier een prominente plaats in. - Het concept verbondenheid neemt een centrale plaats in. Deze vertrekt vanuit de vaststelling dat elk delict en respectloos gedrag kan verklaard worden als een reactie op het ontbreken of verbreken van een band tussen dader en slachtoffer of benadeelde omgeving. Het herstellen of ontwikkelen van verbondenheid met die omgeving is bijgevolg cruciaal als preventie van en antwoord op delinquent gedrag. ( Deklerck Depuydt 2001) De begeleiding richt zich bijgevolg niet alleen op de jongere maar ook uitdrukkelijk op zowel de ouders als ook op het brede sociale netwerk van de jongere. Aansluitend hierbij wordt de benadering van Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet als essentieel basiskader gehanteerd in alle aspecten van de werking. Om opnieuw aansluiting te vinden bij de samenleving is ook een duidelijk herstelgerichte aanpak, waarbij inspanningen worden geleverd om schade te naar slachtoffer of benadeelde samenleving te vereffenen, van groot belang. Dit gebeurt door een nauwe samenwerking met de dienst voor herstelgerichte en constructieve afhandeling (HCA- BIC) - Als organisatie hechten we bijzonder belang aan een intensieve en structureel uitgebouwde samenwerking met andere diensten en instanties uit de regio die met deze doelgroep werken. Het gaat om scholen, buurtwerkingen, hulpverleningsdiensten, politie waarmee we een algemeen ondersteunend netwerk voor jongeren en gezinnen kunnen realiseren. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 2 van 19

3 2. Doelstelling Het doel is het voorkomen van herval in probleemgedrag en vermijden dat jongeren verglijden in een delinquente levensstijl en het zorgen dat jongeren op een positieve manier aansluiting vinden in hun leefomgeving en de samenleving 3. Doelgroep De hulpverlening in de proeftuin omvat steeds zowel de begeleiding van de jongere als de begeleiding van de ouders (of opvoedingsverantwoordelijken). Indicaties jongere: Jongens - tussen 12j - 18j - die een delict hebben gepleegd of ernstig normoverschrijdend gedrag stellen en bij wie een hoog risico op herval aanwezig is - die problemen hebben in verschillende levensdomeinen: ( school, vrienden, middelengebruik, opvoedingsvaardigheden ouders, agressie, ) - die verwezen worden door de Jeugdrechter - die een residentiële setting nodig hebben in de beginfase - die het vooruitzicht hebben nadien terug in hun gezin of zelfstandig te gaan wonen - die voldoende Nederlands spreken - die een (minstens minimale) bereidheid tonen tot medewerking Indicaties ouders (of opvoedingsverantwoordelijken) - er is communicatie mogelijk via een gemeenschappelijke taal of er is iemand permanent beschikbaar om de rol van tolk op te nemen. - woonachtig in de regio Tegenindicaties jongere: - IQ lager dan 70 - Ernstig veiligheidsrisico voor zichzelf of anderen zodat een gesloten setting vereist is. - Ernstige drugverslaving, die verblijf in een gespecialiseerde voorziening vraagt - Suïcidaal gedrag of psychose waarvoor behandeling in een psychiatrische setting noodzakelijk is 4. Actieradius Aangezien de werkwijze een nauwe samenwerking met de context inhoudt en steeds een uitgebreid en intensief mobiel begeleidingsluik omvat is de vlotte bereikbaarheid een essentiële voorwaarde. Op basis hiervan omschrijven we de actieradius van de proeftuinvoorziening. Hierbij ligt de nadruk op het volledige arrondissement Mechelen, op het zuidelijke deel van de provincie Antwerpen en bedienen we ook de noordelijke rand van de provincie Vlaams- Brabant. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 3 van 19

4 5. Concept 5.1. Centrale werkingsprincipes en methodieken Om doelstelling te realiseren staan in elk traject de volgende domeinen centraal: Jongere-individueel Gedrag Denken Vaardigheden Zelf-controle Cognities Empathie Jongere en context Verbondenheid Ouders - gezin Sociaal netwerk Verantwoordelijkheid Geweldloos Verzet Herstel Begeleiding jongere individueel: delicten herstelgericht met het oog op de integratie in de samenleving o Vaardigheden en impulscontrole o Denken ( automatische gedachten, empathie, mentaliseren,...) Begeleiding context en netwerk (netwerk= gezin/peers/ formeel en informeel) o o Werken aan wederzijdse verbondenheid (integratie, ) Gezin Werken aan communicatie Gezinsklimaat Sociaal netwerk Netwerk uitbreiden en activeren Netwerkberaden inbouwen Stimuleren tot het opnemen van verantwoordelijkheid Gezin : Geweldloze communicatie - geweldloos verzet Netwerk samenleving: Herstelgerichte acties Algemene begeleidingsprincipes en begeleidershouding die in alle onderdelen van belang zijn: - Basishouding (zie JEM) - Motivatieverhogend werken - Geweldloos verzet Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 4 van 19

5 5.2. Fasering van het begeleidingstraject Gefaseerd begeleidingsprogramma van ± 1 jaar: - Volledig residentieel verblijf met contextbegeleiding - Deels residentieel verblijf en deels verblijf in context met contextbegeleiding - Verblijf in context en intensieve contextbegeleiding aan huis Fasering: - Op maat, flexibel, rekening houden met diversiteit van de doelgroep - Rekening houdend met modules Fase 1 : Intake en opstart: Fase 2 : Analyse en stappenplan: Fase 3 : Verbinding en perspectief : Fase 4 : Re-integratie: Fase 5 : Afronding: residentieel residentieel semi-residentieel mobiel aan huis of zelfstandig (kamertraining/cbaw) mobiel aan huis of zelfstandig Pedagogisch profiel de Leemwinning

6 Fase 1: Intake en opstart Doelen Acties richtduur: 2 weken Kennismaking met jongere, ouders en netwerk Begeleiding Jongere Intake IN de Leemwinning setting: residentieel / intern aanpak jo: individueel in residentie ouders/netwerk: in de Leemwinning Installeren positieve samenwerking (werkalliantie) - met jongere - met ouders Bieden rust en veiligheid Motiveren en engageren van jongere, ouders en netwerk Vaste dagstructuur: regelmaat en rust dagelijkse routine - Dagprogramma met individuele opdrachten - Aanbod van sport Eerste aanzet tot stappenplan (doelen, verwachtingen, perspectief) Contextbegeleiding Ouders Intake IN de Leemwinning Betrekken vanaf dag 1 Oudergesprekken in de Leemwinning Eerste aanzet tot stappenplan (doelen, verwachtingen, perspectief) Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 6 van 19

7 Netwerk Netwerk in kaart brengen Orthopedagogisch kader Begeleidershouding Positieve verbinding welkom Samenwerkingsrelatie opbouwen Veiligheid en voorspelbaarheid bieden Overgang fase 2 Doelen behaald Evaluatie jongere ouders - begeleiding Opmerkingen: Met ouders bedoelen we ook andere opvoedingsfiguren. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 7 van 19

8 Fase 2: Analyse en stappenplan richtduur: 1 3 md setting: residentieel/ intern extern onderwijs aanpak jo: in residentie individueel en in groep ouders/netwerk: in Leemwinning afgewisseld met huisbezoeken Doelen Blijvend engageren van jongere, ouders en netwerk Analyseren van normoverschrijdend gedrag Voorbereiden van activiteiten in de context (weekend vrije tijd) Finaliseren handelingsplan: doelen en stappenplan met jongere, ouders en netwerk Volgen extern onderwijs Begeleiding jongere Acties Doelen en perspectief vastleggen Stappenplan samen met ouders en (in)formeel netwerk 1e Netwerkoverleg = HP-bespreking IN de Leemwinning Analyse: delictketens opstellen - denkpatronen - risicotaxatie Voorbereiden op herstelacties Training in groep: sociale vaardigheden, Rots en Water, ervaringsleren Deelname aan bewonersvergadering Voorbereiden/ starten met extern onderwijs Contextbegeleiding Ouders Doelen en perspectief vastleggen Stappenplan samen met jongere en (in)formeel netwerk 1e Netwerkoverleg = HP-bespreking IN de Leemwinning Gezinsklimaat in kaart brengen Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 8 van 19

9 Werken aan communicatie ouders-jongere Trainen in geweldloos verzet Start oudergroepen: thema s bv ouderlijke verantwoordelijkheid opnemen Netwerk Verder verkennen en engageren netwerk Doelen en perspectief vastleggen Stappenplan samen met jongere en ouders 1e Netwerkoverleg = HP-bespreking IN de Leemwinning Orthopedagogisch kader Begeleidershouding Opbouwen samenwerkingsrelatie Veiligheid en voorspelbaarheid Motiverende gespreksvoering Overgang fase 3 Doelen behaald - Evaluatie doelen fase 2 - Voorbereiding op regelmatig verblijf in context Opmerkingen: Met netwerk bedoelen we steeds (in)formeel netwerk EN Indien doelen in een fases niet behaald worden, niet terugkeer naar fase 1. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 9 van 19

10 Fase 3: Verbinding en perspectief richtduur: 2 4 md Doelen Werken aan de uitvoering van het stappenplan Begeleiding jongere acties Training in groep: sociale vaardigheden, Rots en Water, ervaringsleren setting: semi-residentieel intern/ extern Perspectief is concreet Integratie in context opbouwen Transfer naar context: - Uitbreiden van verblijf in thuismilieu - Deelnemen aan sociale activiteiten (vrijetijd, sport, ) extern: = van toezicht naar eigen verantwoordelijkheid aanpak jo: in residentie/context individueel en in groep ouders/netwerk: huisbezoeken Actief engageren van jongere met ouders en netwerk Actief uitbreiden sociaal netwerk: samen met jongere naar Herstelacties uitvoeren Contextbegeleiding Ouders Gezinsgesprekken: voorbereiding op terugkeer naar huis Coachen adhv Geweldloos verzet: escalatie vermijden, communicatie-oefenen Verantwoordelijkheid nemen over contacten met school, werk. Deelname oudergroepen Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 10 van 19

11 Netwerk Netwerkondersteuning ((in)formeel): gezamenlijk steun en toezicht organiseren (Geweldloos verzet) Netwerk jongere uitbreiden met prosociale peers Orthopedagogisch kader Begeleidershouding Motiverende gespreksvoering Verantwoordelijkheid stimuleren Overgang fase 4 2 e Netwerkoverleg IN context met 2 mogelijkheden: 1. Begeleiding verder zetten - Evaluatie doelen fase 3 - Voorbereiding op verblijf in context 2. Omschakelen naar CBAW/TCK/andere residentie - Afronden begeleiding - Voorbereiden op omschakeling naar andere voorziening Opmerkingen: Met netwerk bedoelen we steeds (in)formeel netwerk EN Indien doelen in een fases niet behaald worden, niet terugkeer naar fase 1. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 11 van 19

12 Fase 4: Re-integratie Doelen Acties richtduur: 2 4 md setting: mobiel aanpak: jongere/ouders/netwerk: huisbezoeken: individueel - gezamenlijk Uitvoeren stappenplan Integratie in context realiseren - Actief inschakelen steunfiguren - School opvolgen Hervalplan hebben Begeleiding jongere Individueel begeleiden: - Motiverende gespreksvoering - Coachen in verantwoordelijkheid nemen - Omgaan met vrijetijd/ meer vrijheid - Zelfcontrole omgaan met groepsdruk - Leren hoe met terugval omgaan Opvolgen en ondersteuning van - School dagbesteding - Omgang peers Contextbegeleiding Ouders Gezinsgesprekken: - Communicatievaardigheden trainen: overleggen en onderhandelen - Huisregels opvolgen - Coachen in feedback geven op gedrag en toezicht houden - Deelname oudergroepen Netwerk Activeren professioneel netwerk Ondersteunen steunfiguren uit informele netwerk jongere/ gezin Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 12 van 19

13 Opstellen van terugvalplan met (in)formeel netwerk Begeleidershouding Ondersteunen (krachtgericht) Bemiddelen jongere ouders netwerk Autonomie geven (van sturen -> coachen -> delegeren) Overgang fase 5 Doelen behaald Evaluatie doelen fase 4 Voorbereiding op afronden Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 13 van 19

14 Fase 5: Afrondingsfase richtduur: 2 weken setting: mobiel doelen Begeleiding afronden acties Afsluitend Netwerkoverleg IN context ( = 3 e Netwerkoverleg) - Bespreking eindverslag - Ondersteuningsafspraken - Hervalplan aanpak: netwerkoverleg Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 14 van 19

15 5.3. Begeleidingsduur en voorziene aantal trajecten Schematisch: 1 Start 2 Analyse en plan 1 jaar 3 Verbinding en perspectief 4 Re-integratie 5 Eind Zowel de duur van de verschillende fases als de duur van het volledige traject wordt telkens op maat van elke individuele jongere bepaald. De richtduren die in het overzicht van de fasering zijn opgenomen zijn bijgevolg indicatief. Voor de begeleidingen die het volledige traject in de Leemwinning doorlopen, richten we ons op een gemiddelde begeleidingsduur van één jaar. Op elk moment in de tijd zullen de lopende begeleidingen zich in verschillende fases bevinden (een aantal residentieel, een aantal mobiel, ). We gaan ervan uit dat er zodoende tot 12 begeleidingstrajecten tegelijkertijd lopende kunnen zijn. We voorzien bijgevolg een instroom van 15 jongeren per jaar. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 15 van 19

16 6. Organisatievorm 6.1. Situering in de organisatie Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 16 van 19

17 6.2. Accommodatie De nieuwbouw aan de Jubellaan zal drie diensten huisvesten: de bestaande diensten Herstelgerichte en Constructieve Afhandelingen (HCA-BIC) en Multi Systeem Therapie (MST), én de nieuwe voorziening De Leemwinning die effectief opstart bij ingebruikname van de nieuwbouw. Het bureau noa architecten ontwierp een woon- en werkomgeving voor jongeren en de begeleiding. Het gebouw beslaat een grondoppervlakte van 580m² en bestaat uit bureelruimten en uit accommodatie voor de jongeren die in begeleiding zijn, m.n. leefruimte, sportaccommodatie, gesprekslokalen en een atelierruimte Personeelsformatie - Voor deze proeftuinvoorziening zullen we over volgende modules met bijhorende personele beschikken gesubsidieerd vanuit de Vlaamse Gemeenschap. Aantal Module Corresponderend Aantal VTE aantal VTE/module personeelsleden 10 Verblijf (V) 0,48 4,8 10 Contextbegeleiding intensief (C3) 0,72 7,2 1 Ondersteuning 0,8 0,8 Totaal 12,8 - Daarnaast worden ook bijkomende personele middelen (1 VTE) voorzien door de Stad Mechelen. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 17 van 19

18 7. Samenwerkingsverbanden 7.1. Intern Samenwerking tussen de zorgtrajecten De twee zorgtrajecten, proeftuinvoorziening en MST, werken met dezelfde doelgroep met elk hun eigen accenten, maar vanuit eenzelfde visie. Samenwerking tussen de verschillende werkingen is dan ook nodig op vlak van inhoudelijke werkprincipes Samenwerking met de HCA-dienst Om de herstel- en delictgerichte werkingsprincipes in de proeftuinvoorziening waar te maken, wordt er gebruik gemaakt van de expertise en samenwerking met HCA-BIC Extern Samenwerking met regionale stakeholders De werkgroep die begin 2010 werd opgericht met de belangrijkste betrokken actoren uit het werkveld om een voorstel uit te werken voor een specifieke voorziening en andere zorgtrajecten voor deze doelgroep in Mechelen, blijft verder bestaan als adviesgroep zorgtrajecten minderjarige delictplegers De werkgroep bestaat uit afgevaardigden van de jeugdrechters, de jeugdmagistraten, de lokale politie, het stadsbestuur, de Vlaamse Overheid, de jeugdadvocatuur en hulpverleners van het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg en de bijzondere jeugdzorg Samenwerking met Vlaamse overheid en stad Mechelen De Vlaamse overheid, de stad Mechelen als lokale overheid en de vzw Emmaüs sloegen de handen in elkaar om de zorgtrajecten op te zetten. Dit mondde uit in een overeenkomst tussen deze drie partners voor de uitwerking van een aanbod voor minderjarigen met een ernstige antisociale en delictuele problematiek. Het beheer en de realisatie van de zorgtrajecten is in handen van de vzw Emmaüs. De Vlaamse overheid subsidieert de bouw, werkingsmiddelen en personeel. De stad Mechelen draagt tevens bij aan de personeelskosten, financiert de beveiliging van het gebouw en stelt een grond ter beschikking voor de nieuwbouw via erfpacht Samenwerking met de verwijzende instanties Naast de samenwerking in de adviesgroep is er ook nauwe samenwerking en overleg met jeugdrechters en sociale dienst jeugdrechtbank van Mechelen Samenwerking met de proeftuinen Vanuit Jeugdzorg Emmaüs is er de intentie om met de 3 bestaande proeftuinen op regelmatige basis samen te komen om afstemming en samenwerking te stimuleren en optimaliseren. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 18 van 19

19 8. Bronnen HEEMSKERK, I. (2011) Een delictvrije toekomst: Methode voor het begeleiden van delinquente jongeren. AH Bussum: Coutinho. HERMANS, J. (2009). Nieuwe wegen in het terugdringen van recidive? Proces 3, 88. SPORTEL, R. en WIRKEL, S. (2010). De rol van vriendschappen en interventies in desistance [masterthesis]. Utrecht: Universiteit Utrecht. VAN GEFFEN, W. (2005) Multisysteemtherapie, Psychotherapeutisch centrum De Viersprong, Halsteren. BOENDERMAKER, L., (2008) Wat werkt bij jeugdigen met gedragsstoornissen? Nederlands Jeugdinstituut, Utrecht, BOENDERMAKER, L. en INCE,D., Effectieve interventies tegen jeugddelinquentie, Jeugd en Co, 2008, afl. 4, 33. BOL, M.W. (2012), Jeugdcriminaliteit over de grens. Wetenschappelijk onderzoek- en documentatiecentrum, ministerie van justitie Den Haag, VAN DER LAAN,P. en SLOTBOOM, A.M.(2008), Wat werkt?, in WEIJERS, I. (ed.), Justitiële interventies voor jeugdige daders en risicojongeren, Den Haag, Boom Juridische Uitgevers, 2008, DEPUYDT, A.,DEKLERCK, J. & DEBOUTTE, G. (2001) 'Verbondenheid' als antwoord op ' de-link- wentie'. Preventie op een nieuw spoor. Leuven: Uitgeverij Acco. PEETERS, J. (2004). Anti-sociale adolescenten. Leuven/Apeldoorn: Garant. RICHTER, H. et alii ( 2011) Wegwijzer voor toepassing van MDFT in jeugdzorgplus en residentiële jeugdzorg met aansluitende ambulante zorg. MDFT Academie. VAN DER HELM,P. en HANRATH,J. (2011) Wat werkt in de gesloten jeugdzorg?, Amsterdam,SWP,2011. BRUGMAN,D. et alii (2007) Kunnen delinquente jongeren elkaar helpen in hun sociale ontwikkeling?, Tijdschrift voor criminologie (49)2, p OMER, H. (2011). The New Authority. Cambridge: Cambridge University Press SINGH, E. (2009). De rol van ouders in het stopproces. [masterthesis]. Utrecht: Universiteit Utrecht. OMER, H. (2007). Geweldloos verzet in gezinnen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Pedagogisch Profiel de Leemwinning pagina 19 van 19