MINISTERIE VAN -BUITENLA

Transcriptie

1 ?; MNSTERE VAN -BUTENLA ye S-GRAVENHAGE L ~irccnel~~d+qr Beleidszaken ndonesie/zl Dit-: 22 juli 1960 samenvatting te geven van nadere ontwikkelingen m.b. t. Wederlands Nieuw-Guinea welke iin het bijzonder betreffen de reis van Smaldeel V naar Nederlands Nieuw-Guinea en de maatregelen tot versterking van de verdediging van dit gebiedsdeel. DE &íhst.;h V U BUTENLANDSE UKE4,. -3 J.-. - VERZOEKE BJ BEANTWOORDNG DATUM. KENMERK EN ONDERWERP TE VERMELDEN

2 GEHEM Recente ontwikkelingen t.a.v. Nederlands Nieuw-Guinea.- 1 (periode 15 juni - 15 juli 1960). Nadat ndonesië begin juni bij de Philippijnse Regering bezwaar had gemaakt tegen de aan twee Nederlandse militaire transporttoestellen op doorreis naar Nederlands Nieuw-Guinea verleende vergunning voor een technische landing, werd 02 Philippi jns verzoek het Nederlandse standpunt terzake nogmaals tegenover de Philippijnse regering uiteengezet. Luidens persberichten dd. 27 juni, is het ndonesische verzoek door de Philippi jnen afgewezen. Daarbij zou zi jn gezegd, dat verlof om brandstof in te nemen door de Philippijnen wordt gegeven aan elk land waarmee diplomatieke betrekkingen worden onderhouden, Op 6 juni jl, richtte ndonesië een nota tot de Secretaris-Generaal van de V.NOV waarin aan de hand van een tendentieuze interpretatie van feiten en met voorbijzien van de geruststellende Nederlandse verklaringen de aandacht werd gevraagd voor wat werd genoemd het besluit van de Nederlandse regering om geweld te gebruiken bij de tenuitvoerlegging van haar politiek t.a.v. Nederlands Nieuw-Guinea. ngevolge ndonesisch verzoek werd deze nota door hct secretariaat van de V.N. aan alle permanente missies van lgden-staten toegezonden, Noch in de internationale pers, noch bij de missies van andere landen,heeft de ndonesische nota veel aandacht ge trokken. Op 21 juni ji. werd in antwoord hierop aan de Secretaris-Generaal vd, een Nederlandse nota overhandigd. Hierin werd o.m. verzekerd, dat de maatregelen van de Nederlandse regering uitsluitend zijn gericht op het verzekeren van een redelijke lokale verdediging - van -

3 .. < van Nederlands Nieuw-Guinea, zulks in overeenstemming met het handvest der Verenigde Naties, en dat de Nederlandse regering vanzelfsprekend geen enkele agressieve bedoeling heeft ten aanzien van ndonesië. n het bijzonder werd de aandacht gevestigd op de volgende punten: 1. het doel van de wereldreis van Hr Ms "Karel Doorman" en van de twee begeleidende torpedoboot jagers is vlagvertoon. 2. het reisprogrma houdt o.a. in een kort bezoek aan Nederlands Nieuw-Guinea, Het smaldeel V zal vóór het einde van dit jaar in Nederland terug zijn. 3. de eenheden van het Smaldeel zullen de ndonesische wateren mijden. 4. slechts bescheiden versterkingen zullen ter verbetering yan de defensie van Nederlands Nieuw- Guinea derwaarts worden gezonden. De versterkingen zit. len niet geschikt zijn voor offensieve doeleinden. Mondeling werd hierbij medegedeeld dat, indien de heer HammerskjÖld naar aanleiding van de ndonesische nota er behoefte aan mocht gevoelen zich persoonlijk op de hoogte te doen stellen van de situatie in Nederlands Nieuw-Guinea, bijv, door een ambtenaar van het Secretariaat-Generaal, de Nederlandse regering daartegen generlei bezwaar zou hebben. Tijdens een persconferentie op 30 juni Jl. verklaarde de heer Hammerskjöld in antwoord op hem gestelde vragen> dat dit Nederlandse aanbod zijns inziens steun gaf aan de weergave vim de feiten als door Nederland gegeven, Onvoorziene omstandigheden voorbe+ houden, gevoelde hij persoonlijk echter niet de behoefte aan een dergelijke zending, waarvoor geen precedent bestond, De Permanent Vertegenwoordiger van ndonesië verzocht aan de Secretaris-Generaal opheldering over de weergave in de pers van bovenvermelde verklaring, welke naar hij meende de indruk wekte van partijkiezen. - n -

4 n antwoord hierop bevestigde de Secretaris-Generaal dat zijn uitspraak juist was weergegeven, dat hiermee niet bedoeld werd een oordeel over de Nederlandse politiek te geven of partij te kiezen in het conflict doch dat het nu eenmaal een feit is, dat de bereidheid om waarnemers toe te laten gewicht geeft aan de door de Nederlandse regering gegeven uiteenzettingen, Van de zijde van de Nederlandse Marine was aan de Australische brine gevraagd of bij gelegenheid van het bezoek van ons Smaldeel enige oefeningen konden plaats vinden met Australische st:ri jdkrachten, zoals reeds eerder was geschied bij bezoeken van Nederlandse oorlogsbodems. Daarop werd van Aust;ralische zijde op diplomatiek niveau geantwoord, dat dit verzoek niet kon worden ingewilligd. Verwezen werd naar een verklaring van de acting minister van External Affair8 in het parlement, luidende dat Auratralie alleen normale voorzieningen, zoals water en olie, aan ons Smaldeel zou leveren. Hieraan werd toegevoegd, dat oefeningen door ons Smaldeel in de nabijheid van Australische wateren tot ongewenst commentaar aanleiding zouden kunnen geven. De staatssecretaris van Buitenlandse Zaken heeft op 15 juli zijn teleurstelling over deze weigering uitgesproken tegenover de Australische Ambassadeur. Hij wees er op, dat (lit een uitzondering was op een gedragslijn, die als routine kon worden beschouwd. Het Smaldeel heeft op 12 dz. Fremantle bereikt. De dag tevoren was door de onder communistische invloed staande Seamen's Union een boycott voor de Nederlandse oorlogsschepen afgekondigd. Het eskader heeft op eigen kracht gemeerd met slechts vilaf minuten vertraging op het vaarprogramma. Noeilijkheden werden niet ondervonden. De dag na aankomst is de boycott opgeheven. Op 4 juni werd aan Japan toestemming gevraagd - voor

5 - 4 - voor een niet-officieel bezoek vim Smaldeel V aan Japanse havens in het kader van de 350-jarige herdenking van de bijzondere historische betrekkingen tussen Nederland en Japan. n verband uiet door ndonesië uitgeoefende aandrang Nederlandse oorlogsschepen toegang tot Japanse havens te weigeren, is terzake van Japan nog geen definitief antwoord verkregen. De verwachting bestaat, dat de gevraagde toestemming zal worden verleend. Aan de Japanse regering is reeds vertrouwelijk medegedeeld, dat het in het voornemen ligt, dat het Nederlandse Smaldeel op de terugreis via de Pacific o.m. Zuid-Amerikaanse havens zal aandoen. Het ligt nl. in het voornemen dat aan Sydney, Auckland, Valparaiso en Rio de Janeiro bezoeken zullen worden gebracht. Voor deze bezoeken worden de dipl-omatieke toestemmingen thans aangevraagd. De ndonesische agitatie tegen de Nederlandse defensieplannen m.b. t. Nederlands Nieuw-Guinea blijft in ndonesië zelf voortgang vinden, zowel door uitspraken van ndonesische overheidspersonen, als in resoluties van tal van organisaties en in perscampagnes. Zo deelde de ndonesische gouverneur van de provincie *twest-rian't aan de pers mede, dat hij de Eerste Minister en de Minister van Buitenlandse Laken dringend had verzocht aan de?resident door te geven, dat de bevolking van zijn provincie verlanbt, dat het Staatshoofd het bevel zal geven tot de 'Foevri jding van West-rian". Een woordvoerder van het Xinisterie van Voorlichting verklaarde, dat het vertrek van het Nederlandse eskader een acute crisis had ingeluid en dat bij uitbreken van een gewapend conflict het aanzien van het Westen in Azië volledig zou verdwijnen, daar de Westerse mogendheden nidt hadden voorkomen, dat Nederland zijn kolonialistische politiek met wapengeweld handhaaft. - De -

6 - 5 - De woo-erder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gaf op 27 juni een verklaring uit naar aanleiding van de mededeling van Minister Visser in de Staten-Generaal, dat de NAVO had :ingestemd met het onttrekken v'm troepen aan de Europese verdediging ter versterking van Nederlands Nieuw-Guinea. Hierin werd gezegd, dat dit bericht, indien juist, inhield, dat de NAVO steun gaf aan kolonialistische mogendheden bij de verdediging van hun belangen im Azië. De ndonesische Katholieke Partij richtte een brief aan.fie K.V.P, waarin deze laatste verantwoordelijk werd gesteld voor de nadelige gevolgen die ondersteuning van de Nederlandse N.M.G.-politiek zou hebben voor de Katholieke Kerk in ndonesie. De Minister van Buitenlandse Zaken, Subandrio schreef de persberichten, volgens welke de Amerikaanse admiraal Burke bij zijn bezoek hier te lande verklaard zou hebben, dat de V.S. belangstelling hadden voor een basis te HotLandia, toe aan Nederlandse pogingen om nieuwsberichten te verspreiden welke ongunstige reacties in ndonesië konden veroorzaken. Na terugkeer van een inqectietocht langs de grens van Nederlands Nieuw-Guinea iv.m. "de concentrqtie van Nederlandse strijdkrachten in West-rian", verklaarde de territoriaal commandant van de Molukken, kolonel Pieters, dat de strijdkrachten gereed waren om iedere bedreiging het hoofd te bieden. Ter gelegenheid van de installatie van reserveofficieren op 23 juni noemde Generaal Nasution het Nederlandse vlagvertoon een provocatie. Op 26 juni verklaarde Soediro, in zijn f'unctie van voorzitter van het centrale comité van het West- rian Fonds, dat een einde moest worden gematikt aan de tot dusver gevolgde stri jdwi jze ter verkrijging van "West-rian" met holle leuzen en toespraken en nutteloze acties. Het was niet voldoende in de door de reis van de Karel Doorman ontstane situatie te volstaan met pro testen. Tienduizenden jongeren hadden zich bereid - verklaard -,.,, r

7 - 6 - verklaard naar het betwiste gebied te worden gezonden. Vermelding verdient nog de door de ndonesische communistische partij ingezette, agitatie tot nationalisatie van Amerikaanse eigendommen, "aangezien de V. S. tolereert, dat Nederland Amerikaanse wapens gebruikt op k'est-riant1. OP 4 juni werd door de ndonesische luchtmacht een vliegverbod afgekondigd voor een gedeelte van het luchtruim boven het oostelijke deel van de archipel, als aangegeven in de bijgevoegde schetskaart. Deze gesloten area omvat een gedeelte van het Nederlandse gebied bezuiden het eiland Misool, waar de Segaf eilanden-groep is gelegen. Verder wordt door deze maatregelen een gedeelte open zee ingesloten, terwijl de grenslijn van het gebied raakt aan Kaap van den Bosch in Nederlands Nieuw-Guinea. Over de wijze waarop op deze ndonesische maatregel, die uiteraard door Nederland niet kan worden erkend, en waardoor een nieuwe bron voor gevaarlijke incidenten wordt ge schapen, zal worden gereageerd, wordt nog overleg gepleegd met de V.S., het V.K. en Aus trali 6. Op 24 mei vertrok een Smaldeel van de vloot van ndia, besta.nde uit de kruisers ttmysorell en "Delhi" vergezeld van drrle torpedo jagers en vier fregatten, voor zomeroefeningen in de ndische oceaan en de wateren nabij ndonesië. Gezamenlijke oefeningen met schepen van de Britse Far East Station, de klajaanse en de ndonesische Marine stonden op het programma. Van dit Smaldeel brachten een destroyer en drie fregatten op 2 dezer een bezoek aan Tandjung Priok. De gezaraenli jke manoeuvres met ndonesische vlooteenheden in de Javazee begonnen op 7 juli en zouden een week duren. n verband hiermede arriveerde op 30 juni de ndiase vice-admiraal R.D. Katari te Djakarta voor een bezoek van 12 dagen. 4 - De -

8 - 7 - De commandant van het Smaldeel schout-bij-nacht Soman, verklaarde te Singapore tegenover de pers, dat de oefeningen met de ndonesische Marine niet in verband staan met de situatie in '9utch New Guineaii.

9 . h