FOLDER: BORSTAMPUTATIE MET RECONSTRUCTIE DOOR MIDDEL VAN SILICONEN PROTHESE / TISSUE EXPANDER

Transcriptie

1 FOLDER: BORSTAMPUTATIE MET RECONSTRUCTIE DOOR MIDDEL VAN SILICONEN PROTHESE / TISSUE EXPANDER In overleg met uw medisch specialist en verpleegkundige heeft u gekozen voor een borstamputatie met reconstructie door middel van een siliconen prothese. Bij een borstamputatie wordt al het klierweefsel uit uw borst verwijderd. De borstspier blijft intact. Vaak wordt deze operatie gecombineerd met het verwijderen van een of meerdere lymfeklieren uit de oksel: de borst en de schildwachtklier worden verwijderd (officiële term: ablatio) de borst en de okselklieren worden verwijderd (officiële term: amputatie) Na het verwijderen van de borst zorgt de plastisch chirurg voor de reconstructie door middel van een siliconen prothese. Soms is het noodzakelijk om de huid op te rekken voordat de siliconenprothese geplaatst kan worden. In dit geval wordt eerst een tissue expander geplaatst. Mocht dit bij u het geval zijn dan legt uw plastisch chirurg van tevoren precies uit hoe dit in z n werk gaat. Het kan zijn dat de plastisch chirurg tijdens de operatie beslist dat dat er bij u een tissue expander geplaatst zal worden. In deze folder leest u precies alles wat u voor, tijdens en na deze operatie te wachten staat. In bijlage 1 leest u wat een borstreconstructie precies inhoudt. Voorbereiding Binnenkort wordt bij u een borstamputatie met reconstructie door middel van een siliconen prothese/tissue expander uitgevoerd. U wordt hiervoor opgenomen in het Alexander Monro Borstkankerziekenhuis. Een dag/nachtopname betekent dat u één of meer nachten bij ons verblijft. Belangrijke punten als voorbereiding op uw operatie: Nuchter zijn. Om braken tijdens en na de operatie te voorkomen, is het belangrijk dat u nuchter bent. Dit betekent dat u tot 6 uur voor de operatie gewoon kunt eten en drinken, maar liever geen extreem vette maaltijden. U kunt tot 2 uur voor de operatie heldere vloeistoffen drinken. Laxeermiddel. Indien u dit met de specialist heeft afgesproken neemt u de avond voor de operatie een laxeermiddel in. Medicijnen. Meld altijd aan de anesthesioloog welke medicijnen u gebruikt. Bepaalde medicijnen (zoals bloedverdunners)kunt u een aantal dagen voor de borstreconstructie niet meer slikken. De anesthesioloog bespreekt met u welke medicijnen u voor de operatie kunt blijven gebruiken. Roken. Wij raden u aan om minstens 6 weken voor de operatie te stoppen met roken. Nicotine vernauwt de bloedvaten waardoor problemen bij de wondgenezing kunnen optreden. Daarnaast zijn de ademhalingswegen van rokers vaak geïrriteerd en daardoor gevoeliger voor ontstekingen. Tevens stimuleert roken de maagzuurproductie. Bovendien kan hoesten na de operatie erg pijnlijk zijn. Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

2 Uiterlijke verzorging. Zorg ervoor dat uw huid schoon is wanneer u naar het ziekenhuis komt. Verwijder eventuele make-up, nagellak, nepnagels en piercing(s). Sieraden en andere kostbaarheden kunt u beter thuislaten. Uw kunstgebit en contactlezen kunt u achterlaten op uw kamer. Uw gehoorapparaat kunt u wel inhouden. Ontharen. Wij vragen u uw oksels vanaf drie dagen voor de operatie niet meer zelf te ontharen met een tondeuse, scheermesje of ontharingscrème, omdat u daarmee het risico op infecties na de operatie vergroot. Als de arts van mening is dat in uw situatie het operatiegebied toch onthaard moet worden, dan doet de operatieassistent dit vlak voor de operatie met een speciale tondeuse. De dag van uw operatie Het is heel belangrijk dat u op de dag van uw operatie de volgende benodigdheden meeneemt: Een ingevulde PDQ lijst. Deze lijst heeft u tijdens uw gesprek met de mammacareverpleegkundige gekregen. Een BH zonder beugels die goede steun geeft, liefst een sport BH. Een pyjama. Neem het liefst een shirt met knoopjes aan de voorkant mee, zodat het makkelijk is om deze na de operatie aan te trekken. Schone sokken voor tijdens de operatie. (bad-) Slippers. Toiletartikelen. Indien u medicatie gebruikt: Uw medicatie. Een Algemeen Medicatie Overzicht (A.M.O). Deze is af te halen bij uw apotheek. Wij raden u aan om sieraden en waardevolle spullen thuis te laten. Het is niet nodig om een ochtendjas en handdoek mee te nemen, deze hebben wij voor u klaarliggen. Wij begrijpen dat u liever niet alleen bent op de dag van de operatie. U kunt daarom een persoon meenemen voor wie wij ook lunch en diner verzorgen. Deze persoon kan, indien nodig, ook blijven overnachten. Het kan voorkomen dat u, ondanks de overnachting, toch (tijdelijk) op onze vierpersoonskamer komt te liggen. Het is dan helaas niet mogelijk dat er iemand blijft overnachten. Mocht dit bij u het geval zijn, dan informeren wij u hier tijdig over. Wij vragen hiervoor uw begrip. Voordat u naar de operatieafdeling gaat, vraagt de verpleegkundige u een operatiehemd aan te doen. Soms krijgt u een kalmerend middel van de verpleegkundige via een tablet of een injectie in uw been. Dit middel is een voorbereiding op de verdoving. U kunt hiervan een slaperig gevoel en een droge mond krijgen. Indien nodig krijgt u van de verpleegkundige een injectie om trombose te voorkomen Het tijdstip van uw operatie Wij kunnen nooit met zekerheid zeggen hoe laat uw presentatie plaatsvindt. Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

3 De operatie Hoe lang de operatie precies duurt, hangt af van de ingreep die met u is afgesproken. Tijdens de operatie worden een of twee dunne slangetjes aangebracht in het operatiegebied (drains), om bloed, wond- en lymfevocht weg te zuigen. Na de operatie Na de operatie wordt u wakker op de uitslaapkamer. Als u goed wakker bent, wordt u teruggebracht naar de verpleegafdeling. Het is belangrijk dat u de verpleegkundige eerlijk laat weten of en hoeveel pijn u heeft. Op die manier kunnen we de pijnmedicatie, als dat nodig is, op tijd aanpassen. Na de operatie komen de chirurg en de plastisch chirurg kijken hoe het met u gaat en of de wond goed geneest. De afdelingsverpleegkundige ondersteunt u waar nodig bij de verzorging. Eén dag na de operatie bekijkt u samen met de verpleegkundige, en eventueel met uw partner, de wond. Als u goed herstelt, kunt u naar huis. Het kan zijn dat u met een drain naar huis gaat. Lees in dat geval de instructie in bijlage 2 van deze folder. Onderzoek van het weggenomen weefsel en de klier(en) Na de operatie worden het weggenomen weefsel en de lymfklier(en) onderzocht door de patholoog. Het onderzoek levert de volgende informatie op: Hoe groot is de tumor? Hoe snel groeien de tumorcellen? Is tijdens de operatie de gehele tumor verwijderd? Hebben de borstkankercellen zich verspreid naar de lymfeklieren? Hebben de borstkankercellen hormoonreceptoren? Dat wil zeggen: delen de kankercellen zich onder invloed van vrouwelijke hormonen? Hebben de borstkankercellen HER2-receptoren? Ongeveer 20 procent van de borstkankerpatiënten heeft deze overmaat van eiwitten. Deze eiwitten worden ook wel HER2neu-receptoren genoemd. Ze zorgen ervoor dat groeiprikkels aan de kankercellen worden doorgegeven. Pijnscore (het meten van pijn) Na de operatie heeft u waarschijnlijk in meer of mindere mate pijn. Voor uw herstel is het van belang dat u na de operatie zo min mogelijk last heeft van pijn. Tijdens uw eerste gesprek met de verpleegkundige op de afdeling zal deze u vragen om aan te geven of u op dat moment pijn heeft. Voor een goede pijnbehandeling voor, tijdens en na de ingreep is het van belang dat u de mate van pijn op dat moment aangeeft. Na de ingreep wordt zowel op de uitslaapkamer als op de afdeling gekeken hoeveel pijn u hebt. Dit gebeurt met behulp van een meetlat waarop u de mate van pijn op een schaal van 0 tot 10 kunt aangeven. Risico s en complicaties Een borstreconstructie heeft dezelfde risico's als elke andere operatie. Er bestaat een kans Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

4 op een nabloeding of er kan een infectie optreden. Infectie bij een prothese betekent meestal dat deze niet behouden kan worden. De prothese moet dan worden verwijderd en uw wond moet vanzelf genezen. U heeft dan (tijdelijk) geen reconstructie en kunt uitwendige prothesen gebruiken. Rond een ingebrachte prothese vormt het lichaam soms een bindweefselkapsel, waardoor de borst hard en pijnlijk aanvoelt. Dit gebeurt bij ongeveer een kwart van de vrouwen. Een harde en pijnlijke borst is te behandelen met behulp van capsulotomie. Bij deze methode wordt het kapsel tijdens een operatie ingesneden zodat er meer ruimte voor de prothese ontstaat. Als de borstprothese onder de borstspier geplaatst wordt, treedt minder kapselvorming op, maar deze methode is niet altijd mogelijk. Een zeldzame complicatie bij een borstreconstructie is dat de bloedcirculatie in de wondranden of het verplaatste weefsel onvoldoende is. Dan kan weefselversterf optreden. Ook dan zal de prothese moeten worden verwijderd. Uitslag Het duurt ongeveer een week voordat de uitslag van de patholoog bekend is. Als de uitslag bekend is, wordt u hierover geïnformeerd door de medisch specialist tijdens het polikliniekbezoek. De informatie van de uitslag gebruikt de medisch specialist om te bepalen of er vervolgbehandelingen nodig zijn. De uitslag wordt opnieuw door het team van specialisten besproken. Daaruit volgt het definitieve advies voor een eventuele vervolgbehandeling. Hoe kunt u zelf meewerken aan uw herstel? Het is belangrijk dat u al snel na uw operatie weer in beweging komt. Dit is goed voor uw bloedcirculatie en uw spijsvertering. Wanneer uw arts geen bezwaar heeft, zijn bewegingen in bed, zoals bijvoorbeeld het aanspannen van de spieren van het been, voeten en tenen optrekken en rechtop gaan zitten, goed voor uw herstel. De arts, fysiotherapeut en verpleegkundige zullen u inlichten wanneer en hoe u weer in beweging kunt komen. Wanneer u wilt gaan zitten is het belangrijk uw wond te ontzien. Uw verpleegkundige kan u hier instructies over geven. Nazorg Indien nodig krijgt u van de verpleegkundige een injectie om trombose te voorkomen. Na de operatie krijgt u deze injectie iedere dag, zolang uw specialist dit voor u nodig vindt. Het kan zijn dat u thuis nog enige tijd zelf door moet gaan met deze injecties of dat u onder controle blijft van de trombonedienst. Naar huis Als gevolg van uw operatie bent u meestal niet meteen weer fit, maar als u zich goed voelt kunt u uw normale leefpatroon weer oppakken. Dit verschilt per persoon en per ingreep, Mocht u thuis pijn hebben, dan is een tablet paracetamol meestal voldoende. Bij koorts hoger dan 38,5 C of ergere pijn neemt u contact op met de dienstdoende arts. Zij is te allen tijde bereikbaar op telefoonnummer Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

5 Informatiebrief bij ontslag U bent geopereerd aan uw borst(en). U bent voor 1 of 2 nachten opgenomen geweest. Nu gaat u naar huis met instructies over de revalidatie na de operatie. De eerste dag na thuiskomst wordt u door een van onze verpleegkundigen gebeld. U kunt met uw vragen of onduidelijkheden omtrent uw operatie of ziekte bij haar terecht. Belangrijk is dat u niets forceert t.a.v. het operatiegebied. Wat kunt u de dagen na de operatie doen: Douchen. Douchen kan pas de dag na de operatie. Douche liever niet te lang en te warm. Probeer de eerste dagen niet de volle douche op het wondgebied te zetten, i.v.m. pijn en te snel loslaten van de hechtingpleisters. Wees matig met douchecrème bij de wond i.v.m. irritatie en/of pijn. Wij adviseren u de wond met een zachte handdoek droog te deppen. Roze kleur. De roze kleur op uw huid in het operatiegebied kunt er u beter niet af boenen. De roze kleur wordt minder na het douchen. Baden of zwemmen. Baden of zwemmen kan pas nadat u voor controle op de polikliniek bent geweest. Pleisters. Verwijder de pleisters niet zelf, deze blijven in principe 1 week zitten. Ze kunnen wel eerder loslaten. Wanneer de pleisters loslaten hoeven ze niet meer vervangen te worden. Verband. Wanneer de wond nog lekt dan kunt u de gazen naar behoefte vervangen. Hechtingen. De hechtingen zijn oplosbaar. Deze hoeven dus niet verwijderd te worden. Drain. Lees indien u met een drain naar huis gaat de draininstructie in bijlage 2 van deze folder. BH. Het is belangrijk om een goede BH te dragen voor het ondersteunen van de borsten. Liefst dag en nacht. In principe 6 weken 24 uur per dag. U kunt hiervoor een sportbeha meenemen of u kunt er eventueel aanschaffen via de afdelingsverpleegkundige. Belasten. Na een borstamputatie met reconstructie adviseren wij u zes weken niet boven de 5kg tillen en uw bovenarm niet hoger dan 90 graden te laten komen. De fysiotherapeut geeft u hier instructies over. Pijnstilling. U krijgt een recept voor pijnmedicatie mee. Probeert u zich aan de richtlijntijden te houden. De verpleegkundige zal bij ontslag de gewenste tijden voor inname van de medicijnen met u doornemen. Bij veel pijn kunt u een klein kussentje gebruiken om tegendruk bij de wond te geven of onder de arm te leggen. Belangrijk is dat u voldoende pijnmedicatie inneemt. Antistolling medicatie. Indien van toepassing kunt u deze na de operatie hervatten. Antistolling (indien van toepassing): o carbasalaatcalcium (Ascal): dag van operatie weer hervatten. o acenoumerol (Sintrom); dag van de operatie de voorgeschreven dosering weer hervatten. Mobiliseren. Blijf liever niet te veel in bed liggen. U kunt uw armen op geleide van de pijn bewegen. Dus alleen meer bewegen wanneer het geen pijn doet. Tot de eerstvolgende poliafspraak raden wij u aan om niets forceren. Dus niet tillen, geen Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

6 zwaar huishoudelijk werk en niet sporten. Autorijden wordt afgeraden totdat u het stuur weer optimaal kunt hanteren. Poliafspraak. Een week na de operatie wordt u bij ons op de poli verwacht. Met uw arts kunt u uw verdere traject ten aanzien van het mobiliseren bespreken. Hulp. Het kan verstandig zijn om voor de eerste periode hulp in huis te regelen. Neem direct contact met ons op: wanneer de wond veel nabloedt; wanneer de drain opeens veel gaat produceren; bij koorts boven de 38,5 graden; wanneer de wond kloppende pijn veroorzaakt en de wond er rood en vurig uitziet; bij te veel vochtophoping (seroom); bij onvoldoende pijnstilling. Controleer de wonden op roodheid, wondlekkage, harde plekken en het wijken van de wondranden. Bij roodheid van de wond of hevige pijn, is het raadzaam uw temperatuur te controleren. Wij zijn 24/7 voor patiënten bereikbaar op telefoonnummer Bij vragen of zorgen: laat het ons weten Wij vinden het erg belangrijk dat u het ons laat weten als u vragen heeft of u zich zorgen maakt. Uw behandelend arts en uw verpleegkundige staan altijd voor u klaar om uw vragen te beantwoorden. U kunt ze 24/7 bellen op telefoonnummer of mailen via info@alexandermonro.nl. Contactgegevens Alexander Monro Borstkankerziekenhuis Terrein Berg en Bosch Professor Bronkhorstlaan 10 Gebouw 94 Parkeerplaats MB Bilthoven T (24/7 bereikbaar) E Info@alexandermonro.nl Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

7 BIJLAGE 1: WAT GEBEURT ER BIJ EEN BORSTRECONSTRUCTIE? Wat is een borstreconstructie? Een borstreconstructie is mogelijk bij vrijwel iedere vrouw, ook bij vrouwen van wie de huidkwaliteit minder goed is, bijvoorbeeld door bestraling. Een borstreconstructie kan worden uitgevoerd na zes tot twaalf maanden na een amputatie, of na beëindiging van eventuele bestraling en/of chemotherapie. Het is ook mogelijk de reconstructie direct uit te voeren tijdens de operatie waarin de amputatie wordt verricht. Voor- en nadelen van een borstreconstructie Als u een borstreconstructie overweegt, is het belangrijk hierover reële verwachtingen te hebben. Een gereconstrueerde borst zal in vorm en grootte altijd duidelijk verschillen van een natuurlijke borst. De borst voelt ook anders aan. Toch zijn vrouwen die een borstreconstructie hebben ondergaan in het algemeen zeer tevreden met het uiteindelijke resultaat. Ze durven weer alles aan en voelen zich daardoor psychisch sterker. Een borstreconstructie is zowel lichamelijk als geestelijk een zware ingreep. Vaak zijn meerdere operaties noodzakelijk. Daar komt nog bij dat het soms nodig is de natuurlijke borst te verkleinen of te verstevigen om beide borsten zo veel mogelijk op elkaar te laten lijken Protheses Bij sommige borstreconstructies worden protheses ingebracht. Die bestaan uit een soepel siliconenomhulsel, dat is gevuld met een siliconenvulling die vast van vorm is. De prothese kan ook leeg zijn en tijdens of na de operatie gevuld worden met fysiologische zoutoplossing. Dit heet een tissue expander. Protheses zijn er in verschillende maten. Lekkende protheses De laatste jaren is er discussie ontstaan over gezondheidsklachten die zouden zijn ontstaan door lekkende siliconenprotheses. In Nederland stelt de overheid zich vooralsnog op het standpunt dat het verband tussen inwendige siliconenprotheses en gezondheidsklachten wetenschappelijk niet duidelijk is aangetoond. Daarom is de toepassing van deze protheses toegestaan. Het Alexander Monro Borstkankerziekenhuis gebruikt erkende protheses die door de meeste leden van de NVPC (Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgen) worden gebruikt. Verschillende methodes Er zijn verschillende manieren om een borst te reconstrueren. Niet iedere methode is geschikt voor elke patiënt. Welke methode voor u het meest geschikt is, zal de plastisch chirurg met u bespreken. Implanteren van een prothese Is er voldoende soepele en gave huid aanwezig en is de grote borstspier nog intact, dan is het implanteren van een prothese onder deze huid en spier de eenvoudigste manier om een nieuwe borst te maken. Bij deze operatie wordt gebruik gemaakt van het litteken van de amputatie. De ingreep duurt ongeveer een uur en de ziekenhuisopname één tot vijf dagen. Als u bestraald bent, zal de plastisch chirurg u mogelijk een andere techniek adviseren. Implanteren van een prothese voor weefselexpansie Als er na de amputatie onvoldoende huid aanwezig is, maar is de huid wel van goede kwaliteit, dan kan de huid worden opgerekt met een prothese (weefselexpansie). Voor Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

8 deze methode moet de grote borstspier nog intact zijn. Zo'n prothese voor weefselexpansie, ook wel tissue expander genoemd, is net een lege ballon. Deze ballon wordt via het litteken van de amputatie onder de grote borstspier ingebracht. Het implanteren van de tissue expander neemt ongeveer een uur in beslag. U moet er één tot vijf dagen voor in het ziekenhuis worden opgenomen. Twee weken na de operatie wordt begonnen met het geleidelijk vullen van de prothese met fysiologische zoutoplossing tot de gewenste cupmaat is bereikt. Dit gaat in etappes. Het vullen gebeurt met een injectienaald waarmee via de huid de vulnippel wordt aangeprikt. Het vullen duurt ongeveer twee minuten per keer en is meestal niet erg pijnlijk. Om het oprekken van de borsthuid te vergemakkelijken kunt u de borst masseren met crème of olie. Voor het vullen van de prothese moet u gedurende vier tot acht weken wekelijks naar de polikliniek. Na een rustperiode van drie tot zes maanden volgt meestal een tweede operatie waarbij de expander wordt vervangen door een echte prothese. Tepelreconstructie Naast reconstructie van de borst is het ook mogelijk om de tepel te reconstrueren. Meestal gebeurt dit zes tot twaalf maanden na de borstreconstructie. De tepel zelf wordt in de regel gemaakt van een deel van de tepel van de andere borst of van plaatselijk aanwezige huid. De tepelhof wordt gereconstrueerd door de huid te tatoeëren. Een tepelreconstructie kan poliklinisch worden uitgevoerd. Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

9 BIJLAGE 2: DRAININSTRUCTIE De drain die tijdens de operatie bij u is ingebracht, heet een redondrain of vacuümdrain. De drain zelf is een dun slangetje die in het wondgebied ligt. Doordat de drain zit aangesloten op een vacuüm drainpot, wordt het overtollige wondvocht uit uw lichaam gezogen. Het groene harmonicadopje op de redondrain is helemaal ingetrokken waardoor er bovenop het dopje een kuil ontstaat; dit laat zien dat er vacuüm op de drain staat. Als de drainpot niet meer vacuüm is, staat het groene harmonicadopje omhoog en is de bovenkant plat getrokken. Belangrijke aandachtspunten Het is belangrijk dat u 1x per 24 uur de drainproductie controleert. Het is het beste om dit iedere dag op hetzelfde tijdstip te doen, bijvoorbeeld iedere morgen na het opstaan. Op de sticker op de redonpot, naast de schaalverdeling, kunt u aftekenen hoeveel de drain heeft gelopen. U kunt hier ook de datum van die dag bijzetten. Noteer ook de precieze productie van de drain per 24u op de laatste pagina van deze folder. Wilt u minimaal 3x per dag ( s morgens s middags s avonds) controleren of de drain nog vacuüm is door het groene harmonicadopje te controleren? Als u signaleert dat er stolsels in de drainslang zitten, is dit niet alarmerend en hoeft u geen actie te ondernemen. Als er hierbij geen productie van de drain meer is en er wel lekkage langs de drain optreed, is er waarschijnlijk wel sprake van een verstopping en moet u contact opnemen met het ziekenhuis. U hoeft de drain verder niet te verzorgen en u kunt er gerust mee douchen. Het is praktisch om de drainpot overdag in een tasje mee te nemen. Het verwisselen van de drainpot Als u tijdens de controle merkt dat de drainpot bijna vol zit of niet vacuüm is, dan kunt u zelf de drainpot verwisselen door de volgende stappen te volgen. 1. Was uw handen. 2. Pak de nieuwe drainpot uit de verpakking en plaatst deze naast de oude drainpot op een stevige ondergrond. 3. Zet beide klemmen van de oude drainpot dicht. 4. Draai het aansluitingspunt van de drain op de oude drainpot los en draai deze op de nieuwe drainpot. 5. Open de klem van de nieuwe drainpot en controleer direct het vacuüm. 6. Plak naast de schaalverdeling op de drainpot een doorzichtige pleister, zodat u daarop de productie van de drain per 24 uur kunt aftekenen. U kunt dit ook met een viltstift op de pot zelf doen. 7. Vergeet niet de productie van de oude drainpot tot het moment van verwisselen af te lezen; door deze te noteren in de tabel en de volgende morgen de verdere productie hierbij op te tellen, heeft u de totale productie per 24u. Als de drainpot weer niet vacuüm is of vol zit, neem dan contact op met het ziekenhuis. U kunt de oude volle drainpot bewaren en meenemen naar het ziekenhuis, deze wordt daar verwerkt bij het specifieke ziekenhuisafval. Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli

10 Verwijderen van de drain U krijgt een afspraak mee voor het verwijderen van de drain op de polikliniek. Neem tijdens deze afspraak het ingevulde schema in deze folder mee. Neem in de volgende situaties eerder contact met ons op en wacht niet het poliklinisch bezoek af: Heeft u koorts (boven de 38,5 C)? Is de drain na het verwisselen van de drainpot weer niet vacuüm? Is de drainpot na het verwisselen weer vol? Ervaart u andere problemen? Als de drain geen wondvocht of minder dan 30 ml over 24 uur produceert kunt u telefonisch overleggen met de mammacareverpleegkundige of u eerder langs kunt komen om de drain te verwijderen. U kunt de drain ook bij de huisarts laten verwijderen, indien dit is afgesproken bij ontslag uit het ziekenhuis. Schema drainproductie Datum & tijd Hoeveelheid Folder Borstamputatie met reconstructie, versie 2, juli