Algemeen Belangrijke functies van kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) zijn het toetreden van daglicht in de woning, het scheiden van de binnenruimte met buitenen het creëren van af te sluiten openingen voor toegang en ventilatie. Bij het scheiden van de binnen van de buitenruimte gaat het niet alleen om bescherming tegen regen, wind en grote temperatuurverschillen maar ook om geluid en veiligheid (creëren van een beschermde ruimte). Indien in een gevelelement ook beweegbare delen aanwezig zijn dan kan het ook bijdrage aan een natuurlijke ventilatie. Gevelelementen zijn samengesteld uit profielen van hout, aluminium of kunststof. De elementen zijn voorzien van één of meerdere vakken waarin een beweegbaar deel, zoals een raam of deur, of alleen glas is opgenomen. Soms zorgt een ventilatierooster of een suskast voor extra ventilatiemogelijkheden. Wat is het verschil tussen deze materialen? De profielen waarvan gevelelementen worden samengesteld kunnen worden vervaardigd van verschillende materialen. De eigenschappen en de voor en nadelen van de verschillende materialen worden hieronder kort weergegeven: Hout De kwaliteit van houten gevelelementen wordt mede bepaald door de toegepaste houtsoort. In hoofdzaak worden er twee groepen onderscheiden namelijk hardhout en zachthout. Hardhout Met hardhout wordt veelal bedoeld dat het hout afkomstig is van loofhoutbomen. Het hout is vaak harder dan het hout afkomstig van naaldhoutbomen (zachthout). Het meeste hardhout is afkomstig uit tropische bossen en heeft als belangrijkste eigenschap dat het vaak een hoge duurzaamheid heeft tegen schimmels die houtrot veroorzaken. Zachthout Met zachthout wordt veelal het hout afkomstig van naaldhoutbomen bedoeld. Zachthout is afkomstig uit bossen met een gematigd klimaat zoals Europa en heeft in de regel een lagere duurzaamheid als hardhout. De kosten voor zachthout zijn lager dan die voor hardhout. Door het treffen van goede voorzieningen in houten gevelelementen kan de duurzaamheid van zachthout net zo hoog zijn als die van hardhout. Pagina 1 van 10 SamCreates bv 2009
Voor- en nadelen van hout als grondstof voor gevelelementen Alles over verbouwen en renoveren! Houten gevelelementen hebben als belangrijkste voordeel dat de ontwerpvrijheid voor de architect erg groot is. Daarnaast zijn houten gevelelementen eenvoudig te herstellen of aan te passen. Nadelen van hout als grondstof voor gevelelementen zijn het optreden van houtrot en verfonthechting (loslaten van de verf) als het hout langdurig nat wordt en het onderhoudt (hout moet regelmatig worden geschilderd). Hout in relatie tot het milieu Hout is een hernieuwbare grondstof wat wil zeggen dat bij voldoende aanplant van nieuwe bomen de grondstof onuitputtelijk is. Indien het hout een FSC-certificaat (of vergelijkbaar) heeft dan is het afkomstig uit een duurzaam beheerd bosgebied. Dit wil zeggen dat de belasting op de natuurlijke omgeving minimaal is en de locale bevolking een eerlijke prijs krijgt voor het hout. Kunststof De huidige kunststof gevelelementen zijn vervaardigd uit profielen die verkrijgbaar zijn in alle kleuren. Bij de huidige profielen liggen de verschillende onderdelen van het gevelelement niet in één vlak waarmee een kunststof gevelelement een vergelijkbare uitstraling heeft aan gevelelementen vervaardigd van hout. Kunststof hol Kunststof gevelelementen zijn vervaardigd van holle profielen van het kunststof PVC. Bij de meeste gevelelementen zijn de profielen aan elkaar bevestigd door middel van lassen. In een enkel geval worden de profielen ook wel met een mechanisch verbinding aan elkaar gekoppeld om een gevelelement samen te stellen. Belangrijkste eigenschappen van PVC zijn; een duurzaam materiaal, is niet gevoelig voor vocht en een hoge uitzetting en krimp onder invloed van temperatuur. Kunststof volkern In het verleden zijn ook nog wel kunststof gevelelementen van volkern kunststof profielen vervaardigd van het kunststof PU. Dit type materiaal wordt nu niet meer verwerkt in kunststof kozijnen. Pagina 2 van 10 SamCreates bv 2009
Voor- en nadelen van kunststof als grondstof voor kozijnen Kunststof gevelelementen hebben als belangrijkste voordeel dat de duurzaamheid ervan erg hoog is. Daarnaast zijn is het door de ontwikkeling van de profielen waaruit de gevelelementen worden vervaardigd mogelijk om een goede water en luchtdichtheid te realiseren. Nadelen van kunststof gevelelementen is dat beschadigingen vaak moeilijker te repareren zijn. Ook kunnen grote ramen en deuren met een donkere kleur bij een hoge zonbelasting soms kromtrekken. Verder is de stijfheid van kunststof niet hoog waardoor er een extra voorziening in de vorm van stalen profiel nodig is (aangebracht in het holle profiel van het kunststof). In verband met deze geringe stijfheid worden er over het algemeen geen hele grote gevelelementen van kunststof gemaakt. Kunststof in relatie tot het milieu Veel van de kunststof gevelelementen die worden verwijderd uit de gevel worden ingezameld op speciale inzamelpunten. Het PVC van deze oude gevelelementen wordt dan gerecycled en gebruikt voor nieuwe gevelelementen. De nieuwe kunststof gevelelementen die momenteel worden geleverd in Nederland bestaan voor een deel uit gerecycled PVC en voor een deel uit nieuw PVC. Aluminium De aluminium profielen worden met een hulpstuk, lijm en mechanische verbindingsmiddelen aan elkaar gekoppeld. De afwerking (beschermlaag) van aluminium gevelelementen kan zijn aangebracht door anodiseren (metaaleigen toplaag) of te poedercoaten (laklaag). De duurzaamheid van beide behandelingen is gelijk. Omdat aluminium een goede warmte geleider is worden de profielen voor aluminium gevelelementen voorzien van een thermische onderbreking. Deze thermische onderbreking bestaat uit twee glasvezelversterkte polyamidestrippen die de het holle aluminium profiel aan de buitenzijde scheidt van het holle aluminium profiel aan de binnenzijde of uit een polyurethaan die de holle aluminium profielen vult waarna een onderbreking in het aluminium is gemaakt tussen het binnen en buiten deel. Voor- en nadelen van aluminium als grondstof voor kozijnen Aluminium gevelelementen hebben als belangrijkste voordeel dat de duurzaamheid ervan erg hoog is. Daarnaast is de ontwerpvrijheid van de gevelelementen hoog en is het mogelijk om een goede water en luchtdichtheid te realiseren. De eigen stijfheid van aluminium profielen is hoog (ten opzichte van kunststof) wat het mogelijk maakt om grote gevelelementen samen te stellen, of slanke profielen te gebruiken. Pagina 3 van 10 SamCreates bv 2009
Nadelen van aluminium gevelelementen is dat beschadigingen vaak moeilijker te repareren zijn. Aluminium in relatie tot het milieu Om aluminium te winnen uit de grondstof bauxiet is veel energie nodig. De lange levensduur en de mogelijkheid het aluminium te recyclen dragen in positieve zin bij aan de milieuvriendelijkheid van aluminium als basis voor gevelelementen. Waar moet je opletten Naast het basismateriaal voor de kozijnen bepaald ook de wijze van vervaardigen en de uitvoering in belangrijke mate de levensduur van het kozijn. De belangrijkste aandachtpunten worden hieronder in het kort weergegeven. Houten kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) Aandachtspunten bij levering van houten gevelelementen: Afwerking van de gevelelementen; zowel gevelelementen van zachthout als die van hardhout dienen te zijn voorzien van een goede verflaag. Nieuwe gevelelementen moeten zijn voorzien van twee lagen grondverf met een minimale totale laagdikte van 80 μm. Op de bouwplaats dient vervolgens nog minimaal één laag met een aflak te worden aangebracht. Belangrijk voor gevelelementen in de nieuwbouw en renovatie is dat beschadigingen in de verflagen zo snel mogelijk worden hersteld. Ook sterk verweerde verflagen dienen te worden voorkomen. Hiervoor is een regelmatige schilderbeurt noodzakelijk. Neuslatten of dorpelafdekker op de onderdorpel; Voor alle houten kozijnen in de nieuwbouw en renovatie wordt geadviseerd een dorpelafdekker of neuslat toe te passen. Dit zijn brede glaslatten die de bovenzijde van de onderdorpel afdekken. Hierdoor is de weersbelasting op de onderdorpel lager en wordt de levensduur van het kozijn verlengd. Certificatie; Nieuwe houten gevelelementen kunnen worden geleverd met een KOMOkwaliteitcertificaat. Houten gevelelementen met dit certificaat voldoen aan een gegarandeerde kwaliteit en worden hier ook regelmatig op gekeurd. Gevelelementen met een KOMO-certificaat hebben een kunststof prop in één van de houten delen. Pagina 4 van 10 SamCreates bv 2009
Kunststof kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) Aandachtspunten bij levering van kunststof gevelelementen: Alles over verbouwen en renoveren! Plaatsing van kunststof gevelelementen; Om een goede water en luchtdichtheid van het kunststof gevelelement te verkrijgen is een juiste plaatsing van groot belang. Bij onjuiste plaatsing in de gevel kunnen de profielen worden kromgetrokken. Geadviseerd wordt om de plaatsing te laten uitvoeren door een professional. Beschadigingen aan kunststof gevelelementen; beschadigingen zijn moeilijk herstelbaar en dienen bij transport en plaatsing dan ook te worden voorkomen. Geadviseerd wordt om de gevelelementen op de aanwezigheid van beschadigingen te controleren. Certificatie; Nieuwe kunststof gevelelementen kunnen worden geleverd met een KOMOkwaliteitcertificaat. Kunststof gevelelementen met dit certificaat voldoen aan een gegarandeerde kwaliteit en worden hier ook regelmatig op gekeurd. Aluminium kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) Aandachtspunten bij levering van aluminium gevelelementen: Kwaliteit van aluminium profielen wordt mede bepaald door de zwaarte van de profielen (dikte van het aluminium). Zwaardere profielen zijn stijver en daarmee duurzamer in het gebruik. Plaatsing van aluminium gevelelementen; Plaatsing vindt in de regel plaats aan het einde van de bouw. Hiermee wordt voorkomen dat er cement op gevelelement komt dat aantasting en verkleuring van het aluminium kan veroorzaken. Beschadigingen aan aluminium gevelelementen; beschadigingen zijn moeilijk herstelbaar en dienen bij transport en plaatsing dan ook te worden voorkomen. Geadviseerd wordt om de gevelelementen op de aanwezigheid van beschadigingen te controleren. Certificatie; Nieuwe aluminium gevelelementen kunnen worden geleverd met een KOMO-kwaliteitcertificaat. Kunststof gevelelementen met dit certificaat voldoen aan een gegarandeerde kwaliteit en worden hier ook regelmatig op gekeurd. Pagina 5 van 10 SamCreates bv 2009
Waar zit het verschil in prijs in De kosten voor gevelelementen is sterk afhankelijk van de uitvoering zoals het aantal ramen en/of deuren, de kwaliteit en uitvoering van het hang- en sluitwerk (sloten, scharnieren, etc.) en het type materiaal waarvan de gevelelementen zijn vervaardigd. Ten aanzien van het type materiaal waarvan de gevelelementen zijn vervaardigd zijn op dit moment de kosten voor nieuwe gevelelementen vervaardigd van kunststof het laagst en voor gevelelementen van aluminium het hoogst. Naast de aanschaf zijn de onderhoudskosten en de levensduur van het gevelelement van belang. Een risico analyse Houten kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) Houten gevelelementen zijn afgewerkt met een verflaag die moet voorkomen dat het hout te nat wordt. Als het hout (langdurig) te nat is dan kan de verflaag onthechten (loslaten) en kan er op langere termijn zelfs houtrot ontstaan. Afhankelijk van de belasting door de zon, regen en wind kan de keuze voor een kleur of een transparante afwerking invloed hebben op de duurzaamheid en/of het onderhoud van het houten gevelelement. Geadviseerd wordt om niet te kiezen voor een donkere kleur of een transparante afwerking op gevelelementen van naaldhout. Tussen de liggende delen (dorpels) en de staande delen (stijlen) kan soms een open naad aanwezig zijn (open verbinding). Om bij een open verbinding houtrot te voorkomen kan deze het beste zo snel mogelijk worden gerepareerd. Kunststof kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) Kunststof heeft een hoge uitzetting bij opwarming van het materiaal. Bij grote gevelelementen die zijn voorzien van een donkere kleur (donkere kleuren absorberen warmte) kan dit bij een zonbelasting leiden tot het kromtrekken van delen van het gevelelement. Geadviseerd wordt om in het ontwerp hier rekening mee te houden. Beschadigingen aan kunststof gevelelementen zijn moeilijk te repareren. Op plaatsten in gebouwen waar sprake is van een zeer intensief gebruik van een gevelelement (bijvoorbeeld deuren in een portiek van een flat) en het risico op beschadigingen daarmee hoger is, kan de keuze voor een ander materiaal worden overwogen. Bij mechanische verbindingen is het belangrijk goed te controleren of deze gesloten zijn. Een slechte mechanische verbinding kan leiden tot waterlekkage. Pagina 6 van 10 SamCreates bv 2009
Aluminium kozijnen, ramen en deuren (gevelelementen) Alles over verbouwen en renoveren! Aluminium zet uit bij opwarming van het materiaal. Hiermee dient rekening gehouden te worden bij de montage van aluminium gevelelementen. In de jaren zestig en zeventig zijn er aluminium gevelelementen vervaardigd zonder en thermische onderbreking. Bij deze gevelelementen is er sprake van een koude brug waardoor er warmte uit de woning verloren gaat en condens (profielen worden aan de binnenzijde nat) op de aluminium profielen kan optreden. Wanneer kies je wat Belangrijk bij de renovatie / restauratie van een woning is de oorspronkelijke uitstraling van de woning. Indien bij vervanging voor gevelelementen wordt gekozen voor elementen die zijn vervaardigd van een ander materiaal of anders zijn samengesteld dan wordt geadviseerd om vooraf te beoordelen of dit geen (negatieve) gevolgen heeft voor de uitstraling van de volledige gevel. Aandachtpunten hierbij zijn; de dikte van de profielen waaruit de gevelelementen zijn vervaardigt, opbouw van het gevelelement (aantal ramen, vakken met vast glas, etc.) en kleur van de gevelelementen. Buiten- en binnendraaiende deuren Achter- en balkondeuren worden vaak uigevoerd als naar buitendraaiende deuren. Hiermee wordt ruimte verlies in de woning zo veel mogelijk voorkomen en is de draairichting gelijk aan de vluchtrichting (bijvoorbeeld bij brand). Voordeur dienen altijd naar binnen te draaien. Voor een goede wind- en waterdichtheid en inbraakwerendheid wordt een meerpuntssluiting (slot met meerdere sluitingen verdeeld over de volledige hoogte van de deur) toegepast die er voor zorgt dat de deur niet alleen in het midden maar ook onder en boven goed sluit. Hefschuifdeuren Hefschuifdeuren worden vaak als terrasdeuren of balkondeuren toegepast. Afhankelijk van het materiaal en de uitvoering kan bij dit type deur bij een hoge weersbelasting (wind en regen) lekkage optreden ter plaatse van de aansluiting van het vaste deel en het schuifgedeelte van de deuren. Ook het goed inbraakwerend maken van dit type deur is vaak lastig gebleken. Buiten- en binnendraaiende ramen Bij nieuwe woningen worden ramen vaak als (naar binnendraaiende) draaikiepraam toegepast. Deze ramen zijn praktisch vanwege de aparte draai en aparte kiepstand (ventilatiestand). Daarbij zijn de ramen vaak eenvoudig te beveiligen tegen inbraak (begane grond) en eenvoudig bereikbaar voor het schoonmaken (op de verdieping). Pagina 7 van 10 SamCreates bv 2009
De naar buitendraaiende ramen van veel bestaande woningen zijn voorzien van eenvoudig hang en sluitwerk. Om een goede inbraakwerendheid te verkrijgen is aanpassing van dit hang- en sluitwerk noodzakelijk. Bij renoveren hoort ook bij het opwaarderen van bestaande situaties. hoe eenvoudig de bestaande situaties op te waarderen (beveiliging aanbrengen). Algemeen Gevelelementen kunnen beter worden beveiligd door te voldoen aan het politie keurmerk veilig wonen. Voor deuren en eenvoudig bereikbare ramen betekent dit vaak het aanbrengen van extra sluitingen (met een slot!). Informatie hierover is verkrijgbaar bij de plaatselijke politie. Gevelelementen kunnen worden verbeterd door het plaatsen van dubbel glas. Indien dikte van het raamprofiel niet groot genoeg is dan kan bij houten ramen worden gekozen voor het plaatsen van volledig nieuwe ramen in het bestaande kozijn. Indien rubberen wind- en waterdichtingen ontbreken dan kunnen die alsnog worden aangebracht. Bij het volledig vervangen van de ramen en/of deuren dan zijn deze vaak al geïntegreerd. Renovatie van houten gevelelementen Het is belangrijk om de verflaag regelmatig te onderhouden. Onderhoud is hierbij afhankelijk van de weersbelasting op het gevelelement en de kleur van de afwerking. Voor een transparante verflaag wordt geadviseerd deze ieder jaar bij te werken en om de circa twee jaar volledig over te schilderen. Voor een dekkende verflaag wordt geadviseerd deze om de twee tot drie jaar bij te werken en vier tot zes jaar volledig over te schilderen. Open naden; Om te voorkomen dat in de open naad water trekt (capillair) moet deze zo snel mogelijk gerepareerd worden. Door de naad met een frees iets ruimer open te frezen en deze vervolgens te vullen met een vulmiddel (bijvoorbeeld met een epoxy). Geadviseerd wordt deze reparaties door een vakman te laten uitvoeren. Bescherming onderdorpels; kozijnen kunnen worden verbeterd door dorpelafdekkers toe te passen. Hierdoor is de zon en regenbelasting op de meest kwetsbare deel van het kozijn lager (de onderdorpel). Het aanbrengen van een dorpelafdekker kan gelijktijdig met het plaatsen van dubbelglas worden uitgevoerd. Geadviseerd wordt om de kitvoegen van de beglazing regelmatig te controleren en te vervangen indien deze zijn gescheurd of loslaten. Pagina 8 van 10 SamCreates bv 2009
Renovatie van kunststof gevelelementen Extra voorzieningen treffen voor de inbraakwerendheid kan vaak alleen wanneer dit gebeurt ter hoogte van de stalen profielen (die in de kunststofprofielen zijn aangebracht om de vormstabiliteit en de stijfheid te vergroten). Op andere plaatsen kunnen de sloten niet vast genoeg op de kunststof profielen worden bevestigd. Beschadigde ramen of deuren kunnen worden vervangen indien hetzelfde type profiel wordt toegepast. Het type profiel is daarbij fabrikant afhankelijk. Kunststof gevelelementen kunnen gereinigd met een huishoudelijk schoonmaakmiddel (geen schuurmiddel gebruiken). Renovatie van aluminium gevelelementen Indien aluminium gevelelementen circa twee maal per jaar wordt schoongemaakt met een neutraal reinigingsmiddel (ph-waarde tussen de 6 en 8). Deze middelen mogen niet krassen. Het reinigen met gebruikmaking van staalwol, schuurpapier, oplosmiddelen en dergelijke is niet toegestaan. Reinigen met een hogedrukinstallatie en/of stoomreiniger kan schade veroorzaken. Indien de profielen volgens voorschriften van de producent van de gevelelementen regelmatig worden voorzien van een waslaag, dan blijft de beschermlaag tot 25 jaar in goede conditie. Het is mogelijk om extra voorzieningen te treffen voor de inbraakwerendheid. Hiervoor kan echter hang en sluitwerk voor nodig zijn dat niet direct leverbaar is bij de doe-hetzelf winkel. En natuurlijk waar moet je zijn Houten gevelelementen Voor nieuwe houten gevelelementen wordt geadviseerd een KOMO-gecertificeerd bedrijf te benaderen. Informatie hierover is te vinden bij de brancheorganisatie; Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT). In het geval van grote herstelwerkzaamheden zoals het verwijderen van groet delen houtrot, kan het beste gebruik gemaakt worden van gespecialiseerde organisaties zoals Repaire Care of Lamincon. Kleine reparaties kunnen vaak zelf uitgevoerd worden. Schilderwerk kan zelf worden uitgevoerd. Indien het schilderwerk uitbesteed moet worden dan wordt geadviseerd een onderhoudsbedrijf dat bij de FOSAG is aangesloten te benaderen. Pagina 9 van 10 SamCreates bv 2009
Kunststof gevelelementen Voor nieuwe kunststof gevelelementen wordt geadviseerd een KOMO-gecertificeerd bedrijf te benaderen. Informatie hierover is te vinden bij de brancheorganisatie; Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie (VKG). Montage van de gevelelementen kan het beste worden uitgevoerd door een professional. Aluminium gevelelementen Voor nieuwe aluminium gevelelementen wordt geadviseerd een KOMO-gecertificeerd bedrijf te benaderen. Informatie hierover is te vinden bij de brancheorganisatie; Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG). Montage van de gevelelementen kan het beste worden uitgevoerd door een professional. Pagina 10 van 10 2009 SamCreates bv