Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker



Vergelijkbare documenten
Archeologisch onderzoek Geluidswal Spier

4 Archeologisch onderzoek

Archeologisch onderzoek Westpoort Heerhugowaard

Archeologisch onderzoek Brandweerkazerne Emmen

Archeologisch onderzoek Braamweg te Arnhem

Archeologisch onderzoek Borgmeren fase 3A

Archeologisch onderzoek Kempenbergerweg

Archeologisch onderzoek plangebieden Anna Paulowna

Archeologisch onderzoek t Zand Noord

Archeologisch onderzoek GRONTMIJ EXPLOITATIE RAPPORTEN

Archeologisch onderzoek locaties Oranjehof en Appelgaard

Archeologisch onderzoek Oude Deldenseweg 11a Enter

Archeologisch onderzoek Fietspad Boksum-Jellum

Een Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). Figuur 1.

Archeologisch onderzoek De Berghorst te Enter Noord

Archeologisch onderzoek Middenboulevard Zandvoort

Quick scan archeologie Vaartstraat Loonsevaert (perceel 2954), Kaatsheuvel gemeente Loon op Zand

Hoofdweg 39 te Slochteren (gemeente Slochteren) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Archeologisch onderzoek plangebied Helen Dowling Instituut te Maartensdijk, gemeente De Bilt

Archeologie Deventer Briefrapport 27. November Controleboringen Cellarius - De Hullu (project 494)

Archeologisch onderzoek Jan Lucaskamp

Quick scan archeologie De Horst Kaatsheuvel, gemeente Loon op Zand

Heesch - Beellandstraat

Plangebied naast Warfhuisterweg 12 te Wehe-Den Hoorn (gemeente De Marne) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling

Archeologisch onderzoek Parkeerplaats Hospitaalcomplex Veenhuizen

Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen

Archeologisch onderzoek Lingemeren Perceel oude winning te Ommeren

Archeologisch onderzoek Schulpstet 7, 9 en 13 te Bakkum, gemeente Castricum

Archeologisch onderzoek Jongerenhuis Harreveld

Quickscan Inleiding Resultaten quickscan

RAPPORT A I Archeologisch onderzoek aan de Graafweg 2c te Lopik, gemeente Lopik

Archeologisch onderzoek Karstraat te Bemmel

Archeologisch onderzoek Van Elkweg Houtakker II te Bemmel

Archeologisch onderzoek Rolderstraat te Borger

GEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART

Archeologisch onderzoek Kanaalzone Hengelo

Archeologisch onderzoek De Berghorst te Enter Noord

Archeologisch onderzoek Kasteelweg 1/1a te Heerde

Archeologisch onderzoek 't Zand Willem 't Hartplein, gemeente Zijpe

Oudleusen, Leusener Es 7 (Ov.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproef-rapport /12

Eesterweg 48 te Doezum, gemeente Grootegast. Een Archeologisch Bureauonderzoek

Een Archeologisch Bureauonderzoek voor plangebied De Grift te Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel) Steekproef /17, ISSN X)

-Rapporten. Een archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen aan de Glanerbruggeweg 75 te Enschede (O) ARC-Rapporten

Archeologisch onderzoek N242 Westtangent gem. Heerhugowaard

Adviesdocument 434. Project: Adviesdocument, N.C.B.-laan te Veghel, gemeente Veghel. Projectcode: 14714VENCB. Opdrachtgever: Aveco de Bondt

Haulerwijk, Sinnehiem II Gemeente Ooststellingwerf (Fr.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport /05

Archeologisch onderzoek Landgoed De Fliert te Twello

Stuifzand, Zwartschaap 46 Gemeente Hoogeveen (Dr.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport /16

Tzummarum, Buorren Gem. Franekeradeel (Frl.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport /10

Adviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap

Libau, 10 augustus Tracé Aduard - Dorkwerd Een Archeologisch Bureauonderzoek

Goor, Bleekstraat (gemeente Hof van Twente, Ov.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport /06

Archeologisch onderzoek Kolonel Palm kazerne te Crailo

-Rapporten. Een archeologisch bureau-onderzoek voor de locatie Stadhouderslaan te Leersum, gemeente Utrechtse Heuvelrug (U.

Eerde, Kasteel Eerde Gemeente Ommen (Ov), Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproef-rapport /02

Archeologisch onderzoek Trambaan Winkel fase 1C

Libau, 4 januari Plangebied kampeerterrein aan de Pageplas te Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek

ADVIES ARCHEOLOGIE 16 dec 2013

.f Grontmij. Archeologisch onderzoek Molenstraat 2 te Est. lnventarlserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGJSCHE RAPPORTEN 369. Concept ISSN

Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

MEMO. Projectgegevens

Bijlage 4 Archeologisch onderzoek

Waterberging Kruisstraat bij Musselkanaal (gemeente Stadskanaal) Een Archeologisch Bureauonderzoek

30 sept OU

ArcheoPro Archeologische rapporten nr Archeologische bouwbegeleiding Klimmen gemeente Voerendaal. Souterrains Partner of ArcheoPro

Archeologisch onderzoek Uitbreiding Zandwinning De Poelkampen

Beulakerweg 127 te Giethoorn, gem. Steenwijkerland (Ov.)

Bijlage 7: Archeologisch onderzoek

Pagina 1 van 7 Archeologie West-Friesland, Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn, Postbus 603, 1620 AR Hoorn

Archeologisch bureau-en booronderzoek Zuiderzeestraatweg te Hattemerbroek, gemeente Oldebroek

Buro de Brug Rapporten Quickscan Archeologie Kabeltracé Waarderpolder - Vijfhuizen B09-38

Archeologisch booronderzoek Eefselerweg 13a te Lievelde, gemeente Oost Gelre (GLD)

Archeologisch onderzoek locatie Hockeyveld MHC Muiderberg te Muiderberg, gemeente Muiden

Archeologisch onderzoek Plangebied Boterdijk te De Kwakel, gemeente Uithoorn

Bedrijfsverplaatsing Nieuwlandseweg (westzijde) Midwolda (gemeente Oldambt) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Burgwerd, De Hemert 13 Gem. Wûnseradiel (Frl.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport /02

Colofon. ARC-Rapporten ARC-Projectcode 2009/741

Bijlage 1 Aanvullend advies archeologisch onderzoek, Wozoco Giessenburg, Neerpolderseweg 19, Giessenburg, Gemeente Giessenlanden

BUREAUONDERZOEK MOLENAKKERSTRAAT TE GEMERT

8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas

Westerkamp tussen nr. 17 en nr. 23 te Sellingen, gemeente Vlagtwedde Een Archeologisch Bureauonderzoek

Sportpark en scoutingterrein aan de Boerhaavestraat en Berkenstraat te Stadskanaal, gemeente Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Archeologisch onderzoek Afwateringskanaal te Farmsum

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Eelde, Zevenhuizerweg 19 Gemeente Tynaarlo (Dr.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport /26

Figuur 1. Resultaten onderzoek geprojecteerd op het Actueel Hoggtebestand Nederland (AHN).

RAAP-NOTITIE Plangebied De Brink te Zuidlaren Gemeente Tynaarlo Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Inleiding. Vigerend beleid en bevoegd gezag. Quick scan archeologie: Trajectstudie Bochtverbetering Alphen a/d Rijn. Utrecht, 25 november 2012

Archeologisch onderzoek Parallelweg N248

RAAP-NOTITIE Plangebied Burloseweg Gemeente Winterswijk Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Archeologisch onderzoek Wageningen Campus

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE NORG ESWEG

Figuur 4.1 Stroomschema archeologie gemeente Terneuzen

A-PDF Merger DEMO : Purchase from to remove the watermark

OMnummer: Datum: Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr ) Opdrachtgever (LS01)

Ede, Roekelse Bos (gem. Ede)

Archeologische Quickscan. Uitbreiding zwembad t Bun Staartweg 30, Urk (gemeente Urk)

Transcriptie:

Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 845

Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 845 Definitief ISSN 1573-5710 Opdrachtgever: Gemeente Enschede Grontmij Nederland B.V. Assen, 21 december 2009

Administratieve gegevens Datum opdracht : 21 augustus 2009 concept : 26 oktober 2009 definitief : 21 december 2009 Opdrachtgever : Gemeente Enschede Uitvoerder : Grontmij Nederland B.V. Beheer documentatie en/of vondsten Grontmij Nederland B.V., Assen Bevoegd gezag : Gemeente Enschede Locatie : gemeente : Enschede plaats : Lonneker toponiem : Voortsweg RD-coördinaten : NW x: 259024 / y: 474608 NO x: 259060 / y: 474602 ZO x: 259030 / y: 474535 ZW x: 259018 / y: 474536 kaartblad 34F Enschede afm. plangebied : 1750 m² AMK : monumentnr. : - Archis2 : CIS-code : 36990 Pagina 3 van 12

Inhoudsopgave 1 1.1 Inleiding... 5 Algemeen... 5 1.2 Aanleiding en doel... 5 2 Bureauonderzoek... 6 2.1 2.2 Werkwijze... 6 Geologie... 6 2.3 2.4 Geomorfologie... 6 Bodem... 7 2.5 2.6 Actueel hoogtebestand Nederland... 7 Historische en huidige situatie... 7 2.7 2.8 Bewoningsgeschiedenis... 8 Archeologie... 8 2.8.1 AMK... 8 2.8.2 Archis2... 8 2.8.3 IKAW... 9 2.8.4 Archeologische verwachtingskaart & beleidskaart gemeente Enschede... 9 2.8.5 CHW... 9 2.8.6 KICH... 9 2.9 Archeologische verwachting... 10 3 Veldonderzoek... 11 3.1 Werkwijze... 11 3.2 Resultaten veldonderzoek... 11 3.2.1 Bodemopbouw... 11 3.2.2 Archeologie... 11 3.3 Conclusies veldonderzoek... 11 4 Evaluatie... 12 4.1 Conclusies... 12 4.2 Advies... 12 Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Locatie plangebied Archeologische basiskaart Archeologische verwachtingskaart gemeente Enschede Locatie boringen Boorprofielen Pagina 4 van 12

1 Inleiding 1.1 Algemeen In opdracht van de gemeente Enschede heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de Voortsweg 575 en 577 te Lonneker. Het onderzoek heeft bestaan uit een korte bureaustudie, het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B) en de rapportage hierover. Het onderzoek is uitgevoerd conform de provinciale richtlijnen. Er is een booronderzoek uitgevoerd met aandacht voor geomorfologie, bodemopbouw en de mate van bodemverstoring. Tevens is gelet op de aanwezigheid van eventuele archeologische resten. De totale oppervlakte van het te onderzoeken terrein bedraagt circa 1750 m². De exacte locatie van het plangebied wordt weergegeven in Bijlage 1. Het maaiveld ter plaatse van het plangebied ligt gemiddeld op 50,5 m +NAP. De betreffende werkzaamheden zijn conform de richtlijnen van het handboek Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.1) uitgevoerd. Grontmij beschikt over een eigen opgravingsvergunning afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 1.2 Aanleiding en doel Onderhavig onderzoek is uitgevoerd in het kader van een bestemmingsplanwijziging van het plangebied. Bij de herontwikkeling van het plangebied zullen graafwerkzaamheden worden uitgevoerd die de eventueel aanwezige archeologische waarden kunnen verstoren en/of vernietigen. Derhalve dienen de archeologische waarden binnen het plangebied in kaart te worden gebracht. Allereerst is een bureauonderzoek uitgevoerd, waarbij een specifiek verwachtingsmodel is opgesteld. Op basis van dit verwachtingsmodel is binnen het plangebied een Inventariserend Veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B) uitgevoerd, waarbij de archeologische verwachting uit het bureauonderzoek in het veld is getoetst. Op basis van de resultaten van het onderzoek zal een nader advies worden gegeven met betrekking tot de noodzaak van eventueel archeologisch vervolgonderzoek en, indien dit het geval is, uit welke stappen dit zou moeten bestaan. Dit advies dient te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid. Pagina 5 van 12

2 Bureauonderzoek 2.1 Werkwijze Het doel van het bureauonderzoek is om de bekende en potentiële archeologische waarden van het plangebied in kaart te brengen. Hierbij is gebruik gemaakt van bodemkaarten en van geologische, topografische en historische kaarten, het Archeologisch Informatiesysteem (Archis2) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de Archeologische Monumentenkaart (AMK), de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en overige relevante literatuur. Aan de hand van deze gegevens is een specifieke archeologische verwachting opgesteld. 2.2 Geologie De afzettingen die in het plangebied aan de oppervlakte voorkomen, dateren uit het Pleistoceen (zie Tabel 2.1). Gedurende de voorlaatste ijstijd, het Saalien, bereikte het landijs een groot deel van ons land. De binnendringende ijsmassa s persten en stuwden de ondergrond opzij. Langs de randen van de ijslobben ontstonden hierdoor langgerekte heuvels, de zogenaamde stuwwallen. Door de druk van het landijs werd plaatselijk de grondmorene vermengd met de onderliggende gronden, voornamelijk zeeklei uit het tertiair (circa 65,5 tot 2,5 miljoen jaar geleden). Tabel 2.1 Indeling van het Kwartair chronostratigrafie jaren geleden Kwartair Holoceen Subatlanticum 3.000 - heden Subboreaal 5.000-3.000 Atlanticum 8.000-5.000 Boreaal 9.000-8.000 Preboreaal 10.000-9.000 Pleistoceen Laat 130.000-10.000 Weichselien (ijstijd) 120.000-10.000 Eemien 130.000-120.000 Midden 800.000-130.000 Saalien (ijstijd) 200.000-130.000 Elsterien (ijstijd) 400.000-315.000 Vroeg 2.400.000-800.000 Tijdens het Weichselien, de laatse ijstijd, kwam het landijs niet tot Nederland. Wel was het koud en kaal. Er heerste een toendraklimaat. Zand werd door de wind meegenomen en elders weer afgezet. Dit zand wordt dekzand genoemd. Ter plekke van het plangebied is een dunne laag dekzand afgezet over de stuwwallen. 2.3 Geomorfologie De Geomorfologische kaart 1 geeft de mate van reliëf en de vormen aan die in het landschap te onderscheiden zijn. Het plangebied is vanwege de ligging in de bebouwde kom niet gekarteerd. Het gebied ten zuiden van het plangebied wordt gekarteerd als een droog dal al dan niet met dekzand of löss (eenheid 2R3). Deze dalen zijn in het verleden door sneeuwsmeltwater gevormd. Verder komen in de omgeving van het plangebied nog hoge stuwwallen voor (eenheid 11B3). 1 Alterra, geraadpleegd via Archis2 Pagina 6 van 12

Bureauonderzoek 2.4 Bodem De bodem in het plangebied is op de Bodemkaart 2 niet getypeerd vanwege de ligging binnen de bebouwde kom. Rondom het plangebied komen twee soorten bodems voor. Het meest dichtbij komen bodems voor die worden getypeerd als oude kleigronden (eenheid (z)kx). Dit zijn gronden waarbij het keileem zeer ondiep onder het oppervlak ligt. Eerst komt er een minerale eerdlaag van circa 20 tot 35 cm voor, waaronder vaak een laag dekzand met soms een podzolprofiel. Hieronder komt keileem voor, bestaande uit zavel en lichte klei, maar er kunnen ook zware tertiaire kleien in voorkomen. Verder komen in de omgeving van het plangebied hoge, zwarte enkeerdgronden voor (eenheid zez23). Deze gronden bestaan uit lemig, fijn zand. Deze enkeerdgronden zijn zogenaamde essen: oude landbouwgronden, die ten gevolge van plaggenbemesting een dikke bouwvoor hebben gekregen, en vaak hoger in het landschap liggen. 2.5 Actueel hoogtebestand Nederland Het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) geeft de hoogteligging van Nederland weer. Op Afbeelding 2.1 is duidelijk de hoge ligging van het plangebied te zien. Ook is te zien dat het plangebied op de westelijke flank van een stuwwal ligt. Afbeelding 2.1. De relatieve hoogteligging van het plangebied. Bron: www.ahn.nl. 2.6 Historische en huidige situatie Op oude historische kaarten, zoals de kaart van Ten Have uit 1640 3 is Lonneker te zien als een bebost gebied, met direct ten noorden daarvan het heuvelachtig getekende Lonnekerbergh. Tussen de bomen staan enkele gebouwen getekend, maar er lijkt geen sprake te zijn van een dorpskern. Ook op kaarten van de zogenaamde Hottinger Atlas uit 1773-1794 4 is geen duidelijk dorp te zien. De naam Lonneker wordt hier niet eens genoemd (zie afb. 2.2). In de historische atlas uit 1830-1855 5 is wel een dorp zichtbaar met de naam Lonneker, inclusief een kerk en een spoorlijn. Op het kadastrale minuutplan uit 1811-1832 wordt het plangebied aangegeven als heidegrond. Het gebied waartoe het plangebied behoort, wordt op deze kaart de Lonneker Esch genoemd. De percelering van de omgeving van het plangebied verschilt sterk van de huidige. 2 Alterra, geraadpleegd via Archis2 3 Versfelt, H.J., 2004. Kaarten van Drenthe; 1500-1900. Heveskes Uitgevers, Groningen/Veendam. Blad 12. 4 Versfelt, H.J., 2003. De Hottinger-atlas van Noord- en Oost-Nederland; 1773-1794. Heveskes Uitgevers, Groningen. Blad 59. 5 Wolters Noordhoff Atlasproducties, 1990. Grote Historische Atlas van Nederland 1:50.000, deel 3 Oost-Nederland 1830-1855. Blad 65. Pagina 7 van 12

Bureauonderzoek Afbeelding 2.2. Het gebied van Lonneker zoals aangegeven op de Hottinger atlas. Het dorp lijkt te bestaan uit een aantal verspreid in het landschap liggende boerderijen. 2.7 Bewoningsgeschiedenis Het plangebied ligt in het centrum van Lonneker, een dorp dat in historische bronnen vanaf de 10e eeuw voorkomt. De naam van het dorp is waarschijnlijk afgeleid van een hoogte die behoortde tot iemand die Lono heet. Tot 1934 was Lonneker eerst een eigen marke en later een eigen gemeente. Vanaf 1934 hoort Lonneker bij de gemeente Enschede.6 Lonneker is van oorsprong een zogenaamde essenzwermnederzetting. Het dorp had geen kern en lag in een van oorsprong middeleeuws ontginningslandschap. Behalve de essen waren er ook zogenaamde groenlandkampen, met hagen omgeven weidekampen in de heidevelden op de schrale zandgronden. Deze kampen zijn aangelegd bij gebrek aan beken, waarlangs wei- en hooilanden konden liggen. Na de opkomst van de textielnijverheid in de 19e eeuw ontstond er een dorpskern in Lonneker, waar in 1820 de eerste kerk werd gebouwd. Ook liep er een spoorlijn door het dorp.7 2.8 Archeologie 2.8.1 AMK De Archeologische Monumentenkaart (AMK) bevat een overzicht van belangrijke archeologische terreinen in Nederland. De terreinen zijn beoordeeld op verschillende criteria (kwaliteit, zeldzaamheid, representativiteit, ensemblewaarde en belevingswaarde). Op grond daarvan zijn de terreinen ingedeeld in categorieën met archeologische waarde, hoge archeologische waarde en zeer hoge archeologische waarde (o.a. de beschermde monumenten). De AMK is in samenwerking met de betreffende provincie en gemeentelijk archeologen ontwikkeld. In het plangebied en de directe omgeving van het plangebied zijn geen AMK-terreinen geregistreerd. 2.8.2 Archis2 In Archis2 van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) staan alle bekende archeologische waarnemingen geregistreerd. In het plangebied zijn geen waarnemingen geregistreerd. In de directe omgeving, binnen een straal van 500 m, zijn eveneens geen waarnemingen geregistreerd. 6 www.lonneker.info Het Oversticht 1990. Gemeentebeschrijving Enschede. Monumenten Inventarisatie Plan. Via: www.kich.nl 7 Pagina 8 van 12

Bureauonderzoek Tabel 2.2 Overzicht van archeologische perioden 8 Periode Laat-Paleolithicum (Oude Steentijd) tot 9.000 v.chr. Mesolithicum (Midden Steentijd) 9.000 v.chr. - 4.900 v.chr. Neolithicum (Nieuwe Steentijd) 5.325 v.chr. - 1.900 v.chr. Bronstijd 1.900 v.chr. - 800 v.chr. IJzertijd 800 v.chr. - 12 v.chr. Romeinse Tijd 12 v.chr. - 450 n.chr. Vroege Middeleeuwen 450-1.050 n.chr. Late Middeleeuwen 1.050-1.500 n.chr. Nieuwe Tijd 1.500 - heden Tijd 2.8.3 IKAW De IKAW geeft voor heel Nederland de trefkans aan op de aanwezigheid van archeologische resten. Die trefkans is aangegeven in vier categorieën: een hoge, middelhoge, lage en zeer lage trefkans. De kaart is voornamelijk gebaseerd op de bodemkaart. Het grootste deel van het plangebied is vanwege bebouwing niet gekarteerd door de IKAW. Het uiterste zuiden van het plangebied heeft volgens de IKAW een lage trefkans op het aantreffen van archeologische resten (zie Bijlage 2). 2.8.4 Archeologische verwachtingskaart & beleidskaart gemeente Enschede Voor de gemeente Enschede bestaat een aparte archeologische verwachtingskaart (zie Bijlage 3). 9 Op deze kaart worden naast een archeologische verwachting, ook de aanwezigheid van bekende bodemverstoringen, archeologische vindplaatsen en cultuurhistorische elementen weergegeven. Het plangebied heeft op deze kaart een hoge archeologische verwachting. Ook wordt aangegeven dat ten zuidwesten van het plangebied een hoeve ligt of heeft gelegen. Op de archeologische beleidskaart van de gemeente Enschede 10 wordt het plangebied weergegeven als onderzoeksgebied A. In gebieden die onder deze categorie vallen is archeologisch onderzoek noodzakelijk als het oppervlak van de verstoring groter is dan 250 m² en de diepte van de verstoring groter of gelijk is aan de gestelde norm. 2.8.5 CHW In aanvulling op de landelijke verwachtingskaarten hebben veel provincies eigen verwachtingskaarten vervaardigd, waarin veel lokale gebiedskennis is opgenomen. Deze kaarten hebben over het algemeen een hoger detailniveau dan de landelijke kaarten. De Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Overijssel geeft inzicht in de archeologische, historischstedenbouwkundige en de historisch-geografische waarden van de regio. De CHW geeft geen aanvullende informatie met betrekking tot cultuurhistorie en/of archeologie voor het plangebied. 2.8.6 KICH Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie heeft alle bekende archeologische en bouwkundige monumenten en historisch-geografische informatie samengebracht in een digitale kaart. Via deze 8 Voor de dateringen is gebruik gemaakt van: Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 1996. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, I: Laat-Paleolithicum. In: Palaeohistoria 37/38 (1995-1996), pp. 71-125. Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2000. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, II: Mesolithicum. In: Palaeohistoria 39/40 (1997-1998), pp. 99-164. Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2002. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, III: Neolithicum. In: Palaeohistoria 41/42 (1999-2000), pp. 99-164. 9 BAAC, oktober 2005. Te raadplegen via: http://cms3.enschede.nl/loketten/lokettensubsectie/archeologische_verwachtingskaart.pdf 10 Gemeente Enschede/Past2present archeologic 2007. Archeologiebeleid gemeente Enschede. Pagina 9 van 12

Bureauonderzoek kaart zijn cultuurhistorische waarden eenvoudig per gebied te bekijken. Het raadplegen van KICH heeft voor het plangebied geen aanvullende informatie opgeleverd met betrekking tot archeologie. 2.9 Archeologische verwachting Het plangebied ligt binnen de bebouwde kom van Lonneker. Mogelijk is de bodem verstoord met (sub)recente bewoningsresten, zoals oude funderingen. Waarschijnlijk heeft bewoning in het plangebied niet eerder dan in de 19 e eeuw plaatsgevonden. Voor de komst van de textielindustrie was Lonneker een essenzwermnederzetting. Het dorp bestond uit een aantal los verspreide boerderijen met elk een eigen es. Het plangebied ligt op de (voormalige) Lonneker Esch. Indien een intact esdek aanwezig is in het plangebied, kunnen hieronder archeologische resten bewaard zijn gebleven. Gezien de verwachte bodemkundige situatie en de ligging op de flanken van een stuwwal, is het plangebied vanaf de Steentijd een gunstige plaats voor bewoning. Er is echter geen bekende bewoning van voor de ontginningen in de 19 e eeuw. De archeologische verwachting voor de Steentijd tot en met de Vroege Middeleeuwen is hoog. Vanaf het eind van de Vroege middeleeuwen begon men met de plaggenbemesting, waardoor een esdek ontstond. Resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd zullen op het esdek moeten liggen, of vermengd zijn met de bouwvoor. De verwachting voor intacte archeologische (nederzettings)resten voor deze periodes is derhalve middelhoog. Pagina 10 van 12

3 Veldonderzoek 3.1 Werkwijze Het veldwerk voor het inventariserende veldonderzoek is verricht op 5 oktober 2009 door een KNA-archeoloog en een veldbodemkundig karteerder. Hierbij zijn 6 handmatige grondboringen verricht met behulp van een Edelmanboor met een diameter van 12 cm. De boringen zijn uitgevoerd tot 0,3 m in de C-horizont en tot een maximale diepte van 1,90 m beneden maaiveld. De opgeboorde grond is onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals verbrand of bewerkt vuursteen, houtskool, verbrand bot, aardewerk. Verder is gekeken naar bodemverkleuringen die zouden kunnen wijzen op mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen. Relevante lagen zijn gezeefd op een 4 mm zeef. De boorprofielen zijn beschreven conform NEN5104 en de STIBOKA legenda. De boorpunten zijn ingemeten met behulp van DGPS. 3.2 Resultaten veldonderzoek De locaties van de boringen worden weergegeven in Bijlage 4. De boorprofielen zijn opgenomen in Bijlage 5. 3.2.1 Bodemopbouw Het plangebied bestaat uit een parkeerplaats en een tuin. Vanwege de bestrating bestaat de eerste laag uit 0,10 tot 0,55 m cunetzand. Hieronder bevindt zich de oorspronkelijke bouwvoor. Deze laag is verstoord. De bodem bevat veel stenen en puin. Hieronder bevindt zich een tevens verstoorde, veelal licht uitgespoelde laag, die minder humeus is. Deze laag is bevat eveneens veel stenen. Dit betreft waarschijnlijk het restant van een esdek. Vervolgens komt er in boring 1, 2, 4 en 5 vrij grof zand voor, waarin in boring 2, 4 en 5 geen bodemvorming heeft plaatsgevonden. In boring 1 zijn in deze laag restanten van een B-horizont zichtbaar. Dit grove zand kan worden geïnterpreteerd als fluviatiel periglaciaal zand, dat door water is afgezet, bijvoorbeeld door sneeuwsmeltwater, in warmere periodes tijdens de ijstijden. In boring 6 is op een vergelijkbare diepte geel dekzand waargenomen. In boring 1, 4 en 5 is onder deze laag tertiaire klei aangeboord. In boring 5 begint bovenstaand profiel pas op 1,45 m. Daarboven bevinden zich twee verstoorde lagen, die waarschijnlijk zijn opgebracht. Boring 3 was geheel verstoord en bevatte vervuiling, waardoor de boring niet dieper kon worden doorgezet. De bodem is verstoord tot in de natuurlijke ondergrond. De lagen waarbinnen archeologische resten zouden kunnen worden aangetroffen zijn niet waargenomen. 3.2.2 Archeologie Er zijn tijdens het booronderzoek geen archeologische indicatoren waargenomen. 3.3 Conclusies veldonderzoek Uit het veldonderzoek is gebleken dat onder de bestrating nog restanten van een enkeerdlaag aanwezig zijn. Dit esdek is geheel verstoord. Onder de esgronden zijn geen intacte lagen met bodemvorming aangetroffen, waardoor de kans op het aantreffen van bewoningsresten zeer klein is. Pagina 11 van 12

4 Evaluatie 4.1 Conclusies In opdracht van de gemeente Enschede heeft Grontmij een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de locatie aan de Voortsweg 575 en 577 te Lonneker. Het onderzoek heeft bestaan uit een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat er een hoge archeologische verwachting bestaat voor bewoningsresten tot en met de vroege Middeleeuwen, indien een intact esdek wordt aangetroffen. Uit het veldonderzoek is gebleken dat de bodem in het plangebied bestaat uit een verstoord esdek op veelal fluvio-periclaciaal zand op keileem. Er zijn tijdens het veld onderzoek geen archeologische indicatoren waargenomen. 4.2 Advies Op basis van de resultaten van het inventariserend veldonderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek aanbevolen. De voorgenomen bodemingrepen kunnen zonder archeologisch voorbehoud worden uitgevoerd. Het onderzoek is gebaseerd op een steekproef. Wanneer bij de uitvoering onverhoopt grondsporen en/of vondsten worden aangetroffen, dient hiervan direct melding gemaakt te worden bij de provinciaal archeoloog van de provincie Overijssel. Er wordt geadviseerd met betrekking tot de resultaten van het onderzoek en deze aanbeveling contact op te nemen met het bevoegd gezag. Pagina 12 van 12

Bijlage 1 Locatie plangebied

Projectnummer Datum Bijlage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle Akkoord Schaal DR 280085 10-09-09 1 A4 845 36990 HB YB JJH 1:12.500 Project Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker Opdrachtgever Gemeente Enschede Onderdeel Locatie plangebied Noord Postbus 29, 9400 AA Assen, T +31 592 33 88 99, F +31 592 33 06 67 bron: Topografische Dienst Kadaster & ANWB 2004. Topografische Atlas Overijssel. 1:25 000. Den Haag. Blad 98.

Bijlage 2 Archeologische basiskaart

Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker archeologische basiskaart Grontmij 259764 / 474962 Legenda 10-09-2009 33109 31494 ONDERZOEKSMELDINGEN VONDSTMELDINGEN WAARNEMINGEN HUIZEN TOP10 ((c)tdn) MONUMENTEN archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd 36990 IKAW zeer lage trefkans lage trefkans middelhoge trefkans hoge trefkans lage trefkans (water) middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water) water niet gekarteerd Schaal 1:5000 0 100 m N Archis2 258699 / 474092

Bijlage 3 Archeologische verwachtingskaart gemeente Enschede

Projectnummer Datum Bijlage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle Akkoord Schaal DR 280085 10-09-09 3 A4 845 36990 HB YB JJH Project Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker Opdrachtgever Gemeente Enschede Onderdeel Archeologische verwachtingskaart Gemeente Enschede Noord Postbus 29, 9400 AA Assen, T +31 592 33 88 99, F +31 592 33 06 67 bron: BAAC, oktober 2005. Te raadplegen via: http://cms3.enschede.nl/loketten/lokettensubsectie/archeologische_verwachtingskaart.pdf

Bijlage 4 Locatie boringen

259000 259050 137 474500 474550 474600 559 0 2,5 5 10 15 20 1 4 5 6 2 577 3 575 51B Voortsweg 580 580A 582 584 586 52 Legenda Projectnummer Datum Bijlage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle Akkoord Schaal DR 280085 26-10-09 A4 845 36990 MO HB JJH Project Archeologisch onderzoek Voortsweg Lonneker Opdrachtgever Gemeente Enschede Onderdeel Locatie boringen Meter 1:500 135A begrenzing plangebied boring met nummer 135 50 Noord Postbus 29, 9400 AA Assen, T +31 592 33 88 99, F +31 592 33 06 67

Bijlage 5 Boorprofielen

@ Grontmij Project: Lonneker Projectnummer: 280085 Boring 1 Boring 2 0 50 100 0 10 60 75 90 110 120 130 MF,, straatzand MG,H2, matig steenhoudend, zwak puinhoudend, sporen roest, bruinzwart MG,H1, zwak steenhoudend, sporen puin, lichte uitspoeling MG,H1, lichte uitspoeling MG,, resten puin, laagjes leem, bruingeel, rest B-horizont, verstoord MG,, sporen stenen, grijswit, waterstagnatie UF,, laagjes roest, resten kalk, sporen hout, blauwgrijs, zeer sterke leemlaag 0 50 100 150 0 10 55 80 150 160 laagjes roest, straatzand MF,H3, zwak puinhoudend, resten stenen, bruinzwart, bouwvoor, restant esdek, verstoord MF,H2, zwak puinhoudend, donkerbruin, bouwvoor, verstoord MF,, grijswit, C-horizont geen roest MF,, grijswit, (schijn)grondwaterspiegel op 145 Boring 3 Boring 4 0 50 100 150 0 65 100 160 MF,, sporen roest, straatzand MG,H2, sterk steenhoudend, zwak puinhoudend, donkerbruin, oude grindverharding MG,H1, sterk steenhoudend, zwak puinhoudend, zwak houthoudend, donkerbruin, olie, mogelijk oude tankput dichtgegooid 0 50 100 150 0 40 80 95 145 150 MF,, laagjes roest, resten stenen, geel, straatzand MF,H3, zwak wortelhoudend, zwak steenhoudend, zwart, plasticresten, bouwvoor, rest esdek MG,, zwak steenhoudend, grijsbruin, verstoord MG,, bruingrijs MG,, zwak roesthoudend, groengrijs, leemlaag Boring 5 Boring 6 0 0 MF,, laagjes roest, geel, straatzand 0 0 MF,, geel, straatzand 50 40 MF,H2, zwak steenhoudend, bruinzwart, verstoord 50 45 MF,H2, matig steenhoudend, bruin, verstoord 100 150 90 145 MF,H2, matig steenhoudend, verstoord, bouwvoor, rest esdek MG,, sporen stenen, grijswit 100 150 90 120 150 MG,H2, zwak roesthoudend, bruinzwart, verstoord, brokjes BC MF,, lichtbruin, C-horizont 185 195 sterk roesthoudend, oer, donkergrijs, bovenlaag zeer veel roest