Omdat in 2017 90% van de nieuwe auto s uitgerust zal zijn met het start/stop-systeem

Omdat in 2017 90% van de nieuwe auto s uitgerust zal zijn met het start/stop-systeem

Edito Geachte relaties/klanten, Sommigen onder u herinneren zich waarschijnlijk dat wij hen 7 jaar geleden hebben gewezen op de naderende komst van de common-rail en op de noodzaak voor de onafhankelijke werkplaatsen om zich voor te bereiden op de standaardisatie van deze technologie. In 2012 is de common-rail de norm en beschikt de onafhankelijke sector over bekwame partners om een geloofwaardig alternatief aan te bieden voor de dealernetwerken, ook al mogen we niet op onze lauweren gaan rusten. Vandaag richt ik me opnieuw tot u om de komst van een andere technologie aan te kondigen: het start/ stop-systeem, ook wel de microhybride genoemd. Ook nu weer moeten de onafhankelijke werkplaatsen zich vertrouwd maken met deze technologie die, net zoals de common-rail, aanzienlijke voordelen biedt op het vlak van emissiebeperking en verbruik, voornamelijk in het stadsverkeer. Meer nog dan de hybride of de elektrische auto zal het start/stop-systeem zeer snel onze steden en het platteland veroveren. Wij moeten dus samen onze werkplaatsen, maar ook de consument, voorbereiden op deze nieuwe technologie. Dit nieuwe systeem is de voorbode van de auto van morgen, en in zijn werking spelen veel onderling verbonden componenten (batterij, startmotor, sensoren,...) een rol. Ook de manier om aan voertuigen te werken zal ingrijpend veranderen. Er moeten nieuwe onderhoudsprocessen worden ontwikkeld. Hoewel de componenten nog steeds dezelfde naam dragen, verschillen zij door hun functies en kostprijs zeer sterk van hun voorgangers en dat heeft enige uitleg nodig. Wij moeten gezamenlijk deze verandering begeleiden in het belang van de consument en van de onafhankelijke werkplaatsen. Hiertoe zullen wij de monteurs opleiden in alle aspecten van het systeem en dienen wij de consument correct te informeren. Als grootste toeleverancier ter wereld van de autosector en als belangrijkste leverancier van 1 e uitrusting bij alle fabrikanten moet Bosch hulp en oplossingen aanbieden om deze nieuwe uitdaging doeltreffend aan te gaan. Aarzel niet om contact met ons op te nemen over dit programma. Wij wensen u veel leesplezier. Thierry Leblanc Directeur van de divisie Automotive Aftermarket France-Benelux

De innovatie, kern van de Bosch strategie, richt zich op de aftermarket. Bosch biedt u ook zijn rijke productkennis die ontstaan is uit onze ervaring als 1e uitrustingsleverancier van start/stopcomponenten: batterijen, startmotoren, alternatoren, sensoren en stuurapparaten vormen samen een volledig aanbod. Om alle aspecten van het start/stop-systeem goed te begrijpen, biedt Bosch u een uitstekend opleidingsprogramma aan dat u in 5 stappen vertrouwd maakt met alle aspecten van het start/stop-systeem. De knowhow van Bosch betreft ook de diagnose. Het start/stop-systeem vereist bijzondere aandacht. Daarom biedt Bosch innovatieve diagnose- en reparatie instrumenten die u toelaten elke fase van het onderhoud correct uit te voeren en die de reparatie van start/stop-systemen vergemakkelijken. DIAGNOSE OPLEIDING ONDERDELEN

De markt Het start/stop-systeem, een technologie voor de toekomst Sinds de introductie van de nieuwe Europese normen inzake de beperking van het brandstofverbruik en de CO 2 -uitstoot zijn er talrijke milieuvriendelijke technologieën opgedoken, waaronder de micro-hybride auto. Bosch, dat bekend staat om zijn vernieuwingsvermogen, ontwikkelde doeltreffende start/stop-systemen en alle bijhorende technologieën. EEN VOLLEDIG PRODUCTAANBOD, AANGEPAST AAN DE START/STOP-SYSTEMEN De batterij speelt een essentiële rol in dit systeem. Bosch, altijd strevend naar schone en milieuvriendelijke oplossingen, ontwikkelde twee batterijtechnologieën van een nieuwe generatie die opgewassen zijn tegen de belasting, kenmerkend aan een startcycli die 10 keer vaker en 2 tot 3 keer sneller plaatsvinden. Deze start/stop-batterijen maken deel uit van een volledig start/stop-aanbod van Bosch dat bestaat uit speciale startmotoren, batterijsensoren, stuurapparaten waarin de start/stopfunctie geïntegreerd is en pendaalsensoren. Wist u dat Auto s met start/stoptechnologie veelvuldig starten, en dat hun brandstoffilter vaker wordt blootgesteld aan drukschommelingen. De robuustere constructie van de brandstoffilter is dus specifiek voor voertuigen met start/stop-systeem en beschikt over versterkte elementen die ze meer gesloten en steviger maken. DE START/STOP-TECHNOLOGIE Hoe werkt het? 1 2 Bij een auto met automatische transmissie: wanneer de auto stopt en de bestuurder het rempedaal ingedrukt houdt, wordt de motor uitgeschakeld. Hij start opnieuw zodra het rempedaal wordt losgelaten. 1) Wanneer de auto stopt, bijvoorbeeld voor een rood licht, slaat de motor automatisch af zodra de bestuurder de versnellingshendel in de neutrale stand plaatst en het koppelingspedaal loslaat, op voorwaarde dat de batterij over voldoende energie beschikt. 2) De motor start automatisch opnieuw zodra het koppelingspedaal wordt ingedrukt. Deze technologische ontwikkeling, die de verbrandingsmotor toelaat automatisch te starten en af te slaan wanneer de auto stilstaat, verlaagt het brandstofverbruik met 8 tot 25% en de CO 2 -uitstoot met 8%.

IN 2017 ZAL 90% VAN DE NIEUWE AUTO S UITGERUST ZIJN MET START/STOP-SYSTEMEN nieuwe auto s ingeschreven in Europa Klassiek systeem Start/stop-systeem EEN UNIEKE MOGELIJKHEID VOOR DE WERKPLAATS OM ZIJN ACTIVITEITEN UIT TE BREIDEN Een goede kennis en het gebruik van de correcte test- en diagnoseapparatuur zijn essentieel om aan voertuigen met start/stop-technologie te werken. 3 2 U kunt een aangepaste opleiding volgen om een duidelijke procedure voor het onderhoud en de reparatie van het systeem aan te leren en de nodige kennis te verwerven over de nieuwe onderdelen van auto s die met deze technologie uitgerust zijn. Bosch biedt zijn werkplaatsen nu al deze opleiding aan. Telkens wanneer u voertuigen met start/stop-technologie in uw werkplaats ziet binnenrijden, weet u dat u ze correct kunt ontvangen met Bosch als uw partner. U kunt ze herkennen aan de benamingen die de fabrikanten aan het systeem geven: Fiat > S&S Ford > ASS (AutoStartStop) Mercedes-Benz > BlueEfficiency Opel > ecoflex start/stop PSA > e-hdi Renault > Energy Seat > Ecomotive VW > BlueMotion 8 4 BELANGRIJKSTE COMPONENTEN VAN HET START/STOP-SYSTEEM Deze technologie, de eerste fase in het hybridiseren van de auto, is een gelegenheid om het Premium product te verkopen. Een alternatief product van mindere kwaliteit kan immers niet in de behoeften van deze voertuigen voorzien. 7 6 5 1 1. Motormanagementcomputer en batterij voor start/stopsysteem 2. DC/DC omvormer 12 V 3. AGM/EFB batterij 4. Start/stop-startmotor 5. Versnellingsbaksensor 6. Wielsensor 7. Krukassensor 8. High-efficiency alternator Een groot aantal door Bosch ontwikkelde producten voor gebruik in eerste uitrusting zal de komende jaren als reserveonderdelen beschikbaar zijn of worden, om in de behoeften van de werkplaatsen te voorzien. Ontdek het volledige Bosch aanbod in detail è 4 5

De batterijen PRESTATIES VAN 1 e UITRUSTING De microhybride auto is één van de oplossingen die de fabrikanten hebben gekozen om aan de eisen inzake de CO 2 - beperking te voldoen. Veelvuldig starten en stoppen is belastend voor de batterij, het hart van het start/stop-systeem. Om aan deze nieuwe behoeften te voldoen, werden twee technologieën ontwikkeld. Ze zijn afgeleid van de 1 e uitrusting en zijn nu beschikbaar op de aftermarket. > De EFB-technologie wordt gebruikt voor «low efficiency» voertuigen die voorzien zijn van start/stop maar enkel over de essentiële comfortuitrusting beschikken. > De AGM-technologie wordt gebruikt voor voertuigen met bijkomende uitrustingskenmerken, vooral voor energierecuperatie tijdens het remmen. De start/stop-batterijen van Bosch komen van dezelfde productielijnen als 1 e uitrustingsbatterijen van de auto s. EEN VOLLEDIG AANBOD VOOR DE AFTERMARKET Het Bosch aanbod bestaat uit 5 EFB batterijen en 5 AGM batterijen. Dit start/stop-aanbod dekt momenteel 100% van de marktbehoeften. Enhanced Flooded Battery Kort nummer Bosch referentie A/h A Polariteit (0 = +D; 1 = +G) Pool L l h H Gewicht S5E05 0092S5E050 H5 60 560 0 1 B13 242 175 168 190 16,50 S5E07 0092S5E070 T6 65 650 0 1 B13 278 175 153 175 18,90 S5E08 0092S5E080 H6 70 650 0 1 B13 278 175 168 190 21,30 S5E10 0092S5E100 T7 75 730 0 1 B13 315 175 153 175 18,40 S5E11 0092S5E110 H7 80 730 0 1 B13 315 175 168 190 20,70 Kort nummer Bosch referentie A/h A Polariteit (0 = +D; 1 = +G) Pool Bodemlijst Bodemlijst Batterijbehuizing Bodemlijst L l h H Gewicht S6005 0092S60050 H5 60 680 0 1 B13 242 175 168 190 17,70 S6008 0092S60080 H6 70 760 0 1 B13 278 175 168 190 20,40 S6011 0092S60110 H7 80 800 0 1 B13 315 175 168 190 22,50 S6013 0092S60130 H8 95 850 0 1 B13 353 175 168 190 26,40 S6015 0092S60150 H9 105 950 0 1 B13 393 175 168 190 29,20 Absorbent Glass Mat

GEAVANCEERDE TECHNOLOGIEËN De start/stop-batterijen van Bosch zijn van 1 e uitrustingskwaliteit. Om bestand te zijn tegen het veelvuldige starten, eigen aan de start/stop-functie, hebben zij een hogere cycluscapaciteit. Door hun betere weerstand tegen diepontlading kan de lading (en dus het gebruik) van de comfortvoorzieningen gehandhaafd blijven wanneer de motor uitgeschakeld is. Bosch S6 AGM batterijen: om tegen de meest extreme belasting opgewassen te zijn De AGM batterij is momenteel de beste technologie op de markt. Deze batterij, onmisbaar wanneer het systeem remenergierecuperatie gebruikt of wanneer de auto uitgerust is met talrijke elektrische uitrustingen, zorgt voor een constante energievoorziening, zelfs over korte afstanden en bij zware belasting. Negatief rooster AGM-behuizing Afgedekt positief rooster Positief rooster De glasvezelmatten isoleren de elektroden en verbeteren de cyclusbestendigheid. > Uitstekende startprestaties gewaarborgd. Het zuur wordt vastgehouden in de separatoren tussen de platen, die een maximale druk ondergaan. > Uitstekende startprestaties gewaarborgd. De behuizing is hermetisch afgesloten en voorzien van een regelventiel > Een volkomen veilige batterij, 100% kantelveilig en 100% lekvrij (kan in de passagiersruimte geïnstalleerd worden). Bosch S5 EFB batterijen: 1 e uitrustingskwaliteit tegen de beste prijs EFB is een geavanceerde technologie. Zij komt volledig tegemoet aan de vraag van de fabrikanten naar een betaalbare batterij die geschikt is voor start/stop. Dikkere platen Speciale separator Actief materiaal met hogere dichtheid + additieven Dikkere platen en specifieke separatoren > Een langere levensduur, een goede bestendigheid tegen korte afstanden en een twee keer zo hoge cyclusbestendigheid. Actief materiaal met hogere dichtheid en additieven > Snellere oplading en optimale startkracht, zelfs bij extreme temperaturen. Een labyrintdeksel met veiligheidsventiel > Lekvrij, bestand tegen een kantelhoek tot 55 en 100 % onderhoudsvrij. 6 7

De batterijen PERFECT AFGESTEMDE OPLOSSINGEN Om de goede werking van het start/stopsysteem te waarborgen, kan een EFB batterij vervangen worden door een EFB of AGM batterij, terwijl een AGM batterij alleen door een AGM model vervangen mag worden. De vervanging van een start/stop-batterij door een klassieke batterij zou ernstige storingen tot gevolg kunnen hebben. > Een ongeschikte batterij zou het verbruik en dus ook de kosten en de CO2- uitstoot doen stijgen. > Een ongeschikte batterij zou voortijdig slijten. Een reeks tests, waarbij een start/stop-batterij werd vervangen door een klassieke batterij, resulteerde in de volgende bevindingen: - de stratificatie versnelt vanaf de 1 e gebruiksdag; - de capaciteit vermindert met 16% in 7 dagen. > Een defecte batterij kan schadelijk zijn voor de andere componenten van de auto en de start/stop-functies negatief beïnvloeden. Als bijvoorbeeld de sensoren tegenstrijdige informatie verzenden, kan de motor plots afslaan zonder opnieuw te starten. RAADGEVINGEN VAN EEN SPECIALIST Is een diagnoseapparaat onmisbaar om de batterijen te vervangen? Voor bepaalde voertuigen is een diagnose noodzakelijk alvorens de batterij te vervangen. Deze voertuigen zijn herkenbaar aan het opschrift «BAD» op de ESI-basis. Moet een start/stop-batterij altijd door een specialist worden vervangen? Bij auto s met start/stop-technologie kan de installatieplaats van de batterij verschillen van die van een klassieke batterij en is het mogelijk dat de batterij moeilijk bereikbaar is. Aangezien de elektronica rond de batterij opgebouwd is, kunnen talrijke kabels het werk belemmeren en/of risico s toevoegen (verkeerde aansluiting, ongewenste reset,...). Het is daarom verstandig dergelijke ingrepen over te laten aan professionals. Moet een code worden ingevoerd bij de vervanging van de start/stop-batterij? Een code is niet noodzakelijk, maar om de batterij te initialiseren moeten zijn technische kenmerken ingevoerd worden in het diagnoseapparaat. Mag een start/stop-batterij worden vervangen door een klassieke batterij? Nee, want auto s met start/stop-technologie moeten altijd uitgerust worden met speciale start/stop-batterijen. Een ongeschikte batterij zou de werking van de start/stop-functies en de bijbehorende milieuaspecten ongunstig beïnvloeden, een kortere levensduur hebben en schadelijk zijn voor andere componenten van de auto. Is het nodig een specifieke tester en/of lader te gebruiken voor start/stop-batterijen? Ja, de batterijladers/-testers moeten compatibel zijn met de technologie van de start/stop-batterijen. De BAT 131 testers en de BAT490, C3 en C7 laders van Bosch zijn volledig compatibel met de EFB en AGM batterijen.

EEN PROFESSIONELE INTERVENTIE Omdat de fabrikanten een optimale benutting van de ruimte nastreven, zijn de batterijen alsmaar moeilijker bereikbaar. Ten slotte bevindt de AGM batterij zich dikwijls op «andere» plaatsen dan men zou verwachten. Aangezien de elektronica rond de batterij opgebouwd is, kunnen talrijke kabels het werk belemmeren en/of risico s toevoegen (verkeerde aansluiting, ongewenste reset,...). Om al deze redenen is het raadzaam alle werkzaamheden aan de batterij door een professional te laten uitvoeren. De batterij vervangen Het wordt aanbevolen een tester en een diagnoseapparaat van Bosch te gebruiken bij de vervanging van een start/stop-batterij. De software begeleidt de monteur door een procedure die uit diverse fasen bestaat: > de batterij zoeken; > de technische gegevens (capaciteit, stroomsterkte, ) invoeren; > de batterij initialiseren (verklikkerlampjes resetten). De fabrikanten bekijken het start/ stop-systeem vanuit verschillende invalshoeken. Voor bepaalde auto s is geen elektronische diagnoseprocedure nodig om de batterij te vervangen. Deze informatie is in de ESI[tronic] software beschikbaar en kan voor elk afzonderlijk voertuig worden opgevraagd. SSJ = start/stop-systeem BAD = het diagnoseapparaat van Bosch is noodzakelijk voor de ingreep. De levensduur optimaliseren Een volledig opgeladen batterij is beter bestand tegen temperatuurschommelingen. Daarom wordt aanbevolen bij elk bezoek aan de werkplaats te controleren of de batterij goed opgeladen is. 8 9

Startmotoren DE STARTMOTOR, EEN BELANGRIJK ELEMENT VAN HET START/STOP-SYSTEEM De startmotor is ontworpen om het geluid bij het herstarten te beperken en zo het comfort van de passagiers te verhogen. De startmotor is een belangrijk element van het start/stopsysteem die het mogelijk maakt de CO 2 -uitstoot met 5 tot 8% te verlagen. De startmotor is gebaseerd op een betaalbare technische oplossing en is geschikt voor alle voertuigtypes, van compacte personenauto s tot bedrijfswagens. RAADGEVINGEN VAN EEN SPECIALIST Vele fabrikanten geven ons nu al hun vertrouwen door onze technologie te kiezen: Alfa Romeo, Audi, BMW, Fiat, Kia, Mini, Opel, Porsche, Seat, Skoda, Volkswagen. De start/stop-startmotoren zijn nu voor de onafhankelijke aftermarket beschikbaar met 23 nieuwe referenties die rechtstreeks afgeleid zijn van de 1 e uitrusting. Startmotor SSM1 De SSM1, ontworpen om de motor sneller te starten, is geoptimaliseerd voor een intensief gebruik met 250.000 tot 300.000 startcycli. En daarna... Waarom zoveel succes? Bijna alle autofabrikanten bouwen nu een start/stop-systeem in, ongeacht de wagencategorie. Deze technologie is dan ook een rendabele manier om het brandstofverbruik aanzienlijk te verlagen. In 2013 zal één nieuwe wagen op twee ermee uitgerust zijn. Om het brandstofverbruik en de CO2- uitstoot verder terug te dringen, zullen de ingenieurs van Bosch geleidelijk de uitschakeltijd van de motor verlengen. In eerste instantie alleen wanneer de auto stilstaat, maar later ook wanneer de bestuurder geen gas geeft. Afhankelijk van het parcours zullen de nieuwe start/stop-generaties het brandstofverbruik verder verlagen. Wist u dat In 2011 de fabriek in Hildesheim haar vijf miljoenste start/stopstartmotor produceerde.

Evolutie van de Bosch startmotoren 1914 1933 1982 2000 Heden Startmotor «Type S» - de eerste startmotor met traagheidstarter van Bosch «Alternatorstartmotor» van Bosch: voor het eerst worden alternator en startmotor in één component geïntegreerd. Startmotor DW - compact, licht en buitengewoon krachtig Startmotor GVB - de eerste startmotor met rechtstreeks aangrijpend tandwiel en planetaire aandrijving voor bedrijfsvoertuigen Startmotor voor start/stop-systemen DE TECHNOLOGIE IN DETAIL Belangrijkste verbeteringen van een SSM1-startmotor ten opzichte van een klassieke startmotor. 2 Solenoïdeschakelaar in speciaal materiaal 1 Versterking van de aangrijpingsvork 3 Optimalisering van de borstels 7 Bussen vervangen door lagers 6 Verhoging van het aantal tanden van het aandrijftandwiel 5 Versterking van de slijtageonderdelen: lagers, assen, borstels, veren, 4 Verbetering van de planetaire tandwielstelsels 10 11

START/STOP STARTMOTOREN Beschikbare referenties voor de onderdelenmarkt Referentie Model Merk Voertuigtoepassingen OE-referentie 0 001 137 001 S74-M 12V (R ) Alfa Romeo Fiat Lancia Alfa Mito / Giulietta 500 / Bravo / Doblo / Idea / Punto Evo Delta 51804744 51804744 51804744 0 001 138 001 S74-L 12V (R ) BMW 116 i / 118 i / 120 i / 316 i / 318 i / 320 i / 640 i / 640 i / X1 28 i 12417589352 0 001 138 003 S74-L 12V (R ) Mini Cooper / One 12417589354 0 001 138 009 S74-L 12V (R ) Alfa Romeo Fiat Lancia Alfa Mito / Giulietta Doblo / Doblo Musa 51810308 51810308 51810308 0 001 138 011 S74-L 12V (R ) Alfa Romeo Fiat Alfa Mito 500/ Punto Evo 51810307 51810307 0 001 138 013 S74-L 12V (R ) Audi A4 / A5 / Q5 06H911021 0 001 138 017 S74-L 12V (R ) Kia Cee d / Pro Cee d / Sportage / Venga 361002B300 0 001 138 019 S74-L 12V (R ) Audi A6 / A7 06E911021D 0 001 138 029 S74-L 12V (R ) Opel Astra / Corsa 55570445 0 001 139 005 S78-M 12V (R ) Fiat Alfa Romeo Doblo Giulietta 51810267 51810267 0 001 139 015 S78-M 12V (R ) BMW 116 d/ 118 d / 120 d / 123 d / 316 d / 318 d / 320 d / 330 d / 520 d / 530 d / 730 d / X1 / X2 12417823700 0 001 139 019 S78-M 12V (R ) Audi A4 / A5 / Q5 03L911021E 0 001 139 037 S78-M 12V (R ) Porsche Panamera 94860421001 0 001 139 041 S78-M 12V (R ) Audi A6 / A7 / A8 059911021G 0 001 142 001 SF74-L 12V (L ) Audi Skoda Volkswagen A1 Fabia / Praktik / Roomster Polo 02T911024J 02T911024J 02T911024J 0 001 142 003 SF74-L 12V (R ) Audi Seat Skoda Volkswagen A1 / A3 Altea / Leon Yeti Eos / Golf Plus / Golf VI / Scirocco 02Z911023R 02Z911023R 02Z911023R 02Z911023R 0 001 142 005 SF74-L 12V (L ) Audi A1 / A3 0AM911023F 0 001 145 001 SF78-M 12V (L ) Audi A3 02Z911024A 0 001 148 003 S74-E+ 12V (R ) Opel Insignia 55572065 0 001 148 009 S74-E+ 12V (R ) BMW 116 d / 118 d / 120 d / 123 d / 316 d /318 d / 320 d / 330 d / 520 d / 530 d / 730 d / 730 Ld / X1 18 d / X1 20 d / X1 23 d / X1 20 d / X3 30 d 12418506657 0 001 148 015 S74-E+ 12V (R ) BMW M 3 12417843526 0 001 153 007 SF74-E+ 12V (L ) Audi Seat Skoda Volkswagen A1 / A3 Ibiza Superb Caddy / Jetta 02Z911024H 02Z911024H 02Z911024H 02Z911024H 0 001 153 009 SF74-E+ 12V (L ) Audi Seat Volkswagen A3 Alhambra Passat / Sharan / Tiguan / Touran 02M911024C

ALTERNATOREN NIEUWE EFFICIENCY LINE ALTERNATOREN VAN BOSCH EEN IDEALE AANVULLING VOOR START/STOP-SYSTEMEN Sinds 2010 biedt Bosch een nieuwe generatie alternatoren met verhoogde prestaties aan. Door de elektrische configuratie te verbeteren en de materialen te optimaliseren, werd een rendement van meer dan 70% bereikt. De alternatoren van het Efficiency Line aanbod hebben minder mechanische energie nodig om het elektrisch vermogen voor de stroomverbruikers van de wagen te genereren. Hierdoor kan het brandstofverbruik en dus de CO2-uitstoot worden beperkt. Samenwerking met het start/stop-systeem Reeds bij stationair toerental, wanneer de alternator ongeveer 1.800 omwentelingen per minuut maakt, leveren de Efficiency Line alternatoren van Bosch ongeveer 10% meer vermogen. Zo vormen zij de ideale aanvulling van de start/stop-systemen en waarborgen zij dat de batterij zeer snel wordt opgeladen. De start/stop-functie kan hierdoor nog vaker worden gebruikt. Wist u dat Door de toevoeging van een aanvullende analoge of digitale communicatie-interface, zoals het LIN (Local Interconnected Network), de basisvoorwaarden voor een intelligente regeling van de alternator vervuld zijn. De elektrische energie wordt dan grotendeels opgewekt bij gas-loslaten, wat een extra brandstofbesparing van 2% kan opleveren. De nieuwe Bosch alternatoren staan op deze manier borg voor een betrouwbare stroomvoorziening van de volledige boordinstallatie. Voorts bieden zij een geoptimaliseerd geluidsniveau en kunnen zij gebruikt worden bij temperaturen tot 125 C in de motorruimte. 12 13

SENSOREN NIEUWE TECHNISCHE ONDERDELEN VOOR NIEUWE MOGELIJKHEDEN Het start/stop-systeem wordt volledig aangestuurd door de motormanagementcomputer, een specifieke batterij en talrijke sensoren die een optimale werking waarborgen. Wanneer de auto stilstaat, controleert de motormanagementcomputer of: 3 1 1 Geen versnelling ingeschakeld is. De positiesensor van de versnellingshendel controleert de stand «neutraal»; 2 4 2 De wielsensor van het ABS-systeem «nul» aangeeft. Deze informatie wordt doorgestuurd naar de krukassensor die ook de functie richtingsherkenning vervult; 3 De elektronische batterijsensor aangeeft of voldoende energie beschikbaar is om de motor opnieuw te starten. Dit is de EBS-sensor. Deze 3 essentiële sensoren bepalen of de motor kan worden uitgeschakeld wanneer de auto stilstaat.

Een elektrisch circuit dat beveiligd moet worden De aanwezigheid van een start/stop-systeem mag geen afbreuk doen aan het comfort van de bestuurder en de passagiers. Om te vermijden dat stroomonderbrekingen de goede werking van het audio- of navigatiesysteem verhinderen, ontwikkelde Bosch een DC/DC-omvormer die de stroom stabiliseert. Een koelsysteem dat altijd moet werken De waterpomp is een onmisbare component om de koelvloeistof in de motor te laten circuleren. De meeste waterpompen worden aangedreven door een riem. De meeste voertuigen met start/stop-technologie hebben een elektrische waterpomp die zelfs bij het stilstaan van de wagen de motor koelt. RAADGEVINGEN VAN EEN SPECIALIST De goede werking van het start/stopsysteem is nog van andere elementen afhankelijk. Hierna volgt een onvolledige lijst van factoren die ze kunnen beïnvloeden. > Temperatuur van de koelvloeistof Om beschadiging van de motor te voorkomen, wordt die niet uitgeschakeld wanneer de temperatuur van de koelvloeistof onaanvaardbaar is. > Buitentemperatuur Bij een lage buitentemperatuur wordt de motor niet uitgeschakeld wanneer de wagen stilstaat. > Positie van het koppelingspedaal. Als de bestuurder het koppelingspedaal (zelfs licht) indrukt, zal de motor niet worden uitgeschakeld. > Gelijktijdig gebruik van grote stroomverbruikers Wanneer het stroomverbruik te hoog is, zal de motor niet uitgeschakeld worden om te sterke ontlading van de batterij te voorkomen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer zowel de airconditioning als de stoelverwarming en/of andere apparatuur met hoog energieverbruik ingeschakeld zijn. > Druk in het remsysteem van de auto Voor een maximale veiligheid wordt de motor niet uitgeschakeld wanneer de druk in de rembekrachtiger te laag is. In de rembekrachtiger is een remdruksensor geïntegreerd. Die bestaat in 2 versies (met of zonder geïntegreerd veiligheidsventiel). Druksensor van het remsysteem met geïntegreerd veiligheidsventiel. 4 Druksensor van het remsysteem 14 15

Opleiding DE START/STOP-OPLEIDING EEN BETROUWBAARHEIDSGARANTIE VOOR UW KLANTEN Duur > 1 dag Wat u over de opleiding dient te weten: Plaats > Bosch opleidingscentra in Barneveld Nederland en Brussel-België Inschrijvingen > In Nederland: automotive.training.nl@be.bosch.com In België : automotive.training.be@be.bosch.com Planning > vanaf januari 2013 KWALITEITSCERTIFICAAT Plaats van de batterij in de wagen Omdat de fabrikanten een optimale benutting van de ruimte nastreven, zijn de batterijen alsmaar moeilijker bereikbaar. De opleiding geeft u dé werkmethode om in alle gevallen de batterij te vinden.

HET OPLEIDINGSPROGRAMMA Om te starten Veiligheid Functie van de injectie voor start/stop van Bosch De start/stop-startmotor van Bosch Intelligente krukassensor van Bosch Koppelingspedaalsensor Motorkapsensor Versnellingsbaksensor van Bosch Remvacuümsensor van Bosch Controle Start/stop-regeling van Bosch Energy Management Comfort AGM en EFB batterij Batterijsensor van Bosch Combinatie van een alternator en een regelaar met LIN-interface van Bosch Gelijkstroomomvormer van Bosch Airconditioning Multifunctioneel scherm EEN SPECIALIST AAN HET WOORD Waarom een opleiding om aan start/stopwagens te werken in uw werkplaatsen? > Om het werkingsprincipe van het systeem te begrijpen. > Om alle zichtbare en verborgen onderdelen te kennen die door het systeem beïnvloed worden. > Om te leren hoe de batterij te vervangen en het systeem in te stellen. > Om een diagnose van de componenten te kunnen uitvoeren. > Om de reparatiemethoden aan te leren. 16 17

Diagnose & Onderhoud ONDERHOUD VAN DE Batterijen VAN DE START/STOP-SYSTEMEN De batterijen van de start/stop-systemen vergen een bijzondere behandeling. Gezien de bijzondere kenmerken van de AGM en EFB batterijen van de start/stopsystemen is immers specifieke apparatuur nodig voor het testen, het opladen en het vervangen van de batterijen. Bosch biedt de werkplaatsen een uitrusting aan die aangepast is aan het onderhoud van start/stop-batterijen. Opladen van de batterijen Voor het geval de batterij niet defect maar ontladen is, biedt Bosch een krachtige batterijlader aan, de BAT 490. Die is uitermate geschikt voor het opladen van zuurhoudende 12- of 24Vbatterijen, en meer in het bijzonder voor gelbatterijen met vaste elektrolyt of AGM batterijen (droge batterijen). Testen van de batterijen Met de nieuwe BAT 131 batterijtester van Bosch kunnen de moderne AGM en EFB batterijen met dezelfde betrouwbaarheid gecontroleerd worden als klassieke batterijen. Deze tester kan de exacte toestand van de batterij aangeven: 4 Batterij moet opgeladen worden 4 Batterij moet vervangen worden BAT 490 batterijlader BAT 131 batterijtester Wist u dat De bufferfunctie van de BAT 490, met stroomsterktes tot 90 A, stabiliseert het boordnet tijdens de diagnose en het herprogrammeren van stuurapparaten, wat het apparaat onmisbaar maakt in elke moderne werkplaats. Naast de hiernaast beschreven batterijtesters en -laders, biedt Bosch nog andere modellen aan die eveneens geschikt zijn voor het laden en testen van EFB en AGM batterijen. Gelieve onze catalogus van batterijtesters/-laders van Bosch te raadplegen.

BOSCH: DE TOTAALOPLOSSING VOOR HET START/STOP-SYSTEEM KTS 840 KTS 870 KTS 340 FSA 500 FSA 760 FSA 740 Moderne en professionele werkplaatsapparatuur voor onderhoud en reparatie! 18 19

Diagnose & Onderhoud Procedure voor de vervanging van een start/stop-batterij 1 1 Als een batterij moet worden vervangen, dient u rekening te houden met het wagenmodel. ESI[tronic] helpt u de juiste batterij te kiezen. 2 3 2 Dankzij ESI[tronic] begeleidt de KTS van Bosch de gebruiker door alle stappen van de procedure. De nieuwe ESI[tronic] 2.0 versie beschikt bovendien over een specifieke «start/stopmodule» intuïtief en gebruiksvriendelijk is. 3 Na installatie helpt de KTS bij het invoeren van alle informatie die nodig is voor het batterijmanagementsysteem (BMS: Battery Management System): 4 er werd een nieuwe batterij geïnstalleerd; 4 technische gegevens van de geïnstalleerde nieuwe batterij (bijvoorbeeld stroomsterkte, serienummer, ). RAADGEVINGEN VAN EEN SPECIALIST Dient er systematisch een diagnosetester gebruikt te worden voor een auto met start/stop? De batterij moet niet systematisch voor alle wagenmodellen worden geconfigureerd en geprogrammeerd na vervanging. De storingscodes moeten echter worden uitgelezen, niet alleen die van het batterijmanagementsysteem (BMS), maar ook die van de andere systemen in de auto. Door het defect of de ontlading van de batterij kunnen namelijk bepaalde storingen worden gemeld (resetten van de verklikkerlampjes). Deze storingscodes kunnen eenvoudig worden gewist met de diagnosetesters van Bosch.

VERVANGING VAN DE Batterij EN DIAGNOSE VAN HET START/STOP-SYSTEEM Vervanging van de batterij Voor de vervanging van een defecte batterij dient de monteur rekening te houden met bepaalde bijzonderheden: > om de start/stop-functie te behouden, moet een EFB batterij worden vervangen door een andere EFB of een AGM batterij; > als het voertuig oorspronkelijk uitgerust was met een AGM batterij, mag alleen een andere AGM batterij geïnstalleerd worden; > de gegevens van de nieuwe batterij moeten ingevoerd worden in het batterijmanagementsysteem van de auto. Hiertoe moet een diagnoseapparaat zoals een Bosch KTS-diagnosetester gebruikt worden. Bosch, geavanceerde uitrusting voor de diagnose en het onderhoud van het start/stop-systeem 20 21

De communicatiekit Neem contact op met uw Bosch vertegenwoordiger om uw kit te ontvangen. Brochure 24 bladzijden Ref. : 1 987 FP8 035 Ellipsvormige totem Ref. : 1 987 FP8 028

Affiche 80 x 60 cm Ref. : 1 987 FP8 032 Toonbankdisplay Ref. : 1 987 FP8 030 Presentatiefolder Ref. : 1 987 FP8 034 22 23

Bosch, uw bekwame partner voor de reparatie van de start/stop-technologie Innovaties van Bosch ten dienste van de aftermarket. Aangezien steeds meer auto s uitgerust worden met de start/stop-technologie, biedt Bosch zijn klanten nu een volledige start/stop-oplossing aan. Bosch biedt daarom aangepaste onderdelen, diagnoseapparatuur en reparatie gereedschap voor deze technologie aan, evenals een specifieke opleiding om dit systeem beter te begrijpen. Bosch start/stop Solutions & Services geeft u de sleutel in handen om auto s met start/stop-technologie in uw werkplaats te ontvangen. Voor alle vragen over start/stop: Start.Stop@be.bosch.com Robert Bosch B.V. Robert Bosch B.V. Henri Genessestraat 1 1070 Brussel België www.bosch.be Hanzeweg 31 3771 NG Barneveld Nederland www.bosch.nl AA/SEW - 1 987 FP8 035-201206