Inleiding s Ochtends word je gewekt door je smartphone. Je doet een lamp aan en zet de verwarming een graadje hoger. Snel onder de douche, haar föhnen. Dan kopje thee zetten of een glas melk uit de koelkast halen. Rooster nog even checken via je tablet en op weg naar school. Allerlei apparaten en voorzieningen die ons het leven plezierig, makkelijk en comfortabel maken, gebruiken energie. De meeste mensen - ook jij waarschijnlijk - staan daar helemaal niet zo bij stil. Energie is gewoon altijd beschikbaar als je het nodig hebt. Maar hoe zit dat in de toekomst? Onze oude vertrouwde energiebronnen raken op. Spanningen in de wereldpolitiek zorgen ervoor dat de toelevering van energie uit het buitenland lang niet altijd even vanzelfsprekend en betrouwbaar is. Is er in de toekomst dan wel sprake van voldoende energiebronnen om onze comfortabele levensstandaard op deze wijze te blijven hanteren? NEE als we het huidige verbruik doorzetten, dan raken de fossiele brandstoffen langzaam op. De verbranding daarvan zorgt voor een substantiële hoeveelheid koolstofdioxide; een broeikasgas dat de klimaatsverandering ten negatieve sterk beïnvloedt. Tevens neemt de bevolkingsgroei toe, waardoor de vraag naar energie alleen maar zal toenemen. TENZIJ we overstappen op duurzame, hernieuwbare energiebronnen en leren zuiniger en slimmer met energie om te springen. Het is daarom belangrijk dat we onze samenleving duurzamer gaan inrichten: energie besparen en overstappen op meer duurzame energiebronnen. Kortom er moet een energietransitie gaan plaatsvinden; een overgang van grijze energie naar duurzame (hernieuwbare) energiebronnen. Wat kunnen jongeren - zoals jij - nu zelf bijdragen aan deze energietransitie? En dan vooral gericht op het huishouden? Ook bij jullie thuis zal steeds kritischer gekeken worden naar het energiegebruik en -verbruik. Misschien kan de verwarming een graadje lager gezet? Of iedereen een minuutje korter douchen? En zonnepanelen is dat een goede investering?
Digitale huismodule ontwikkelde een digitale huismodule, waarmee je kunt onderzoeken op welke manier(en) je energie in een huishouden kunt besparen en welke hernieuwbare energiebronnen je binnen een huishouden kunt toepassen. Door te spelen met de schuifjes, pas je het energieverbruik van een huis aan. Door goed te kijken naar de veranderingen, krijg je inzicht in het energiegebruik en -verbruik, de energiebesparing en de investeringen. Trek je eigen conclusies uit wat je ziet en ontdekt. En bepaal voor jezelf welke acties er in jouw huishouden haalbaar zijn om het energieverbruik omlaag te brengen en te kiezen voor duurzame (hernieuwbare) energiebronnen. De module maakt gebruik van cijfers gebaseerd op de werkelijke kosten en investeringen. Instructieblad Werken met de huismodule In deze les gebruik je drie documenten: - in dit instructieblad staat precies wat je moet doen. Volg gewoon de stappen op de volgende pagina s en beantwoord de vragen. - nu en dan wordt er verwezen naar het werkblad. Dit is een apart blad waarop je de antwoorden kunt invullen. - gemarkeerde woorden in de tekst kun je opzoeken in het informatieblad. Daar vind je ook een toelichting bij alle functies van het dashboard: kom je vanzelf tegen als je onderstaande stappen volgt. Stap 1: bekijk de introductievideo Bekijk de video: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031210_energie02 Deze video is een introductie op het thema Energie besparing in de huishouding. Stap 2: bekijk de online huismodule Ga naar het volgende internetadres: http://light.energietransitiemodel.nl Je komt binnen op het scherm met de titel Hoe ziet jouw energietoekomst eruit?. Voordat je begint te spelen met de schuifjes, is het heel belangrijk eerst de tekst goed door te lezen!! Alles goed doorgelezen? Klik dan onder Bouw jouw huis van de toekomst op het plaatje van het huis. Je wordt nu doorverwezen naar de huismodule van het energie Transitie Model (ETM).
Het huis dat je in het scherm ziet staan is een gemiddeld vrijstaand huis in Nederland met 3 bewoners. Het huis heeft een HR (Hoog Rendement) ketel en een gemiddeld aantal elektrische apparaten. Met de schuifjes kun je het energieverbruik omlaag brengen. Maar let op! Je kunt ook investeren in meer duurzame energie(bronnen) waardoor je bijvoorbeeld de CO2-uitstoot omlaag kunt brengen. Investeringen kosten geld. Aan investeringen doen kleven ook altijd risico s. Een investering kan namelijk ook geld kosten als je de boel niet goed doorgerekend hebt. Beste is als het te investeren bedrag in verhouding staat met de terugverdientijd (door je lagere energierekening). Stap 3: introductie huismodule Klik aan de rechterkant van het scherm op Help. Kies daarna voor Hoe de site te gebruiken. Lees de teksten bij het helpscherm aandachtig door. Klik na het lezen steeds op Next totdat je alle 5 helpschermen hebt gelezen. Kijk onderaan de site voor het dashboard; het dashboard is een overzicht met metertjes en geeft de waarden weer voor CO₂uitstoot, investeringen, energierekening, energieverbruik, inzet duurzame energie en je totaalscore. Hoe hoger je scoort, des te minder gas en elektriciteit je verbruikt. De energierekening gaat omlaag. Een hoge score vertelt ook iets over de mate waarin je duurzame energiebronnen toepast en de vermindering van de uitstoot van CO₂. Investeringen hebben een negatief effect op je score. Moet je veel investeren, dan daalt je score. Probeer dus goed doordacht en met beleid te investeren. Stap 4: aan de slag met de online huismodule Ga weer naar het internetadres: http://light.energietransitiemodel.nl en meld je aan. Voer nu onderstaande opdrachten uit. Gebruik het werkblad om daarop je antwoorden in te vullen. Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan op het werkblad van de online huismodule
Opdracht 2 Spelen met de schuifjes Door te spelen met de schuifjes ga je effecten zien in energieverbruik en kosten. Je zult zien dat alles met elkaar verband houdt. Pas je het ene aan, dan heeft dat direct gevolg voor het andere. Probeer met de schuifjes op het scherm zo goed mogelijk te achterhalen wat het effect is van elke verandering. Welke acties leveren de meeste energiebesparing (elektriciteit en/of gas) op? En met welke maatregel(en)kun je het percentage energie dat hernieuwbaar is (duurzame energie) vergroten? Vul je antwoorden in op het werkblad. Je kunt altijd de schuifjes weer terugzetten via Instellingen > Reset je scenario. Tips Het gaat erom dat je uitzoekt welke energiebesparingen juist meer of minder effect hebben. Je hoeft dus niet precies de energiebesparing in kwh (kilowatt uur) en mᵌ (kubieke meter) te weten. Wist je trouwens dat je mᵌ en kwh met elkaar kunt vergelijken. 10 kwh (elektriciteit) komt overeen met 1 mᵌ (gas). Kom je een term of begrip tegen dat je niet kent, zoek de betekenis dan op via internet of via een andere bron (bijvoorbeeld boek of docent). Opdracht 3 Bewustwording In elk huishouden worden apparaten gebruikt. Maar hoe bewust ga jij om met de apparatuur bij jou thuis? Is het altijd nodig om online te zijn? Of radio en televisie constant aan te hebben? En de verlichting? Doe je die uit als je de kamer verlaat? Welke minimale verandering in procenten is er bij de vraag naar energie nodig om het meisje op de slaapkamer achter de computer te zien verschijnen. En welk effect heeft dit op het elektriciteitsverbruik in dit huishouden? En op de kosten? Vul je antwoorden in op het werkblad. Opdracht 4 Creëer jouw energieneutrale huis In een huis wordt er energie gebruikt voor allerlei doeleinden; verlichten, verwarmen, koken, koelen, schoonmaken, gemak en vermaak. Wanneer een huis evenveel energie opwekt als dat het verbruikt, dan is er sprake van een nul-energiewoning, oftewel een energieneutraal huis. Het huis wekt zijn eigen energiebehoefte op, waardoor het geen belasting vormt op externe energiebronnen. In deze opdracht ga je proberen het energieverbruik in het huishouden dusdanig omlaag te brengen, dat het huis transformeert in een energieneutraal huis. Hoe kun je in het model zien dat het om een energieneutraal huis gaat? Ga op onderzoek uit en speel met de schuifjes. Schrijf je bevindingen op het werkblad.
Opdracht 5 Hoe zie jij de toekomst? Bekijk de vragen op je werkblad en beantwoord ze stuk voor stuk. Experimenteer daarbij met de verschillende aannames voor de energievraag van huishoudens. Wat levert volgens jou de grootste energiebesparing op? Vul je antwoorden in op het werkblad. Reset elke keer als je met een schuifje hebt gewerkt. Alle vragen bekeken en beantwoord? Ga dan kijken welke score je behaald hebt bij jouw aannames over de toekomst. Welke aannames maak jij ten aanzien van energiegebruik, -verbruik en duurzame energie? Vul de bijbehorende waarden in op het werkblad. Opdracht 6 Verzamelen en vergelijken Is volgens jou voor de gemiddelde Nederlander een energieneutraal huis haalbaar? En ziet de toekomst (qua energieverbruik) en beter uit dan de huidige situatie? Zet alle gegevens in de verzameltabel en vergelijk!