JAARGANG 9 / NUMMER 3 NOVEMBER 2014 Partners: Mede mogelijk dankzij:
VRAAG 1 Spreekwoorden Afgelopen maand was voetbaltrainer Louis van Gaal verschillende keren onbedoeld grappig, omdat hij Nederlandse gezegden leoerlijk naar het Engels vertaalde: It is again the same song en That is another cook. Bij sommige uitdrukkingen gaat dat goed, maar dat is lang niet alujd het geval. Welke uitdrukking kun je wel le/erlijk naar het Engels vertalen? a. De appel valt niet ver van de boom. b. Met de handen in het haar zioen. c. Met je neus in de boter vallen. d. Spijt hebben als haren op je hoofd.
ANTWOORD VRAAG 1 Spreekwoorden Welke uitdrukking kun je wel le/erlijk naar het Engels vertalen? a. De appel valt niet ver van de boom. De Engelse taal kent het spreekwoord The apple doesn t fall far from the tree. In het Engels hee] het precies dezelfde betekenis als in het Nederlands: kinderen lijken op hun ouders. De uitdrukking komt in veel meer talen voor, zoals het Duits ( Der Apfel fällt nicht weit vom Stamm ) en het Frans ( La pomme ne tombe jamais loin de l arbre ). hop://bit.ly/appelvalt
VRAAG 2 Valse vriend Van Gaals verspreking That is another cook is ook interessant vanwege het woordje cook. Dat betekent eigenlijk kok, maar Van Gaal dacht aan koek. Zulke woorden noemen we valse vrienden : ze lijken qua vorm op elkaar, maar hebben in verschillende talen andere betekenissen. Welke Duitse en Nederlandse woorden zijn GEEN valse vrienden? a. Angst - angst. b. Bellen - bellen. c. Doof - doof. d. Dürfen - durven.
ANTWOORD VRAAG 2 Valse vriend Welke Duitse en Nederlandse woorden zijn GEEN valse vrienden? a. Angst - angst. Duits en Nederlands lijken zo veel op elkaar dat het soms verraderlijk kan zijn. Dan verwacht je dat woorden hetzelfde betekenen, maar betekenen ze ineens heel iets anders. Zo is bellen in het Duits blaffen, doof betekent stom en dürfen is mogen of kunnen. hop://bit.ly/valsevrienden
VRAAG 3 Translate error Google Translate, de vertaaldienst van Google, is inmiddels al zo goed dat hij volgens sommige onderzoekers gebruikt zal worden in het taalonderwijs. Toch zijn sommige dingen nog lasug voor de vertaalcomputer, zoals homoniemen. Hij moet dan bepalen wanneer bank verwijst naar een zitmeubel en wanneer naar een financiële instelling. Hoe bepaalt Google Translate de juiste vertaling van een homoniem? a. Google kiest de betekenis die het vaakst voorkomt. b. Google kijkt naar de omringende woorden. c. Google kijkt welk woord het best past bij de gebruiker. d. Google ontleedt de zin en kijkt naar de funcue van het woord.
ANTWOORD VRAAG 3 Translate error Hoe bepaalt Google Translate de juiste vertaling van een homoniem? b. Google kijkt naar de omringende woorden. Google Translate vertaalt niet woord voor woord, maar per woordenreeks. In zijn grote tekstdatabase gaat hij op zoek naar dezelfde reeks. Uit de woorden die voor en na een homoniem voorkomen, blijkt meestal welke betekenis wordt bedoeld. Doordat Google deze omringende woorden meeneemt in zijn zoektocht naar de juiste vertaling, is de kans groot dat hij ook de juiste betekenis kiest. Zo n woordenreeks is meestal twee tot vijf woorden lang. Hoe langer de reeks, hoe kleiner de kans wordt dat Google een match vindt in zijn database. hop://bit.ly/googleonderwijs
VRAAG 4 Een mooi gebaar Vorige maand had de Universiteit van Amsterdam een primeur: voor de eerste keer hield een hoogleraar haar inaugurele toespraak in Nederlandse Gebarentaal (NGT). Naast haar stond een tolk die haar gebaren vertaalde naar het Nederlands. De nieuwe hoogleraar ziet het als een mooi gebaar naar de dovengemeenschap, zonder wie ze geen onderzoek zou kunnen doen. Welke uitspraak over NGT is waar? a. Je kunt niet alles zeggen in NGT. b. In NGT kun je niet fluisteren. c. NGT kent geen formeel taalgebruik. d. Vlaamse doven gebruiken geen NGT.
ANTWOORD VRAAG 4 Een mooi gebaar Welke uitspraak over NGT is waar? d. Vlaamse doven gebruiken geen NGT. De Nederlandse Gebarentaal (NGT) is een echte taal, met een eigen woordenschat en een eigen grammauca. Je kunt er dus alles in zeggen wat je ook in een gesproken taal kunt zeggen. Dat kun je heel netjes zeggen of iets minder formeel. En als je heel klein gebaart, is het net alsof je fluistert. Vlaamse doven hebben hun eigen gebarentaal: Vlaamse Gebarentaal (VGT), die duidelijk verschilt van NGT. In tegenstelling tot NGT is VGT een officieel erkende taal. In Nederland wordt nog voor deze erkenning gestreden. hop://bit.ly/gebareninzicht hop://bit.ly/gebareninfo
VRAAG 5 Android Onlangs verscheen Android Lollipop, een nieuwe versie van Google s besturingssysteem voor mobiele telefoons en tablets. Lollipop is de twaalfde versie van het systeem. De vorige versie heeoe KitKat en de vierde versie heeoe Donut. Hoe zou de volgende versie kunnen heten? a. Apple pie. b. Muffin. c. Oreo. d. Twix.
ANTWOORD VRAAG 5 Android Hoe zou de volgende versie kunnen heten? b. Muffin. Google gee] elke nieuwe versie van Android de naam van een zoete lekkernij. Elke nieuwe versie begint met de volgende leoer in het alfabet. De deruende versie begint dus met een m. Er wordt al volop gespeculeerd over de nieuwe naam. Wordt het Muffin, Milkshake, Mars of toch iets anders? hop://bit.ly/lollipop_wiki
VRAAG 6 Oh oh Den Haag Eind oktober overleed striptekenaar Marnix Rueb, de geestelijk vader van Haagse Harry. Rueb ontwikkelde een eigen spelling voor het Haags en schreef daar Ut Groen- Geile Boekie en een taalcursus over. Welke zin is in het Haagse dialect geschreven? a. EarUids tocht ik dat elkenien prate lykas by ús thú. b. Vreuger meine ich det jeder kalle geliek bie ós toes. c. Vroegâh dach ik dat iedehrein praaouh zauals bè ons thùis. d. Vruuger dòcht ik dè iederêen pròoe zoas bè ons tèù.
ANTWOORD VRAAG 6 Oh oh Den Haag Welke zin is in het Haagse dialect geschreven? c. Vroegâh dach ik dat iedehrein praaguh zauals bè ons thùis. Het Haagse dialect is meestal makkelijk te herkennen als je het hoort. Een ei klinkt bijvoorbeeld als een lange è en een r klinkt na een lange klinker als âh ( zuuâh ) en na een korte klinker als een g ( zwagt ). Dankzij Haage Harry, en later door tv- programma s als Oh Oh Cherso, groeide de belangstelling voor het Haags. Antwoord a is in het Fries, b in een van de Limburgse dialecten en d in het Tilburgs. hop://bit.ly/haagsemarnix hop://bit.ly/haagswiki
VRAAG 7 Meer Vlaams Uit een enquête onder ruim 3000 Vlaamse taalexperts blijkt dat veel Vlamingen graag meer Vlaamse woorden in de Nederlandse standaardtaal zouden zien. Zij zouden er geen bezwaar tegen hebben als in de krant autostrade zou staan in plaats van snelweg. Wat betekent het Vlaamse solden? a. Gefopt. b. Solderen. c. Uitverkoop. d. Zouden.
ANTWOORD VRAAG 7 Meer Vlaams Wat betekent het Vlaamse solden? c. Uitverkoop. Tijdens de opruimingsperiode staat op de Vlaamse etalages solden. Het is maar een van de vele Vlaamse woorden die niet in de Nederlandse standaardtaal voorkomen of die daarin een andere betekenis hebben. De onderzoekers hadden zelf niet verwacht dat 58% van de geënquêteerden geen bezwaar zou hebben tegen meer Vlaamse woorden in de krant of het journaal. hop://bit.ly/vlaamsewoorden
VRAAG 8 Woordenboek Wukchumni Onlangs verscheen een korte documentaire over Marie Wilcox, een 77- jarige vrouw die zeven jaar hee] gewerkt aan een woordenboek van het Wukchumni. Het Wukchumni is een van de 130 inheemse Amerikaanse talen die met uitsterven worden bedreigd. Wanneer is een taal uitgestorven? a. Als de laatste spreker overleden is. b. Als er geen kinderen meer zijn die de taal leren. c. Als er geen teksten of opnames van de taal bestaan. d. Als niemand de taal meer kan schrijven.
ANTWOORD VRAAG 8 Woordenboek Wukchumni Wanneer is een taal uitgestorven? a. Als de laatste spreker overleden is. Marie Wilcox is de laatste spreker van het Wukchumni. Als zij overlijdt, is de taal officieel uitgestorven. Het proces van uitsterven begint al veel eerder: als ouders hun kinderen een andere taal leren, meestal in de hoop op een betere toekomst. Op het moment dat een taal uitster], verdwijnt ook een deel van de idenuteit van een volk. Daarom proberen wetenschappers soms nog om de taal te documenteren. Wereldwijd worden er ongeveer zesduizend talen gesproken. Daarvan wordt zo n twinug procent met uitsterven bedreigd. hop://bit.ly/wukchumni hop://bit.ly/taalcanon_bedreigd