Plan van aanpak Implementatie JOGG thema DrinkWater Scoren voor Gezondheid 2013-2014 Auteur: Sietske Algera, GGD Hart voor Brabant Datum: oktober 2013
Inleiding Tilburg is sinds april 2013 een JOGG-gemeente. Er is gekozen om het JOGG thema DrinkWater onder andere te implementeren door middel van het bestaande project Scoren voor Gezondheid. Dit plan beschrijft op welke manier het thema DrinkWater geïntegreerd wordt in de verschillende onderdelen van Scoren voor Gezondheid. Scoren voor Gezondheid Scoren voor Gezondheid Tilburg is een project waarbij voetballers van Willem II kinderen, jongeren en volwassenen aanzetten tot een gezonde leefstijl. Het doel van het project is om alle deelnemers (voornamelijk kinderen in de leeftijd van 9 tot 12 jaar en hun ouders) bewust te maken en daadwerkelijk aan te zetten tot een gezonde leefstijl. Spelers van Willem II vervullen hierbij een voorbeeldrol. Het project loopt sinds 2006, en de afgelopen jaren zijn belangrijke effecten bereikt op zowel het terrein van sport en bewegen (meer sportende kinderen) als van voeding, maar ook wat betreft fitheidtoename en afname van het vetheidpercentage. In de afgelopen drie jaar namen bijna tienduizend kinderen deel aan Scoren voor Gezondheid Tilburg. Bij Scoren voor Gezondheid werkt de gemeente Tilburg samen met Willem II, GGD Hart voor Brabant, Brede School Tilburg en ROC Tilburg opleiding Sport en Bewegen. DrinkWater Uit onderzoek blijkt dat inname van veel gezoete dranken een van de oorzaken is van overgewicht en obesitas. Het stimuleren van kinderen om meer drinkwater in plaats van gezoete dranken te drinken, wordt daarom een van de speerpunten van Scoren voor Gezondheid voor het komende jaar. We sluiten hiervoor aan bij de landelijke DrinkWater aanpak van JOGG. De kernboodschap van deze aanpak is: Water drinken wordt weer gewoon. Met de aanpak DrinkWater maakt JOGG water drinken gemakkelijk en aantrekkelijk. Bestaande kranen, waterkoelers, watertappunten en waterflesjes worden zichtbaar en toegankelijk gemaakt. Water is in Nederland overal aanwezig. Op momenten dat jongeren dorst hebben, drinken ze echter vaak zoete dranken. Hiermee krijgen ze onbewust veel calorieën binnen, wat overgewicht kan veroorzaken. JOGG roept iedereen op (bestaande) activiteiten te koppelen aan het thema water. Stimuleer het drinken van water o.a. op school, op het werk, in de wijk, tijdens het sporten of in de kantine. Doelgroep: - 500 leerlingen van groep 6 - ouders van deze leerlingen - basisscholen die deelnemen aan Scoren voor Gezondheid (Hazennest, Cocon, De Triangel, Aboe el Chary, De Regenboog, De Sleutel, Antares, Wandelbos, Stelaertshoeve, De Vijfhoeven, Lochtenbergh, De Alm, Don Sarto, Hubertus, Jeanne c Arc, Zuidwester, Gesworen Hoek) De focus zal liggen op de JOGG wijk Stokhasselt, maar de DrinkWater campagne zal ook uitgerold worden op de overige scholen in Tilburg die deelnemen aan Scoren voor Gezondheid.
Plan van aanpak Scoren voor Gezondheid loopt van oktober 2013 t/m april 2014. Gedurende deze periode vinden er verschillende activiteiten plaats. Onderstaand een beschrijving hiervan in chronologische volgorde. Contractondertekening (okt 2013) Tijdens de Kinderboekenweek (2-11 oktober 2013) hebben de 500 deelnemers van Scoren voor Gezondheid een contract ondertekend in het bijzijn van een speler van Willem II. In het contract staat de afspraak dat ze gedurende het project hun best gaan doen om zo gezond mogelijk te leven, dus genoeg bewegen en gezond eten en drinken. Op het contract is een extra item opgenomen over DrinkWater. Tijdens de contractondertekening kregen de kinderen tevens de kans om spelers vragen te stellen over hun eet en drinkgewoontes, bijvoorbeeld of de spelers veel water drinken tijdens een training. Kick off JOGG en DrinkWater tijdens beginclinc (5 november) De Kick off van JOGG Tilburg en tevens van het thema DrinkWater vindt plaats tijdens de beginclinic van Scoren voor Gezondheid. Locatie is bij SV Nordea in de JOGG wijk Stokhasselt. Inhoud: - Kick off met Paul Rosenmöller Officieel moment met wethouders, inclusief overhandigen van naambordje - Watertappunt Paul Rosenmöller onthult samen met de wethouders een watertappunt en vullen daarmee de eerste bidon. - Uitreiking bidons Vervolgens rennen de kinderen naar de andere kant van sportveld waar gevulde bidons klaarstaan onder het mom van Water brengt kinderen in beweging. - Voormeting vragenlijst Een aantal vragen over huidig drinkgedrag drinkgedrag (zoete dranken en water). Na afloop van het project wordt dezelfde vragenlijst herhaald (nameting). In vorm van Ren je Rot, Petje op petje af of papieren vragenlijst. - Luchtfoto Kinderen gaan in een grote T staan met hun bidons waarvan een luchtfoto gemaakt zal worden. - Waterspelonderdelen Na een gezamenlijke warming gaan de leerlingen onder begeleiding van ouders en/of ROC studenten in groepjes langs verschillende spelonderdelen. De spellen gaan over bewegen, gezonde voeding en water drinken (Bidontrappen, Gezondheidsparcours, Eet en beweegspel, Bidonestafette, Ren je Rot quiz, etc.) - Gezonde lunch Alle leerlingen ontvangen een gezonde lunch - Bijeenkomst leerkrachten Aanwezige leerkrachten, combinatiefunctionarissen en directeuren krijgen informatie over wat JOGG en thema DrinkWater inhoudt, en wat mogelijkheden zijn voor op school. Informatie bestaat oa uit:
o Mogelijkheden voor beleid, vast watermoment instellen (ochtendpauze, tijdens de les op de schoolbankjes, na het buitenspelen, overblijven, tijdens/na de gymles, naschoolse sport) o Pauze/overblijf beleid o Gebruik bidons (meenemen naar alle activiteiten Scoren voor Gezondheid) o Bestaande kranen zichtbaar maken o Waterkoelers o Gastles Brabant Water o Lesmateriaal o Educatieve websites o Ouderbijeenkomst Pimp je waterkaraf o Schoolkrantartikelen o Extra activiteiten zoals Spandoek maken voor expositie, Waterspelletjes, Waterdans/rap maken, waterflesjes versieren, etc. Met de leerkrachten wordt afgesproken dat GGD na beginclinic afspraak maakt met elke school voor een pakket op maat. Materialen beginclinic: DrinkWater bidons (600 stuks), spandoeken, truien. Zijn al geregeld via JOGG. Gastlessen (nov-feb): Alle klassen krijgen een gastles van de GGD over gezonde voeding en drinken. Hierbij zal extra aandacht besteed worden aan het drinken van water (hoeveel suiker zit er in cola, energiedrankjes, wat heb je nodig, waarom water, etc.) Bij de gastles is ook een speler van Willem II aanwezig welke door de GGD-medewerker geïnterviewd zal worden over zijn eet en drinkgedrag, waarom is het voor sporters juist belangrijk om hierop te letten. De speler krijgt van tevoren instructies om vooral het drinken van water te promoten. Supermarktspeurtochten (nov-feb): De leerlingen voeren in groepjes, onder begeleiding van ouders en ROC studenten een supermarktspeurtocht uit in een naburige supermarkt. Doel is kinderen bewust maken van voeding, leren om de gezonde keuzes te maken, invloed van reclame, praktische vaardigheden zoals wegen van groente fruit, etiketten lezen, producten vergelijken. In het kader van Drinkwater bevat de supermarktspeurtocht extra vragen over drinken (energiedrankjes, light, zero, water). Gezonde lunch (nov-feb): Tijdens de supermarktspeurtocht doen leerlingen gelijk inkopen voor een gezonde lunch, welke ze na afloop nuttigen in de klas. Tijdens deze lunch worden de leerlingen gestimuleerd om hun lunch samen te stellen volgens de schijf van 5. Bij de lunch drinken ze water (uit eigen bidon) of thee. Implementatie DrinkWater beleid scholen (nov-april) Naar aanleiding van de informatie die de leerkrachten tijdens de beginclinic hebben ontvangen benadert de GGD de scholen met het aanbod van ondersteuning bij implementatie van het DrinkWater beleid. Als scholen daadwerkelijk het beleid implementeren ontvangen zij ter ondersteuning extra bidons, of tapi s/stickers welke naar eigen inzicht in de school geplaatst kunnen worden. Lesmateriaal: (nov-april) Tijdens de beginclinic ontvangen de scholen tips voor lesmateriaal. Hier kunnen de scholen zelf mee aan de slag. Materialen zijn gratis te downloaden of worden geleverd door GGD. Extra gastles Brabant Water (nov-april) Brabant Water geeft interactieve gastlessen aan leerlingen in het basisonderwijs (groep 7 en 8) in Noord-Brabant. School kan deze (gratis) les zelf aanvragen via Brabant Water.
Ouderkamerbijeenkomsten Pimp mijn waterkaraf (nov-april) Ouders geven kinderen vaak onbewust zoete drankjes mee naar school, of thuis. Doel van deze workshop is ouders op een leuke manier meegeven dat: - Je met water je je kind het beste geeft, je bent een goede moeder als je water geeft. - Water uit de kraan is schoon en veilig. Dit kan je in Nederland gewoon uit de kraan drinken. - Server minimaal 2 bekers water per dag. Kies het liefst een vast moment om water te laten drinken. Bovenstaande boodschappen zullen verwerkt worden in een korte voorlichting van de GGD. Tevens zal een voedingspecialiste van Willem II aansluiten die vertelt wat topsporters van Willem II eten en drinken, en waarom dit zo belangrijk is. Zij zal ook inzoomen op energiedrankjes, sportdrankjes en het belang van water drinken. Na deze voorlichting gaan de ouders aan de slag me het versieren van waterkaraffen. Voor deze workshop wordt gebruik gemaakt van het draaiboek Versier je waterkaraf van Lekker Fit Rotterdam. Na afloop krijgen ouders folders mee over gezonde voeding, bewegen, en de factsheet DrinkWater (zie communicatie). Kosten: 7 euro per persoon. Vanuit JOGG budget? Urban Sports (nov-april) Wekelijks worden in de middagpauze leuke sportactiviteiten georganiseerd door leerlingen van ROC Sport en bewegen BOS. De leerlingen die overblijven op school kunnen deelnemen aan verschillende spellen. Doel is uiteraard het stimuleren van bewegen onder kinderen en ze bewust te maken hoe leuk sporten kan zijn. Een onderdeel van de activiteiten is de Scholen Challenge. Elke school legt een Scoren voor Gezondheid parcours af en de punten worden uiteindelijk opgeteld. Voor de winnende school is een leuke prijs beschikbaar. Een aantal van spellen/onderdelen van het Scoren voor Gezondheid-parcours zal dit jaar in het thema van DrinkWater staan. Schoolschaatsen (dec-jan) Schoolschaatsen, op bevroren water. Schoolschaatsen is een vervangende gymles voor basisschoolleerlingen van groep 5, 6 en 7. De instructeurs van IJsclub Tilburg verzorgen deze lessen. Willem II Loopspelen (feb-maart) Het Willem II Loopspel staat in het teken van bewegen, samen met een speler van Willem II. De leerlingen voeren verschillende spellen uit. Tijdens de Loopspelen wordt ook een wedstrijdelement toegevoegd, leerlingen die het wedstrijdspel winnen ontvangen een certificaat wat recht geeft op deelname aan het finalespel gedurende de wedstrijd Willem II FC Dordrecht op 4 april. Uiteraard zal ook tijdens de Willem II Loopspelen aandacht besteed worden aan DrinkWater door elementen met water toe te voegen. Side event rondom wedstrijd Willem II-FC Dordrecht (4 april) Alle deelnemende kinderen + ouders krijgen een gratis toegangskaart voor de wedstrijd. Het Side event vind voorafgaand en in de rust van de wedstrijd plaats, en bestaat uit de volgende onderdelen: - Spelactiviteiten Voorafgaand aan de wedstrijd hebben de kinderen en ouders de mogelijkheid om verschillende spellen uit te voeren. Er is een gedeelte voor alleen de kinderen, maar er is ook een gedeelte waar kinderen en ouders samen aan de slag kunnen. - Gezondheidsmarkt Tijdens de spelactiviteiten vindt er een Gezondheidsmarkt plaats door de verschillende partners van Scoren voor Gezondheid/JOGG. Hier kunnen ouders en kinderen informatie vinden over gezondheid, en dit jaar uiteraard extra informatie in het kader van DrinkWater.
- Fitfoodfun-factor bus De FitFoodFun-factor bus is een activiteit van Lidl, de Hartstichting en het Voedingscentrum. In de bus kunnen leerlingen in de kookstudio leuke, lekkere én gezonde traktaties maken. Tijdens het spelen van de sportieve quiz is er bovendien volop aandacht voor bewegen. Er zal gevraagd worden of er dit jaar ook extra aandacht besteed kan worden aan DrinkWater. Tijdens het Side-event kunnen de leerlingen een bezoek brengen aan deze bus. - Expositie Alle deelnemende scholen hebben op school een spandoek gemaakt dat gerelateerd is aan DrinkWater. Deze spandoeken zullen tijdens het Side event getoond en beoordeeld worden. De klas die het mooist spandoek heeft gemaakt wint een training bij Willem II. - Finalespel De winnaars van de Willem II Loopspelen mogen in de rust van de wedstrijd Willem II FC Dordrecht het finalespel spelen. - Extra activiteit DrinkWater Er wordt gekeken of het mogelijk is dat de leerlingen in de rust of na afloop een extra activiteit in het kader van DrinkWater uit kunnen voeren. Bijvoorbeeld een waterdans of waterrap. Eindclinic (15 april) Afsluiting van Scoren voor Gezondheid. De eindclinic bestaat oa uit: - Waterspelonderdelen Na een gezamenlijke warming gaan de leerlingen onder begeleiding van ouders en/of ROC studenten in groepjes langs verschillende spelonderdelen. De spellen gaan over bewegen, gezonde voeding en water drinken (Bidontrappen Gezondheidsparcours Eet en beweegspel, Bidonestafette, Ren je Rot quiz, etc.) - Nameting vragenlijst Een aantal vragen over huidig drinkgedrag (zoete dranken en water). In vorm van Ren je Rot, Petje op petje af of papieren vragenlijst. Deze vragenlijst wordt vergeleken met de voormeting, en we hopen te zien dat de kinderen meer water zijn gaan drinken! Communicatie Nieuwsbrieven Scoren voor Gezondheid Minstens 3 nieuwsbrieven van Scoren voor Gezondheid worden verspreid naar scholen, kinderen en ouders. De nieuwsbrieven zullen naast voortgang en ervaringen van Scoren voor Gezondheid ook informatieve teksten en tips over DrinkWater bevatten voor ouders, en rebussen/puzzels over DrinkWater voor de kinderen. Website Willem II Op de website van Willem II zullen regelmatig persberichten verschijnen tav Scoren voor Gezondheid en DrinkWater. Schoolkrantartikelen Teksten mbt DrinkWater worden door GGD aangeleverd. Scholen kunnen deze teksten zelf plaatsen in nieuwsbrieven, schoolkrant of website. Factsheet voor ouders
Voor ouders wordt een factsheet ontwikkeld, waarin aandacht wordt gevraagd voor het drinken van water, met daarin onder andere tips, spelletjes en smaaktestjes om thuis te doen. De factsheet wordt verspreid onder de ouders tijdens de ouderkamerbijeenkomsten. Voor de factsheet wordt, gebruik gemaakt van de reeds ontwikkelde materialen in Rotterdam en Dordrecht.