B ULLETIN VAN HET B EROEPSINSTITUUT VAN ERKENDE B OEKHOUDERS EN F ISCALISTEN FLASH Nieuw huishoudelijk reglement Op 6 september 2002 keurde de Nationale Raad van het BIBF het nieuwe huishoudelijke reglement van het Instituut goed. Dit gebeurde na verwerking van de opmerkingen van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen, geformuleerd in haar advies van 27 mei 2002. De voogdijminister van het BIBF, de Heer Rik Daems, bevoegd voor Middenstand, keurde dit reglement van inwendige orde goed op 8 november 2002 overeenkomstig artikel 7 1bis van de Kaderwet van 1 maart 1976. Afgiftekantoor Brussel X Tweewekelijks U kan de nieuwe versie van het huishoudelijk reglement consulteren via onze website www.bibf.be. BTW - Verkoop van auto door belastingplichtige : maatstaf van heffing en eventuele regularisaties 1. Situering van het probleem Welke gevolgen heeft de wederverkoop van een auto op het vlak van de BTW wanneer de belastingplichtige die onderworpen is aan de BTW en recht op aftrek heeft, het als bedrijfsmiddel heeft aangekocht? Moet er een onderscheid worden gemaakt naargelang die investering oorspronkelijk geheel of gedeeltelijk voor het privé- en/of voor het bedrijfspatrimonium bestemd was? Speelt het een rol of de verkoper een natuurlijke persoon of een rechtspersoon is? Hoeveel bedraagt de aftrekbare BTW bij aankoop? Hoeveel BTW moet er worden betaald bij de wederverkoop, na gebruik van het voertuig? Moeten er eventueel regularisaties worden verricht? Hoe moet dit correct worden verwerkt in de periodieke BTW-aangifte? Op al deze vragen krijgt u een antwoord. 2. Wederverkoop na gebruik als bedrijfsmiddel 2.1. Inleiding Eenvoudigheidshalve gaan wij er van uit dat de koper steeds een bedrag van 10 000 EUR heeft betaald. I N H O U D Flash 1 BTW - Verkoop van auto door belastingplichtige : maatstaf van heffing en eventuele regularisaties 1 Bestuur en dagelijks bestuur in een naamloze vennootschap 5 VIZO erkent geen bedrijfsadviseurs meer 8 1 P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2
Het speelt hier geen rol of de BTW geheel of gedeeltelijk verschuldigd is, hij wordt geacht altijd deel uit te maken van deze prijs. Het gaat hier dus om een bedrag inclusief BTW. Bovendien wordt het BTW-tarief geacht onveranderlijk 21 % te bedragen. We laten hier alle redenen tot vrijstelling of toepassing van het tarief van 6 % voor mindervaliden buiten beschouwing. 2.2. Eerste situatie Natuurlijke persoon Voertuig volledig bestemd voor het bedrijfspatrimonium vanaf de aankoop Maximum aftrekbaarheid van 50 % bij de aankoop Bij de wederverkoop moet er 21 % BTW worden betaald op de totaliteit van de maatstaf van heffing. De verrichting wordt als volgt vermeld in de periodieke aangifte : in het rooster 03 voor 10 000,00 EUR x 100/121, hetzij 8 264,46 in het rooster 54 voor 10 000,00 EUR x 21/121, hetzij 1 735,54 10 000,00 Het feit dat de belastingplichtige niet meer dan de helft van de BTW, geheven bij de aankoop, heeft mogen aftrekken hoewel hij deze volledig voor zijn bedrijfspatrimonium heeft bestemd, oefent geen weerslag uit op de taxatie bij de wederverkoop. Dat zou ook het geval zijn wanneer de belastingplichtige dat voertuig bij een particulier had gekocht, dus zonder BTW, met als gevolg dat hij geen belasting in aftrek had kunnen brengen. Ook voor een aankoop onder de regeling van belastingheffing over de winstmarge zou dat het geval geweest zijn, hoewel er geen BTW mag worden afgetrokken voor de aankopen onder dat stelsel. Voor de toepassing van de BTW moet men er immers van uitgaan dat de belastingplichtige deze hoedanigheid voor de totaliteit van deze verkoop van het bedrijfsmiddel bezit. Dat heeft te maken met het feit dat hij deze investering volledig had bestemd voor zijn bedrijfspatrimonium van belastingplichtige die onderworpen is aan de BTW met recht op aftrek. Enkel om die reden is de BTW verschuldigd op de totaliteit van de verkregen verkoopprijs. Er kan of moet achteraf geen regularisatie worden verricht. Sommigen stellen toch voor om 50 % van de BTW te regulariseren in het rooster 62 van de periodieke aangifte wanneer de niet-aftrekbaarheid van de belasting op de aankoop dat percentage bereikt. Deze handelwijze is volkomen onjuist. Want dan zou men enerzijds de totale BTW aan de koper aanrekenen en hem deze belasting volledig doen betalen aan de verkoper terwijl deze de helft ervan zou kunnen recupereren door dit bedrag in te schrijven in het rooster 62 van de periodieke aangifte. 2.3. Tweede situatie Natuurlijke persoon Bestemming voor het bedrijfspatrimonium ten belope van 30 % vanaf de aankoop Recht op aftrek beperkt tot 30 % In deze omstandigheden moet men er van uitgaan dat de belastingplichtige die hoedanigheid bezit voor 30 % van de verkoopprijs (inclusief BTW in onze hypothese). De verschuldigde BTW wordt als volgt berekend en betaald via de periodieke aangifte : 10 000,00 EUR x 30 % x 100/121, hetzij 2 479,34 in het rooster 03 10 000,00 EUR x 30 % x 21/121, hetzij 520,66 in het rooster 54 3 000,00 inclusief BTW 21% 7 000,00 zonder BTW 10 000,00 (prijs betaald door de koper) Er kan geen regularisatie worden gevraagd in het rooster 62. De maatstaf van heffing werd beperkt tot 30 %, gedeelte dat bestemd is voor het bedrijfspatrimonium. 2.4. Derde situatie Rechtspersoon Alleen bedrijfspatrimonium Beperking van de aftrek tot de helft bij de aankoop Voor een rechtspersoon bestaat er geen privé-patrimonium. Het enige patrimonium waarvoor hij zijn bedrijfsmiddelen kan bestemmen, is dat van zijn economische activiteit. 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2 2 P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F
Voor een rechtspersoon die onderworpen is aan de BTW met recht op aftrek, moet het totale bedrag van de verkoopprijs worden belast. Het feit dat er geen belasting mocht worden afgetrokken bij de aankoop (aankoop bij een particulier of stelsel van de marge) of dat de aftrek beperkt blijft tot de helft (in de meeste gevallen), oefent geen weerslag uit op de taxatie van de totale verkoopprijs. De niet-aftrekbare BTW op de aanvankelijke aankoop mag niet worden verrekend in het rooster 62 van de periodieke aangifte. 2.5. Gunstige herziening - Gemengde belastingplichtigen onderworpen aan de aftrek volgens het algemeen verhoudingsgetal We mogen hier de herziening van de aftrekken, ingevoerd door artikel 10, 3 van het K.B. nr. 3, zeker niet uit het oog verliezen. Dit artikel voorziet in een herziening ten voordele van de belastingplichtige wanneer een bedrijfsmiddel het voorwerp vormt van een levering en in de mate waarin de aftrek van de belasting geheven bij de aankoop van dat goed een beperking heeft ondergaan andere dan die welke voortvloeit uit de aftrekbaarheidsgrens van 50 % die voor de autovoertuigen geldt. Deze gunstige herziening geldt voor de natuurlijke of rechtspersonen die de bedrijfsmiddelen volledig bestemd hebben voor beroepsgebruik, maar voor wie de aftrekbaarheid van de «professionele» BTW, geheven bij de aankoop, werd beperkt (om een andere reden dan de toepassing van de 50 %-grens voor de autovoertuigen, b.v. de aftrek volgens het algemene verhoudingsgetal). Het bedrag van de belasting die mag worden afgetrokken ingevolge deze gunstige herziening is beperkt tot het bedrag dat als volgt wordt verkregen : maatstaf van heffing bij de wederverkoop x het tarief op het tijdstip van de aanvankelijke aankoop (laatste lid van artikel 10 van het K.B. nr. 3). Deze gunstige herziening berust inzonderheid op twee grondslagen : de periode waarin de aftrekken betreffende het bedrijfsmiddel vatbaar zijn voor herziening, is niet verstreken (vijfjaarlijkse herziening voor autovoertuigen); de aftrekbeperking spruit niet voort uit de toepassing van artikel 45, 2 van het W.BTW; met andere woorden, ze is vreemd aan de toepassing van de 50 %- grens inzake autovoertuigen. Deze laatste voorwaarde geldt voor de gemengde belastingplichtigen die aan de aftrek volgens het algemeen verhoudingsgetal onderworpen zijn. Voor deze personen leidt de bestemming voor het beroepsgebruik, in toepassing van het algemeen verhoudingsgetal, tot een verhoogde niet-aftrekbaarheid in vergelijking met de «volledige» belastingplichtige. Veronderstel even dat de aftrek volgens het algemeen verhoudingsgetal 70 % bedraagt. De BTW op de aanvankelijke aankoop kon slechts als volgt worden afgetrokken : eerste beperking tot de helft (eerste saldo dat slechts 50 % aftrekbare BTW oplevert); tweede beperking ingevolge de toepassing van het verhoudingsgetal van 70 % op de 50 % voortvloeiend uit de eerste beperking (effectieve aftrek van 35 %). Voorbeeld van een gunstige herziening De BTW geheven bij de oorspronkelijke aankoop in 2000 bedraagt 1 000,00 EUR (maatstaf van heffing 4 761,90 EUR, exclusief BTW). De aftrekbare BTW stemt overeen met 1 000,00 EUR x 1/2 x 70 %, hetzij 350,00 EUR (35 % van de totale BTW). In het geval van een wederverkoop binnen de vijf jaar, veronderstel in 2002, voor 2 500,00 EUR, plus BTW, zou de belastingplichtige een gunstige herziening kunnen vragen ten belope van : Niet-aftrekbare BTW van 15 % (verhoudingsgetal van 70 % op 50 % = 35 % vergeleken met de 50 % aftrekbaarheid per volledige belastingplichtige), hetzij 150,00 EUR; Vijfjaarlijkse niet verstreken herziening voor 3 jaar (2002, 2003 en 2004), hetzij 3/5; Gunstige herziening van 150,00 EUR x 3/5, hetzij 90,00 EUR; Bepaling van de grens van deze herziening, 2 500,00 EUR (wederverkoopprijs, exclusief BTW, in 2002) x 21 % (tarief op het tijdstip van de aankoop in 2000), hetzij 525,00 EUR (niet toepasbaar vermits hoger dan 90,00 EUR). Discussiepunt De toepassing van het percentage voor de aftrek volgens het algemeen verhoudingsgetal (70 %) op de helft van de totale BTW, ingevolge de toepassing van artikel 45, 2 van het Wetboek wordt momenteel onderzocht door het Hof van Cassatie. P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F 3 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2
We houden u op de hoogte van haar beslissing. Zonder op de zaken te willen vooruitlopen, dient het voorbeeld dat wij zonet aangehaald hebben om de gunstige herziening voor de belastingplichtige nog eens extra in de verf te zetten. Uiteraard geldt zij voor alle investeringen met beperkte aftrek uit hoofde van een gemengde belastingplicht (nieuwe gebouwen die onder dit stelsel worden verder verkocht, kantoormateriaal, meubilair, enz.) en niet uitsluitend voor de autovoertuigen die onder de 50 %-aftrekbeperking vallen. 2.6. Periodieke BTW-aangifte niet voor privéverrichtingen Normaal gezien komen verrichtingen die voor privédoeleinden worden verwezenlijkt (waaronder de bestemming voor het privé-patrimonium) niet voor in de BTW-aangifte. De verrichtingen die zowel privé als professioneel zijn, vormen hier één van de uitzonderingen voor zover zij het voorwerp uitmaken van een uitstel van betaling (invoer, onroerende prestaties, intracommunautaire verwervingen, enz.) voor de totaliteit van de maatstaf van heffing en waarbij de betaling van de volledige BTW via de periodieke aangifte zou moeten worden verzekerd. Uiteraard zou de BTW-aftrek enkel voor het beroepsgedeelte dat recht op aftrek geeft, kunnen worden aangevraagd. Merken wij hierbij op dat boekhoudprogramma s de belastingen die via de volgende roosters worden vereffend, automatisch als aftrekbare BTW (rooster 59) verrekenen : 55 (BTW op intracommunautaire verwervingen); 56 (BTW verschuldigd door de medecontractant); 57 (BTW verschuldigd op invoer mits machtiging). Dat is een zware vergissing. Ze moet worden verbeterd door de niet-aftrekbare BTW in het rooster 61 op te nemen. Wat betreft de aankoop van een bedrijfsmiddel dat gedeeltelijk wordt bestemd voor het bedrijfspatrimonium, voegen wij er nog aan toe dat het rooster 83 het percentage van de professionele bestemming moet vermelden, vermeerderd met de niet-aftrekbare BTW op het beroepsgedeelte. Voorbeelden Een voertuig wordt voor 80 % bestemd voor het professioneel patrimonium van een natuurlijke persoon. Het bedrag exclusief BTW is gelijk aan 20 000,00 EUR en de BTW aan 4 200,00 EUR. 20 000,00 EUR x 80 %, hetzij 16 000,00 4 200,00 EUR x 30 % (niet-aftrekbare professionele BTW) 1 260,00 17 260,00 Voor een rechtspersoon die zijn bedrijfsmiddelen sowieso volledig voor zijn patrimonium bestemt, bestaat het rooster 83 uit : de totale maatstaf van heffing 20 000,00 4 200,00 EUR x 50 % niet-aftrekbaar 2 100,00 22 100,00 3. Regularisatie Niet verschuldigde betaling Indien bij de wederverkoop van een bedrijfsmiddel een te hoge belastbare grondslag in acht genomen werd, werd in deze situatie onvermijdelijk ook teveel BTW betaald. Dat zou dus betekenen dat de verkoper teveel BTW aan zijn klant heeft aangerekend. De klant kan deze niet-verschuldigde BTW recupereren. Vooraleer hij deze teruggaaf vordert, moet hij evenwel rekening houden met onderstaande gevolgen. Onterecht betaalde BTW kan teruggevorderd worden door de belastingplichtige die bewijst dat hij daadwerkelijk teveel BTW aan de Staat heeft betaald. De teruggaaf van de teveel betaalde BTW gebeurt derhalve in het voordeel van de verkoper, de BTWbelastingplichtige, maar nooit aan zijn klant. Vooraleer deze verkoper de teruggaaf in zijn hoofde opvraagt, moet hij : een creditnota opmaken; en bewijzen dat hij daadwerkelijk het teveel geïnde aan zijn klant zal terugbetalen. Als de klant zelf BTW-belastinplichtige is, zou hij, op zijn beurt, ook zijn aftrekken moeten herzien vermits hij op dat ogenblik te veel BTW zal hebben afgetrokken. Daarom zal de verkoper in die omstandigheden meestal niet het initiatief nemen voor deze regularisaties. Hij heeft daar trouwens geen enkel belang bij (de te veel ontvangen BTW daadwerkelijk aan zijn klant teruggeven om het te veel betaalde achteraf van de Staat te moeten terugvorderen). Deze teruggaven zijn dan ook nog eens onderworpen aan heel strenge administratieve formaliteiten terwijl het bedrag vaak niet eens de moeite loont. 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2 4 P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F
Bestuur en dagelijks bestuur in een naamloze vennootschap De naamloze vennootschap wordt bestuurd door natuurlijke of rechtspersonen, al dan niet bezoldigd (art. 517 W. Venn.). Deze personen worden bestuurders genoemd. Raad van bestuur De raad van bestuur is samengesteld uit bestuurders van de vennootschap. Overeenkomstig artikel 518, eerste lid, moet de raad van bestuur ten minste drie bestuurders tellen. Dit betekent dus dat de naamloze vennootschap niet langer kan werken indien het aantal bestuurders op minder dan drie terugvalt. Wanneer een plaats van bestuurder openvalt, hebben de overblijvende bestuurders het recht om voorlopig in de vacature te voorzien, indien de statuten niet anders bepalen. In dat geval zal de algemene vergadering in haar eerstvolgende bijeenkomst de definitieve benoeming doen. In geval van voortijdige vacature doet de nieuw benoemde bestuurder de tijd uit van degene die hij vervangt (art. 519 W. Venn.). Met betrekking tot de regel dat er ten minste drie bestuurders moeten zijn, wordt in een uitzondering voorzien door artikel 518, tweede lid, waarin het volgende gestipuleerd wordt : «Wanneer de vennootschap evenwel is opgericht door twee personen of wanneer op een algemene vergadering van aandeelhouders is vastgesteld dat de vennootschap niet meer dan twee aandeelhouders heeft, mag de raad van bestuur uit slechts twee leden bestaan tot de dag van de gewone algemene vergadering die volgt op de vaststelling, door alle middelen, dat er meer dan twee aandeelhouders zijn». Benoeming van de bestuurders Bij de oprichting van de vennootschap worden de bestuurders gewoonlijk benoemd bij de authentieke akte. Bij ontstentenis door een afzonderlijke akte die onmiddellijk na het uittreksel van de statuten gepubliceerd wordt. De benoeming van de latere bestuurders gebeurt door de algemene vergadering, bij onderhandse akte, opgemaakt op vast zegel en neer te leggen ter griffie van de rechtbank van aanleg voor bekendmaking in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad. Aanstellen van een vaste vertegenwoordiger Als een rechtspersoon wordt benoemd tot bestuurder, moet deze rechtspersoon onder zijn vennoten, zaakvoerders, bestuurders of werknemers een vaste vertegenwoordiger aanduiden die wordt belast met de uitvoering van de bestuursopdracht (Wet Corporate Governance, B.S., 22 augustus 2002 - zie ook Pacioli nr. 127 van 30 september 2002). De vaste vertegenwoordiger is burgerrechtelijk aansprakelijk en strafrechtelijk verantwoordelijk alsof hij zelf de betrokken opdracht in eigen naam en voor eigen rekening zou volbrengen, onverminderd de hoofdelijke aansprakelijkheid van de rechtspersoon die hij vertegenwoordigt. De benoeming en de beëindiging van de opdracht van de vaste vertegenwoordiger moeten bekendgemaakt worden in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad. Duur van het mandaat van bestuurder In artikel 518, 3 wordt gestipuleerd dat de duur van hun opdracht zes jaren niet te boven mag gaan en dat zij te allen tijde door de algemene vergadering ontslagen kunnen worden. Behoudens andersluidende bepalingen in de statuten zijn ze herkiesbaar. Met deze bepaling wil men de vennootschap de kans geven te profiteren van de ervaring die zij in het bestuur hebben verworven. De algemene vergadering kan de bestuurders bij gewone meerderheid ontslaan. Zij hoeft deze beslissing niet te rechtvaardigen. Zij mag, indien zij daar zin in heeft, zowel één bestuurder als de hele raad van bestuur ontslaan. Net zoals de algemene vergadering een bestuurder mag ontslaan, mag een bestuurder zelf ontslag indienen. Voorwaarde is evenwel dat de indiening van zijn ontslag niet ongelegen komt. Zowel de benoemingen als de ontslagen moeten worden gepubliceerd in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad. Men mag een bestuurder niet verwarren met een directeur die door middel van een arbeidsovereenkomst in dienst werd genomen. Als het slecht gaat, mag een directeur worden ontslagen, maar dan wel mits uitbetaling van een ontslagvergoeding. Een bestuurder-directeur mag zonder vergoeding als bestuurder worden ontslagen, maar hij blijft dan wel directeur. Wordt hij vervolgens ook als directeur ontslagen, dan zijn de gewone regels van het arbeidsrecht van toepassing. Directiecomité De statuten van NV s kunnen sinds de Wet Corporate Governance de raad van bestuur toestaan zijn bestuursbevoegdheden, met uitzondering van het algemeen P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F 5 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2
beleid en alle handelingen die op grond van andere wetsbepalingen aan de raad van bestuur zijn voorbehouden, over te dragen aan een directiecomité. Het directiecomité bestaat uit meerdere personen die al dan niet bestuurder zijn. De organisatie, werking en de regels inzake de aanstelling, het ontslag en de vergoeding van de leden worden, behoudens uitdrukkelijke statutaire regeling, door de raad van bestuur vastgelegd. De bespreking van de Wet Corporate Governance werd gepubliceerd in Pacioli nr. 127 (30 september 2002). Bezoldiging van de bestuurders Het mandaat van bestuurder is bezoldigd of kosteloos. De statuten moeten de wil uitdrukken van de vennoten met betrekking tot de bezoldiging van de vennoten. Die bezoldiging kan vast (emolumenten) of variabel zijn (tantièmes, berekend in de verdeling van de winst). Vaak is er een combinatie van beide bezoldigingsvormen. De bestuurders ontvangen dan zowel emolumenten als tantièmes. Bevoegdheden en werking van de raad van bestuur Overeenkomstig artikel 522 is de raad van bestuur bevoegd om alle handelingen te verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de vennootschap, behoudens die waarvoor volgens de wet alleen de algemene vergadering bevoegd is. De bevoegdheden van de raad van bestuur kunnen door de statuten worden beperkt. Zodanige beperking kan, evenmin als de eventuele verdeling van de taken door de bestuurders overeengekomen, aan derden worden tegengeworpen, ook al is die beperking of verdeling openbaar gemaakt. De raad van bestuur vertegenwoordigt de vennootschap jegens derden en in rechte als eiser of als verweerder. De statuten kunnen echter aan een of meer bestuurders bevoegdheid verlenen om alleen of gezamenlijk de vennootschap te vertegenwoordigen. Zodanige bepaling kan aan derden worden tegengeworpen. De statuten kunnen aan deze bevoegdheid beperkingen aanbrengen, maar deze beperkingen kunnen, evenmin als de eventuele verdeling van de taken door de bestuurders overeengekomen, niet aan derden worden tegengeworpen, ook al is die beperking of verdeling openbaar gemaakt. Tegenstrijdigheid van belangen Het kan gebeuren dat het belang van de vennootschap en het persoonlijk belang van één van de bestuurders tegengesteld of strijdig zijn. Dergelijke situaties moeten in de mate van het mogelijke worden vermeden en de vennootschap moet zich kunnen beschermen tegen de negatieve gevolgen die dergelijke tegenstrijdige belangen of belangenconflicten voor haar kunnen teweegbrengen. Daartoe stipuleert artikel 523 dat, indien een bestuurder, rechtstreeks of onrechtstreeks, een belang van vermogensrechtelijke aard heeft dat strijdig is met een beslissing of een verrichting die tot de bevoegdheid behoort van de raad van bestuur, hij dit moet meedelen aan de andere bestuurders vóór de raad van bestuur een besluit neemt. Zijn verklaring, alsook de rechtvaardigingsgronden betreffende voornoemd strijdig belang moeten worden opgenomen in de notulen van de raad van bestuur die de beslissing moet nemen. Ingeval de vennootschap één of meer commissarissen heeft benoemd, moet de betrokken bestuurder tevens die commissarissen van het strijdig belang op de hoogte brengen. Met het oog op de publicatie ervan in het jaarverslag, of bij gebreke daarvan in een stuk dat gelijktijdig met de jaarrekening moet worden neergelegd, omschrijft de raad van bestuur in de notulen de aard van de beslissing of verrichting met betrekking tot het strijdig belang en verantwoordt het genomen besluit. Ook de vermogensrechtelijke gevolgen ervan voor de vennootschap moeten in de notulen worden vermeld. In het verslag moeten de voornoemde notulen in hun geheel worden opgenomen. Het verslag dat de commissarissen naar aanleiding van de jaarrekening opstellen, moet een afzonderlijke omschrijving bevatten van de vermogensrechtelijke gevolgen voor de vennootschap van de besluiten van de raad van bestuur, ten aanzien waarvan een strijdig belang bestaat. Bij de vennootschappen die een publiek beroep op het spaarwezen doen of gedaan hebben, mag de bestuurder, met een belang dat strijdig is met dat van de vennootschap, niet deelnemen aan de beraadslagingen van de raad van bestuur over deze beslissingen of verrichtingen, noch aan de stemming in dat verband. De vennootschap kan de nietigheid vorderen van beslissingen of verrichtingen die hebben plaatsgevonden met overtreding van de bovengenoemde regels, indien de wederpartij bij die beslissingen of verrichtingen van die overtreding op de hoogte was of had moeten zijn. De aansprakelijkheid van de dagelijks bestuurder wordt overeenkomstig de algemene regels van het mandaat bepaald. Indien de dagelijks bestuurder onder de bestuurders gekozen wordt, draagt hij de titel van gedelegeerd bestuurder of van bestuurder-zaakvoerder. Laten de statuten dit toe, dan kan de dagelijks bestuurder worden benoemd onder personen die vreemd zijn aan de raad van bestuur, bijvoorbeeld onder de kaderleden. De akten met betrekking tot de benoeming of de beëindiging van de functies van de dagelijks bestuurders moeten in expeditie of in originele vorm ter griffie van de rechtbank 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2 6 P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F
van koophandel worden neergelegd en bekendgemaakt in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad. Beslissingen van de raad van bestuur De beslissingen van de raad van bestuur worden bij gewone meerderheid genomen. Kan bij staking van stemming geen beslissing worden genomen, dan is de stem van de voorzitter doorslaggevend. In uitzonderlijke gevallen en in het belang van de vennootschap kunnen de besluiten van de raad van bestuur, ingeval de statuten dat toestaan, worden genomen bij eenparig schriftelijk akkoord van de bestuurders. Deze procedure kan echter niet worden gevolgd voor : de vaststelling van de jaarrekening; de aanwending van het toegestane kapitaal; enig ander geval dat door de statuten is uitgesloten. Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur van de vennootschap, alsook de vertegenwoordiging van de vennootschap wat dat bestuur aangaat, mogen worden opgedragen aan een of meer personen, al dan niet aandeelhouders, die alleen of gezamenlijk optreden. Hun benoeming, ontslag en bevoegdheid worden geregeld bij de statuten. Beperkingen van hun vertegenwoordigingsbevoegdheid ten aanzien van het dagelijks bestuur kunnen aan derden echter niet worden tegengeworpen, zelfs indien ze openbaar zijn gemaakt. De bepaling dat het dagelijks bestuur wordt opgedragen aan één of meer personen die alleen of gezamenlijk optreden, kan vanaf de dag van de bekendmaking ervan aan derden worden tegengeworpen (art. 525 W. Venn.). Artikel 530 stipuleert dat de bestuurders persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schade geleden door de vennootschap of door derden ten gevolge van beslissingen of verrichtingen op grond van de tegenstrijdigheid van belangen, indien die beslissing of verrichting aan hen of aan één van hen een onrechtmatig financieel voordeel heeft bezorgd ten nadele van de vennootschap. Overschrijding van het doel De vennootschap is verbonden door de handelingen : van de raad van bestuur; van de bestuurders die de bevoegdheid hebben om de vennootschap te vertegenwoordigen; van de personen aan wie het dagelijks bestuur is opgedragen, zelfs indien die handelingen buiten haar doel liggen, tenzij zij bewijst dat de derde daarvan op de hoogte was of er, gezien de omstandigheden, niet onkundig van kon zijn. Bekendmaking van de statuten alleen is echter geen voldoende bewijs. Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid van de bestuurders De bestuurders en dagelijkse bestuurders zijn overeenkomstig het gemeen recht verantwoordelijk voor de vervulling van de hun opgedragen taak en aansprakelijk voor de tekortkomingen in hun bestuur. Artikel 528 stipuleert dat de bestuurders hetzij jegens de vennootschap, hetzij jegens derden hoofdelijk aansprakelijk zijn voor alle schade die het gevolg is van overtreding van de bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen of van de statuten van de vennootschap. Ten aanzien van de overtredingen waaraan zij geen deel hebben gehad, worden zij van die aansprakelijkheid slechts ontheven indien hun geen schuld kan worden verweten en zij die overtredingen hebben aangeklaagd op de eerste algemene vergadering nadat zij er kennis van hebben gekregen. Artikel 530 behandelt het faillissement en het tekort. In toepassing van dit artikel kan elke bestuurder of gewezen bestuurder, alsmede elke andere persoon die ten aanzien van de zaken van de vennootschap werkelijke bestuursbevoegdheid heeft gehad, persoonlijk en al dan niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een deel van de schulden van de vennootschap tot beloop van het tekort. Daartoe : moet het faillissement van de vennootschap uitgesproken zijn; moet vastgesteld zijn dat de activa ontoereikend zijn om de schulden aan te zuiveren; moeten de bestuurders of feitelijke bestuurders een kennelijke grove fout begaan hebben die bijgedragen heeft tot het faillissement; moet de rechter van oordeel zijn dat een veroordeling die facultatief blijft, billijk is in het licht van de omstandigheden van de zaak. Verplichtingen van de bestuurders In de tweede zin van artikel 61 wordt gestipuleerd dat de leden van de bestuursorganen niet persoonlijk verbonden zijn voor de verbintenissen van de vennootschap. Toch zijn zij op grond van hun bevoegdheden aan een reeks verplichtingen onderworpen, waaronder : het uitvoeren van hun mandaat als «goede huisvader»; melding maken aan de raad en melding laten maken aan de eerste algemene vergadering, vooraleer te stemmen over andere resoluties, van de verrichtingen waarin hun belang strijdig is met het belang van de vennootschap (art. 523 W. Venn.); P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F 7 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2
het neerleggen ter griffie van de rechtbank van koophandel en het laten publiceren van de akten die onderworpen zijn aan de wet op de bekendmaking, de akten die de statutaire bepalingen wijzigen, de uittreksels uit de akten betreffende de benoeming en de ambtsbeëindiging van de bestuurders, de commissarissen, de dagelijkse bestuurders, de voorlopige bewindvoerders en de vereffenaars; het voorstellen van de jaarrekening binnen zes maanden na afsluiting van het boekjaar; het neerleggen van de jaarrekening en de bijlagen, opgesteld volgens het schema waarin de wet voorziet, binnen dertig dagen na de goedkeuring door de vergadering; het bijeenroepen van de vergadering op de dag waarin door de statuten is voorzien, alsmede op vraag van aandeelhouders die een vijfde van het maatschappelijk kapitaal vertegenwoordigen wanneer het aantal commissarissen met meer dan de helft verminderd is, wanneer het netto-actief verminderd is tot een bedrag dat lager ligt dan de helft van het maatschappelijk kapitaal en op vraag van een vijfde van de obligatiehouders indien die een vijfde van het bedrag van de in omloop zijnde effecten vertegenwoordigen; het opmaken van het beheersverslag voor de algemene vergadering; het overmaken van een halfjaarsituatie aan de commissarissen en van het verslag van de raad, één maand voor de vergadering; het ter beschikking stellen aan de aandeelhouders van het jaarverslag en van het beheersverslag, en dit vijftien dagen voor de algemene vergadering; het er op toezien dat alle documenten die van de vennootschap uitgaan, de benaming van de vennootschap dragen, gevolgd door de woorden «naamloze vennootschap» of de initialen «NV» en de maatschappelijke zetel; het bekendmaken in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad van de berichtgeving van een openbare uitgifte, van het aanbieden/verkopen van aandelen of obligaties; het vernieuwen van de hypothecaire inschrijving ten gunste van de obligaties indien de vennootschap een hypothecaire obligatielening heeft uitgeschreven. Emilien Defrère Lid van de stagecommissie BIBF VIZO erkent geen bedrijfsadviseurs meer De huidige procedure om als bedrijfsadviseur erkend te worden is nogal omslachtig (zie Pacioli nr. 129 van 31 oktober 2002). Vlaams minister Jaak Gabriels besloot dan ook om de regeling te vereenvoudigen. In afwachting van een nieuwe procedure laat het VIZO weten dat het géén erkenningsaanvragen meer behandelt. Het Vlaams Instituut verwacht dat de nieuwe erkenningsprocedure begin 2003 van kracht zal worden, samen met een regeling voor adviescheques. Voor de bedrijfsadviseurs zou de regeling versoepeld worden : zij zouden geen adviesverslagen meer moeten opstellen. Het zouden ook niet langer de adviseurs zijn die een erkenning moeten hebben, maar de ondernemingen die advies vragen. De erkenningen zouden niet meer door het VIZO opgevolgd worden, maar door Midas, een nieuw op te richten orgaan. Noch deze publicatie, noch gedeelten van deze publicatie mogen worden gereproduceerd of opgeslagen in een retrievalsysteem, en evenmin worden overgedragen in welke vorm of op welke wijze ook, elektronisch, mechanisch of door middel van fotokopieën, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie staat in voor de betrouwbaarheid van de in haar uitgaven opgenomen info, waarvoor zij echter niet aansprakelijk kan worden gesteld. Verantwoordelijke uitgever : Paul LEDENT, B.I.B.F. Legrandlaan 45, 1050 Brussel, Tel. 02/626 03 80, Fax. 02/626 03 90 e-mail : info @ bibf.be, URL : http://www.bibf.be Redactie : Valérie CARLIER, José HAUSTRAETE, Georges HONORE, Paul LEDENT, Geert LENAERTS, Françoise PHILIPPE Adviesraad : Professor P. MICHEL, Ecole d Administration des Affaires de l Université de Liège, Professor C. LEFEBVRE, Katholieke Universiteit Leuven. In samenwerking met Kluwer uitgevers 3 0 N O V E M B E R 2 0 0 2 8 P A C I O L I N R. 1 3 1 B I B F - I P C F