Middenrifbreuk (hernia diafragmatica en hernia hiatus) Inleiding Deze folder geeft u informatie over de middenrifbreuk (hernia diafragmatica) en de mogelijke behandeling. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Het middenrif Het middenrif is een spierplaat, die de borstholte scheidt van de buikholte. In het middenrif zit een smalle opening, waar de slokdarm doorheen loopt van borstholte naar buikholte. Wat is een middenrifbreuk Als de opening tussen borst- en buikholte wat wijder is dan normaal wordt dat een middenrifbreuk genoemd. Officieel wordt de naam middenrifbreuk (Latijn: hernia diafragmatica) alleen gebruikt als de aandoening aangeboren is. Als de diagnose op latere leeftijd wordt gesteld wordt het een hiatus hernia genoemd. Een middenrifbreuk geeft zelf geen klachten. Klachten ontstaan pas als de maag door de wijdere opening in het middenrif (gedeeltelijk) omhoog komt. De maag hoort normaal gesproken in de buikholte te liggen. Bij mensen met een middenrifbreuk kan een deel van de maag omhoog komen. De overgang van de slokdarm naar de maag komt dan in de borstholte te liggen, in plaats van in de buikholte. De officiële naam hiervoor is een sliding hernia. Het gevolg daarvan kan zijn dat het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag (de onderste slokdarmkringspier) minder goed sluit. Dit kan zogenaamde refluxklachten (onder andere brandend maagzuur) veroorzaken. Bij sommigen is die opening zo groot dat een deel van de maag erdoor in de borstholte terechtkomt. Dit verschijnsel heet een maagbreuk. Een maagbreuk komt veel voor, van de honderd 50-plussers hebben er circa dertig een maagbreuk. Middenrif Slokdarm Maag Normale doorgang Sliding hernia Maagbreuk Pagina 1 van 5
Verschillende benamingen De termen middenrifbreuk, hernia diafragmatica, hiatus hernia en sliding hernia hebben dus officieel een iets andere betekenis. Meestal worden de benamingen echter door elkaar gebruikt. Het komt er bij allemaal op neer dat het sluitspiertje tussen de maag en de slokdarm soms minder goed functioneert, waardoor klachten kunnen ontstaan. In de volksmond wordt de naam middenrifbreuk meestal gebruikt. Aangeboren middenrifbreuk Soms worden kinderen geboren met een zeer ernstige vorm van een middenrifbreuk. Diverse organen liggen door een veel te grote opening in het middenrif vaak op een verkeerde plaats in de buik/borst. Hierdoor kunnen organen bekneld raken. Deze aangeboren, levensbedreigende aandoening wordt Congenitale Hernia Diafragmatica (CHD) genoemd. Zowel de klachten als de behandeling is bij een CHD totaal verschillend. Deze aandoening wordt daarom niet verder besproken. Klachten en symptomen middenrifbreuk Een middenrifbreuk op zich geeft geen klachten. Vaak wordt een middenrifbreuk dan ook per toeval ontdekt. Klachten kunnen ontstaan als de maag gedeeltelijk omhoog komt door de opening in het middenrif. Als gevolg hiervan kan het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag minder goed sluiten. Maaginhoud kan dan gemakkelijk omhoog stromen in de slokdarm. Dit noemen we brandend maagzuur. De medische naam voor brandend maagzuur is 'reflux'. Reflux Als maaginhoud omhoog stroomt in de slokdarm, kunt u klachten krijgen. Maagsap bevat onder andere zoutzuur; een erg agressief zuur. De maagwand is bestand tegen dit agressieve zuur, omdat de maag bekleed is met een dikke slijmvlieslaag. De slokdarm heeft zo n dikke beschermlaag niet. Wanneer maagsap regelmatig in aanraking komt met de slokdarmwand, kunt u klachten krijgen. Bijvoorbeeld een pijnlijk of branderig gevoel in de buurt van het borstbeen. Deze pijn kan uitstralen naar de rug. Ook een geïrriteerde keel, hoestklachten en oprispingen komen voor. Als maaginhoud vaak of langdurig omhoog stroomt in de slokdarm, kan een slokdarmontsteking ontstaan. Als gevolg van een langdurige slokdarmontsteking kan op den duur een blijvende verandering van het weefsel van de slokdarm. Brandend maagzuur klachten komen veel voor. Soms zijn de klachten het gevolg van een middenrifbreuk, maar er zijn ook nog andere mogelijke oorzaken. Hoe wordt de diagnose middenrifbreuk gesteld De diagnose kan op verschillende manieren gesteld worden: Röntgenonderzoek (slikfoto) Voor dit onderzoek krijgt u een contrastmiddel te drinken. De slokdarm en de maag zijn vervolgens goed zichtbaar op een röntgenfoto. Een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) Dit onderzoek gebeurt met behulp van een endoscoop. Een endoscoop is een flexibele slang, waarop een kleine videocamera een lampje zijn bevestigd. De arts brengt de endoscoop via uw mond en slokdarm in de maag. De binnenkant van de maag kan zo goed bekeken worden. Wanneer de maag gedeeltelijk in de borstholte ligt, ziet de arts tijdens het onderzoek een soort bovenmaag. Operatie Bij patiënten met een middenrifbreuk, waarbij het niet lukt met medicijnen de reflux en daarmee de klachten te doen verminderen, kan een operatie overwogen worden. Bij de operatie wordt de reflux voorkomen door met een soort plooiing van de maag ter plaatse van de maag-slokdarmovergang een zogenaamde manchet "afsluiting" te maken. Deze manchet laat wel toe dat het voedsel van de slokdarm in de maag komt, maar voorkomt dat maag- en galsappen terugstromen de slokdarm in. Pagina 2 van 5
De meest voorkomende operatietechniek is de operatie via de buik volgens Nissen (). De chirurg kan de operatie ook via de linkerborstkas uitvoeren. Deze techniek wordt volgens Belsey genoemd. Dit wordt echter bijna niet meer gedaan. Daarom bespreken we hier alleen de operatie volgens Nissen. Kijkoperatie volgens Nissen Tijdens de operatie wordt de bovenkant van de maag losgemaakt van de milt en de lever. Het deel van de maag dat in de borstholte ligt wordt teruggetrokken in de buikholte. De overgang van de maag naar de slokdarm wordt vrijgemaakt. De chirurg maakt vervolgens een plooi van de bovenkant van de maag. Deze plooi wordt als een manchet onder de slokdarm doorgedraaid en vastgehecht. De operatie vindt meestal via een kijkoperatie (laparoscopie) plaats. Het kan ook via een gewone operatie (klassieke operatie) worden uitgevoerd. Kijkoperatie Bij deze operatie maakt de chirurg vijf kleine gaatjes in de buikwand. Via een sneetje wordt CO2-gas De bovenkant van de maag wordt losgemaakt en om de slokdarm gedraaid De maag wordt op zijn plaats gebracht en de breuk wordt hersteld De om de slokdarm gedraaide flap wordt vastgehecht ingeblazen. Dit gas is onschadelijk en wordt door uw lichaam weer uitgescheiden. Het zorgt ervoor dat uw buikwand van de interne organen wordt gescheiden. Zo heeft de chirurg voldoende ruimte en zicht om de operatie uit te voeren. Door de gaatjes brengt de chirurg verschillende instrumenten naar binnen om de operatie uit te voeren. Op een beeldscherm kan de chirurg zijn eigen handelingen volgen. Een voordeel van deze methode ten opzichte van de 'klassieke' operatie is dat de opnameduur en de herstelperiode vaak korter is, doordat de wond veel kleiner is. Klassieke operatie Bij deze operatie maakt de chirurg een snee in de buik. Dit betekent meestal een langere ziekenhuisopname, een groter litteken en een herstelperiode van 6 weken tot 3 maanden. Dit is uiteraard afhankelijk van de persoonlijke situatie van de patiënt. Meestal wordt deze methode alleen uitgevoerd, indien een kijkoperatie niet mogelijk is. Dit kan het geval zijn wanneer u al eerder een buikoperatie heeft gehad. Hierdoor ontstaat namelijk littekenweefsel en dat maakt een kijkoperatie moeilijker De keuze voor de behandeling via de buik of via de linker borstkashelft is afhankelijk van factoren als eerdere operaties, ernst van klachten en de lengte van de slokdarm. Pagina 3 van 5
Mogelijke complicaties Geen enkele operatie is zonder risico's. Zo zijn ook bij deze operaties de normale risico's op complicaties aanwezig, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Daarnaast zijn nog enkele specifieke complicaties mogelijk, zoals nabloeding uit de milt, waarvoor soms de milt moet worden verwijderd. Voorts kunnen de maag-darmzenuwtakken, die langs de slokdarm-maagovergang lopen (de nervus vagus takken) beschadigd worden, waardoor (meestal tijdelijk) diarree op kan treden en maag-darmpassage stoornissen. Na de operatie Het kan zijn, dat u direct na de operatie door een aantal slangen verbonden bent met apparaten. Dat kunnen zijn: één of twee infusen voor vochttoediening, een dun slangetje in de rug voor pijnbestrijding, een slangetje door uw neus in de maag, een blaaskatheter voor afloop van urine. Afhankelijk van uw herstel na de operatie worden al deze slangen zo snel mogelijk verwijderd. Geleidelijk aan in de loop van de dagen na de operatie gaat het drinken beter en gaat u via vloeibare voeding weer op vaste voeding over. Na 1 dag wordt een contrastvloeistof-slikfoto gemaakt ter beoordeling van de situatie na de operatie. Het ontslag Als alles goed gaat kunt u in het algemeen binnen 3 á 4 dagen na de operatie met ontslag. Bij ontslag krijgt u een afspraak mee voor poliklinische controle. Tot slot Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, neem dan contact op met de polikliniek van de chirurgen. Evaluatie voorlichting Bent u van mening dat in deze folder bepaalde informatie ontbreekt, onduidelijk of onjuist is, dan horen wij dit graag. U kunt dit aangeven bij het Patiëntenvoorlichtingsbureau. Aantekeningen Pagina 4 van 5
Telefoonnummers en adressen Polikliniek Chirurgen Locatie Deurne T: 0493 32 89 21 Locatie Helmond T: 0492 59 59 61 Patiëntenvoorlichting T: 0492 59 51 02 E: pvb@elkerliek.nl Elkerliek ziekenhuis www.elkerliek.nl voorlichting@elkerliek.nl Locatie Helmond Wesselmanlaan 25 5707 HA Helmond Locatie Deurne Dunantweg 16 5751 CB Deurne Locatie Gemert Julianastraat 2 5421 DB Gemert model 41537 ag 1211 Pagina 5 van 5