KNAG Onderwijsdag Energie Vrijdag 10 december 2010 Zwolle
Woord vooraf Welkom op de KNAG Onderwijsdag 2010! Groningen en energie. Een associatie die nog steeds opgaat, maar De gasvelden zijn eindig, ook in Groningen. En duurzaamheid is een belangrijke troefkaart. Ook daaraan wordt gedacht en gewerkt, in Groningen, in Nederland, in Europa en mondiaal. Het thema van de Onderwijsdag 2010 is energie. Het is een zeer actueel thema in termen van exploratie, van transport, van duurzaamheid in opwekking en verbruik. Actueel ook gelet op het onderwijsveld: het vormt een belangrijk onderdeel van het nieuwe eindexamenprogramma vmbo en het speelt ook in het thema actieve aarde en in de diverse regio s die in het examenprogramma havo en vwo centraal staan. Het is ook relevant als onderdeel van een curriculum gericht op wereldburgerschap. En een boeiend thema ook gelet op de geografische dimensies van het thema. Variërend van de interrelatie tussen maatschappij en milieu, de geopolitieke aspecten van energieafhankelijkheid, de ecologische risico s van winning, transport en gebruik, de verschillende gedaanten van het energievraagstuk op de diverse schaalniveaus om slechts een aantal aspecten te noemen. Tijdens de Onderwijsdag komt een aantal van deze aspecten aan de orde waarbij het oog vooral gericht is op de toepasbaarheid binnen het onderwijs. Binnen het onderwijs- en onderzoekprogramma van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de RUG, die mede voor de inhoudelijke organisatie van de Onderwijsdag zorg draagt, speelt het energievraagstuk een belangrijke rol. De organisatie is dit jaar naast het KNAG in handen van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen en de vakgroep aardrijkskunde van de lerarenopleiding van Windesheim in Zwolle. Wij heten u van harte welkom en nodigen u uit om deel te nemen aan dit uitdagende programma! 3
KNAG-stand In de benedenfoyer vindt u de stand van het KNAG. Dit jaar kunt u hier terecht voor onder meer: Folder en poster Aardrijkskunde opent je wereld In het derde schooljaar stellen leerlingen hun vakkenpakket samen. Dit is het moment om leerlingen te wijzen op de interessante thema s die in de aardrijkskundeles worden behandeld en het scala aan mogelijkheden dat het vak biedt voor de arbeidsmarkt. De folder en bijbehorende poster drukken de veelzijdigheid van het vak uit in woord en beeld. U kunt een poster en een pakketje van 25 folders gratis afhalen KNAG-kalender 2010: Cartografische Verrassingen Ook dit jaar kunt u de KNAG-kalender Cartografische verrassingen aanschaffen. We hebben geput uit de kaartencollectie van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap en de Universiteitsbibliotheek Amsterdam en ons bij de selectie laten leiden door onverwachte en boeiende aspecten. Conservator Jan Werner verzorgt bij elke kaart een korte beschrijving. Het resultaat mag er zijn! Alleen vandaag kost de kalender geen 19,90 maar slechts 15,- Speciaal voor wie aardrijkskunde een warm hart toe draagt, is er het T-shirt I love AK. Alleen vandaag koopt u dit T-shirt voor slechts 5,-. Voor alle items geldt: Zolang de voorraad strekt! 4
Bedrijvenmarkt De volgende bedrijven en organisaties zijn dit jaar met een stand aanwezig op de bedrijvenmarkt: Aardrijkskunde Olympiade Alice O / KNAG project vmbo Arbeidsmarkt Geo Atlantische Commissie Educatief Amsterdam EPN ESRI Nederland BV Europees Platform GeoWeek ikonderzoekwater.nl KNAG Malmberg NBD/Biblion Nederlands Watermuseum Noordhoff Atlasproducties Noordhoff Uitgevers Onderwijscentrum VU / Edugis Plan Nederland Radboud Universiteit Nijmegen Rijksuniversiteit Groningen Stichting Cosmicus - INESPO Stichting Day for Change Stichting Veldstudie ThiemeMeulenhoff TNO Bouw en Ondergrond Universiteit Utrecht / Faculteit Geowetenschappen Universiteit van Amsterdam / Geografie, Planologie, IDS Veldwerk Nederland VLA Vrije Universiteit / Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen Wageningen UR 5
Rooster workshops Locatie Buitensociëteit Zaal 1 2a 2b 3 4 5 6 7 15 16 40 41 42 43 Ronde A 11:45-12:45 13 Examens Havo/VWO 2 Energie-ruimte landschap 24 Lesgeven zonder boek 15 Watereducatie 42 ICT van buitenland 14 Ruimtelijk burgerschap 22 Veldwerk nabespreken 1 Zwarte/groene energie 44 Wereldwijs 3 havo/vwo 3 Energie met GIS 16 Meer dan een nummer 43 Het arrangeerbare boek 45 De nieuwe Terra 3e editie 23 Lespakketten beoordelen Ronde B 13:45-14:45 17 Aardkundige monumenten 27 Veldwerk en PTA 5 Energie / plaattektoniek 4 Hydro-energie / Mekong 28 Edufictie als leermiddel 26 Samen praten, samen leren 25 Didactiek en film 48 Digitaal onderwijs - 9 Krimpangst Nederland 18 De toekomst in kaart 49 De ICT bij Terra 3e editie 47 buitenland op de GPS Ronde C 15:15-16:15 11 Braindrain of braingain 32 Rekenen met aardrijkskunde 12 Verstedelijking China 31 Watermanagement 29 Stadsproject Groningen 50 De Geo, Tweede Fase 6 Exploitatie Nigeria 7 Gender, duurzame energie - 30 Cultuurhistorie 20 Ak in het basisonderwijs 19 Klimaatdieet 51 Projectonderwijs buitenland 6
Locatie Isential Zaal Isential 1 Isential 2/3 Isential 4 Isential 5 Isential 6 Isential 7 Ronde B 13:45-14:45 40 * Didactiek digiborden 36 * Geobronnen vh internet 33 * EduGIS lokaal 35 * Google Maps in de klas 46 * De Digitale Klas 37 * CBS/lesmateriaal Ronde C 15:00-16:00 40 * Didactiek digiborden 38 * Rondreizen in Google Earth 34 * EduGIS lokaal 34 * EduGIS lokaal 21 * Fysische geografie 41 * Materialen in school-elo s De workshops met een *zijn ICT-practica. Zij vinden plaats in de ronden B en C op een speciale locatie met veel en goede faciliteiten, Isential genaamd. Dit bevindt zich in het stadion van FC Zwolle en is slechts tien minuten rijden. De deelnemers aan deze excursies worden daar voor workshopronde B met bussen naartoe gebracht en na afloop van ronde C weer opgehaald. De bussen vertrekken voor de deur van de Nieuwe Buitensociëteit en voor de deur van Isential. Vanaf 13.15 zijn er pendelbussen. Het is niet mogelijk om iedereen op het laatste moment te vervoeren, dus wees a.u.b. op tijd. Vergeet daarom niet om op tijd te lunchen en uw jas in de garderobe op te halen. 7
Plattegrond Buitensociëteit Het plenaire ochtendprogramma vindt plaats in zaal 1, de theaterzaal van de Nieuwe Buitensociëteit. Deze is via zowel de begane grond als de eerste verdieping te bereiken. De bedrijvenmarkt is verdeeld over de begane grond en de eerste verdieping. De grijze zones op de plattegronden geven aan waar de bedrijvenmarkt is. Koffie, thee en lunch worden op verschillende plekken op de bedrijvenmarkt geserveerd. De KNAG Onderwijsdag wordt afgesloten met een receptie in de benedenfoyer. Bedrijvenmarkt / lunch Bedrijvenmarkt / lunch 8
Bedrijvenmarkt / lunch 9
Excursies Excursie 101 - Ruimte voor de IJssel Voor deze excursie vertrekt de bus op de speciale touringcar-halte net achter station Zwolle NS. Loop hiervoor naar het station, volg de studenten en/of bordjes door de tunnel. Als u weer boven komt, staat u direct bij de touringcar-halte. Vertrek van de halte: 13:30. Vergeet niet om op tijd te lunchen en uw jas in de garderobe op te halen. Excursie 103 - Stadswandeling Zwolle Dit is een wandelexcursie. U vertrekt om 13:45, verzamelplaats is het bordes op de hoek van de rotonde, als u de Nieuwe Buitensociëteit verlaat een paar meter linksaf. Excursie 102 - Groen Gas Voor deze excursie wordt er gebruik gemaakt van taxi s om u van en naar ROVA te brengen. De taxi s vertrekken om 13:45 vanaf de Nieuwe Buitensociëteit. Verzamelplaats is bij de ingang, bij de badge-balies. Excursie 104 - Energie in Groningen Voor deze excursie vertrekt de bus op de speciale touringcar-halte net achter station Zwolle NS. Loop hiervoor naar het station, volg de studenten en/of bordjes door de tunnel. Als u weer boven komt, staat u direct bij de touringcar-halte. Vertrek van de halte: 13:30. Vergeet niet om op tijd te lunchen en uw jas in de garderobe op te halen. U wordt aan het einde van de excursie afgezet op NS-station Groningen, U komt dus niet terug bij de Nieuwe Buitensociëteit! 10
Programma 09.00 Ontvangst en inschrijving, bedrijvenmarkt 09.45 Welkom en opening, theaterzaal Henk Ottens voorzitter KNAG, emeritus hoogleraar sociale geografie Universiteit Utrecht Piet Pellenbarg hoogleraar economische geografie, decaan Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen 09.55 Lezingenreeks Energie ruimtelijk bekeken Lucia van Geuns plaatsvervangend hoofd van het Clingendael International Energy Programme Van zwarte naar groene energie: Geopolitiek van mondiale energietransitie Gert de Roo hoogleraar planologie aan de Rijksuniversiteit Groningen Integrale energielandschappen hebben de toekomst Frank Vanclay hoogleraar culturele geografie aan de Rijksuniversiteit Groningen The social impacts of energy 11.05 Uitreiking KNAG Onderwijsprijs 11.20 Koffiepauze, bedrijvenmarkt 11.45 Workshopronde A 12.45 Lunch, bedrijvenmarkt 13:15 Vertrek bussen naar Isential 13:30 Vertrek excursies 101 en 104 13.45 Workshopronde B 13:45 Vertrek excursie 102 en 103 14.45 Koffiepauze, bedrijvenmarkt 15.15 Workshopronde C 16.15 Receptie