Programma toetsing en afsluiting Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Schooljaren 2015-2016, 2016-2017 en 2017-2018
Inleiding voor VWO Beste examenkandidaat, Je bent in de vierde klas aangekomen en in de loop van dit jaar begin je met schoolexamens die deel uitmaken van je eindlijst en dus je diploma. In feite is hiermee je officiele examen begonnen. In dit jaar beginnen de schoolexamens, die deel uitmaken van je eindlijst en dus je diploma. Wat daar allemaal bij komt kijken, wat je wanneer moet doen en hoe de beoordeling van de verschillende onderdelen eruit ziet, lees je in deze bundel. Deze bundel bestaat uit twee onderdelen: 1. De inleiding met het examenreglement. Hierin staat welke regels en afspraken er gelden voor de examens. Hoe is de gang van zaken bij schoolexamens, welke regels en afspraken gelden er tijdens het examen, wat mag en wat mag niet, welke uitzonderingen zijn er. In dit deel vind je ook informatie over de Centrale examens. Bij de slaag/zakregeling lees je over de verplichte rekentoets en de verzwaring van de exameneisen. 2. Een lijst met gedragsregels tijdens de examens. Hierin staat duidelijk wat er van je verwacht wordt, welke spullen je wel of juist niet mag gebruiken bij de examens. Het programma van toetsing en afsluiting per vak vind je op de website en in je elektronische leeromgeving. Dit bevat een beschrijving van de schoolexamens. Voor ieder vak waarin je examen gaat doen is precies aangegeven wat je in welke periode moet leren, maken en doen. Per vak kun je opzoeken of er sprake is van toetsen, praktische opdrachten en/of handelingsdelen. Lees het geheel goed door, vraag aan je mentor en/of vakdocent als iets onduidelijk is. Een datumoverzicht van de schoolexamens voor leerjaar 4, 5 en 6 ontvang je aan het begin van het schooljaar van jouw mentor. Voor je ouders worden de data van de schoolexamens in het Palet opgenomen. Alle informatie uit het PTA kan je terugvinden op de website van de OSB. Je moet daarvoor naar het tabblad ouders/verzorgers gaan, daar vind je de link examens. Wie nog extra informatie wil over de Centrale Examens kan daarvoor de website www.examenblad.nl raadplegen. Hierin worden alle officiële regelingen gepubliceerd, maar ook de examenstof voor alle vakken, alsmede oude examens en uitwerkingen. Alle medewerkers van de OSB wensen je veel succes, Saskia Grotenhuis Voorzitter examencommissie 2
Het Centraal Examen (CE) is voor alle leerlingen in Nederland hetzelfde. Omdat scholen onderling nogal verschillen, is er ook een manier van examineren die past bij het eigen karakter van de school. Dit onderdeel van het examen heet schoolexamen (SE). In dit schoolexamen word je getoetst op kennis, inzichten en vaardigheden die je in de loop van de jaren hebt opgedaan. En wel zo dat sfeer en omstandigheden zoveel mogelijk gelijk zijn aan wat je op school en in de klas gewend bent in de afgelopen jaren. Hierna wordt de gang van zaken beschreven bij het schoolexamen. In het VWO begin je in klas 4 vanaf januari met het schoolexamen. De periode voor het schoolexamen voor bepaalde vakken duurt dus drie jaar. Het centraal examen aan het einde van de schoolloopbaan blijft gewoon bestaan. Uitzondering hierop vormt het vak Maatschappijleer. Dit vak wordt al in het vijfde jaar afgerond en telt mee voor het examen. Samen met het Profielwerkstuk levert dit het combinatiecijfer op. Je doet doet afhankelijk van je profielkeuze schoolexamen in acht tot negen vakken. Afhankelijk van de profielkeuze sluit je zes of zeven vakken af met een centraal examen. Op de vakken: Maatschappijleer, Informatica, CKV, NLT en Lichamelijke opvoeding (LO_1) na kennen alle overige vakken een centraal examen. Met ingang van schooljaar 2015-2018 zijn de vakprogramma s zo ingericht dat ons VWO voor deze profielen een zgn. tweefasen vwo, (2FV), is. Dat betekent dat leerlingen, in overleg met ouders, mentor en schoolleiding, halverwege 5VWO de mogelijkheid hebben om te kiezen voor de HAVO-route, omdat alle havo-stof verweven is in de kernprogramma s van de diverse vakken. In dat geval worden de cijfers voor de SE s opnieuw vastgesteld, in overeenstemming met het HAVO-PTA en neemt de leerling formeel en als ingeschreven kandidaat deel aan het Havo centraal examen. Daarnaast biedt het 2FV leerlingen de mogelijkheid om voor een enkel vak de PTA-onderdelen op VWO niveau versneld af te ronden en in het voorexamenjaar deel te nemen aan het centraal examen voor dat vak. Het is een schoolkeuze om voor de meeste vakken leerlingen als schoolexamen het HAVO centraal examen te laten maken in de vijfde klas, en met een eigen normering te beoordelen. De leerlingen doen hiermee ervaring op in het maken van een centraal examen en zijn daardoor beter voorbereid in 6VWO. Profielkeuze Op de OSB worden in het VWO vier profielen aangeboden: - het profiel cultuur en maatschappij (CM); - het profiel economie en maatschappij (EM); - het profiel natuur en gezondheid (NG); - het profiel natuur en techniek (NT). Naast het algemene deel en het profieldeel kan er in het vrije deel uit een beperkt aantal vakken worden gekozen. Het eindexamen bestaat bij een aantal vakken uit het Centraal Examen (C.E.) en uit het schoolexamen (S.E.) en bij een aantal vakken alleen uit het schoolexamen. Het PTA Dit PTA (Programma van Toetsing en Afsluiting) voor het VWO op de OSB heeft betrekking op de schooljaren 2015-2018. Het PTA biedt een overzicht van de onderdelen van het examenprogramma die in een schoolexamen worden getoetst en de wijze waarop het schoolexamen plaatsvindt ( toets of praktische opdracht ). Op tijd inleveren van werk Je moet je houden aan de datum die de docent heeft aangegeven voor het inleveren van werk. Ook wanneer het opgegeven werk niet geheel af is, moet het ter beoordeling worden ingeleverd. Mocht het werk te laat ingeleverd worden, dan kan er door de deelschoolleider in overleg met de examencommissie een maatregel genomen worden. Zo'n maatregel kan bijvoorbeeld zijn: - Het toekennen van het cijfer 1 - Het aftrekken van punten op het cijferresultaat - Het ontnemen van een herkansing Profielwerkstuk Het profielwerkstuk vormt ook een onderdeel van het schoolexamen. Het profielwerkstuk is een werkstuk waarin op geïntegreerde wijze kennis, inzicht en vaardigheden aan de orde komen die van betekenis zijn in het desbetreffende profiel. Het profielwerkstuk wordt door jou individueel of in samenwerking met een of meerdere leerlingen in het (voor-)examenjaar gemaakt vanuit minimaal één groot vak uit het totale vakkenpakket. In overleg met de begeleidende docenten wordt de keuze van het onderwerp voor het profielwerkstuk gemaakt. Combinatiecijfer Het profielwerkstuk wordt afzonderlijk beoordeeld met een cijfer. Het vak maatschappijleer, dat afgerond wordt in leerjaar 5 en toch onderdeel uitmaakt van het PTA, worden ook beoordeeld met een cijfer. Vervolgens worden de eindcijfers voor het profielwerkstuk en maatschappijleer eerst afzonderlijk afgerond op een geheel cijfer. Het rekenkundig gemiddelde van deze twee afgeronde cijfers wordt ook afgerond op een geheel cijfer en is het eindcijfer van wat we het combinatiecijfer noemen. Bewaren examenwerk De producten van het examendossier, zoals werkstukken, proefwerken en verslagen, worden na het inleveren door de docenten op school bewaard. Iedere docent houdt voor zijn vak de verantwoordelijkheid over het bewaren van producten en documenten van het examendossier in een overdraagbaar systeem. De bewaartermijn voor de examendossier - onderdelen van alle vakken is gekoppeld aan de gehele bovenbouwperiode plus een half jaar na het examen. Je moet moet schriftelijk aangeven na deze periode over je werk te willen beschikken. Aangepast examineren De directeur kan toestaan dat een gehandicapte kandidaat het examen geheel of gedeeltelijk aflegt op een wijze die is aangepast aan de mogelijkheden van die kandidaat. Denk bij de term gehandicapt ook aan bijvoorbeeld dyslexie of ernstige gedragsproblemen. De kandidaat kan meer tijd of bijzondere hulpmiddelen nodig hebben bij het afleggen van de examens. Hiervoor is een verklaring van een deskundige nodig. Deze verklaring dient voor 15 oktober in het bezit van de examencommissie te zijn. De wijze van extra ondersteuning wordt door de directeur bepaald en geldt zowel voor het SE als voor het CE. Zowel bij een schoolexamen als het central examen is de verlenging nooit meer dan dertig minuten. 3
Beoordeling Bij het centraal examen is precies geregeld hoe het cijfer berekend moet worden. Bij een schoolexamen zal de docent vooraf bekend maken wat de criteria zijn voor de beoordeling. Betekenis van de cijfers: 1= Zeer slecht 2= Slecht 3= Zeer onvoldoende 4= Onvoldoende 5= Bijna voldoende 6= Voldoende 7= Ruim voldoende 8= Goed 9= Zeer goed 10= Uitmuntend Hoe het cijfer voor een vak berekend wordt, is per vak omgeschreven. Cijfers worden afgerond op één decimaal. Wanneer de eindcijfers van je schoolexamens vaststaan, dien je op de formulieren van de examenadministratie je cijfers te controleren en deze lijst van een handtekening te voorzien. Dit gebeurt vóór het begin van het centraal examen. Het Centrale Examen bestaat alleen uit een schriftelijk examen, een toets waarbij kandidaten vragen en opdrachten schriftelijk beantwoorden. Organisatie schoolexamen - De schoolexamens worden gelijktijdig afgenomen in drie, vier of vijf dagen. Het schema wordt van te voren aan de leerlingen bekend gemaakt. De leerlingen hebben tijdens deze dagen geen reguliere lessen. - Er mogen twee of drie schoolexamens per dag gepland worden. - De tijdsduur van de schoolexamens ligt tussen de 60 en 180 minuten. - Tijdens de schoolexamens gelden dezelfde gedragsregels als bij het centraal examen, zie bijlage. Te laat komen Bij te laat komen bepaalt de docent of deelname aan het S.E. nog mogelijk is. Dit is afhankelijk van de aard van het S.E. (bijv. luistervaardigheid of presentatie) en/of de mate van laat komen. Gemiste tijd, ontstaan door laat komen zonder reden, kan niet worden ingehaald. Inhalen Wanneer je door ziekte een schoolexamen moet missen, dienen je ouders dit voor aanvang van dat schoolexamen telefonisch en/of per email te melden bij de deelschoolleider. Om te mogen herkansen moet daarna een schriftelijk verzoek ingediend worden, desgevraagd met een doktersverklaring. Indien aan één van bovenstaande voorwaarden niet is voldaan, dan vervalt het recht op inhalen en moet je gebruik maken van het recht op herkansen. Afwezigheid tijdens een schoolexamen die te maken heeft met een voorziene omstandigheid, zoals tandarts, jubilea etc dient tijdig met de mentor en deelschoolleider besproken te zijn, zodat een oplossing kan worden gevonden. Als je dit pas achteraf meldt, komen deze vormen van verzuim niet in aanmerking voor een inhaalmogelijkheid. Indien je bij een SE ongeoorloofd afwezig bent wordt er geen cijfer toegekend. Om alsnog een beoordeling voor dit SE te verkrijgen, moet één van de drie herkansingsmogelijkheden worden gebruikt. Een geoorloofde inhaaltoets wordt in de week volgend op de SE-week afgenomen. Dit wordt centraal geregeld in de h/v-deelschool. Herkansingen schoolexamen Je hebt het recht om in ieder leerjaar na de derde SE periode voor drie vakken een herkansing te maken De inhoud van de herkansing wordt door de vakdocent vastgesteld. Informatie hierover staat in het PTA bij de beschrijvingen per vak. Praktische opdrachten kunnen niet worden herkanst. Als je meer dan 10% van de lessen van een vak onrechtmatig afwezig bent geweest, heb je geen recht om voor dat vak te herkansen. Als je meer dan 10% van alle lessen onrechtmatig afwezig bent geweest, heb je geen recht om te herkansen. Als voor een vak of vakken bepaalde praktische opdrachten, handelingsdelen of andere werkzaamheden niet zijn afgerond op het door de docent afgesproken tijdstip of niet voor aanvang van de laatste schoolexamenperiode, mag je niet deelnemen aan de herkansingen. De herkansingstoetsen worden centraal per afdeling geregeld op in de jaarkalender vastgestelde data. Regels voor afsluiting schoolexamen Een kandidaat heeft het schoolexamen afgerond indien : 1 Het profielwerkstuk is beoordeeld met een cijfer. 2 CKV en Lichamelijke Opvoeding zijn beoordeeld met voldoende of goed. 3 De praktische opdrachten en toetsen van de overige vakken uit het algemene gedeelte, het profieldeel en het vrije deel ( als aangegeven in het programma van toetsing en afsluiting ) zijn gemaakt en afgelegd, en derhalve voor deze vakken een eindcijfer is verkregen. 4 De handelingsopdrachten van de door de kandidaat gevolgde vakken naar behoren zijn afgerond. Een kandidaat kan niet aan het centraal examen deelnemen indien een of meer van de eerder genoemde onderdelen niet zijn afgerond. Plagiaat Plagiaat bij een praktische opdracht wordt met een 1 beoordeeld. Praktische opdrachten zijn niet herkansbaar. Als er sprake is van plagiaat bij een handelingsdeel, dan wordt het werk niet beoordeeld. Het handelingsdeel moet worden overgemaakt. De leerling gebruikt hiervoor één van de drie herkansingsmogelijkheden en heeft daardoor recht op nog maar twee herkansingen. Onregelmatigheden Als de leerling zich tijdens het schoolexamen of het Centraal Examen (C.E.) niet aan de regels heeft gehouden, dan meldt de aanwezige docent dit onmiddellijk aan de deelschoolleider. Deze stelt zo snel mogelijk de examencommissie en de directeur op de hoogte. De directeur kan dan maatregelen nemen. 4
Zo'n maatregel kan zijn: - Het toekennen van het cijfer 1 voor een toets van het schoolexamen of het C.E. - Het ontzeggen van deelname of verdere deelname aan het schoolexamen of C.E. - Het ongeldig verklaren van een of meer toetsen van het reeds afgelegd schoolexamen of C.E. - Het bepalen dat het diploma en de cijferlijst slechts kunnen worden uitgereikt na een hernieuwd examen in de door de directeur aan te wijzen onderdelen. Voor het C.E. geldt dat dit pas in het volgende tijdvak kan gebeuren. Voordat er een maatregel of een combinatie van maatregelen wordt genomen, wordt de leerling eerst gehoord door de examencommissie. De leerling kan zich dan laten bijstaan door een meerderjarig persoon die hij zelf mag uitkiezen. De examencommissie adviseert de directeur die binnen drie dagen een beslissing neemt. Deze procedure neemt maximaal 2 weken in beslag. De directie brengt de leerling en zijn ouders/verzorgers schriftelijk op de hoogte van zijn beslissing. Van deze beslissing gaat een afschrift naar de inspecteur van onderwijs. In deze beslissing staat ook vermeld hoe de leerling beroep aan kan tekenen tegen de beslissing bij de commissie van beroep. De slaag zakregeling: Vanaf examenjaar 2016 telt ook de rekentoets mee in de slaag- en zakregeling. Je moet gemiddeld een voldoende halen voor het centraal schriftelijk examen. Je bent dus gezakt als je gemiddelde cijfer voor het CE lager is dan een 5,5. Daarnaast mag je op het VWO ten hoogste één 5 voor het eindcijfer van de kernvakken Nederlands, Engels, wiskunde halen. En je moet de rekentoets halen. Je bent dus gezakt als a) je meer dan één 5 voor de kernvakken hebt gehaald; b) je een 4 of lager voor deze vakken hebt gehaald c) de de rekentoets niet hebt gehaald De kandidaat die eindexamen VWO heeft afgelegd en het Centraal Examen voor alle vakken heeft afgelegd binnen een schooljaar is geslaagd als: - alle eindcijfers 6 of hoger zijn - er één 5 is en alle overige eindcijfers 6 of hoger zijn, of: - er 1 x 4 is behaald mits niet voor de vakken Nederlands, Engels, Wiskunde en de rekentoets, en alle overige eindcijfers 6 of hoger, waarbij het gemiddelde van de eindcijfers tenminste een 6 is, of: - 2 x 5 is behaald, waarbij slechts één vijf voor de vakken Nederlands, Engels, Wiskunde en de rekentoets mag staan en alle overige eindcijfers 6 of hoger, waarbij het gemiddelde van de eindcijfers tenminste een 6 is, of: - 1 x 5 en 1 x 4 is behaald en alle overige eindcijfers 6 of hoger, waarbij het gemiddelde van de eindcijfers tenminste een 6 is. Hierbij mag de 4 niet binnen de vakken Nederlands, Engels, Wiskunde of de rekentoets behaald zijn. - de beoordeling van de rekentoets telt niet mee voor de bepaling van het gemiddelde van de CE-cijfers of als compensatie. In aanvulling op het voorafgaande geldt tevens als voorwaarde dat de deelvakken CKV en LO-I van het gemeenschappelijk deel van elk profiel moeten zijn beoordeeld als 'voldoende' of 'goed.' Een eindcijfer van een 3 of lager op de cijferlijst betekent dat de leerling niet geslaagd is. Dit geldt ook voor de verschillende onderdelen die meewegen in het combinatiecijfer. Herkansen CE / herprofileren CE Je mag één van de vakken van het CE herkansen/herprofileren. De keuze voor het vak overleg je met je mentor. Diploma en cijferlijst Ben je geslaagd, dan ontvang je een diploma en een cijferlijst met alle betrokken vakken. Heb je extra vakken gevolgd, dan worden die ook vermeld. Een voorlopige cijferlijst krijg je op de dag van de uitslag en kan je gebruiken bij je aanmelding bij een vervolgopleiding. Duplicaten van diploma s of cijferlijsten kan je alleen verkrijgen via DUO-Informatie Beheer Groep in Groningen. Ben je gezakt, dan ontvang je een cijferlijst met alle betrokken vakken. Je kunt altijd één vak herkansen, of om alsnog het diploma te behalen, of om te herprofileren. De keuze voor het vak overleg je met je mentor. De aanvraag voor een herkansing moet op de ochtend na de uitslag van het 1ste tijdvak voor 12.00 uur middels een formulier bij de examencommissie ingeleverd zijn. Voor herkansers wordt direct na de uitslag een herkansingsklas gestart. Je wordt dringend geadviseerd daaraan mee te doen. Je ontvangt je diploma en cijferlijst op de avond van de diploma-uitreiking. Als je daar niet bij aanwezig kunt zijn, kun je je diploma later op school komen ophalen. Dit kan niet door een ouder of iemand anders worden gedaan omdat je diploma pas rechtsgeldig is als je in de aanwezigheid van een medewerker van de school je diploma tekent. De examencommissie bestaat uit : Lid schoolleiding Twee docenten Teamleider leerlingadministratie Commissie van beroep De leerling kan tegen een beslissing van de directie in geval van onregelmatigheden in beroep gaan bij de commissie van beroep. Het beroep moet de leerling binnen drie dagen nadat je de beslissing op schrift hebt ontvangen, schriftelijk bij de commissie van beroep inleveren. De commissie stelt een onderzoek in en beslist binnen twee weken op het beroep tenzij zij de termijn met redenen omkleed heeft verlengd met ten hoogste twee weken. De commissie besluit en bericht je schriftelijk welke beslissing er is genomen en stuurt dit bericht ook aan ouders/verzorgers, aan de directeur en aan de inspecteur. De commissie van beroep bestaat uit: - lid van de schoolleiding - lid van het bestuur van de OSB Het adres van de commissie van beroep is: De commissie van beroep van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer, p/a Gulden Kruis 5, 1103 BE Amsterdam (ZO) Slotbepaling In alle gevallen waarin dit examenreglement niet voorziet, beslist de directeur. 5
PROTOCOL Gedragsregels tijdens het Schoolexamen en het Centraal Examen De Leerlingen moeten een kwartier voor het begin van het (school)examen op school aanwezig zijn. 10 minuten voor de aanvang van de zitting gaat de gangdeur open en kunnen de leerlingen naar het lokaal gaan dat op het examenrooster bekend gemaakt is. Dan dient wel één van de surveillanten aanwezig te zijn! Jassen en tassen bij de kapstok. Geen etuis op tafel. Mobiele telefoons en andere elektronische apparatuur zijn tijdens het examen niet toegestaan en moeten geheel uitstaan. Mobiele telefoons en andere apparatuur mogen niet op het lichaam bewaard worden, maar moeten in de tas bij de kapstok opgeborgen worden. Het mobieltje mag niet als rekenmachine gebruikt worden. Bij een (school)examen in de gymzaal mag de mobiele telefoon of andere apparatuur niet in de zaal aanwezig zijn. Aan het begin van de zitting wordt gecontroleerd of iedereen er is. Zo niet, dan wordt er direct contact opgenomen met thuis. Bij schoolexamens beoordeelt de docent of een leerling nog toegelatenkan worden na het begin van de zitting. Voor het central examen geldt dat een leerling tot een halfuur na het begin van de zitting mag worden toegelaten. Het examen eindigt echter op de vastgestelde tijd. Een leerling mag slechts onder begeleiding van een surveillant gebruik maken van het toilet. Bij een schoolexamen blijven leerlingen zitten tot het einde van de zitting. Als een leerling bij het centraal examen eerder klaar is, mag hij/zij tot een kwartier voor tijd het lokaal verlaten, doch niet eerder dan één uur na aanvang van het examen. Degene die het lokaal eerder verlaat mag geen examenwerk, opgaven of kladpapier meenemen. Het laatste kwartier blijft iedereen in het lokaal. Pas als al het examenwerk door de surveillanten is opgehaald mogen de leerlingen het lokaal verlaten. Op het door de school verstrekte examenpapier moet altijd het examennummer, de naam van de leerling en het vak worden vermeld. Dit geldt ook voor het kladpapier. Het examenwerk wordt gemaakt met een (bal)pen. Uitzonderingen zijn tekeningen en grafieken. Deze worden gemaakt met potlood. Gebruik van Typp-ex is niet toegestaan. Er is een lijst met toegestane hulpmiddelen voor alle vakken. De hulpmiddelenlijst is al eerder door de vakdocent bekend gemaakt. Deze hulpmiddelen worden aan het begin van de zitting gecontroleerd door de aanwezige surveillanten. Bij ziekte of andere bijzondere omstandigheden moet er direct contact worden opgenomen met de mentor en de examencommissie. Afwezigheid bij schoolexamens, die te maken heeft met voorziene omstandigheden, zoals tandarts of jubilea, dient tijdig van tevoren met de deelschoolleider besproken te worden, zodat er een oplossing kan worden gevonden. Indien dat niet gebeurt is het verzuim ongeoorloofd. Bij fraude loopt de leerling de kans van verdere deelname aan het examen te worden uitgesloten (zie PTA). Ook bij constatering van fraude na afloop van het examen kunnen vergaande maatregelen worden genomen. Door deelname aan een examenzitting geeft de leerling te kennen op de hoogte te zijn van en in te stemmen met de strekking van het examenreglement. 6