A C G - I N F O B L A D Driemaandelijks tijdschrift, uitgegeven door de Astronomische Contact Groep vzw Verantwoordelijke uitgever: Carl Vandaele, Elverdingestraat 93, 8900 Ieper Afgiftekantoor Ieper 1 Juli 2009 Erkenningsnummer: P708284 Dit project wordt ondersteund binnen het Actieplan, een initiatief van de Vlaamse Gemeenschap Editoriaal Met dit Infoblad zitten we al meer dan halfweg het werkjaar 2009. We hebben vast en zeker drukke maanden achter de rug met minstens 5000 bezoekers bij de diverse activiteiten van het AstroLAB IRIS. Zo kunnen we niet alleen terugblikken op heel wat groepsbezoeken en drukke weekends in het voorjaar, maar ook op heel wat belangstelling bij grote publieksevenementen als de Nacht der Duisternis, Nationale Sterrenkijkdagen, 100 uren van de sterrenkunde (met een in het oog springende mobiele sterrenwacht in het centrum van Ieper) en de opendeur in het Provinciaal Domein De Palingbeek op 31 mei, waarbij AstroLAB IRIS de toen pas gestarte ruimtevlucht van Frank De Winne extra in de kijker plaatste, dit niet in het minst door de prachtige maquette van het ISS die in het Infolab onder een heuse sterrenhemel te bewonderen is! De komende weken staan niet alleen in het teken van de jaarlijkse Starnights, de BBQ, een aantal interessante voordrachtavonden gebracht door ACG-medewerkers en het traditionele opendeurweekend in september. Ook staat de voltooiing van een aantal belangrijke realisaties voor de deur: zo komt in het AstroLAB IRIS II met de installatie van zonnepanelen en bijbehorende educatieve modules de Zon meer dan ooit centraal te staan en wordt de toegang en omgeving van het AstroLAB IRIS I ingrijpend bezoekersvriendelijker gemaakt. De kers op de taart wordt de installatie van onze 68 cm spiegel in een gloednieuwe montering en tubus. Het geheel is geconstrueerd door een gespecialiseerde Duitse firma en wordt binnenkort naar het AstroLAB IRIS overgebracht! Een reden temeer om binnenkort eens een kijkje in het AstroLAB te komen nemen. Voorts aan iedereen nog een prettige vakantie en tot binnenkort op een van onze activiteiten, waarover jullie meer kunnen vernemen in dit Infoblad. Carl
Kalender 2009 AstroLAB IRIS: overzicht - woensdag 19 aug. 10h groepsbezoek door Milieu-Educatie Ieper - vrijdag 21 t.e.m. zondag 23 aug.: Starnights 2009 - donderdag 27 aug. 10h: groepsbezoek door Mileu-Educatie Ieper - zaterdag 29 aug.: jaarlijkse BBQ - vrijdag 4 sept. -20: Bianca Nowak over het International Space Camp in Alabama - woensdag 9 sept. -20: groepsbezoek door LOK-groep Ieper-Poperinge - zaterdag 19 en zondag 20 sept. 14h: jaarlijks opendeurweekend - vrijdag 2 oktober -20h: reisreportage over de totale zonsverduistering in China (1 e sessie) - zaterdag 24 okt. -20h: reisreportage over de totale zonsverduistering in China (2 e sessie) - vrijdag 4 dec. -20h: (o.v.)voordracht door Vladimir Pletser en inauguratie van de ISSmaquette Doorlopend - iedere tweede en vierde vrijdagavond van de maand van 20h tot 23h30: Sterrenkijken voor allen sterrenkijkavond en multimediavoorstelling - iedere vrijdagavond van 18h30 tot 23h en zondagnamiddag van 14h tot 17h30: Sterrenkundig en wetenschappelijk documentatiecentrum InfoLAB open voor allen - iedere eerste vrijdag van de maand om 20h: maandelijkse ledenavond met regelmatig voordrachten zie ook www.astrolab.be - twee maal per maand op vrijdagavond om 20h : jeugdwerking programma : zie wat verder in dit Infoblad Hoe lid worden van AstroLAB IRIS? Lidmaatschap voor 2009: 30 EURO - 15 EURO voor de jeugd (<18jr.) Voordelen: Infoblad + * gratis gebruik bibliotheek + gratis waarnemen en voorstellingen op vrijdagavond + * alle activiteiten gratis of tegen aanzienlijke korting HOE LID WORDEN? U kunt zich volgens een van deze formules lid maken van de A.C.G. vzw door middel van overschrijving op het rekeningnummer 001-1550580-14.
AstroLAB IRIS: ledenavonden - voordrachten iedere eerste vrijdagavond van de maand vanaf 20h in onze sterrenwacht AstroLAB IRIS II Iedere eerste vrijdagavond van de maand komen we met de leden samen. Sommige van die ledenavonden starten met een voordracht en allen eindigen ze met een stevige astronomische babbel en plezier maken in de bar van AstroLAB IRIS II. Tijdens de ledenavonden van september en oktober is alvast een voordracht voorzien, met zelfs een extra-avond op 24 oktober. - vrijdag 4 september 20h: op zomerstage in het International Space Camp in Huntsville, Alabama door Bianca Nowak AstroLAB IRIS medewerkster Bianca Nowak werd, samen met twee leerlingen secundair, als enige Belgische leerkracht geselecteerd voor een zomerstage (van 24 juli tot 1 augustus) in het Amerikaanse International Space Camp in Huntsville, Alabama. Het International Space Camp promoot de internationale samenwerking op het domein van de ruimtewetenschap en de ruimtetechniek. De 27 landen die een ruimtevaartprogramma hebben stuurden een delegatie van een leerkracht en twee leerlingen uit het secundair onderwijs naar het US Space and Rocket Center in Huntsville, Alabama. Het programma omvat o.a. lezingen over ruimtevaart, allerhande trainingen en een paraboolvlucht die gewichtloosheid simuleert. Bianca Nowak brengt deze avond een uitgebreide beeldreportage van deze unieke ervaring. - vrijdag 2 oktober 20h: reisreportage over de reis naar de totale zonsverduistering in China (tweede sessie op zaterdag 24 oktober!) door o.a. Philippe Vercoutter, Roland Gadeyne en Christian Verkouter Op woensdag 22 juli was in delen van India, Nepal, Bhutan en China een totale zonsverduistering te zien. Het gaat hier om een eclips met een zeer lange duur, maximaal 6 min. 39 seconden! Verschillende ACG-medewerkers trokken er terug op uit om de eclips mee te maken, te fotograferen en om natuurlijk ook een onvergetelijke reis te maken!
Tijdens deze twee avonden komen o.a. terug de Mongolië-reizigers van 2008 en fervente eclipsjagers Philippe Vercoutter, Roland Gadeyne en Christian verkouter aan het woord. Wij kijken alvast uit naar hun reisverhalen en prachtig beeldmateriaal. Meer details volgen nog in ons volgend Infoblad! Wegens de voorziene grote opkomst is het aan te raden vooraf te reserveren via info@astrolab of via het nummer 057/216111. AstroLAB IRIS: openingsuren & waarnemingen ** Ons documentatiecentrum: InfoLAB iedere vrijdagavond van 19h tot 23h30 iedere zondagnamiddag van 14h tot 17h30 In AstroLAB IRIS II bevindt er zich een uitgebreid wetenschappelijk documentatiecentrum, het InfoLAB. Iedereen kan er ter plaatse tientallen tijdschriften raadplegen of neuzen in enkele van de duizenden boeken die er beschikbaar worden gesteld. Leden kunnen zelfs gratis werken uitlenen. Kom gerust even langs. Vindt U iets niet, aarzel dan zeker niet raad te vragen aan de verantwoordelijke die ter plaatse aanwezig is. Ter plaatse kunt u zelfs met onze gloednieuwe PC s opzoekingen doen via het Internet. **Sterrenkijken voor allen iedere tweede en vierde vrijdagavond van de maand vanaf 20h in onze sterrenwachten AstroLAB IRIS I en II U kunt tijdens deze avonden niet alleen kennismaken met het AstroLAB IRIS zelf, maar vooral met de wonderen van de sterrenhemel en dit nog liefst met de verschillende grote spiegel- en lenzenkijkers in het AstroLAB IRIS. U reist er via de Maan en de planeten naar talloze nevels, sterrenhopen en melkwegen. Is het eventjes minder goed weer, geen probleem, want om 21h wordt met de gloednieuwe apparatuur in het AstroLAB IRIS I een multimediavoorstelling vertoond over de wonderen van het heelal. Wat staat er o.a. op het waarnemingsprogramma? - talloze nevels, sterrenhopen en melkwegen, Maan, en de blikvanger van deze zomer: de planeet Jupiter
** Zonnekijken voor allen -iedere zondagnamiddag bij mooi weer van 14h tot 17h30 in de koepel van het AstroLAB IRIS II Iedere zondagnamiddag is de observatoriumkoepel van het AstroLAB IRIS II open om er met speciaal daartoe uitgeruste telescopen onze eigen ster, de Zon, van nabij te ontdekken. Een doorlopende voorstelling in het InfoLAB (bibliotheek) van het AstroLAB IRIS II geeft u alle nodige achtergrondinformatie over de verschillende verschijselen op de Zon. - demonstraties met de H-alpha filter, protuberansenkijker, Herschel-zonneprisma, webcam,... - waarnemen van zonnevlekken, protuberansen, structuren op het zonneoppervlak Jeugdwerking AstroLAB IRIS Vanaf maart startten wij terug met onze jeugdwerking. De succesvolle eerste bijeenkomst vond op zaterdag 21 maart plaats, waarbij het nieuwe programma voor 2009 werd voorgesteld. Met deze jongerenwerking zijn pakt AstroLAB IRIS uit met een volledig vernieuwd programma! Kom maar zelf eens kijken en luisteren. Voor dit hernieuwd programma staat een team van drie ervaren AstroLAB-medewerkers in, waaronder een leerkrachte en een leerkracht die als Space Teacher erkend is!en de mogelijkheden in het Astrolab zijn onbegrensd om aan sterrenkunde te doen: grote telescopen, een uitgebreide bibliotheek, computers, multimedia, optisch labo,.. Mocht je interesse hebben, stuur gerust een e-mail op info@astrolab.be, zodat we je op de hoogte kunnen houden. Meer info is ook te verkrijgen via 057/216111. Voor 2009 voorzien wij twee (zie hieronder) bijeenkomsten per maand op vrijdagavond van 20h tot 23h, zodat ook het echte sterrenkijken voldoende aan bod zal komen. Jeroen Temperville en Bianca Nowak staan in voor verschillende workshops, zoals bv over astrofotografie, terwijl Johan Vanbeselaere de waarnemingen verzorgt met o.a. een hemelkalendermarathon, een heuse Messiermarathon en video-astronomie. Voor slechts een jaarlijks lidgeld van 15,00 en 15,00 deelnemingskosten kun je een gans jaar deelnemen aan dit sterrenplezier. Project-en Volkssterrenwacht AstroLAB IRIS DATA JONGERENWERKING 2009 dag datum workshops waarnemen vrijdag 14 augustus 2009 vrijdag 28 augustus 2009 vrijdag 11 september 2009 vrijdag 25 september 2009 vrijdag 9 oktober 2009 vrijdag 23 oktober 2009 vrijdag 13 november 2009 vrijdag 27 november 2009 vrijdag 11 december 2009 vrijdag 25 december 2009 Jeroen/Bianca Jeroen/Bianca Jeroen/Bianca Jeroen/Bianca Jeroen/Bianca Johan VB Johan VB Johan VB Johan VB Johan VB
Hierbij nodigen wij U van harte uit op onze ZOMERBARBECUE zaterdag 29 augustus 2009 - omstreeks 19h15: restaurant "De Palingbeek" (Provinciaal Domein De Palingbeek, Palingbeekstraat 18, Zillebeke) Op een prachtige locatie, temidden van het Provinciaal Domein De Palingbeek in de nabijheid van het AstroLAB IRIS * aperitief met hapjes * barbecue: - pangasiusfilet in papillotte met fijne groenten - traditionele bbqgrill met lamskoteletjes, worstjes, spek, * groentenbuffet + aardappelen in de pel, pastas, * dranken tijdens de maaltijd * koffie en dessertje U kunt zich voor deze barbecue inschrijven (tegen 22 augustus a.u.b.) via overschrijving op het nr. 068-2128095-39. Het inschrijvingsgeld ( all-in! ) bedraagt 34 (aperitief, maaltijd, drankjes tijdens de maaltijd, koffie met dessert inbegrepen) ook kindermenu s mogelijk voor slechts 14,00.
STARNIGHTS 2009 De organisatie van de Starnights, de AEG en de ACGvzw hebben het grote genoegen alle waarnemers, ATM'ers en geïnteresseerden uit te nodigen op de achtste editie van de jaarlijkse starparty, namelijk STARNIGHTS die plaatsvindt van vrijdag 21 augustus tot zondag 23 augustus 2009 in het AstroLAB IRIS. Praktische sterrenkunde staat zoals altijd centraal, met de nadruk op waarnemen en alles wat erbij hoort. Er wordt opnieuw een bruisende salsa van voordrachten, workshops en waarnemingen voorgeschoteld. De organisatie heeft er hard aan gewerkt om alle deelnemers een boeiend weekend te bezorgen! Tussen de voordrachten door zijn er voldoende pauzes om bij te praten met collegaamateur-astronomen. Uiteraard is ook Franky Dubois present voor de zonnewaarnemingen met de VAF. Tijdens de vrijdagnacht en zaterdagnacht wordt er geobserveerd met het unieke aanbod van telescopen dat zal aanwezig zijn. Hoe groot of hoe klein je eigen telescoop ook is, meebrengen is het motto! Programma: Vrijdag 21 augustus 2009 Tijdstip Onderwerp Door Plaats 18:00 Verwelkoming inkom 20:00 20:30 Hemeljournaal InfoLAB 20:30 21:00 AAG Cloudwatcher Mike Rosseel InfoLAB 21:00-21:30 De Zon door het Ha venster van Lunt Emmanuel Thienpondt InfoLAB 's nachts Waarnemen Iedereen buiten Indien slecht weer: slideshow over waarnemen in Namibië door Josch Hambsch
Zaterdag 22 augustus 2009 Tijdstip Onderwerp Door Plaats 09:00 13:00 ontbijt keuken 14:00 14:30 Veranderlijke sterren Josch Hambsch auditorium 14:30 15:00 Waarnemingsplekjes in het buitenland, La Palma Philippe Mollet auditorium 15:00-16:30 Pauze ; groepsfoto en astrovlooienmarkt buiten 16:30 17:15 40 jaar Project Apollo Patrick Lonneville auditorium 17:15-18:00 Verloting buiten 20:00-22:00 Workshop: bouw zelf een telescoop Werkgroep VSRUG/AEG InfoLAB 's nachts Waarnemen Iedereen buiten Zondag 23 augustus 2009 Tijdstip Onderwerp Door Plaats 09:00 11:00 ontbijt keuken Inpakken en wegwezen Inschrijven: De deelname aan dit evenement aan dit evenement is dit jaar gratis! Gelieve wel vooraf in te schrijven. Dit kan online gebeuren via www.starnights.be. Dan komt u ook in de online-lijst van deelnemers terecht. Er is ruime kampeergelegenheid met de nodige sanitaire voorzieningen. Dit is in dit natuurgebied slechts bij uitzondering mogelijk ter gelegenheid van de Starnights. Ook dit jaar is er absoluut voorverbod, dus geen bbq noch gasvuur!
Als u geen eigen tent hebt, is er ook beperkte slaapgelegenheid in de overnachtingsruimte van het AstroLAB IRIS II. Wenst u binnen te slapen, meldt dit dan ook online. Het aantal plaatsen is immers beperkt! Er is ook de mogelijkheid om een ontbijt te bestellen; de dorstigen kunnen aan democratische prijzen terecht aan de bar. Zie uiteraard ook de website www.starnights.be! waar u zich on-line kunt inschrijven. ******* Het AstroLAB IRIS nodigt allen uit op het - jaarlijkse opendeurweekend zaterdag 19 en zondag 20 september 2009 van 14h tot 18h ** opendeurdag zonnekijken U kunt vanaf 14 h in het AstroLAB IRIS terecht om er met de telescopen in de koepel naar de verschillende verschijnselen op de Zon (zonnevlekken, uitbarstingen) te kijken. Er is een doorlopende projectie met beelden over de Zon en in het heringerichte optisch labo wordt gedemonstreerd hoe telescoopspiegels getest en geslepen worden. Tevens kunt u in het AstroLAB IRIS de maquette van het ISS bewonderen. Vanaf de observatoriumkoepel kunt u wandelen naar het AstroLAB IRIS I, waar op het observatoriumplatform de grote spiegeltelescopen opgesteld staan. In de projectiezaal worden permanent multimediavoorstellingen vertoond. Op het programma in het AstroLAB IRIS staan: * zonnewaarnemen in de koepel van AstroLAB IRIS II * bezoek aan het optisch labo en de verschillende tentoonstellingen in het AstroLAB IRIS, zoals: - het ISS en de ruimtevlucht van Frank De Winne - de maquette van het ISS - 100 jaar Tunguska - 50 jaar ruimtevaart - gravitatie- en optische proeven - doorlopende multimediavoorstellingen en bezoek aan de sterrenwacht AstroLAB IRIS I
De Vlaamse volkssterrenwachten: Overzicht info en activiteiten voor augustus oktober 2009 Volkssterrenwacht Armand Pien Rozier 44, 9000 Gent tel. 09/2643674 fax 09/2644168 info@rug-a-pien.be - www.rug-a-pien.be - elke woensdagavond 20h: kijkavond en 3-D show - bibliotheek-en documentatiecentrum open elke maandag van 19h00 tot 22h00 en woensdag van 13h00 tot 16h00 en van 20h00 tot 22h00. -donderdag 3 september 20h: Start cursus Weerkunde -maandag 28 september 20h: Start cursus Inleiding tot de sterrenkunde -zaterdag 10 oktober 10h: voordracht Planetaire nevels: eindstadia van sterren zoals de Zon - zaterdag 24 oktober -10h: voordracht Zwaartekrachtlenzen, donkere materie en donkere energie Volkssterrenwacht Mira Abdijstraat 22, 1850 Grimbergen tel. 02/2691280 fax 02/2691075 info@mira.be - www.mira.be - elke woensdag- en zondagnamiddag van 14h tot 18h is het Museumgedeelte van Mira geopend voor individuele bezoekers - elke laatste vrijdagavond van de maand om 19h30: Astroclub met Frank Deboosere en waarnemingsavond - dinsdag 11 augustus 22h: Nacht van de vallende Sterren - zaterdag 5 september van 14h tot 22h en zondag 6 september van 10h tot 18h: opendeurdagen - vrijdag 25 september 19h30: Astroclub met Frank Deboosere Sterrenkunde in ons land - zaterdag 24 oktober 15h: lezing Patricia Lampens Wat vertellen de sterren over onze plaats in het heelal? - vrijdag 30 oktober 19h30: Astroclub met Frank Deboosere Alles wat je over het weer zou moeten weten Volkssterrenwacht Beisbroek Zeeweg 96, 8200 Brugge tel. 050/390566 fax 050/393244 info@beisbroek.be - www.beisbroek.be - planetariumvoorstellingen woensdag om 15h en 16h30, vrijdag om 20h30 en zondag om 15h en 16h30 - maandag, dinsdag en donderdag om 15h: bijkomende voorstellingen tijdens de schoolvakanties Volkssterrenwacht Urania Mattheesensstraat 60 2540 Hove tel. 03/4552493 fax 03/454 22-97 info@urania.be - www.urania.be - open elke woensdagnamiddag vanaf 14h - open elke vrijdagavond vanaf 19u30 met sterrenkijken bij mooi weer - tijdens de openingsuren zijn ook de bibliotheek, astroshop en astrobar open
- dinsdag 11 augustus -20h: sterrenkijkavond n.av. de Perseïden - vrijdag 11september t.e.m. zondag 13 september: opendeurdagen - 31 oktober t.e.m. 7 november: reis naar Italië 400 jaar nieuwe astronomie Europlanetarium Planetariumweg 19, 3600 Genk tel. 089/307990 fax 089/307991 info@europlanetarium.com - www.europlanetarium.be - gezinsvoorstelling Aarde planeet met duizend gezichten op woensdag en zondag om 15h, Duitstalige voorstelling woensdag om 16h - gezinsvoorstelling De Zuidelijke Hemel zondag om 16h - jeugdvoorstellingen De Tharsis-Codex op woensdag en zondag om 14h - extra PLM voorstellingen tijdens de Belgische en Nederlands Limburgse schoolvakanties op dinsdag, donderdag en vrijdag om 14h (jeugdvoorstelling) en Aarde planeet met duizend gezichten (15h) - filmvoorstellingen : Dawn of the space Age woensdag en zondag om 14h15 - filmvoorstellingen : Origins of life woensdag en zondag om 15h15 - filmvoorstellingen : Eyes of the skies woensdag en zondag om 16h15 - extra filmvoorstellingen tijdens het verlof op dinsdag, donderdag en vrijdag: Dawn of the Space Age om 14h15 Origins of Life om 15h15 en Eyes of the skies om 16h15 - bibliotheek open van maandag tot vrijdag (9h-17h) en zondag (13h-17h) - vrijdag 31 juli -20h: HD-film Ocean Realm en kijkavond - woensdag 12 augustus -21h: mythologische sterrenwandeling - vrijdag 28 augustus 20h: HD-film Destructive Forces en kijkavond - zaterdag 29 augustus -20h30: Film in het Bos - dinsdag 1 september: Astronomie Kits - zaterdag 3 en zondag 4 oktober: 23 e VVS-weekend in het Europlanetarium - woensdag 7 oktober: start cursus Inleiding tot de Sterrenkunde Project-en Volkssterrenwacht AstroLAB IRIS Verbrandemolenstraat 5, 8902 Zillebeke Ieper tel. 057/200387 info@astrolab.be - www.astrolab.be - Iedere eerste vrijdagavond van de maand - 20h30: ledenavond - Iedere tweede en vierde vrijdagavond van de maand 20h: waarnemingsavond - Iedere vrijdagavond 18h30 tot 23h: bibliotheek InfoLAB open - elke zondagnamiddag 14h tot 17h30: zonnewaarnemingen + bibliotheek InfoLAB open - twee maal per maand op vrijdagavond: activiteiten voor de jeugd - vrijdag 21 t.e.m. zondag 23 aug.: Starnights 2009 - zaterdag 29 aug.: jaarlijkse BBQ - vrijdag 4 sept. -20: reisreportage door Bianca Nowak over het International Space Camp in Alabama - zaterdag 19 en zondag 20 sept. 14h: jaarlijks opendeurweekend - vrijdag 2 oktober -20h: reisreportage over de totale zonsverduistering in China (1 e sessie) - zaterdag 24 okt. -20: reisreportage over de totale zonsverduistering in China (2 e sessie)