H.152283.0913 De keizersnede en adviezen erna
Inleiding U wordt, of bent opgenomen op de afdeling kraam/gynaecologie. Naast het algemene opnameboekje Uw verblijf in het ziekenhuis informeren wij u over de gang van zaken op onze afdeling. De afdeling is verdeeld in drie units: Verloskamers (kraamsuites) Kraamafdeling; voor kraamvrouwen met hun baby s Gynaecologie; voor zwangere vrouwen en operatiepatiënten. Elke unit heeft één verantwoordelijke verpleegkundige (unitoudste). Gynaecologen Aan ons ziekenhuis zijn vier gynaecologen verbonden. Zij hebben hun diensten op de afdeling, de verloskamer, de operatiekamer en op de polikliniek in Hardenberg, Coevorden, Ommen en Westerhaar. Elke dag wordt er door één van de gynaecologen visite gelopen tussen 09.00 uur en 10.00 uur. In het weekend kan dit wat later zijn. U maakt dus, naast uw eigen arts, ook kennis met de andere gynaecologen. Wilt u buiten de visite om een gesprek met uw eigen gynaecoloog, dan maakt u, via de verpleegkundige, daarvoor een afspraak. Verloskundigen Er zijn verloskundigen werkzaam, die soms worden bijgestaan door een co-assistent, een arts-assistent of een stagiaire verloskundige. Ook de verloskundigen lopen visites. Co-assistent/leerling verloskundige Op de afdeling kan een co-assistent en/of een stagiaire verloskunde werkzaam zijn. U kunt hem/haar tegenkomen op de afdeling, verloskamer en/of de operatiekamer. Beleid De arts spreekt per dag, tijdens de visite, het beleid af. Het hangt van uw conditie af, hoe snel u weer kunt mobiliseren. 2
Teamleider De teamleider heeft de leiding over de gehele afdeling. Heeft u vragen of zijn er speciale dingen die u wilt bespreken dan kunt u altijd bij de teamleider of één van de unit oudsten terecht. Verpleegkundigen U zult tijdens uw verblijf kennis maken met verschillende verpleegkundigen, deze werken in de volgende diensten: dagdienst 07.15 15.45 uur late dienst 15.15 23.15 uur nachtdienst 23.00 07.30 uur Overige medewerkers Naast de verpleegkundigen zijn er nog een aantal medewerkers die de verpleegkundigen ondersteunen, te weten: voedingassistenten, zorgassistenten, afdelingssecretaresse, leerling-verpleegkundigen, stagiaires, vrijwilligers. Andere specialismen Op onze afdeling liggen ook patiënten van andere specialisten, onder andere van de chirurg, orthopeed, KNO-arts, uroloog en oogarts (Dit heeft tot gevolg dat er kamers zijn waarin gemengd wordt verpleegd (dames en heren op één kamer). Bezoektijden De bezoektijden zijn van: 15.30 uur tot 16.30 uur 18.30 uur tot 20.00 uur er mogen twee bezoekers bij de patiënt zijn het rustuur is van 12.00 uur tot 14.00 uur broertjes en zusjes zijn welkom tijdens het bezoekuur uw partner mag de hele dag aanwezig zijn. Hij kan, in overleg, ook s nachts blijven. Dan graag badjas, slippers, toiletartikelen meenemen. 3
uw partner kan van maandag tot en met vrijdag tussen 11.00 uur en 18.30 uur terecht in Brasserie Santé. Er is een uitgebreid assortiment koude en warme gerechten. Buiten de openingstijden kunt u gebruikmaken van koffie- en snackautomaten in de centrale hal. Opname - Operatiedag De dag van opname meldt u zich bij de receptie in de hal van het ziekenhuis. U wordt opgehaald door een vrijwilligster, de afdelingsassistente of een verpleegkundige van de kraamafdeling. Verpleegkundige voorbereiding De verpleegkundige doet controles. Er wordt een CTG (CardioTocoGrafie) gemaakt waarbij de hartslag van uw baby geregistreerd wordt. Bij een stuitligging wordt er voor de keizersnede nog een echo gemaakt. Informatie over de dag van de keizersnede voor de moeder U krijgt het boekje Informatie voor de kraamvrouw (als u dit op het verpleegkundig spreekuur al heeft ontvangen kunt u eventuele vragen stellen). U krijgt het fotoboekje de Keizersnede te zien. Heeft u daarna nog vragen, stel ze dan gerust. Uw partner kan bij de keizersnede aanwezig zijn, tenzij de arts of anesthesioloog aangeeft dat dit niet mogelijk is Er bestaat de mogelijkheid dat uw baby opgenomen wordt op de kinderafdeling. 4
De dag van de operatie In uw oproepbrief staat vermeld of/en wanneer u mag eten en drinken op de dag van de ingreep. Of dit wordt telefonisch aan u doorgegeven. Gebruik geen bodylotion, make-up en nagellak. Draag geen sieraden of piercings. Laat uw waardevolle sieraden thuis. Tijdens de operatie draagt u een operatiejasje en een muts. Bij een spoedkeizersnede krijgt u op de afdeling een blaaskatheter ingebracht. Bij een geplande keizersnede wordt de blaaskatheter ingebracht op de operatiekamer. Deze blijft er 24-48 uur in. U krijgt een blaaskatheter in omdat dit de operatie vergemakkelijkt. De blaas en de baarmoeder liggen zo dicht bij elkaar dat een volle blaas de operatie zou kunnen bemoeilijken. De anesthesioloog bepaalt het soort pijnstilling na de operatie U krijgt een infuus. Dit kan op de afdeling of op de OK gebeuren. Uw partner Uw partner is bij de voorbereiding op de afdeling aanwezig. Uw partner gaat met u en de verpleegkundige naar de operatieafdeling. Uw partner kan daar even afscheid nemen. U gaat dan met het operatiepersoneel mee naar de voorbereidingsruimte. Uw partner wordt begeleid door de verpleegkundige die met hem naar de omkleedruimte van de operatieafdeling gaat. Uw partner krijgt OK-kleding, klompen, muts, monddoekje. Sieraden moeten af en voordat men de OK-ruimte ingaat moeten de handen gedesinfecteerd worden. Uw partner mag de operatiekamer binnengaan zodra hij daarvoor toestemming krijgt. Tijdens de operatie kunnen foto s worden gemaakt. Meestal maakt de omloop verpleegkundige foto s. Uw partner neemt plaats aan uw linkerzijde. Hij krijgt daartoe instructies van het OK-personeel. 5
De operatiekamer Zodra de afdeling bericht krijgt van de operatieafdeling dat u gebracht mag worden, krijgt u uw operatie muts op; uw evt. kunstgebit, bril of contactlenzen en gehoorapparaat moeten uit/af gedaan worden. U gaat eerst naar de voorbereidingsruimte op de operatieafdeling, daar krijgt u een ruggenprik en een infuus. U krijgt een injectie in uw been om trombose te voorkomen. Operatiepatiënten hebben een verhoogd risico op het krijgen van trombose. Gedurende uw opname krijgt u deze injectie dagelijks om 18.00 uur. Bij een spoedoperatie krijgt u soms algehele narcose. Bij uw keizersnede zijn meerdere personen aanwezig in de operatiekamer, deze hebben ieder hun specifieke taak. Buiten de gynaecoloog die de operatie verricht, is er een operatieverpleegkundige of co-assistent of arts-assistent; de anesthesioloog met zijn/haar assistent(e), de omloop verpleegkundige; eventueel een kinderarts en de verpleegkundige van de kraamafdeling. Wanneer de operatie kan beginnen, mag uw partner naast u komen zitten. De recovery (uitslaapkamer) Op de uitslaapkamer worden controles gedaan. U verblijft ongeveer één uur op de recovery (ook wanneer u een ruggenprik heeft gehad). 6
Terug naar de kraamafdeling Wanneer u in goede conditie bent belt de verpleegkundige van de recovery de afdeling dat u weer terug kunt. Meestal komen uw partner en de verpleegkundige u halen. U krijgt dan direct de baby bij u en kunt uw baby eventueel (borst)voeding geven. De verpleegkundige voert op de operatiedag extra controles uit: bloeddruk meten, temperatuur en pols, vloeien, wondinspectie en urineproductie. U mag voorzichtig een slokje water drinken, veel drinken achter elkaar is niet verstandig omdat u daar misselijk van kunt worden. U mag ook een beschuit of brood eten. Uw darmen zullen weer langzaam op gang komen. Bij pijn, misselijkheid of andere vragen, kunt u altijd de verpleegkundige vragen. Uw baby Na de geboorte gaat de vader met de verpleegkundige en eventueel de kinderarts mee naar de ruimte waar uw baby wordt nagekeken. De vader kan de navelstreng doorknippen. Wanneer uw baby is nagekeken gaat de vader met de baby terug naar u in de operatieruimte waar u uw baby even vast mag houden. In verband met het snel afkoelen van de baby zal deze daarna ook snel in de transportcouveuse moeten Terwijl de arts nog bezig is met het afronden van de operatie gaat de vader met de baby en de verpleegkundige naar de afdeling terug. In sommige gevallen gaat de baby naar de kinderafdeling. De verpleegkundige zal, na overleg met de kinderarts en met de vader naar de kinderafdeling gaan. Zij kleden zich eerst om. Op uw kamer wacht uw partner met de baby, totdat u weer opgehaald kunt worden van de recovery. De vader heeft de mogelijkheid om te kangoeroën. 7
Babyverzorging en voeding In ons ziekenhuis voeren we het borstvoedingsbeleid voeden op verzoek. Om medische redenen kan hier van worden afgeweken. Verdere informatie over de borst- en flesvoeding van de baby krijgt u tijdens uw verblijf op de kraamafdeling. Waarschijnlijk heeft u in de laatste maanden van de zwangerschap al informatie hierover gekregen via de Thuiszorg. Zie folder Borstvoeding, het beste voor je baby en de folder Flesvoeding. Als uw baby op de kinderafdeling ligt krijgt u alle gelegenheid om naar uw baby toe te gaan en is het mogelijk om borstvoeding te geven. Is het, om wat voor reden dan ook, niet mogelijk uw baby direct zelf te voeden, dan kunt u beginnen met kolven zodat uw baby toch moedermelk kan krijgen. Geboorte aangifte en kraamverzorging De partner geeft de baby, binnen drie werkdagen aan in de gemeente waar de baby geboren is, dus in Hardenberg, ook al woont u niet in deze gemeente (zie ook de folder: Informatie voor de kraamvrouw ). Wilt u de baby voor de geboorte laten erkennen, kijk dan op de website van de gemeente Hardenberg www.hardenberg.nl De partner belt na de geboorte het kraamcentrum om te vertellen dat zijn vrouw is bevallen, deze kunnen dan een planning maken voor de kraamverzorgster. Wanneer bekend is dat moeder en kind naar huis mogen, geeft de partner het kraamcentrum definitief bericht van het ontslag uit het ziekenhuis. 8
Dagen na de operatie De eerste dag na de operatie, afhankelijk van hoe u zich voelt, mag u weer wat eten. U heeft, zeker de eerste dag, hulp nodig bij het wassen en aankleden. Heeft u vragen over pijnbestrijding dan kunt u de verpleegkundige hiernaar vragen. Tevens is er een folder Pijnbeleving en pijnscore waarin een en ander nader wordt toegelicht. De fysiotherapeut (alleen doordeweeks, niet in weekend) geeft uitleg over hoe u het beste kan mobiliseren. Het mobiliseren wordt iedere dag uitgebreid, afhankelijk van hoe u zich voelt. Natuurlijk voelt u zich de eerste dagen moe en slap, hier komt iedere dag weer verbetering in. U merkt dat u steeds meer dingen weer zelf kunt doen. Het infuus en de katheter verwijdert men als alles goed gaat de dag na de keizersnee. Mocht u hechtingen hebben die verwijderd moeten worden, dan gebeurt dit op de vijfde dag na de operatie. In sommige gevallen haalt de verloskundige, thuis, de hechtingen eruit. Ontslag en evaluatie De arts of verloskundige spreekt tijdens de visite af wanneer u naar huis gaat. U krijgt van de verpleegkundige uw ontslagpapieren. Ga niet naar huis voor u deze ontvangen heeft. Is uw ontslagdag afgesproken, dan vinden wij het fijn te horen hoe u uw verblijf heeft ervaren. U krijgt hiervoor een evaluatieformulier. Leefregels voor na de keizersnede Na 24 uur is de buikwond in principe dicht. Op de buikwond hoeft geen verband, tenzij er nog iets vocht of bloed lekt. Aan de zijkant van het litteken kunt u de eerste tijd een trekkend gevoel hebben, dit kan geen kwaad. 9
Doordat de zenuwen in de buikhuid zijn doorgesneden, kunt u zes tot 12 maanden een doof gevoel rondom het litteken houden. Gaat u de 2 e dag na de keizersnede met ontslag dan mag u dagelijks maximaal vier keer twee tabletten paracetamol à 500 mg. U krijgt daarnaast een recept voor extra pijnbestrijding (diclofenac en een maagbeschermer). Door het opgang komen van de darmfunctie kan uw buik wat opgezet zijn en kunt u last hebben van pijnlijke krampen. Heeft u de derde dag nog geen ontlasting gehad dan neemt u movicolon. Hiervoor heeft u een recept meegekregen. Zolang u helderrood bloedverlies hebt, mag u niet in bad. U kunt gewoon douchen. Let erop dat u niet kort en oppervlakkig ademhaalt! Haal ieder uur vijf keer achter elkaar zo diep mogelijk adem en blaas de lucht dan rustig uit. Als u een hoestprikkel krijgt, onderdruk die dan niet maar durf goed door te hoesten! Wanneer u de wond met de handen of met een kussentje wat tegendruk geeft verlicht u de pijn. Dit geldt ook voor niezen en lachen. Belast de buikspieren de eerste zes weken zo min mogelijk omdat de buikspierplaat nog niet gesloten is. Bij het uit bed komen eerst op uw zij draaien en u met de armen tot zit opdrukken terwijl u de benen buiten bed laat zakken. Een andere mogelijkheid is om eerst het hoofdeinde van het bed rechtop te zetten en dan de benen over de rand te schuiven terwijl u het bovenlichaam met de armen tot zit opdrukt. Probeer zo veel mogelijk rechtop te staan, ondersteun eventueel de onderbuik met de handen. De eerste zes weken niet zwaarder tillen dan uw eigen, pasgeboren kind(eren). Na zes weken mag u uw activiteiten uitbreiden. Bouw dit langzaam op. Als u zwangerschapgymnastiek gevolgd heeft is het aan te raden om ook de na-gymnastiek te volgen. 10
Oefeningen 1-6 weken Span de buikspieren licht aan door het intrekken van de onderbuik, twee tellen vasthouden en langzaam loslaten. Dit kan zowel liggend, zittend als staand uitgevoerd worden. Probeer de bekkenbodemspieren aan te spannen (doen alsof u uw plas ophoudt), twee tellen vasthouden en weer in twee tellen ontspannen. Kantel het bekken door tegelijkertijd de buik- en bilspieren aan te spannen. Het is niet verstandig om de eerste zes weken intensief te oefenen. De buikspieren moeten de kans krijgen goed te herstellen. Dus geen oefeningen waarbij het hoofd en het bovenlichaam of beide benen opgetild worden. Oefeningen na zes weken Buikspieroefeningen uitbreiden. Rugligging, knieën gebogen, bekken kantelen door middel van het intrekken van de onderbuik; hoofd en schouders optillen, met de handen even de knieën aantikken. Idem maar met linkerhand de rechterknie aantikken, terug, vervolgens met de rechterhand de linkerknie aantikken. De oefeningen langzaam opbouwen. Ze kunnen verzwaard worden door de handen gekruist voor de borst of in de nek te plaatsen. 11
Vragen Als u vragen heeft over de keizersnede kunt u contact opnemen met de afdeling gynaecologie of de poli. afdeling (0523) 276851 poli (0523) 276370 Als u vragen heeft over de oefeningen na de keizersnede kunt u contact opnemen met een bekkenbodemtherapeut via het secretariaat van de afdeling revalidatie. Maandag tot en met donderdag van 09.00 tot 12.00 en 13.30 tot 16.00 uur en vrijdag van 09.00 tot 12.00 uur (0523) 276542 12