concept DORPSVISIE DIEPENVEEN

concept DORPSVISIE DIEPENVEEN Oktober 2013 1

Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1 Andere rol gemeente... 3 1.2 Verantwoording Themakeuzes... 4 1.3 Leeswijzer... 4 2. Karakterisering dorp Diepenveen... 5 2.1 Historie... 5 2.3 Ontwikkeling aantal inwoners... 6 2.4 Bevolkingssamenstelling... 6 2.5 Betrokken bewoners... 6 3. Ontwikkelingen... 8 3.1 Maatschappelijke ontwikkelingen... 8 3.2 Demografische verkenning Deventer 2035... 8 4. Thema s... 10 4.1 Wonen... 10 4.2 Maatschappelijke voorzieningen... 12 4.2.1 Situatie nu... 12 4.2.2 Woonservicezone... 12 4.3 Economie... 14 4.4 Verkeer... 15 4.5 Landschappelijke omgeving... 16 5. Toets demografische verkenning... 17 6. Vervolg... 18 Bijlage 1: Geraadpleegde (beleids)documenten... 19 Bijlage 2: Overzicht gesprekspartners... 19 Bijlage 3: Samenvatting Dorpsontwikkelingsplan... 20 2

1. Inleiding Deze Dorpsvisie gaat over de toekomst van Diepenveen: welke ontwikkelingen komen op het dorp af en hoe kan Diepenveen ook in de toekomst vitaal blijven. De gemeente heeft in gesprekken met bewoners en diverse organisaties naar de ontwikkelingen en de mogelijke gevolgen gekeken. De Dorpsvisie geeft de richting aan hoe de gemeente wil handelen in Diepenveen. Tegelijk zien bewoners wat ze van de gemeente kunnen verwachten bij initiatieven waarin de gemeente een rol speelt. Burgemeester en wethouders spraken in het Coalitieakkoord af om een Dorpsvisie te maken: Het platteland moet op eigen kracht kunnen functioneren en de dorpskernen moeten vitaal blijven. Dit vraagt om een passend woningaanbod en ruimte voor innovatieve ideeën, die passen en onderschikt zijn aan de overwegend agrarische functie van het buitengebied. We maken daartoe per dorp een visie op het gebied van wonen, werken en ondernemen. Ook de bewoners hebben een plan opgesteld, namelijk het Dorpsontwikkelingsplan (DOP). Daarin staan onderwerpen die de Diepenveners de komende jaren willen aanpakken, zelfstandig of samen met maatschappelijke organisaties of de gemeente. Een samenvatting van de DOP staat in bijlage 3. Bewoners en gemeente maken samen op basis van het DOP en de Dorpsvisie een Dorpsagenda van en voor Diepenveen. Dorpsvisie (door gemeente) DOP (door het dorp) Dorpsagenda (gezamenlijk) Relatie DOP Dorpsvisie Dorpsagenda 1.1 Andere rol gemeente In het verleden nam de overheid vaak het initiatief voor ontwikkelingen en betrok daar de inwoners bij in de vorm van burgerparticipatie. Tegenwoordig gebeurt dat vaak andersom: op tal van terreinen nemen bewoners zelf meer verantwoordelijkheid en ontplooien zelf activiteiten. In veel gevallen is de gemeente daarbij slechts één van de partners. Er is in sprake van overheidsparticipatie. De rol van de gemeente wordt vooral het stimuleren, begeleiden en eventueel toetsen van initiatieven die bewoners of anderen nemen. Op het gebied van zorg en welzijn zijn er veel veranderingen. De vraag naar zorg groeit door de vergrijzing van de bevolking. Diverse regelingen worden samengevoegd, er is minder geld beschikbaar en de gemeente gaat veel taken uitvoeren die nu nog door het Rijk worden gedaan. In de toekomst komt worden zorg en welzijn meer in kleine gebieden vanuit woonzorgservicezones worden georganiseerd. Organisaties die in een gebied actief zijn zullen nauw gaan samenwerken. Zorg en welzijn zullen dan beter gaan aansluiten bij de behoeften van de inwoners. Bovendien kan er efficiënter en slimmer worden gewerkt. De overheid doet vaker een beroep op bewoners om hun zorg zelf te organiseren, zo nodig met buren, vrienden of familie. Meedoen naar vermogen is het uitgangspunt. In het verleden voerde het Rijk een wijkenbeleid waaruit voorzieningen op terreinen zoals sport, bewegen, spelen, opvoeden/kinderopvang, ontmoeten en publieke dienstverlening werden betaald. De gemeente kijkt met andere organisaties en bewoners hoe de basisvoorzieningen kunnen blijven bestaan. De gemeente doet daarbij een beroep op de creativiteit en de samenwerkingskracht van bewoners om de kwaliteit van hun leefomgeving op peil te houden. 3

1.2 Verantwoording Themakeuzes Bij het maken van de Dorpsvisie heeft de gemeente gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van inwoners en bedrijven uit Diepenveen en maatschappelijke partners (zie bijlage 1). Daarbij werd duidelijk dat het belangrijk is om nu al rekening te houden met de veranderende samenstelling van de bevolking: in verhouding groeit het aantal ouderen en vermindert het aantal jongeren. Deze visie gaat daarom in op onderwerpen zoals woonservicezones, het bundelen van voorzieningen en een actieve rol van bewoners. Daarnaast is er aandacht voor ruimtelijke en economische ontwikkelingen, zoals woningbouw en detailhandel. De Dorpsvisie werkt bovendien een aantal onderwerpen uit het Actieplan Platteland 2012-2013 verder uit. Het Actieplan legt voor wat betreft de leefbaarheid van de dorpen het accent op het in stand houden van voorzieningen, al dan niet in de vorm van een Kulturhus, de huisvesting van jongeren en ouderen en woonservicezones. Actieplan platteland 2012-2013 Begin 2012 heeft de raad het Actieplan platteland 2012-2013 vastgesteld. Doelen zijn: de landbouw behouden en ruimte bieden voor veranderingen; de plattelandseconomie verbreden en de recreatie versterken; de ruimtelijke kwaliteiten van het platteland behouden en versterken op terreinen zoals landschap, natuur, cultuurhistorie, milieu en water; de leefbaarheid van de dorpen behouden en waar mogelijk versterken.. 1.3 Leeswijzer De Dorpsvisie begint met een beschrijving van Diepenveen en belangrijke ontwikkelingen zoals de ontwikkeling van het aantal inwoners en de leeftijdsopbouw. Vervolgens worden ontwikkelingen voor een aantal belangrijke thema s uitgewerkt. In tekstkaders is de visie van de gemeente aangegeven. De ontwikkelingen zijn deels autonoom, worden ingezet door lokale initiatieven of zijn gewenst op basis van de gemeentelijke visie. 4

2. Karakterisering dorp Diepenveen 2.1 Historie De oorsprong van het dorp Diepenveen ligt op het Kerkplein met het vrouwenklooster. De omgeving van Diepenveen is in cultuur gebracht door boeren die op de rivierduinen en zandruggen bij de IJssel woonden. Een belangrijk deel van de geschiedenis van Diepenveen is daarom meer terug te vinden in de landgoederen en grote vrijstaande boerderijen, dan in het dorp zelf. In de tweede helft van de 19de eeuw ontstond een dorpskern met de Dorpsstraat, de Kerkstraat, de Schildersstraat en het Kerkplein. Het wegenpatroon rondom deze kern is onregelmatig en wordt vooral bepaald door de grillige landschappelijke structuur. De toenmalige gemeente bestond uit de latere vijf kerkdorpen Diepenveen, Schalkhaar, Lettele, Okkenbroek en Colmschate. Na de Tweede Wereldoorlog groeide het dorp in een aantal stappen tot zijn huidige vorm. Deze uitbreidingen waren vaak gericht op de hogere inkomensgroepen uit Deventer. Zo ontstonden woonwijken met royale kavels en een zeer groene woonomgeving. In de zuidwesthoek van het dorp werden, veel dichter op elkaar, sociale huurwoningen gebouwd. Tegelijk met de woningbouw kwamen er meer voorzieningen in het dorp, zoals een tennispark en sportvelden. Het aantal winkels groeide en vormde een nieuw centrum, zuidelijker aan de Dorpsstraat. In de jaren negentig breidde Diepenveen uit met Voorhorst 1 en Voorhorst 2 ten oosten en ten zuidoosten van het dorp. Een laatste uitbreiding is het Eikendal, een woonwijk die in de komende jaren ten noorden van het dorp wordt gebouwd. Diepenveen heeft gemengde bebouwing met een dorps karakter. Er is relatief weinig openbaar groen, maar dankzij de relatief grote tuinen is het beeld groen. De lanen zijn belangrijke structuur-, beeld- en sfeerbepalende elementen die de wegen geleiden. 2.2 Samenleven Diepenveen is een woondorp dat rust en groen biedt, maar toch dicht bij de stad ligt. Veel Diepenveners werken buiten het dorp en hebben daar ook hun sociale netwerk. Daarnaast zijn er inwoners die betrokken zijn bij het dorp, de netwerken en de activiteiten. Zij vinden het belangrijk om medebewoners te kennen en door hen gekend te worden. Er wonen veel mensen (in sommige straten 80%) die van buiten het dorp komen. Ze vinden het prettig om dicht bij de stad te wonen, maar genieten ook van de voorzieningen in Diepenveen en willen zich daar voor inzetten. Ze komen thuis als dorpsgenoten ze in het dorp begroeten. Veel Diepenveners doen vrijwilligerswerk, bij voorkeur in kortdurende activiteiten. Er wonen in Diepenveen ten opzichte van de rest van de gemeente veel ouderen. Er zijn voor hen verschillende woonvormen, zoals een verzorgingshuis, aanleunwoningen en seniorenwoningen. Vitale ouderen doen vrijwilligerswerk voor hun minder zelfstandige leeftijdsgenoten. De bewoners willen het dorpse karakter van Diepenveen behouden en zijn vaak kritisch over bouwplannen van de gemeente of andere bewoners Het voorzieningenniveau is voor een dorp van deze omvang hoog en er is een actieve ondernemersvereniging. Bewoners vinden de levendigheid belangrijk voor het dorp. Ze hebben het kinder- en jongerenwerk zelf georganiseerd in de stichting SJD. Veel kinderen bezoeken de activiteiten die een grote vrijwilligersgroep organiseert. Er is samenwerking met de twee scholen. De kinderen zijn in beeld bij de volwassenen, hoewel een aantal jongeren hun vertier buiten het dorp vindt. Er is een bloeiende sportvereniging met veel deelnemers, ook uit Deventer. 5

2.3 Ontwikkeling aantal inwoners Het aantal inwoners in Diepenveen (donkerpaarse gebied) ligt de laatste 10 jaar tussen de 4.200 en 4.300. In 2011 kwamen er 250 mensen bij, maar een zelfde aantal vertrok of overleed. Door de vergrijzing overlijden er meer mensen dan er kinderen worden geboren. 4340 4320 4300 4280 4260 4240 4220 4200 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 1: Bevolkingsontwikkeling Diepenveen 2003-2012 2.4 Bevolkingssamenstelling Figuur 1 laat zien hoe de bevolking van Diepenveen zich de afgelopen 10 jaar heeft ontwikkeld. Een aantal cijfers valt op: Het aantal jongeren van 0-19 jaar neemt de laatste jaren af. In 2012 is dit aandeel gedaald tot 24% en bedraagt ruim 1.000 personen; De potentiële beroepsbevolking (20-64 jarigen) is afgenomen. In 2003 waren er ruim 2.400 inwoners in deze leeftijdsgroep (56%). In 2012 waren het er bijna 2.250 (52%); Het aandeel 65-plussers is gegroeid van 19% in 2003 naar 23,5% in 2012. Absoluut gezien zijn er bijna 200 ouderen bijgekomen. Op 1 januari 2012 zijn ruim 1.000 Diepenveners ouder dan 65; Het aandeel alleenwonenden is in Diepenveen klein ten opzichte van de totale gemeente Deventer. 2.5 Betrokken bewoners De bewoners kleuren Diepenveen. Door hun inzet voor de buurt en het dorp blijven sociale verbanden merkbaar en zichtbaar. Driekwart van de bewoners zegt gehecht te zijn aan hun buurt. Zo n 60% van de bewoners doet vrijwilligerswerk en draagt zo bij aan het welzijn van en in het dorp. Hun werk is onder andere zichtbaar rond voorzieningen, duurzaamheid, jongeren en ouderen. Het aantal vrijwilligers is toegenomen, maar hun inzet verandert: ze richten zich vaker op kortdurende activiteiten. Vrijwilligerswerk is nu en in de toekomst onmisbaar. Werkgroep voorzieningen Vereniging Landelijk Diepenveen Deze werkgroep zet zich onder meer in voor het behoud en de verbetering van non-profit voorzieningen. Daarbij ligt het accent op de Hof van Salland. De werkgroep heeft onlangs een exploitatieplan voor een gemoderniseerde Hof van Salland gemaakt en dat voorgelegd aan de gemeente. Duurzaam Diepenveen 6

Duurzaam Diepenveen is een initiatief van een aantal bewoners in samenwerking met de taakgroep Duurzaamheid van het dorpsontwikkelingsplan Ons Diepenveen 2020. De deelnemers informeren de inwoners over onderwerpen zoals energiebesparing en duurzame energieopwekking. Stichting Jongerenactiviteiten Diepenveen De Stichting Jongerenactiviteiten Diepenveen is een vrijwilligersorganisatie die in Diepenveen vrijetijdsbesteding op sociaal-cultureel gebied verzorgt. Ze zijn gericht op jongeren in alle leeftijdscategorieën. De SJD stimuleert jongeren van 12-20 jaar om zelf activiteiten te organiseren en ondersteunt ze daarbij. De stichting helpt vrijwilligers die zich met al deze jongerenactiviteiten bezig houden. Zowel het besturen als de uitvoering van de activiteiten gebeurt door vrijwilligers. POWER De groep Power Diepenveen (Prettig Ouder Worden in Diepenveen) organiseert maandelijkse bijeenkomsten waarbij de vraag en het aanbod van talenten elkaar ontmoeten. Bewoners die geen hulp van familie, vrienden, buren of kennissen hebben, kunnen bij de Vrijwillige Hulpdienst Diepenveen terecht. Dit is een goed voorbeeld van een eigen initiatief van inwoners om iets te doen aan de toenemende vraag naar zorg door onder meer de vergrijzing. 7

3. Ontwikkelingen Een belangrijke reden om deze Dorpsvisie te maken, is dat er diverse ontwikkelingen zijn, waarvan de gevolgen in de toekomst ook in Diepenveen merkbaar kunnen zijn. Zoals verandering van wetgeving, krappere budgetten en vergrijzing. Projectbureau Overijssel heeft in opdracht van de provincie de belangrijkste ontwikkelingen onderzocht. De gemeente heeft de Demografische Verkenning Deventer 2035 opgesteld, die ook in gaat op deze ontwikkelingen. 3.1 Maatschappelijke ontwikkelingen 1. Krimp Op dit moment is het aantal inwoners van Diepenveen vrij stabiel, maar in de komende jaren wordt krimp verwacht. 2. Vergrijzing en ontgroening In 2030 zal 25% van de Nederlandse bevolking ouder zijn dan 65 jaar. Van de Diepenveense bevolking is nu al 22% ouder dan 65 jaar en dat percentage zal groeien. Het aantal 75+-ers in Nederland zal verdubbelen. Ze zullen mobieler en waarschijnlijk gezonder en vitaler zijn dan de mensen die nu ouder dan 75 zijn. De Diepenveense samenleving zal er ongetwijfeld anders uit gaan zien, ook door het in verhouding kleiner wordende aantal jongeren. 3. Welvaartsverschillen Diepenveen is een welvarend dorp, met een inkomen dat gemiddeld ruim boven dat van de inwoners van Deventer ligt. Het is bovendien een aantrekkelijk dorp door de ligging in een mooi landschap en de snelle bereikbaarheid van Deventer en de A1. Dat is een belangrijke verklaring voor de bovengemiddelde huizenprijs. Mogelijk wordt het verschil in de toekomst groter, zelfs nu Deventer aantrekkelijker wordt voor hogere inkomens. 4. Nieuwe sociale samenhang De overheid is in de toekomst vaker ondersteuner, dan initiatiefnemer bij ontwikkelingen. Op terreinen zoals zorg, het verenigingsleven en de zorg voor de openbare ruimte verwacht de gemeente een grotere rol van de samenleving. Tegelijk zijn er ontwikkelingen die er voor zorgen dat het voor bewoners minder vanzelfsprekend is om vrijwilligerswerk te doen. Ook in Diepenveen is er meer import dan vroeger, wat er toe bijdraagt dat het nabuurschap tegenwoordig meer een keuze is dan een noodzaak. Bewoners gaan vaker met elkaar om omdat ze dezelfde belangen en interesses hebben en minder omdat ze elkaars buren zijn. Daar komt bij dat veel vrouwen tegenwoordig betaald werk doen en daardoor minder ruimte voor vrijwilligerswerk hebben. Deze ontwikkelingen beperken de mogelijkheid om zorg te bieden aan de buurman of familie. 5. Dorp als woonplaats Mensen worden mobieler en een groot deel van het leven speelt zich buiten Diepenveen af. Het dorp is in de eerste plaats een plek om te wonen. Allerlei voorzieningen richten zich op grotere groepen bezoekers en bevinden zich buiten Diepenveen. Daardoor zal het aantal winkels, bedrijven en voorzieningen in het dorp eerder krimpen dan groeien. Dat hoeft niet per definitie te betekenen dat hierdoor de leefbaarheid terugloopt, want de bewoners raken meer en meer aan deze ontwikkeling gewend. 3.2 Demografische verkenning Deventer 2035 De gemeente heeft in 2012 een demografische verkenning uitgevoerd om zicht te krijgen op belangrijke ontwikkelingen voor Deventer. Een aantal daarvan, zoals de veranderende bevolkingssamenstelling en de leeftijdsopbouw, werken door op allerlei terreinen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het woningbouwprogramma, de werkgelegenheid, de arbeidsmarkt, de behoefte aan zorg en onderwijs, infrastructuur, grondaankoop en financiën. Er is gewerkt met vier toekomstscenario s. Daarbij wordt gevarieerd met economische groei en economische krimp en de plek waar mensen gaan wonen en werken: trekken ze naar de Randstad, of raakt Deventer juist meer in trek. In schema zien de scenario s er als volgt uit: 8

Economische groei, wonen en werken in de Randstad Economische groei, wonen en werken in Deventer Economische neergang, wonen en werken in de Randstad Economische neergang, wonen en werken in Deventer Door de korte afstand tussen Deventer en Diepenveen, zullen de effecten voor de stad en het dorp ongeveer gelijk zijn. Zo leidt het scenario De Ruilstad tot een slechtere gezondheidszorg, minder toerisme en kleinere sociale binding. De Snelle Stad laat echter meer groei van de dienstverlenende sector zien, met meer flexwerkers en een hang naar wellness op het platteland. Daar profiteert ook Diepenveen van. 9

4. Thema s De ontwikkelingen die in hoofdstuk 3 zijn genoemd, hebben vooral gevolgen voor de thema s wonen en zorg en daarvan afgeleid voor de economische voorzieningen en de bereikbaarheid. Dit hoofdstuk gaat in op de situatie in Diepenveen. 4.1 Wonen Er zijn twee belangrijke ontwikkelingen voor het wonen. In de eerste plaats worden er maar weinig woningen gebouwd en in de tweede plaats is er een tendens om bestaande woningen energiezuiniger te maken. Ontwikkelingen In hoofdstuk 3 zijn twee mogelijke ontwikkelingen voor wonen en werken aangegeven: of inwoners gaan hiervoor richting Randstad of er is een omgekeerde beweging. Naar verwachting zal geen van deze ontwikkelingen invloed hebben op het wonen in Diepenveen. Trek naar de Randstad heeft geen invloed op bouwactiviteiten en een omgekeerde beweging zal vooral zorgen voor meer vraag naar woningen in stedelijk gebied. In de toekomst zullen de woonlasten een groter deel van het huishoudbudget opslokken, zeker als de koopkracht vermindert. Een deel van die woonlastenstijging wordt veroorzaakt door hogere energieprijzen. Woningvoorraad Er zijn in Diepenveen 1770 woningen (peildatum 01-01-2012), vooral laagbouw. Woonzorgcentrum Sparrenheuvel aan de Burgemeester Doffegnieslaan bestaat uit (zorg)appartementen in twee en deels drie lagen. De woningvoorraad in Diepenveen is over het algemeen betrekkelijk jong. De inrichting van het openbaar groen in de woongebieden is op orde en dat geldt ook voor de openbare ruimte, zoals de wegen en pleinen. Het zuidwesten van Diepenveen geeft een ander beeld: daar is rond de sociale huurwoningen weinig groen. Ruim een kwart van de Diepenveense woningen zijn huurwoningen. De meeste huurwoningen zijn van Woonstichting De Marken. De WOZ-waarde van de huizen is in Diepenveen gemiddeld hoger dan die van de huizen in de rest van Deventer. Er zijn minder verhuisbewegingen dan gemiddeld in Deventer. Woningmarkt De financiële crisis heeft ook voor de woningmarkt in Diepenveen gevolgen. Een aantal geplande woningbouwprojecten wordt (voorlopig) niet uitgevoerd. Naar verwachting worden er wel woningen gebouwd op de locaties Schapenzandweg, Bramhaar en Burgemeester Crommelinlaan. De vraag naar woningen sluit niet goed aan bij het aanbod. Er is onder andere bij starters belangstelling voor kleinere, goedkopere woningen (tot 174.000). Dit type woningen is in Diepenveen maar beperkt beschikbaar. De gemeente zoekt de oplossing niet in het bouwen van nieuwe kleine woningen, maar vooral in het benutten van leegstaande bestaande woningen. Bijvoorbeeld door woningsplitsing of door appartementen in grote woonhuizen te bouwen. In het buitengebied komen veel grote, dure (vaak vrijstaande) woningen vrij. Buitengebied 10

Steeds meer leegkomende boerderijen in het buitengebied krijgen een woonfunctie. Als de aanpassingen aan de boerderijen en de inrichting van de erven passen bij het karakter van de streek, is dat een goede ontwikkeling. Zo kan worden voorkomen dat panden leeg komen staan en het platteland verrommelt. Bovendien ontstaat er extra woningaanbod. Op dit moment belemmeren de regels op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu wel eens goede initiatieven voor wonen in het buitengebied. Het Rijk past de regels aan. Zodra dat is gebeurd, zal de gemeente de mogelijkheden om maatwerk te leveren benutten. Van woningbouwprogrammering naar uitnodigingsplanologie De gemeente stemde de vraag naar en het aanbod van woningen altijd op elkaar af met de woningbouwprogrammering. Zo werd in 2008 voor de komende tien jaar de bouw van 270 woningen in Diepenveen voorzien. Door de economische veranderingen sluit dat aantal niet meer aan bij de huidige en toekomstige behoefte. Het is niet meer vanzelfsprekend dat ontwikkelaars op geschikte locaties woningen van de gewenste kwaliteit bouwen. Daarom heeft de gemeente het beleid zo aangepast, dat er meer mogelijkheden zijn om projecten van de grond te krijgen. Zo krijgen bewoners en ontwikkelaars de ruimte om samen bouwlocaties in te vullen. De gemeente maakt deze uitnodigingsplanologie mogelijk en is begeleider en procesmanager. De gemeente geeft in het nieuwe bestemmingsplan meer ruimte voor het splitsen van woningen. Zo kan het woningaanbod breder worden. De gemeente ondersteunt initiatieven van inwoners en bedrijven die samen met ontwikkelaars op locaties in het dorp woningen willen bouwen; Toekomstige tekorten in de woningvoorraad worden opgelost door bijvoorbeeld woningsplitsing of het bouwen van appartementen in grote woonhuizen; De gemeente stimuleert dat bewoners die gezien hun inkomen goedkoop wonen naar een passend huis gaan, zodat starters of mensen met een laag inkomen kansen krijgen; De gemeente levert maatwerk bij het beoordelen van plannen voor plattelandswoningen. verduurzaming Het is nodig om zuinig met energie om te gaan. Het energiezuinig maken van bestaande huizen helpt. Ook de opwekking van duurzame energie is een mogelijkheid. Energiekosten vormen in de toekomst een aanzienlijk deel van de woonlasten, Ook onderwerpen zoals watergebruik en lokaal voedsel, passen bij dit thema. De werkgroep Duurzaam Diepenveen laat zien hoe bewoners zelf een bijdrage kunnen leveren. Huiseigenaren met vragen over energiebesparing, kunnen zich laten ondersteunen door het Energieloket Deventer. Dit samenwerkingsverband van veelal lokale bouw- en installatiebedrijven helpt huiseigenaren met advies en financiële regelingen. Deze aanpak past bij de doelstelling om Deventer klimaatneutraal te maken. Door de verwachte stijging van de energieprijzen, verdienen energiebesparende maatregelen zich terug. Daarom bouwt de gemeente subsidies op dit gebied af; Huiseigenaren krijgen via het Energieloket ondersteuning van het lokale bedrijfsleven bij het voorbereiden en uitvoeren van energiemaatregelen; Woningcorporaties verduurzamen hun woningvoorraad, afhankelijk van hun financiële armslag. Dit helpt bewoners om de woonlasten te beperken. 11

4.2 Maatschappelijke voorzieningen 4.2.1 Situatie nu De voorzieningen voor onderwijs, ontmoeting, sport en zorg passen bij de maat van het dorp. Wel moet er worden gekeken naar de huisvesting. Als gebouwen of terreinen nodig zijn, moeten die efficiënt en slim worden gebruikt, eventueel met dubbelgebruik. Het clusteren van onder andere sportvoorzieningen past daarbij. Scholen en kinderopvang Er zijn in Diepenveen twee basisscholen, allebei aan de Molenweg: interconfessionele school de Zonnewijzer en openbare school het Slingerbos. Op het terrein van het Slingerbos staat ook een peuterspeelzaal. Aan de Burgemeester Arriënsweg is een kinderdagverblijf gevestigd. Doordat er in Diepenveen minder kinderen worden geboren, zal het aantal leerlingen in de toekomst afnemen. Als één of beide basisscholen onder de opheffingsnorm komen, dan ligt een fusie voor de hand. Dorpshuis en Openbare Bibliotheek Aan de Dorpsstraat direct ten noorden van de Roeterdsweg ligt multifunctioneel dorpshuis 'Hof van Salland'. Het gebouw wordt voor diverse culturele en sociaal/maatschappelijke functies gebruikt. In het pand bevinden zich onder andere sportzalen, vergaderruimtes en (les)lokalen voor cursussen en verenigingen. Ook zijn er horeca-activiteiten. Het dorp beschikt daarnaast over een openbare bibliotheek. Deze ligt op korte afstand van 'Hof van Salland' en de scholen. Zo n 30% van de inwoners is lid van de bibliotheek. Sportvoorzieningen Het sportcomplex van de DSC (Diepenveense Sportclub) ligt in het noordoosten aan de Schuurmansweg. Er zijn in Diepenveen nog twee sportvoorzieningen, namelijk de tennisbanen aan de Burgemeester Crommelinlaan en de sportzalen in 'Hof van Salland'. De tennisbanen verhuizen binnenkort naar het DSC-complex. Net buiten het dorp aan de Boxbergerweg/Golfweg is een Golfterrein en direct aansluitend aan het dorp is aan de Ganzekooisweg een manege. Medische voorzieningen Het paramedisch centrum aan de Draaiomsweg is een cluster van voorzieningen, waaronder een praktijk voor fysiotherapie, manuele therapie en logopedie. Verder zijn de medische voorzieningen kleinschalig georganiseerd met praktijk aan huis. Aan de Dorpsstraat is een huisartsenpraktijk gevestigd en aan de Averlose Houtweg een tandartsenpraktijk. De apotheek is in de Dorpsstraat. Zorgvoorzieningen Aan de Burgermeester Doffegnieslaan ligt het woonzorgcentrum Sparrenheuvel van Carinova. Dit woonzorgcentrum biedt niet alleen zorg aan de bewoners, maar speelt ook een belangrijke rol in het zorgaanbod voor ouderen die elders in het dorp wonen. Carinova heeft aan de Molenweg ook een lokaal thuiszorgkantoor. 4.2.2 Woonservicezone Er zijn ingrijpende ontwikkelingen op het gebied van zorg en welzijn. De bevolking wordt ouder en vraagt meer zorg, de wetgeving verandert, gemeenten krijgen nieuwe taken en er is minder geld beschikbaar. Om te zorgen dat ook in de toekomst mensen die dat nodig hebben ondersteuning kunnen krijgen, wil de gemeente de zorg anders gaan organiseren. In de eerste plaats zullen inwoners meer zelf moeten regelen met hulp van buren, vrienden, familie of andere bewoners uit het dorp. Daarnaast wordt de zorg efficiënter georganiseerd: organisaties gaan nauw samen en ze kennen de behoeften 12

van bewoners uit de buurt. Het doel is dat bewoners zo lang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam blijven. Om dat goed te organiseren, wil de gemeente in Diepenveen, net als in andere dorpen en wijken, een woonservicezone inrichten. Dat is een centrale plek, dicht bij de inwoners, van waaruit organisaties samen diensten op het gebied van preventie, welzijn en behandeling/begeleiding organiseren. De woonservicezone bestaat uit: a. verschillende vormen van zelfstandig en onzelfstandig wonen voor ouderen en mensen met een beperking; b. welzijnsactiviteiten en -diensten bij bewoners thuis, of vanuit een voorzieningencentrum of een dorpshuis; c. een goed bereikbare, toegankelijke en veilige woonomgeving. Het succes van het woonzorgcentrum staat of valt met de inzet van het dorp. Hof van Salland De Hof van Salland is het hart van het dorp. Er is nu en in de toekomst behoefte aan deze voorzieningen. Door de voorzieningen van de woonservicezone in het Hof van Salland te concentreren, is dat goed voor de exploitatie. Ook de bibliotheek en een steunpunt voor ouderen kunnen hier een goede plek krijgen. De Stichting Hof van Salland en de Vereniging Landelijk Diepenveen hebben vastgesteld dat het gebouw toe is aan renovatie en aanpassing aan de veranderende behoefte aan ruimte voor maatschappelijke activiteiten. Hiervoor hebben ze een plan van aanpak en een exploitatieplan opgesteld. Het is gewenst dat ouderen en mensen met een beperking dicht bij het woonservicecentrum kunnen wonen. Op plekken in het centrum waar leegstand is of dreigt te ontstaan, kunnen woningen worden gebouwd die makkelijk aan te passen zijn als bewoners ouder worden of meer zorg nodig hebben. Woonstichting De Marken bouwt aan de Strepenkamp woningen die aan deze eis voldoen. Het streven is dat ouderen zo lang mogelijk in hun eigen huis blijven wonen. Daarom zullen naar verwachting minder mensen in Sparrenheuvel gaan wonen. In de vrijkomende ruimte kunnen andere (maatschappelijke) activiteiten een plek krijgen. Het is ook denkbaar dat hier kleinschalig wonen start. Dat is een woonvorm waarbij een kleine groep bewoners met een beperking zo veel mogelijk leeft zoals ze thuis gewend waren. Met als verschil dat ze nu samen met anderen het huishouden draaiende houden. Hierbij krijgen ze begeleiding. De gemeente stimuleert een efficiënt gebruik van maatschappelijk gebouwen; Maatschappelijke voorzieningen worden ondergebracht in een woonservicezone. Hof van Salland is een geschikte locatie. 13

4.3 Economie De bedrijven in Diepenveen hebben hun klanten vooral in het dorp en de regio. Dienstverleners zijn een uitzondering, die werken vaak in een groter gebied. De Diepenveense detailhandel was een van de partijen die meedacht over de Economische Visie 2020 van de gemeente. Daarin is het economische belang aangegeven van een aantrekkelijk woonmilieu en voldoende toerisme. Diepenveen heeft kansen op beide terreinen. Detailhandel De meeste winkels en verwante dienstverlenende bedrijven liggen langs de Dorpsstraat en de Oranjelaan, met een concentratie tussen de Roeterdsweg en de Draaiomsweg. De winkels trekken vooral klanten uit Diepenveen. Consumenten kopen steeds meer via internet en dat zorgt ook in Diepenveen voor een kleinere behoefte aan winkeloppervlakte. Er blijft behoefte aan winkels voor de dagelijkse boodschappen, maar het voortbestaan van meer gespecialiseerde winkels is op termijn onzeker. De ontwikkeling van de wijk Steenbrugge geeft kansen, zeker als winkeliers zich richten op producten met speciale kwaliteiten, waaronder streekproducten. De gemeente houdt rekening met de verminderde behoefte aan winkels door het mogelijk te maken dat met name panden buiten het centrale winkelgebied aan de Dorpsstraat tot woningen worden verbouwd. Horeca De horecafuncties in het dorp bevinden zich eveneens langs de Dorpsstraat en de Oranjelaan. Ook hier is een flinke spreiding. In het noorden van het dorp liggen in de historische kern een restaurant en een kookstudio. Centraal bevindt zich een brasserie-restaurant en in het zuiden zijn een cafetaria en een café-restaurant gevestigd. Bedrijven Het dorp heeft een aantal ambachtelijke en plaatselijke verzorgende bedrijven. Kantoren In het dorp zijn diverse woonwerkcombinaties te vinden, zoals het kantoor aan huis. Van oudsher is deze vorm goed vertegenwoordigd in Diepenveen. Door ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zal het aantal zelfstandigen waarschijnlijk stijgen. Een deel van hen wil of kan geen eigen werkruimte inrichten. Ondernemersvereniging Diepenveen heeft mede daarom het concept gemeenschappelijke ondernemersruimte bedacht. Zo n voorziening biedt ook mogelijkheden voor beginnende ondernemers die diensten of producten aan particulieren leveren. Buitengebied In de directe omgeving van Diepenveen is geen ruimte voor uitbreiding van agrarische activiteiten. Wel komen er andere bedrijven naar het buitengebied, variërend van ontwerpers tot houtbewerkers, producenten van streekproducten, zorgboerderijen/zorginstellingen/hulpverleners en bedrijven die de landbouw ondersteunen. Vanwege de verbreding van het agrarische bedrijf en de grotere diversiteit van bedrijvigheid in het Diepenveense buitengebied, moet de gemeente het ruimtelijk beleid aanpassen. 14 De behoefte aan winkeloppervlak neemt af. De gemeente ondersteunt planologisch de concentratie van winkels en andere economische activiteiten in het centrale deel van de Dorpsstraat. Economische functies waar mogelijk combineren met andere voorzieningen. Aanpassen ruimtelijk beleid buitengebied, zodat er meer (economische) functies mogelijk worden.

4.4 Verkeer Het dorp is grotendeels ingericht als 30 km-gebied. De belangrijkste wegen van en naar het dorp zijn de Olsterweg, de Wetermansweg, de Oranjelaan, de Boxbergerweg en de Wechelerweg. De Boxbergerweg is de enige ontsluitingsweg in het gebied en gaat richting Deventer/het Hanzetracé (N337) en de Raalterweg (N766). De Oranjelaan-Dorpsstraat is de historische hoofdroute en bepaalt voor een belangrijk deel de identiteit van het dorp. De weg verenigt veel verschillende functies: het is een verdeelroute voor het autoverkeer en een belangrijke fietsroute naar het centrum. Langs de weg liggen winkels en andere voorzieningen met bijbehorende parkeermogelijkheden. Ontwikkelingen De wegen kunnen het verkeer goed aan. Ongewenst verkeersgedrag wordt voor een groot deel tegengegaan door de ruimtelijke inrichting met onder andere lijnen op de weg en verkeersdrempels. Zo is de Dorpsstraat recent ingericht als shared space: een verblijfsruimte waar het verkeer te gast is. Fietsverkeer Fietsers rijden in het dorp vooral over wegen waar ook auto s komen. Langs de wegen zijn vaak fietspaden en -stroken aangelegd. Een fietsverbinding naar Steenbrugge/Keizerslanden door het Zandweteringspark is een welkome toevoeging aan het fietsnetwerk. Recreanten kunnen veilig fietsen op een netwerk van groene fietsroutes. Door de vergrijzing en het toenemend aantal e-bikes zal de behoefte hieraan toenemen. Openbaar Vervoer Diepenveen is ontsloten door de streekbuslijn tussen Deventer en Zwolle (lijn 161). Daarnaast is er voor het deur-tot-deurvervoer de Regiotaxi (Salland). Deze is bedoeld voor ritten van maximaal 25 kilometer, naar plekken waar de gewone bus niet komt, of op tijdstippen dat deze niet rijdt. De provincie bezuinigt op het openbaar vervoer en het is nog niet duidelijk wat dat voor Diepenveen gaat betekenen. Een uitbreiding ligt niet voor de hand. Bewoners kunnen een grotere rol gaan spelen, door samen vervoer naar bijvoorbeeld medische of sportvoorzieningen te organiseren. Dankzij ICT en sociale media is het opzetten van zo n netwerk technisch vrij eenvoudig. De capaciteit van het wegennet in Diepenveen is voorlopig voldoende; Er komt voorlopig geen nieuwe buslijn door Diepenveen; Bewoners kunnen samen vervoer regelen naar specifieke bestemmingen; (Groene) fietsroutes zullen intensiever worden gebruikt, vanwege meer e-bikeverkeer. 15

4.5 Landschappelijke omgeving Er verandert van alles in het buitengebied. Schaalvergroting en verbreding in de landbouw en de komst van nieuwe functies vragen om een zorgvuldige landschappelijke inpassing. Aan de ene kant komen er bijvoorbeeld steeds bredere landbouwvoertuigen. En aan de andere kant verburgerlijkt het platteland door de vestiging van nieuwe economische functies in leegkomende boerderijen en het groeiend aantal boerderijen dat een woonfunctie krijgt. Deze ontwikkeling heeft ook gevolgen voor de economische structuur en vitaliteit van de dorpen. Het Actieplan platteland (zie paragraaf 1.2) gaat in op de ontwikkelingen, de projecten en de inzet van de gemeente. Zandwetering De omgeving van het dorp Diepenveen heeft een grote landschappelijke waarde, mede door de oude landgoederen. Landbouw gaat hier samen met een mooi landschap en extensieve recreatie. De gronden aan de rand van het dorp vormen een overgang naar het omliggende agrarisch gebied. Ze reiken aan de oostzijde als groene vingers het dorp in en vormen langs de Zandwetering een overgang tussen het water en de omliggende bebouwing. Deze gronden geven het dorp een groen en open karakter en zorgen voor een (ver)binding met het omliggende landschap. Alle ontwikkelingen vragen steeds om een goede en zorgvuldige landschappelijke inpassing. De Zandwetering stroomt langs het dorp, maar alleen in de directe omgeving van de historische kern is deze ook te beleven. De recreatieve en ecologische functie van het water en de functie in het waterbeheer zijn onlangs verbeterd. In het kader van het Masterplan Zandwetering worden water-, natuur- en recreatieve doelen gerealiseerd. Daarbij ligt in het oost-west lopende deel de nadruk op de ontwikkeling van een (stads)park. Openheid en een grote landschappelijke maat zijn daar de kern. In het noordzuid lopende deel langs Diepenveen ligt de nadruk op integratie met de landgoederenstructuur. Hier ligt de nadruk op afscherming, coulissenwerking en verbindingen met het dorp. De behoefte aan verbinding tussen het dorp en de groen-blauwe omgeving zal toenemen. Dorpelingen nemen nu al meer verantwoordelijkheid voor het onderhoud en het in stand houden van het omringende gebied. Aan de westkant van het dorp zijn langs en in de buurt van de Zandwetering wandelpaden en ommetjes gekomen. Deze voorzien in de behoefte van Diepenveners om in de buurt te kunnen recreëren. Laanbomen De laanbomen langs de wegen in het buitengebied zijn waardevolle elementen. Sommige verkeersdeelnemers vinden de bomen langs de vaak smalle wegen echter onveilig. Dat is echter niet terug te zien in het aantal ongevallen: dat ligt lager dan op andere wegen in de gemeente. En in de praktijk vinden weggebruikers op krappe plekken zelf een oplossing. In het beleidsplan verkeersveiligheid zijn deze wegen dan ook niet als algemeen knelpunt genoemd. Tijdens het onderhoud let de gemeente echter wel op de vorm en de locatie van de beplanting, onder andere vanwege de verkeersveiligheid. Bij reconstructie van wegen en verjonging van de beplanting wordt gekeken of de weg kan worden verbreed. Door de beperkte breedte van de berm is dit echter niet altijd mogelijk. 16 De recreatieve functie van het buitengebied rond Diepenveen is van toenemend belang. Het realiseren van ommetjes past daarin. Laanbeplanting is karakteristiek voor het buitengebied van Diepenveen en wordt zoveel mogelijk in stand gehouden.

5. Toets demografische verkenning In de voorgaande hoofdstukken zijn de ontwikkelingen rond woningbouw, detailhandel, maatschappelijke voorzieningen en het verkeer besproken. Hieronder zijn de belangrijkste visies per thema samengevat.. thema visie woningbouw Tekorten worden opgelost binnen de huidige woningvoorraad detailhandel De behoefte aan winkeloppervlak neemt af. De gemeente zet in op clustering van de winkels in het centrum maatschappelijke Maatschappelijke voorzieningen worden geclusterd voorzieningen verkeer Het openbaar vervoer verschuift naar maatvoorzieningen en meer organisatie door bewoners De scenario s van economische groei en economische krimp die in paragraaf 3.2 zijn beschreven, hebben maar op een deel van de ontwikkelingen invloed. Dat geldt met name voor het winkelgedrag en het gebruik van het openbaar vervoer. De ontwikkelingen op de woningmarkt en van de maatschappelijke voorzieningen hebben wel enigszins met de economische situatie te maken. Economische groei heeft invloed op de woningbehoefte en op de mogelijkheden om energiebesparende maatregelen te treffen. In drie van de vier scenario s (De Snelle Stad uitgezonderd) worden nieuwe woningen vooral gerealiseerd door bestaande woningen aan te passen. In die scenario s is de druk om maatschappelijke voorzieningen te clusteren ook groter. Wij stellen dan ook vast dat de visies voor de thema s woningbouw en maatschappelijke voorzieningen zodanig in de vier scenario s herkenbaar zijn dat deze als redelijk robuust aangemerkt kunnen worden. De visies voor de thema s detailhandel en verkeer passen bij alle scenario s en zijn dan ook robuust te noemen. 17

6. Vervolg De gemeente heeft bij het opstellen van deze Dorpsvisie met veel partijen contact gehad, zoals bewoners, de Vereniging Landelijk Diepenveen, woningstichting De Marken, de Stichting IJssellandschap, Carinova en de basisscholen. (zie bijlage 2). Daarnaast is informatie gebruikt van het Trendbureau Overijssel, gemeentelijke beleidsdocumenten en werkateliers. Om te bevorderen dat er ook in de toekomst een goede samenwerking is, stelt de gemeente voor om met alle partijen een Dorpsagenda te maken. Alle partijen kunnen punten op de agenda zetten, waaraan in de volgende periode wordt gewerkt. Daarbij worden afspraken gemaakt over de rollen van de partijen, de verantwoordelijkheden en de noodzakelijke middelen. De gemeente biedt aan om in eerste instantie het initiatief te nemen bij het opstellen van de agenda. Daarbij moet duidelijk zijn dat de gemeente slechts één van de verantwoordelijke partijen is. Om de agenda uit te voeren en actueel te houden, is het belangrijk dat de partijen elkaar regelmatig ontmoeten, bij voorbeeld eens per twee jaar. Daarbij kunnen de ontvangende partij en de voorzittersrol steeds rouleren, om duidelijk te maken dat de dorpsagenda en de uitvoering daarvan een verantwoordelijkheid van allen is. Naast deze ontmoetingen, zet de gemeente het tweejaarlijks overleg tussen Diepenveen en de portefeuillehouder platteland voort. Tijdens dit overleg kunnen de voortgang van de agendapunten en andere actuele onderwerpen worden besproken. Het overleg is niet vrijblijvend: de deelnemers spreken elkaar aan op hun rollen en verantwoordelijkheden. 18

Bijlage 1: Geraadpleegde (beleids)documenten Gemeente Economische Visie 2020 Detailhandelsvisie Beleidsnota Meedoen Structuurvisie Diepenveen Visie Duurzaam Deventer Bestemmingsplan kom Diepenveen Actieplan platteland 2012-2013 Masterplan Zandwetering OV-visie Demografische Verkenning Deventer 2035 Bewoners Diepenveen Dorpsontwikkelingsplan Ons Diepenveen 2020 Bijlage 2: Overzicht gesprekspartners Carinova Kernteam Ons Diepenveen OBS Het Slingerbos Ondernemersvereniging Diepenveen Overijsselse Vereniging van Kleine Kernen Provincie Overijssel Raster Stichting Stimuland Overijssel Stichting IJssellandschap Vereniging Landelijk Diepenveen Waterschap Groot Salland Woningcorporatie De Marken 19

Bijlage 3: Samenvatting Dorpsontwikkelingsplan Dorpsontwikkelingsplan Diepenveen in samenhang met wijkaanpak In dit document is beschreven welke stappen zijn genomen om een DorpsOntwikkelingsPlan te maken in samenhang met wijkaanpak. U leest wat bewoners vinden van het wonen, werken en leven in Diepenveen en welke thema s er toe doen voor de toekomst van Diepenveen (langere termijn). Als laatste onderdeel het uitvoeringsplan op korte termijn. Dit document is tot stand gekomen door de actieve inzet van enthousiaste bewoners uit Diepenveen. Inleiding In het Provinciaal Meer Jaren Plan en actieplan programma platteland 2009-2013 staan 6 dorpsontwikkelingsplannen onder het provinciaal thema leefbaarheid opgenomen. In de wijkaanpakronde 2011-2012 is gestart met het maken van een DOP voor Diepenveen. Met Diepenveen wordt bedoeld de kern Diepenveen en het omliggende landelijk gebied Rande, Tjoene en Molenbelt. In Diepenveen wonen ongeveer 4500 inwoners. In een dorpsontwikkelingsplan benoemen bewoners de thema s die er toe doen in een tijdspanne vooruit van ongeveer 10 jaar. Iedere twee jaar worden (meelopend met de wijkaanpakrondes) de thema s geactualiseerd op de situatie van dat moment. Dit kan betekenen dat thema s als afgerond worden beschouwd, of dat er nieuwe thema s bijkomen. Tijdens de wijkaanpakronde worden op de thema s uitvoeringsplannen van twee jaar vastgesteld. Deze uitvoeringsplannen worden opgenomen in het dorpenprogramma wijkaanpak. Dit dorpsontwikkelingsplan van Diepenveen bestaat uit een lange termijnagenda van 7 thema s die onderling in relatie met elkaar staan en een uitvoeringsplan voor 2 jaar. Het uitvoeringsplan is opgenomen in het dorpenprogramma wijkaanpak 2011-2012. Het kernteam Ons Diepenveen 2020 heeft aangegeven de verbindende factor te willen blijven voor dit uitvoeringsplan. Het dorpsontwikkelingsplan is gemaakt door de bewoners van Diepenveen en deze blijven eigenaar van hun DOP. Relatie tot de dorpsvisie van de gemeente. De gemeente Deventer heeft in het coalitieakkoord opgenomen 6 dorpsvisies te maken voor de kernen in Deventer Buiten. Deze dorpsvisies maakt de gemeente nadat de kernen hun DOP gemaakt hebben. De dorpsvisies worden in samenspraak met diverse betrokken partijen opgesteld. De dorpsvisie geeft naast de DOP input voor de gezamenlijke dorpsagenda. Daar staan punten in die het dorp zelf oppakt, die gezamenlijk opgepakt worden of door de gemeente en/of andere partijen. Proces om te komen tot een DOP 20