Bijeenkomst Veiligheidscoaches Gilde van Vrijwillige Molenaars Zaterdag 4 oktober 2014 Met bijdragen van: Erik Kateman, Hay Janssen, Jan Bruins, Gerrit van de Pol 4 oktober 2014 1 2. Agenda vaststellen 1. Opening 2. Agenda vaststellen 3. Rondje ervaringen als Veiligheidscoach 4. Incidenten registratie 5. Molen RIE 6. Goede praktijken wiekenkruis 1. Inleiding - Erik 2. Arbowet Hay/erik 3. Uit de praktijk Jan/Gerrit 4. Huisregels wiekenkruisk groepswerk 7. Rondvraag 8. Volgende bijeenkomst 9. Sluiting 4 Agenda 1. Opening 2. Agenda vaststellen 3. Rondje ervaringen als Veiligheidscoach 4. Incidenten registratie 5. Molen RIE 6. Goede praktijken wiekenkruis 7. Rondvraag 8. Volgende bijeenkomst 9. Sluiting 3. Rondje ervaringen als V-coach Jan W. Paul Né Mark D Hay Gerard Theun Onno Arno Nico Bob Marjo Erik Ernest Ruud Jakob Gerrit Linda Mark R Karel Willem Gert Oscar Frits Ab Jan B 2 5 1. Opening 4. Incidentenregistratie - Opzet Welkom op deze derdeveiligheidsdag voor Veiligheidscoaches Kennis delen Ervaringen uitwisselen Nieuwtjes horen Inspiratie opdoen Veiligheid dat ben jij! Doel leren van incidenten, om ongevallen te voorkomen Werkwijze Formulier Melding bij onafhankelijk veiligheidskundige Anonieme bespreking in Werkgroep Veiligheid Jaarlijks samenvatting in Gildebrief 3 6 1
4. Incidentenregistratie - Tussenstand Stand van zaken Aantal meldingen Soorten meldingen Zijn we compleet? 5. Molen RI&E - Ervaringen Betrokkenheid bij uitvoeren RI&E Opstarten/aanzetten tot RI&E Actuele onderwerpen 7 10 4. Incidentenregistratie - Meldingen Meldingen Blauwe nagel door hout op duim Trappen door hekwerk dat deels gerepareerd was Uitwaaiend windbord. Droogte genoemd als oorzaak Tijdens kruien is de kruikabel vastgelopen tussen de monnik en de achterzijde van het kruirad. Electrakabel in de weg, kruihaak te dicht bij molen 5. Molen RI&E - Betrokkenheid Betrokkenheid bij Uitvoeren Opstarten Initiëren Pauze Poster RIE 8 11 4. Incidentenregistratie - Meldingen 5. Molen RI&E Actuele vragen Zijn we compleet? Zijn we tevreden? Actuele onderwerpen/vragen Keuring steenkraan Hoogte hekwerk Arbeidsmiddelen Pauze Poster Incidenten 9 12 2
5. Molen RI&E Steenkraan (1) Steenkraan : casus keppelse molen 5. Molen RI&E Steenkraan (4) Steenkraan & RIE Hoofdstuk 5 Introductie Paul Wat staat er in onze RIE Vervolgstappen 13 16 5. Molen RI&E Steenkraan (2) Steenkraan : casus keppelse molen 5. Molen RI&E Steenkraan (5) Steenkraan & RIE Hoofdstuk 3 Rie Toets Tinguely Xperts: Laat het hijsmechanisme beoordelen/keuren door een deskundige (visueel, sterkteberekening, veiligheidsvoorzieningen etc) Gemeente Roermond: Is van mening dat er een keuringsrapport door een gecertificeerd bedrijf gemaakt dient te worden. 14 17 5. Molen RI&E Steenkraan (3) Steenkraan & RIE Rie 3.5.1 Historische hijs- en hefwerktuigen Rie 5.2.6 goede conditie Rie 5.2.7 veiligheidsmaatregelen bij openleggen Rie 5.2.8 knel- en pletgevaar bij keren stenen 5. Molen RI&E Steenkraan (6) Steenkraan & RIE & Vervolg Rie als uitgangspunt Deskundige beoordeling Veilige werkwijze 15 18 3
5. Molen RI&E Hoogte hekwerk Casus : hoogte hekwerk Rie 4.2.2. vermeld 1,10 meter Arbobesluit artikel 3.16 lid 3 Hekwerken en leuningen worden als doelmatig aangemerkt indien zij tenminste tot 1 meter boven het werkvlak beveiliging bieden tegen vallen, dan wel voldoen aan het voor vloerafscheiding bepaalde bij of krachtens het Bouwbesluit 2012. Relevant voor de praktijk: doelmatig 6. Wiekenkruis Arbowet (1) Arbowet algemeen Zorgdragen voor goede arbeidsomstandigheden (art 3) Doelvoorschriften, geen middelvoorschriften Arbowet & werken op hoogte Valgevaar voorkomen (arbobesluit 3.16) Geschikte arbeidsmiddelen gebruiken (arbobesluit 7.23) Map Molen RIE & werken op hoogte Werken boven 2,5 meter met valbeveiliging (punt 3.6) Werken met valbeveiliging altijd een tweede man (punt 3.6.7) 19 22 6. Goede Praktijken - Wiekenkruis Goede ideeën & praktijken Van Molenaars voor Molenaars Website Oeps! 6. Wiekenkruis Arbowet (2) Werken boven een hoogte van 2,5 meter wordt gezien als werk op hoogte. Valgevaar moet worden weggenomen door maatregelen aan de bron, tenzij dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd. De risico s moeten worden geïnventariseerd en voorzien van een plan van aanpak om ze weg te nemen. Collectieve maatregelen gaan boven individuele maatregelen. Samengevat: de wet stelt doelcriteria: letsel door val mag niet. Een middel criterium: hoe dat letsel in een specifieke situatie moet worden voorkomen; ontbreekt 20 23 6. Goede praktijken Wiekenkruis 6. Wiekenkruis Arbowet (3) Inleiding Arbowet & werken op hoogte Uit de praktijk: Jan & Gerrit Discussie in groepen Terugkoppeling Bespreken praktijkvoorbeelden Arbowet is niet geschreven met molens in het achterhoofd Het is aan ons om de juiste afweging te maken Veiligheid dat bij jij! 21 24 4
Valbeveiliging - praktijkervaring Valbeveiliging Gerrit van de Pol: Monumentenwacht inspecties Jan Bruins: Rotsklimmen in de jaren 80-90 VCA-certificatie steigerbouwer VCA-certificatie servicebedrijf voor windturbines Basiscursus GVM 10.1.5: Moet u werk verrichten, waarbij u twee handen nodig hebt, plaats dan één been zodanig om en tussen twee heklatten, dat u niet kunt vallen ( ) of gebruik een veilheidsriem. Valbeveiliging Valbeveiliging beenklem Stelling Staart en schoren Wiekenkruis - Molenaar en publiek - Molenmaker - Molenaar Losnemen oud zeil, bovenhoektouwen Let op de rechter voet! Valbeveiliging - subjectief Valbeveiliging - shunt Ieder mens lijdt aan hoogtevrees: de een meer dan de ander; Dus ook verschillende belevenissen van het (on)veiligheidsgevoel; De frequentie van de uitvoering van het werk-ophoogte speelt ook een rol; Gebruik van valbeveiliging kan het veiligheidsgevoel positief beïnvloeden. Bevestiging nieuw zeil, rechterbovenhoek 5
Valbeveiliging - Shunt Ankerpunten op een molenkap in rvs uitgevoerd. Nokogen op de nokbalk. Geborgd met een rvs splitpen. Opstaphandgrepen op stormschild vastgezet met rvs zelfborgende moeren. Don t - Valbeveiliging - Do Karabijnhaken Op klompen het wiekenkruis in Touw om de borst knopen Onbetrouwbaar materieel gebruiken Onbetrouwbare zekeringspunten Alléén werken met valbeveiliging (Liefst veiligheids) schoenen Professionele gordel (borst en zitdeel) Gecertificeerd touw en karabiners Zekeringspunten te voren controleren Altijd 2e persoon voor noodgevallen Niet deze Niet deze Maar die Zorg dat je ankerpunt ALTIJD boven je zit! Karabijnhaken Zo wel!!! Zo NIET!!!! 6
6. Wiekenkruis Veilig werken Discussie in groepen: Welke huisregels zou jij willen afspreken voor op jou molen? Voorleggen van de zeilen (groep 1) Wisselen van de zeilen (groep 2) Onderhoud in het wiekenkruis (groep 3) 6. Wiekenkruis Groep 3 Groep 3: Onderhoud in het wiekenkruis Welk gevaar wil je voorkomen Hoe ga je dat doen gevaar beperken gevolgen beperken Wat heb je daar voor nodig Wanneer doe je het niet 37 40 6. Wiekenkruis Groep 1 Groep 1: Voorleggen van de zeilen 6. Goede praktijken - Wiekenkruis Terugkoppeling Welk gevaar wil je voorkomen Hoe ga je dat doen gevaar beperken gevolgen beperken Wat heb je daar voor nodig Wanneer doe je het niet Factsheet Huisregels 38 41 6. Wiekenkruis Groep 2 Groep 2: Wisselen van de zeilen Welk gevaar wil je voorkomen Hoe ga je dat doen gevaar beperken gevolgen beperken Wat heb je daar voor nodig Wanneer doe je het niet 6. Wiekenkruis wat we weten Vallen in het algemeen Jaarlijks leidt vallen van hoogte op het werk leidt tot: 6300 behandelingen op SEH 1200 ziekenhuisopnames 18 doden (waarvan ca. 3 ladderongevallen) 6% ongevallen met ladder betreft vast ladders 39 42 7
6. Wiekenkruis wat we weten 7. Rondvraag Vallen bij/op de molen Gewond na een val uit het wiekenkruis is niet aangetroffen / nooit gemeld. Achterhaalde incidenten: Bezwijken van een stelling, waarna meerdere gewonden; 2x (in een geval 15 gewonden); Val van stelling na contact met wiekenkruis: 2x; (1x dodelijk); val waarbij een kind betrokken was: 5x; waarvan 1x dodelijk. Vallende bezoekers 2x gewonde. Vallende molenmaker: 1x gewonde. In 2013 1x gemeld en 1x gemeld als vraag (geen info) NB 7 van deze incidenten zijn van na 1975 43 46 6. Wiekenkruis Incidenten melding 8. Volgende bijeenkomst Eén incidenten melding Trappen door hekwerk Hekwerk was deels gerepareerd nadat het verrot bleek Molenaar droeg geen valbeveiliging 44 47 6. Goede praktijken - Wiekenkruis 9. Sluiting Terugkoppeling Factsheet Huisregels 45 48 8
Back-Up. Arbowet (1) Artikel 3 lid 1.De werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en voert daartoe een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden, waarbij hij, gelet op de stand van de wetenschap en professionele dienstverlening, het volgende in acht neemt: b. tenzij dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd worden de gevaren en risico's voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemer zoveel mogelijk in eerste aanleg bij de bron daarvan voorkomen of beperkt; naar de mate waarin dergelijke gevaren en risico's niet bij de bron kunnen worden voorkomen of beperkt, worden daartoe andere doeltreffende maatregelen getroffen waarbij maatregelen gericht op collectieve bescherming voorrang hebben boven maatregelen gericht op individuele bescherming; slechts indien redelijkerwijs niet kan worden gevergd dat maatregelen worden getroffen die zijn gericht op individuele bescherming, worden doeltreffende en passende persoonlijke beschermingsmiddelen aan de werknemer ter beschikking gesteld; Back-Up. Arbobestluit (2) Artikel 7.23. Algemeen 1.Indien tijdelijke werkzaamheden op hoogte niet veilig en onder passende ergonomische omstandigheden op een daartoe geschikte werkvloer kunnen worden uitgevoerd, worden de meest geschikte arbeidsmiddelen gekozen om veilige arbeidsomstandigheden te waarborgen en te handhaven. Om dit te bereiken: a. krijgen collectieve veiligheidsmaatregelen voorrang boven persoonlijke veiligheidsmaatregelen; b. zijn de afmetingen van de arbeidsmiddelen: 1. afgestemd op de aard van de te verrichten werkzaamheden; 2. afgestemd op de voorzienbare belastingen, en 3. zodanig dat zonder gevaar doorgang mogelijk is; c. worden de meest geschikte toegangsmiddelen voor de tijdelijke arbeidsplaats op hoogte gekozen afhankelijk van het verkeer, de te overbruggen hoogte en de gebruiksduur; d. biedt het gekozen toegangsmiddel de mogelijkheid van ontruiming bij dreigend gevaar; e. levert het overstappen van een toegangsmiddel op platformen, vloeren of loopbruggen en omgekeerd geen extra valrisico's op. 2.Met inachtneming van het eerste lid wordt het gebruik van ladders en trappen als arbeidsplaatsen op hoogte beperkt tot omstandigheden waarin het gebruik van andere, veiliger arbeidsmiddelen niet gerechtvaardigd is in verband met het geringe risico, en a. vanwege de korte gebruiksduur, of b. de bestaande kenmerken van de locaties die de werkgever niet kan veranderen. 49 3.Toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen worden alleen gebruikt onder omstandigheden waarin uit de risico-inventarisatie en -evaluatie, bedoeld in artikel 5 van de wet, blijkt dat het werk veilig kan worden uitgevoerd en waarin het gebruik van andere, veiliger arbeidsmiddelen redelijkerwijs niet mogelijk is. 52 Back-Up. Arbowet (2) Artikel 5 1. Bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid legt de werkgever in een inventarisatie en evaluatie schriftelijk vast welke risico's de arbeid voor de werknemers met zich brengt. Deze risicoinventarisatie en -evaluatie bevat tevens een beschrijving van de gevaren en de risico-beperkende maatregelen en de risico's voor bijzondere categorieën van werknemers. 2. In de risico-inventarisatie en -evaluatie wordt aandacht besteed aan de toegang van werknemers tot een deskundige werknemer of persoon, bedoeld in de artikelen 13 en 14, of de arbodienst. 3. Een plan van aanpak, waarin is aangegeven welke maatregelen zullen worden genomen in verband met de bedoelde risico's en de samenhang daartussen, een en ander overeenkomstig artikel 3, maakt deel uit van de risico-inventarisatie en -evaluatie. In het plan van aanpak wordt tevens aangegeven binnen welke termijn deze maatregelen zullen worden genomen. Back-Up. Arbobestluit (3) Artikel 7.23. Algemeen 4.In het geval, bedoeld in het derde lid, wordt, rekening houdend met de risico-inventarisatie en -evaluatie, bedoeld in artikel 5 van de wet, en met de duur van de werkzaamheden en met de ergonomische vereisten, voorzien in een zitje met geschikte toebehoren. 5.Afhankelijk van het te gebruiken arbeidsmiddel worden ter minimalisering van de aan dit arbeidsmiddel verbonden risico's voor de werknemers, de nodige maatregelen genomen. Zo nodig worden valbeveiligingen aangebracht. 6.De valbeveiligingen zijn van een zodanige configuratie en sterkte dat vallen van hoogte wordt voorkomen of dat een eventuele val wordt gestopt, zodanig dat letsel bij de werknemers zoveel mogelijk wordt voorkomen. 7.De collectieve valbeveiligingen worden alleen onderbroken daar waar zich een toegang tot een ladder of trap bevindt. 8.Wanneer de uitvoering van werkzaamheden vereist dat een collectieve valbeveiliging tijdelijk wordt verwijderd, wordt gezorgd voor doeltreffende, vervangende veiligheidsvoorzieningen. 9.De werkzaamheden, bedoeld in het achtste lid, worden niet uitgevoerd zolang deze vervangende voorzieningen niet zijn getroffen. 10.Na de definitieve of tijdelijke beëindiging van de werkzaamheden, bedoeld in het achtste lid, worden de collectieve valbeveiligingen weer aangebracht. 50 11.Tijdelijke werkzaamheden op hoogte worden slechts uitgevoerd wanneer de weersomstandigheden de veiligheid en gezondheid van de werknemers niet in gevaar brengen 53 Back-Up. Arbobestluit (1) Artikel 3.16. Voorkomen valgevaar 1. Bij het verrichten van arbeid waarbij valgevaar bestaat is zo mogelijk een veilige steiger, stelling, bordes of werkvloer aangebracht of is het gevaar tegengegaan door het aanbrengen van doelmatige hekwerken, leuningen of andere dergelijke voorzieningen. 2. Er is in elk geval sprake van valgevaar bij aanwezigheid van risicoverhogende omstandigheden, openingen in vloeren, of als het gevaar bestaat om 2,5 meter of meer te vallen. 3. Hekwerken en leuningen worden als doelmatig aangemerkt indien zij tenminste tot 1 meter boven het werkvlak beveiliging bieden tegen vallen, dan wel voldoen aan het voor vloerafscheiding bepaalde bij of krachtens het Bouwbesluit 2012. 4. Het eerste lid is niet van toepassing op arbeid onder omstandigheden waarin het gebruik van ladders en trappen is toegestaan als bedoeld in artikel 7.23, tweede lid. 5. Indien de in het eerste lid genoemde voorzieningen niet of slechts ten dele kunnen worden aangebracht of indien het aanbrengen of wegnemen daarvan grotere gevaren meebrengt dan de arbeid ter beveiliging waarvan zij zouden moeten dienen, zijn ter voorkoming van het gevaar voldoende sterke en voldoende grote vangnetten op doelmatige plaatsen en wijze aangebracht of worden doelmatige veiligheidsgordels met vanglijnen van voldoende sterkte gebruikt dan wel worden andere technische middelen toegepast, die ten minste een zelfde mate van beveiliging van de in het eerste lid bedoelde arbeid geven. Daarbij hebben maatregelen gericht op collectieve bescherming de voorrang boven maatregelen gericht op individuele bescherming. 51 9