Gedragscode Aandachtsfuntionarissen www.lvak.nl
Colofon De gedragscode voor de Aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Kindermishandeling is een uitgave van de Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling/ Huiselijk Geweld. De gedragscode voor de aandachtsfunctionaris staat als zelfstandige gedragscode naast wet- en regelgeving, richtlijnen en organisatorische kaders. En is een praktisch te gebruiken en te toetsen ethische leidraad voor de taak/functie aandachtsfunctionaris. Deze uitgave is tot stand gekomen in opdracht van de LVAK en vastgesteld in de algemene ledenvergadering van de LVAK op 16 december 2013. Opdrachtgever: LVAK Samenstelling: Tea Hol, coördinator LVAK Adviezen: Lydia Janssen, Juridisch adviseur Gedragscode Aandachtsfuntionarissen Met trots presenteert de LVAK de gedragscode voor de aandachtsfunctionaris kindermishandeling/huiselijk geweld. In deze gedragscode zijn de normen van de taak/functie voor de aandachtsfunctionaris vastgelegd. Uitgave eerste uitgave: Maart 2013 Contact: Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling/Huiselijk Geweld, Burijnstraat 3, 1825 JM Alkmaar info@lvak.nl www.lvak.nl Auteursrechten 2013 Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling/ Huiselijk Geweld. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidstape of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze normen komen niet uit de lucht vallen, maar zijn het resultaat van twee jaar onderzoek. In de afgelopen anderhalf jaar hebben aandachtsfunctionarissen uit verschillende beroepsgroepen intensief gediscussieerd over de betekenis van maatschappelijke en bestuurlijke veranderingen voor het werk van de aandachtsfunctionaris. Dat hebben ze gedaan met beleidmakers, juristen en werkgevers. Ook de leesbaarheid van de gedragscode is onder de loep genoemen en waar nodig verbeterd. Het proces leidde niet alleen tot een mooie gedragscode, het maakte ook het belang en de waarde van de gedragscode bij veel aandachtsfunctionarissen en werkgevers bewuster. Hoe belangrijk de gedragscode kan zijn bij het omgaan met morele dilemma s waar de aandachtsfunctionaris in de dagelijkse praktijk mee te maken heeft. En hoe belangrijk het is dat de aandachtsfunctionarissen met elkaar in gesprek gaan en blijven over de normen van hun taak/functie en de interpretatie daarvan. Dit is onlosmakelijk verbonden aan de professionele uitoefening van de taak/functie van de aandachtsfunctionaris. beroepsorganisatie ter bevordering deskundigheid aanpak kindermishandeling
2. Inleiding 2.1 Ideaal De missie van de LVAK is kort gezegd: omtrent zijn handelen en zijn werkhou- Het behoort tot de professionele strijdige belangen en conflicterende het bevorderen en behouden van de ding als aandachtsfunctionaris. Hij is vaardigheden om in dit spanningsveld normen en waarden, afgewogen deskundigheid van de aandachtsfunc- bereid zich tegenover cliënten, collega s, te opereren. en te verantwoorden beslissingen tionaris. 2.2 Leidraad en toetssteen management te verantwoorden in termen van de gedragscode. 2.3 Kwaliteiten Wie werkt als aandachtsfunctionaris te nemen, in overleg met cliënten, collega s en management. Goede beslissingen nemen binnen de De gedragscode voor de aandachts- kan te maken krijgen met ingewikkel- Met deze kwaliteiten kunnen aan- meldcode getuigt van professionele functionaris vormt geen handleiding de situaties en moeilijke vragen. dachtsfunctionarissen hun verant- deskundigheid en vindt plaats binnen met precieze inhoudelijke richtlijnen, Het getuigt van professionaliteit woordelijkheid nemen voor goede de geldende wettelijke kaders. maar is een ethisch kader dat de om daar goed mee om te gaan. Een zorg en andere professionals onder- aandachtsfunctionaris vanuit haar professionele aandachtsfunctionaris steunen bij het bieden van goede zorg. Daarnaast komt goed werk van de verantwoordelijkheid aanzet tot beschikt over de competenties die in Voorwaarde is wel dat ze de ruimte en aandachtsfunctionaris overeen met continu nadenken over het het taak- en functieprofiel van de LVAK het vertrouwen krijgen om naar eigen de beroepsethische opvattingen die professionele handelen. geformuleerd zijn. deskundig inzicht te oordelen en te professionals in de sector er op na handelen. houden. De code staat naast wet- en regelgeving, Daarnaast beschikt de aandachts- richtlijnen en organisatorische kaders. functionaris over professionele- Wie als aandachtsfunctionaris werkt De gedragscode is daar zo goed mogelijk en persoonlijke kwaliteiten, zoals: en lid is van de Landelijke Vakgroep op afgestemd maar vanzelfsprekend Betrokkenheid Aandachtsfunctionarissen kunnen er tussen deze kaders span- Betrouwbaarheid Kindermishandeling/Huiselijk ningen ontstaan. De gedragscode kan Moed om zo nodig lastige beslissin- Geweld, neemt deze gedragscode voor deze spanningen niet wegnemen of gen te nemen en om er doortastend de aandachtsfunctionaris als inspiratie- uitsluiten. naar te handelen bron, leidraad en toetssteen. Bezonnenheid en zelfstandig Dit voor eigen morele reflectie en oordeelsvermogen om bij tegen- oordeelsvorming
3. De gedragscode 3.1 Het belang 3.3 Het interpreteren 3.4 Voor wie 3.6 Klachten Het is noodzakelijk dat een vakgroep Waarden en normen geven richting De gedragscode geldt voor Met het in werking treden van deze zijn waarden en normen transparant aan en houvast voor het professionele de leden van de Landelijke gedragscode wordt tevens een maakt en toelicht. Dat is het belang handelen. Maar ze zijn niet het enige Vakgroep Aandachtsfunctionaris klachtencommissie ingesteld. van de gedragscode voor de aan- middel om ethische en morele Kindermishandeling/Huiselijk De commissie is samengesteld uit een dachtsfunctionaris. De gedragscode afwegingen te maken in het werk van Geweld. Van belang voor de taak/ vertegenwoordiger vanuit de LVAK en geeft richting aan het handelen van de de aandachtsfunctionaris. Behalve de functie van de aandachtsfunctionaris twee onafhankelijke, extern deskundi- aandachtsfunctionaris. normen en waarden uit de gedragsco- is dat binnen het organisatiedoel kan gen op een van de terreinen die door 3.2 Het doel de zijn er wettelijk vastgelegde normen en regels. Deze vormen de wettelijke worden gewerkt conform de beroepsstandaard, inclusief deze gedragscode. de gedragscode wordt bestreken. De leden van de vereniging ondersteunen in een zorgvuldige kaders waartoe de aandachtsfunctionaris zich moet verhouden. Tenslotte 3.5 Toezicht De klachtencommissie stelt een klachtenprocedure (wekwijze) op en en transparante taakuitoefening; neemt de aandachtsfunctionaris maat- Met het toezicht op de naleving van maakt deze zo spoedig mogelijk be- Om richtlijnen te geven voor het schappelijke en persoonlijke waarden de gedragscode is het bestuur belast. kend. De klachtenprocedure voldoet handelen en gedrag; en normen mee en heeft hij te maken Er wordt een vertrouwenspersoon in ieder geval aan de beginselen van Duidelijkheid te bieden voor alle met waarden en normen van de organi- benoemd die gedegen kennis heeft op behoorlijk klachtrecht. geledingen binnen een organisatie satie waar hij werkt. Ook daarvan moet een of meerdere terreinen waarop de De klachtencommissie draagt zorg waarin een lid van de vereniging als hij zich bewust zijn. gedragscode van toepassing is. voor een klachtregistratie. aandachtsfunctionaris werkzaam is over het kader waarbinnen deze aandachtsfunctionaris zijn taken uitvoert.
4. Profiel van de aandachtsfunctionaris 4.1 Taken op het terrein van de aanpak van van een vermoeden van kindermis- deling en huiselijk geweld binnen De aandachtsfunctionaris geeft ge- kindermishandeling en huiselijk handeling of huiselijk geweld. Hij de organisatie zo te organiseren dat vraagd en ongevraagd advies over de geweld, meer in het bijzonder voor bewaakt daarbij dat de medewerker medewerkers op zo kort mogelijke aanpak van kindermishandeling en de uitoefening van de taken van een die advies vraagt de stappen zet termijn geadviseerd kunnen worden, huiselijk geweld binnen zijn organisa- aandachtsfunctionaris; conform de meldcode die binnen indien de ernst van hun vermoeden tie. Hij spant zich in om de aanpak van c) Tot een zorgvuldige taakuitoefening de organisatie geldt. Zo nodig daar aanleiding toe geeft. kindermishandeling en huiselijk geweld én de meldcode die binnen de organi- behoort: dat de aandachtsfunctionaris niet met anderen binnen of ondersteunt de aandachtsfunctionaris de medewerker daarbij. De aan- 4.5 Verantwoording satie van toepassing is, blijvend in de buiten de organisatie spreekt over dachtsfunctionaris stimuleert dat de De aandachtsfunctionaris legt min- aandacht te houden. de mogelijke betrokkenheid van medewerker die het vermoeden stens eenmaal per jaar verantwoor- 4.2 Zorgvuldigheid & transparantie personen bij een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld waarover hij geraadpleegd wordt, signaleert, zoveel mogelijk zelf de stappen van de meldcode zet. b) Indien de meldcode van de instelling ding af over zijn taakuitoefening aan het bevoegd gezag van zijn instelling. Zo nodig doet de aandachtsfunctio- De aandachtsfunctionaris oefent zijn tenzij de aanpak van (dit vermoeden bepaalt dat de aandachtsfunctio- naris in het gesprek met het bevoegd taken zorgvuldig en transparant uit. van) kindermishandeling of huiselijk naris zelf na signalering door een gezag voorstellen voor het verbeteren a) Tot een transparante taakuitoefe- geweld verstrekking van informatie medewerker de overige stappen van van de aanpak van kindermishan- ning behoort in ieder geval: dat de over deze personen noodzakelijk de meldcode zet, draagt hij er zorg deling en huiselijk geweld binnen de aandachtsfunctionaris het bevoegd maakt. voor dat dit zorgvuldig en conform organisatie. gezag van de organisatie informeert over de aanpak van vermoedens van kindermishandeling en huiselijk geweld. d) Tot een zorgvuldige taakuitoefening behoort 4.3 Adviesfunctie de meldcode gebeurt. Zo mogelijk betrekt hij de medewerker die de signalen onder zijn aandacht heeft gebracht daarbij. 4.6 Bevordering deskundigheid De aandachtsfunctionaris oefent b) Tot een zorgvuldige taakuitoefening behoort in ieder geval: dat de a) De aandachtsfunctionaris geeft gevraagd en indien hij meent dat 4.4 Bereikbaarheid zijn taak/functie deskundig uit op basis van actuele kennis en in nauwe aandachtsfunctionaris ervoor dit noodzakelijk is, ongevraagd De aandachtsfunctionaris spant aansluiting op ontwikkelingen in de zorgt dat hij beschikt over actuele advies aan de medewerkers van zich in om de bereikbaarheid van de wetgeving en in de toepassing van de kennis en voldoende vaardigheden zijn organisatie over de aanpak adviesfunctie inzake kindermishan- meldcode.
5. Evaluatie 5.1 Evaluatie 6.2 Aandachtsfunctionaris 6.4 Norm Zo vaak als nodig, maar in ieder geval vodoet, eventueel aangepast moet Degene die de taak/functie van Een norm is een vertaling van een één keer per jaar wordt deze gedrags- worden en of de gedragscode op de aandachtsfunctionaris uitoefent. waarde in een gedragsregel voor het code geëvalueerd door het bestuur, juiste manier wordt toegepast. Aandachtsfunctionaris staat in deze juiste handelen. interne jurist en enkele leden van de LVAK. Aan de hand van ervaringen De rapportage aan de hand van deze evaluatie wordt opgenomen in het gedragscode voor één persoon. In de praktijk kunnen aandachtsfunctiona- 6.5 Waarde en vraagstukken wordt bekeken of de jaarverslag. rissen ook samen optreden naar cli- Een waarde is een abstracte duiding gedragscode ënten, maar blijven ze als individuele van iets dat om zichzelf of als middel aandachtsfunctionaris aanspreekbaar hoog gewaardeerd wordt. op het hanteren van de meldcode. 6. Begrippenlijst 6.3 Morele oordeelsvorming Morele oordeelsvorming is het zoeken naar antwoorden op ethische vragen en dilemma s. Morele oordeelsvorming betreft een bewuste afweging Deze verklarende begrippenlijst om- contact op nemen met de aandachts- van waarden en normen. schrijft de betekenis van begrippen functionaris, maar het iniatief tot zoals bedoeld in deze gedragscode. contact zal in de meeste gevallen bij 6.1 Cliënt de aandachtsfunctionaris liggen. Het begrip cliënt staat in de gedragscode in Een cliënt is degene aan wie professi- enkelvoud, maar hiermee kunnen ook onals binnen de instelling waarvoor meerdere personen worden bedoeld, de aandachtsfunctionaris werkzaam zoals ouders. Bij jeugdigen is sprake is, zorg, hulp, onderwijs of andere van betrokkenheid van een ouder, diensten biedt. Een cliënt kan zelf opvoeder of voogd.
Per jaar worden ruim 119.000 kinderen in Nederland verwaarloosd of mishandeld. Van elke dertig kinderen is één kind slachtoffer van kindermishandeling: Dat zijn twee voetbalstadions vol. Per week overlijdt één kind aan de gevolgen van Kindermishandeling beroepsorganisatie ter bevordering deskundigheid aanpak kindermishandeling