Hoofdstuk 16. Financiële situatie Samenvatting 16. FINANCIËLE SITUATIE In hoofdstuk 5 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit hoofdstuk wordt hier meer uitgebreid op ingegaan. Achtereenvolgens komen aan bod: de mate waarin men kan rondkomen, het afsluiten van leningen en betalingsachterstanden. 16.1 Rondkomen van huishoudinkomen Tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk te kunnen rondkomen van het huishoudinkomen. Een kwart komt net rond en één op de tien kan (zeer) moeilijk rondkomen. Grafiek 16.1a: Rondkomen met huishoudinkomen Zeer gemakkelijk 12% Gemakkelijk 54% Komt net rond 25% Moeilijk 8% Zeer moeilijk 2% Rondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep Leidenaren uit de lagere inkomensgroepen, lager opgeleiden, niet-werkenden, alleenstaanden en allochtonen geven relatief vaker aan (zeer) moeilijk te kunnen rondkomen. Tabel 16.1b: Percentage komt (zeer) moeilijk rond met huishoudinkomen Totaal 10% Werken ( 12 uur per week) Ja 7% Sekse Nee 15% Man 6% Vrouw 12% Netto Huishoudinkomen 1350 28% Leeftijd 1351-2000 12% 18-24 jaar 6% 2001-3000 3% 25-34 jaar 9% >3000 2% 35-49 jaar 11% 50-64 jaar 9% Huishoudsamenstelling 65+ 10% Alleenstaand 14% 2 personen 7% Opleiding Gezin met kinderen 10% Lager 16% Middelbaar 9% Etniciteit Hoger 6% Autochtoon 8% 1
Allochtoon 14% 16.2 Het afsluiten van leningen Ruim eenderde van de Leidenaren heeft in de afgelopen 12 maanden geld geleend. De lagere inkomensgroepen, 35-minners en alleenstaanden hebben relatief wat vaker geld geleend. De meest gebruikte vormen van lenen zijn het rood staan bij de bank of giro en een persoonlijke lening of doorlopend krediet. De vorm van lenen kan per doelgroep verschillen. Zo lenen jongeren relatief vaker geld van de studiefinanciering en staan 50-minners vaker rood bij de bank of giro. Tabel 16.2: Gebruik vormen van geld lenen (meerdere antwoorden mogelijk) Rood staan bij bank of giro 26% Persoonlijke lening of doorlopend krediet 12% Lening studiefinanciering 8% Lening bij vrienden en familie 6% Op afbetaling bij postorderbedrijf, winkel 4% Andere lening (geen hypotheek) 2% Geen lening 65% 16.3 Betalingsachterstand Van de Leidenaren heeft 5% in de afgelopen 12 maanden een betalingsachterstand (gehad) op een lening of op hun vaste lasten. De lagere inkomensgroepen, allochtonen, 35-minners en alleenstaanden hebben relatief vaker te maken (gehad) met een betalingsachterstand. Tabel 16.3a: Betalingsachterstand op schulden/vaste lasten Op dit moment betalingsachterstand 2% In dit jaar betalingsachterstand gehad 3% Wel leningen, geen betalingsachterstand 30% Geen leningen 65% Totaal 100% De schulden die in het afgelopen jaar bij leningen zijn ontstaan betreffen met name schulden bij bank of giro (21%), leningen bij vrienden of familie (8%), persoonlijke kredieten (6%) en schulden bij een winkel of postorderbedrijf (6%). Voor wat betreft de vaste lasten hebben de betalingsachterstanden vooral betrekking op de huur (58%), het energie- en waterbedrijf (48%) en de hypotheek (11%). Wanneer betalingsachterstand ontstaan Voor zes op de tien respondenten die in de afgelopen 12 maanden te maken hebben gehad met een betalingsachterstand, geldt dat deze ook in deze periode is begonnen. Bij vier op de tien is de achterstand al eerder ontstaan. Tabel 16.3b: Wanneer betalingsachterstand begonnen (in % afgelopen jaar betalingsachterstand) In de afgelopen 6 maanden 29% 6-12 maanden geleden 32% 1-2 jaar geleden 23% 2-5 jaar geleden 13% Meer dan 5 jaar geleden 3% Totaal 100% Circa één op de tien respondenten die in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met betalingsachterstanden, heeft hiervoor hulp gezocht bij hulpverlenende instanties. Vragenlijst BLOK K: ARMOEDE 2
De volgende vragen gaan over de financiële positie van de burgers van Leiden. De resultaten hiervan zijn van belang voor de gemeeente om de juiste beleidsbeslissingen te kunnen nemen en daarmee de burgers die dat nodig hebben financieel te kunnen ondersteunen. We wijzen u er nogmaals op dat de door u gegeven antwoorden anoniem zijn. 1. We willen graag weten hoe moeilijk of gemakkelijk uw huishouden kan rondkomen met het totale huishoudinkomen? zeer moeilijk moeilijk komt net rond gemakkelijk zeer gemakkelijk 2. Het komt vaak voor dat mensen geld lenen voor bepaalde uitgaven. Ik noem hierna een aantal vormen van geld lenen. Wilt u aangeven of u daar in de afgelopen 12 maanden gebruik van heeft gemaakt? (meerdere antwoorden mogelijk) op afbetaling gekocht bij postorderbedrijf of winkels rood staan bij bank of giro persoonlijke lening of doorlopend krediet lening bij vrienden of familie lening in het kader van de studiefinanciering andere lening (geen hypotheek voor huis) 3. Is bij de betaling van de aflossing van één of meer van deze schulden OF bij de betaling van uw vaste lasten in de laatste 12 maanden een achterstand ontstaan? ja ga verder bij vraag 7 4. Zo ja: om welke schulden ging het (meerdere antwoorden mogelijk) op afbetaling gekocht bij postorderbedrijf of winkels rood staan bij bank of giro persoonlijke lening of doorlopend krediet lening bij vrienden of familie lening in het kader van de studiefinanciering andere lening (geen hypotheek voor huis) of om welke vaste lasten ging het (meerdere antwoorden mogelijk) huur hypotheek energie en waterbedrijf belastingen verzekeringen andere betalingsachterstanden 5. Wanneer heeft uw huishouden voor het eerst te maken gekregen met deze betalingsachterstanden? in de afgelopen 6 maanden 6-12 maanden geleden 1-2 jaar geleden 2-5 jaar geleden >=5 jaar geleden Heeft uw huishouden in verband met een betalingsachterstand hulp gezocht bij hulpverlenende instanties? (bijvoorbeeld de Sociale Dienst, het Maatschappelijk Werk, of de Kredietbank) ja namelijk bij (naam organisatie) Bent u daar geholpen met uw financiële problemen? ja, goed 3
nee ja, matig/gaat wel 6. Heeft uw huishouden OP DIT MOMENT te maken met betalingsachterstanden? ja Denkt u dat uw huishouden zonder hulp van andere personen of instellingen deze betalingsachterstand(en) kan oplossen? ja, binnen 3 maanden ja, dat duurt 3 tot 6 maanden ja, dat duurt 6 tot 12 maanden ja, dat duurt meer dan een jaar, mijn huishouden kan dat niet zonder hulp oplossen weet niet De volgende vragen gaan over de Stadsbank Leiden, gevestigd aan de Breestraat. 7. Kent u de Stadsbank van naam? ja Weet u waarvoor u bij de Stadsbank terecht kunt? (doorvragen, meerdere antwoorden mogelijk) schuldbemiddeling/schuldsanering/budgetbeheer geld lenen/doorlopend krediet goedkoper/flexibeler dan andere banken voor lagere inkomens anders, nl:, weet het niet Heeft u er wel eens gebruik van gemaakt? ja Was u tevreden met de dienstverlening? ο nee, omdat: Mensen die nog nooit gebruik hebben gemaakt van de Stadsbank: 8. Bij de Stadsbank kunt u terecht voor financieel advies, leningen en voor hulp bij het oplossen van schulden en budgetbeheer. Nu u dit weet, denkt u hier in de toekomst gebruik van te gaan maken? ja, zeker ja, misschien nee [Aan alle 2 deelenquêtes] De gemeente Leiden voert diverse inkomensondersteunende maatregelen uit die bedoeld zijn voor huishoudens met een lager inkomen. 9. In welke klasse valt het gezamenlijk netto (= schoon) inkomen van uw huishouden? Uitkeringen, pensioengelden, alimentatie en dergelijke zijn ook inkomen. Niet meegerekend worden: vakantiegeld, kinderbijslag en huursubsidie. Euro 800 801-1130 Euro 1.131-1.350 Euro 1.351-1.600 Euro 1.601-2.000 Euro volgend blok 2.001-2.500 Euro (fl. 4.401 5.400) volgend blok 2.501-3.000 Euro (fl. 5.401 6.400) volgend blok 3001 Euro (>fl. 6.401 en meer per maand) volgend blok Geen antwoord 4
de inkomensvraag wordt hier gesteld zodat we alleen aan de potentiele doelgroep de inkomensondersteunende regelingen voorleggen, tenslotte: iemand met een hoog inkomen heeft hier toch niets mee te maken! 10. Bent u degene die de financiële zaken regelt in uw huishouden? ja 11. Kunt u aangeven of u de volgende inkomensondersteunende regelingen kent en hier het afgelopen jaar een beroep op heeft gedaan? Zo nee: Waarom maakt u hier geen gebruik van? Regeling Kent u de regeling? Gebruikt in afgel. 12 mnd? Redenen geen gebruik (1 antwoord kiezen) Kwijtschelding Gemeentelijke Belastingen Huishoudens met een lager inkomen en weinig vermogen kunnen kwijtschelding aanvragen van gemeentelijke belastingen, zoals de onroerend zaakbelasting en de afvalstofheffing > ο nee ο nee > ο anders, nl: Bijzondere Bijstand Regeling voor mensen met een wat lager inkomen, om extra noodzakelijke uitgaven te bekostigen die niet van het maandelijkse inkomen kunnen worden betaald (NB: dit is niet gelijk aan de gewone bijstandsuitkering!!!) De Declaratieregeling Is bedoeld voor minima, en geeft een gedeeltelijke of volledige vergoeding voor sport/cultuur/bibliotheek/ns, e.d.. Voor sommige groepen is het ook mogelijk te kiezen voor een eenmalige bijdrage. ο nee ο nee Collectieve Aanvullende Ziektekostenverzekering (AV-Speciaal) ο nee Uitgebreid pakket vergoedingen van ziektekosten die niet door het basispakket ziekenfonds worden vergoed (bv. bril, lenzen, tandarts) ο nee > ο nee ο nee ο anders, nl: ο anders, nl: ο anders, nl: 5
De Woonlastenregeling Minima Tegemoetkoming in woonlasten bovenop huursubsidie voor minima die meer dan 20% van hun inkomen aan woonlasten moeten uitgeven ο nee ο nee ο anders, nl: 12. Heeft u zojuist informatie gehoord over bovenstaande regelingen, waardoor u mogelijk bij de gemeente informatie gaat inwinnen over deze inkomensondersteunende regelingen? ja namelijk: Eventuele extra toelichting: Uitkomsten 16. FINANCIËLE SITUATIE In hoofdstuk 5 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit hoofdstuk wordt hier meer uitgebreid op ingegaan. Achtereenvolgens komen aan bod: de mate waarin men kan rondkomen, het afsluiten van leningen en betalingsachterstanden. 16.1 Rondkomen van huishoudinkomen Tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk te kunnen rondkomen van het huishoudinkomen. Een kwart komt net rond en één op de tien kan (zeer) moeilijk rondkomen. Grafiek 16.1a: Rondkomen met huishoudinkomen Zeer gemakkelijk 12% Gemakkelijk 54% Komt net rond 25% Moeilijk 8% Zeer moeilijk 2% 6
Rondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep Leidenaren uit de lagere inkomensgroepen, lager opgeleiden, niet-werkenden, alleenstaanden en allochtonen geven relatief vaker aan (zeer) moeilijk te kunnen rondkomen. Tabel 16.1b: Percentage komt (zeer) moeilijk rond met huishoudinkomen Totaal 10% Werken ( 12 uur per week) Ja 7% Sekse Nee 15% Man 6% Vrouw 12% Netto Huishoudinkomen 1350 28% Leeftijd 1351-2000 12% 18-24 jaar 6% 2001-3000 3% 25-34 jaar 9% >3000 2% 35-49 jaar 11% 50-64 jaar 9% Huishoudsamenstelling 65+ 10% Alleenstaand 14% 2 personen 7% Opleiding Gezin met kinderen 10% Lager 16% Middelbaar 9% Etniciteit Hoger 6% Autochtoon 8% Allochtoon 14% 16.2 Het afsluiten van leningen Ruim eenderde van de Leidenaren heeft in de afgelopen 12 maanden geld geleend. De lagere inkomensgroepen, 35-minners en alleenstaanden hebben relatief wat vaker geld geleend. De meest gebruikte vormen van lenen zijn het rood staan bij de bank of giro en een persoonlijke lening of doorlopend krediet. De vorm van lenen kan per doelgroep verschillen. Zo lenen jongeren relatief vaker geld van de studiefinanciering en staan 50-minners vaker rood bij de bank of giro. Tabel 16.2: Gebruik vormen van geld lenen (meerdere antwoorden mogelijk) Rood staan bij bank of giro 26% Persoonlijke lening of doorlopend krediet 12% Lening studiefinanciering 8% Lening bij vrienden en familie 6% Op afbetaling bij postorderbedrijf, winkel 4% Andere lening (geen hypotheek) 2% Geen lening 65% 16.3 Betalingsachterstand Van de Leidenaren heeft 5% in de afgelopen 12 maanden een betalingsachterstand (gehad) op een lening of op hun vaste lasten. De lagere inkomensgroepen, allochtonen, 35-minners en alleenstaanden hebben relatief vaker te maken (gehad) met een betalingsachterstand. Tabel 16.3a: Betalingsachterstand op schulden/vaste lasten Op dit moment betalingsachterstand 2% In dit jaar betalingsachterstand gehad 3% Wel leningen, geen betalingsachterstand 30% Geen leningen 65% Totaal 100% De schulden die in het afgelopen jaar bij leningen zijn ontstaan betreffen met name schulden bij bank of giro (21%), leningen bij vrienden of familie (8%), persoonlijke kredieten (6%) en schulden bij een winkel of postorderbedrijf (6%). Voor wat betreft de vaste lasten hebben de betalingsachterstanden vooral betrekking op de huur (58%), het energie- en waterbedrijf (48%) en de hypotheek (11%). 7
Wanneer betalingsachterstand ontstaan Voor zes op de tien respondenten die in de afgelopen 12 maanden te maken hebben gehad met een betalingsachterstand, geldt dat deze ook in deze periode is begonnen. Bij vier op de tien is de achterstand al eerder ontstaan. Tabel 16.3b: Wanneer betalingsachterstand begonnen (in % afgelopen jaar betalingsachterstand) In de afgelopen 6 maanden 29% 6-12 maanden geleden 32% 1-2 jaar geleden 23% 2-5 jaar geleden 13% Meer dan 5 jaar geleden 3% Totaal 100% Circa één op de tien respondenten die in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met betalingsachterstanden, heeft hiervoor hulp gezocht bij hulpverlenende instanties. 8