Geld verdienen met energie Zó sla je munt uit je energie

Geld verdienen met energie Zó sla je munt uit je energie Verstandig omgaan met energie kan je veel opleveren. Duurzame investeringen leveren je op de lange termijn geld op. Ook kun je jouw bedrijf inzetten om groene energie op te wekken. In dit whitepaper helpen we jou om geld te verdienen met energie. In dit whitepaper Verminder je energieverbruik Wek zelf energie op Vraag subsidie aan en maak gebruik van alle overheidsregelingen Tips van ondernemers Valentijn Kleijnen Directeur Bio-Energie de Vallei Ede Voordat ik Bio-energie de Vallei opzette, werkte ik bij kaasfabriek Vika als milieumanager. Dat pakken ze aan door het hele productiesysteem te herzien en flink energiezuiniger te maken. Er zijn andere technieken ingevoerd, infrastructuur wordt gewijzigd en de fabriek is veel beter geïsoleerd. Mocht straks ook groen gas nabij de fabriek worden geproduceerd, dan is de fabriek in één klap energieneutraal. Verminder je energieverbruik Geld verdienen met energie begint bij het reduceren van je eigen energieverbruik. Waar je het meest op kunt besparen, is erg bedrijfsspecifiek, maar bijna elke ondernemer kan besparen op verlichting en verwarming. Bij een investering in het terugdringen van je energieverbruik, kom je doorgaans in aanmerking voor de Energie Investerings Aftrek (EIA). Hier lees je in hoofdstuk 3 meer over. Verlichting Led-verlichting is op dit moment de meest energiezuinige optie. Dat blijkt ook uit dit rekenvoorbeeld: Vervang een gloeilamp van 60 watt door een duurzamer alternatief, dat ongeveer dezelfde lichtintensiteit geeft (600 lumen). Bij de halogeenlamp is er de keuze voor 42 watt of 70 watt, in dit rekenvoorbeeld is voor 70 watt gekozen. De lamp brandt gemiddeld 3 uur per dag, 300 dagen per jaar. Hieronder worden de kosten per lamp berekend, in 10 jaar tijd, dus 9000 branduren. De prijs van de lampen is de prijs die Ikea rekent, behalve die van de gloeilamp. Deze is inmiddels verboden in 60 watt, de berekening hiervoor is dus gebaseerd op oude gegevens. Voor de levensduur van de lamp is gekeken naar de beloftes van Ikea. De huidige stroomprijs is 0,2210 euro per kwh (april 2014). De kosten per lamp zijn dus in 10 jaar: Led Spaarlamp Gloeilamp Halogeen * aanschafprijs lamp 9.000 uren x 10 watt = 90 kwh x 0,2210 euro per kwh = 19,89 euro + 1 x 9.00 euro* = 9.000 uren x 15 watt = 135 kwh x 0,2210 euro per kwh = 29,84 euro + 1 x 6,00 euro* = 9.000 uren x 60 watt = 540 kwh x 0,2210 euro per kwh = 119,89 euro + 9 x 0,50 euro* = 9.000 uren x 70 watt = 630 kwh x 0,2210 euro per kwh = 139,23 euro + 5 x 2.00 euro* = 28,89 euro 35,84 euro 123,84 euro 149,23 euro www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 1

Energiezuinige verlichting Wil je meer weten over energiezuinige verlichting? Download in MijnMKB het whitepaper over dit onderwerp! Energiescan Als je echt wilt weten hoe jij jouw energieverbruik het best kunt terugdringen, doe dan een energiescan. www.mkbservicedesk.nl/energie Eerste hulp Download het whitepaper Eerste Hulp bij Energie Besparen voor nog veel meer tips om je energieverbruik omlaag te brengen. Subsidiepot In de provincie Overijssel is er een subsidiepot voor mkb-ondernemers. Kijk op de website van jouw gemeente en provincie of er ook voor jou een regeling bestaat. Dan is het nog zaak om verlichting (en andere apparatuur) niet onnodig aan te laten staan. Gebruik deze tips: Een lichtgevoelige sensor of daglichtafhankelijke schakeling, waarmee het licht pas aangaat als het donkerder wordt, zorgt voor een energiebesparing van 5 tot 20 procent. Maak één persoon verantwoordelijk om aan het eind van elke werkdag alle lampen, maar ook kopieerapparaten en andere sluipverbruikers, uit te schakelen. Een tijdschakelaar kan ook handig zijn. Dit levert je nog eens een besparing van 10 procent op. Verwarming In vrijwel elk bedrijf moet je verwarmen. Er zijn een aantal investeringen waarmee je het gasverbruik flink kunt terugdringen. We zetten de belangrijkste maatregelen op een rij, en hun gemiddelde opbrengst. Natuurlijk is dit erg afhankelijk van jouw situatie en bedrijfsruimte. HR++glas in plaats van dubbel glas: 60 procent. Dubbel glas in plaats van enkel glas: ruim 50 procent. Een slimme thermostaat met bewegingssensor: tot 30 procent. Vervanging cv-ketel voor een hr-ketel: tot 15 procent. Isolatie van de verwarmingsleidingen en de appendages: 2 tot 6 procent. Radiatorfolie: 3 tot 4 procent. Extra tochtstripjes en kierafdichting: 1 tot 2 procent. Een slimme energiemeter: minimaal 0,9 procent. Wirt Groen Directeur Houthandel Wicherson, Steenwijk Veel van onze klanten leveren aan de overheid, en die vindt duurzaamheid steeds belangrijker. Het is daarom belangrijk dat wij kunnen aangeven dat we CO2-neutraal kunnen produceren en 100 procent duurzaam werken. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 2

Zonnepanelen Op de energiedesk van MKB Servicedesk lees je veel meer over zonnepanelen, de subsidieregelingen, hoe het werkt en ervaringen van andere ondernemers. Wek zelf energie op Er zijn verschillende methodes om in je eigen energie te voorzien. De meest gebruikte manieren zijn zonne-energie, wind-energie, biomassa, aardwarmte en water. We gaan kort op elke vorm in. Zelf energie opwekken is erg interessant voor mkb-ondernemers, omdat zij vaak geen grootverbruiker zijn en dus relatief veel belasting betalen. Dit zijn de tarieven van energiebelasting in 2014. Marco Klaver Agrariër Burgerbrug Bij zonnepanelen is het zaak dat je ze door een deskundige partij laat installeren. Als er schaduw op een van de panelen valt, wordt de opbrengst van het hele dak minder. Ik heb het destijds door een Duits bedrijf laten installeren, daar lopen ze iets voor op ons. De opbrengst is boven verwachting. Ik produceer 130 procent van wat ik zelf aan energie gebruik. Tabel 1: Tarieven energiebelasting 2014 Energie- Gebruikte kwh per jaar belasting 1-10.000 0,1185 10.001-50.000 50.001-10.000.000 Meer dan 10.000.001 zakelijk gebruik Meer dan 10.000.001 niet zakelijk Heffingskorting per elektriciteitsaansluiting met een verblijfsfunctie 0,0431 0,0115 0,0005 0,0010 318,62 Opslag duurzame energie 0,0023 0,0027 0,0007 0,000034 0,000034 n.v.t. Energiebelastingen (totaal) 0,1208 0,0458 0,0122 0,000534 0,001034 318,62 Wirt Groen Directeur Houthandel Wicherson, Steenwijk Heffingskorting per elektriciteitsaansluiting zonder verblijfsfunctie met een doorlaatwaarde van meer dan 6 Ampère 119,62 n.v.t. 119,62 Omdat wij een grote energiegebruiker zijn en grotendeels in het lage belastingtarief vallen, zijn de zonnepanelen nog niet rendabel. Er zijn ook te veel regels. Wij moeten straks een bijdrage van maximaal 150 euro aan netbeheer gaan betalen, maar moeten daarvoor jaarlijks 500 euro meetkosten maken omdat we een speciale meter achter de zonnepanelen hebben moeten zetten en deze elk jaar weer moet worden ingelezen, wat dus honderden euro s per jaar kost. Dat moet makkelijker kunnen in Nederland. Wel zijn de panelen goed voor ons duurzame imago. Naast energiebelasting betaal je nog transport- en meetkosten over je energie. Zonne-energie Zonnepanelen op je dak leggen is de makkelijkste en meest laagdrempelige manier om zelf energie op te wekken. Zonnepanelen zijn relatief goedkoop en je komt in aanmerking voor verschillende subsidies, zoals de EIA en de KIA (zie hoofdstuk 3). Je verdient de investering doorgaans in 5 tot 10 jaar terug, terwijl ze zeker 25 jaar goed blijven werken. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 3

Marco Klaver Agrariër Burgerbrug Ik heb een investeringssubsidie toegekend gekregen om een windmolen op mijn erf te installeren. Binnen drie jaar moet ik de investering doen. Ik verdiep me nu goed in de markt en wacht af, want de ontwikkelingen gaan razendsnel. Het rendement wordt steeds hoger. Waarschijnlijk koop ik de molen op het laatste moment. Valentijn Kleijnen Directeur Bio-Energie de Vallei Ede Wat voor biomassacentrale je kiest, is sterk afhankelijk van de omgeving. Als er veel resthout is zoals hier op de Veluwe, zou je eerder voor verbranding kiezen, in een omgeving als de Flevopolder met veel agrarische producten kies je eerder voor vergisting of vergassing. Zo kun je met regionale restproducten groen gas opwekken. In een omgeving met veel (afval)water is meer te doen met waterzuiveringen om energie op te wekken. Zonnepanelen aanleggen is voor mkb-ondernemers de beste investering die je kunt doen, zegt Paul van der Klooster, directeur van Zonneplan en eigenaar van zonnepanelen. Ze leveren een flink financieel rendement op, nu wel tot 9 procent. Vergeleken met wat je bij de bank krijgt, is dat heel aantrekkelijk. Voor MKB-ondernemers is investeren in zonnepanelen extra interessant omdat ze vaak minder dan 50.000 kilowattuur (kwh) per jaar verbruiken. Ze betalen dan relatief veel energiebelasting en besparen hier dus fors op door zonnepanelen te nemen, legt Van der Klooster uit. Windenergie Windenergie is een van de goedkoopste vormen van duurzame energie. Als jouw bedrijf in een windrijk gebied staat en je de ruimte hebt een windturbine te realiseren, kan dat behoorlijk lucratief zijn. Een windmolen op land kost volgens windpark.nu ongeveer 1,5 tot 2 miljoen euro per MW. De terugverdientijd is minder dan 8 jaar. Ze gaan zeker 15 jaar mee. Geen ruimte voor een grote windmolen? Er bestaan kleine windmolens, maar hun rendement is nog erg laag. Beter is het om te investeren in een windcollectief waarmee je met een groep investeerders een windmolenpark aanbouwt en het rendement deelt. Er zijn verschillende initiatieven in Nederland, waardoor je toch kunt profiteren van het rendement. Biomassa De meeste groene energie die in Nederland wordt opgewekt, komt uit biomassa. Komt er in jouw bedrijf veel biologisch afbreekbaar materiaal vrij, zoals hout, mest, gft of snoei-afval? Dan kan een kleine biomassacentrale interessant zijn om warmte of energie op te wekken. In de centrale wordt het afval verbrand, vergist of vergast. Dit levert warmte in de vorm van groen gas of energie op. De kosten van de centrale zijn sterk afhankelijk van het formaat en het soort biomassa, maar een kleine centrale voor pellets met een vermogen van 25 KW, die jaarlijks ongeveer 5.000 kubieke meter gas oplevert, kost inclusief transport, levering en montage tussen 7.250 en 16.000 euro. Dit kan oplopen tot 127.500 euro voor een centrale op houtsnippers die 148.000 kubieke meter gas produceert. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 4

Energie opwekken Wil je meer weten over de verschillende vormen van energie-opwekking? Kijk eens op de website van het Energiecentrum MKB, een initiatief van de Koninklijke Metaalunie en MKB Nederland. De terugverdientijd van een biomassacentrale is gemiddeld 5 tot 10 jaar, mits je je eigen biomassa of gratis massa uit de omgeving kunt gebruiken. Als je geen eigen biomassacentrale wilt, maar wel biologisch afbreekbaar materiaal hebt, is het ook mogelijk dit te verkopen aan een tussenhandelaar of afnemer van biomassa. Kijk of er bio-energiebedrijven in jouw regio actief zijn, en of zij jouw afval kunnen afnemen. Aardwarmte De warmte in dieper gelegen aardlagen (minimaal 500 meter diep) en het koude grondwater kan worden gebruikt om ruimtes duurzaam te verwarmen of te koelen. Daarvoor moet je dus wel een zeer diepe pomp laten aanleggen. Om aardwarmte te winnen, heb je dan ook een vergunning nodig van het ministerie van Economische Zaken. Aardwarmte is in Nederland door de bodemsamenstelling erg moeilijk bereikbaar en daardoor kost het meer dan het oplevert. Een beter alternatief is bodemwarmte. Daarmee maak je gebruik van de warmte die door de zon in de bovenste aardlagen is opgeslagen, en van de warmte in het grondwater. Wirt Groen Directeur Houthandel Wicherson, Steenwijk Onze biomassainstallatie was eigenlijk meteen rendabel. We hebben veel afvalhout, en toen we de installatie aanlegden, kostte het geld om dit afvalhout af te voeren. Daarnaast hebben we veel behoefte aan warmte voor onze droogkamers. We hebben inmiddels geen gasaansluiting meer nodig. Om bodemwarmte te benutten, wordt met een warmtepomp warmte onttrokken uit de bovenste aardlagen (maximaal 500 meter). Dit kan op twee manieren. Er zijn open warmte koude opslag (wko) systemen die in contact staan met het grondwater. Deze systemen worden doorgaans gebruikt door kantoren, industrie en glastuinbouw. Omdat voor woningen bovenstaande methode meestal niet rendabel is, wordt voor huizen en kleine kantoren meestal gekozen voor een gesloten buizensysteem, waarbij water met een antivriesmiddel door de aarde wordt gepompt zodat dit kan opwarmen of koelen door de aardlagen. Een wko-systeem kan aantrekkelijk zijn voor bedrijven die een constante temperatuur willen hebben en daarom zowel moeten koelen in de zomer als verwarmen in de winter. Het systeem wordt vaak gebruikt voor bijvoorbeeld kassen, maar ook kantoren kunnen hun temperatuur aangenaam houden met een wko. Hoe rendabel het systeem is, hangt sterk af van de geologie in je gebied. Het is het meest rendabel bij gebouwen die een iets lagere temperatuur moeten hebben. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 5

Quickscan Doe de quickscan op de website van de RVO om een eerste indruk te krijgen van wat duurzame energie voor jouw bedrijf kan betekenen. Water In Nederland wordt nog weinig energie opgewekt met water. Op een aantal plaatsen bij rivieren wordt hiermee geëxperimenteerd en ook bij kerncentrale Borssele wordt een proef uitgevoerd om uit waterkracht energie te halen. Om dit te kunnen doen, heb je continu stromend water nodig en het kan lang niet op elke plek. In Noorwegen, met alle fjorden, wordt wel veel energie opgewekt met water. Wirt Groen Directeur Houthandel Wicherson, Steenwijk Onze open warmtepomp zorgt vooral voor koeling in de zomer. De biomassa zorgt al voor warmte. Zo kost het regelen van de temperatuur ons helemaal geen energie. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 6

Milieuvriendelijk investeren Andere milieuvriendelijke investeringen kun je mogelijk aftrekken via de Milieu Investerings Aftrek (MIA) of willekeurige afschrijving (Vamil). Lees er hier meer over. Specifieke regelingen Voor sommige ondernemers gelden specifieke (soms tijdelijke) regelingen. Voor agrariërs met asbesthoudende dakbedekking bijvoorbeeld. Lees er meer over op mkbservicedesk.nl/ winstenergie. Overheidsregelingen Er zijn verschillende overheidsregelingen die het opwekken van duurzame energie door mkb-ondernemers stimuleren. In dit hoofdstuk vind je een korte beschrijving van deze regelingen. Meer aandacht is er voor de SDE+subsidie, omdat deze specifiek bedoeld is voor ondernemers, organisaties of instellingen die geld verdienen aan de productie van duurzame energie. De Energie Investerings Aftrek (EIA) is een regeling waarmee je 41,5 procent van de investering in een bedrijfsmiddel voor duurzame energie kunt aftrekken van je fiscale winst. De overheid trekt hier jaarlijks ongeveer 100 miljoen euro voor uit. Kijk op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor het budget van dit jaar. Voorwaarden zijn dat je minimaal 2.500 euro moet investeren en dat het middel op de energielijst moet staan. Deze vind je op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De hiervoor genoemde vormen van duurzame energie, staan op de energielijst. Je kunt de aftrek bij de RVO aanvragen, binnen drie maanden na het geven van de opdracht. Je voordeel is ongeveer 10 procent van je investeringskosten. Investeer jij in een boekjaar tussen de 2.300 en 306.931 euro in bedrijfsmiddelen voor je onderneming, bijvoorbeeld in een installatie voor duurzame energie? Dan kun je eenmalig aanspraak maken op de Kleinschaligheids Investerings Aftrek (KIA) en extra aftrekken. Voorwaarden zijn dat de bedrijfsmiddelen meer kosten dan 450 euro en bestemd zijn voor gebruik in Nederland. Op de website van de Belastingdienst lees je alles over de voorwaarden. Let op: je mag deze aftrek naast de Energie Investerings Aftrek gebruiken. Tabel 2. Tarieven KIA 2014 Tot 2.300 euro 2.301 tot 55.248 euro 55.249 tot 102.311 euro 102.311 tot 306.931 euro Meer dan 306.931 euro 0 procent 28 procent 15.470 euro 15.470 euro min 7,56 procent van het investeringsdeel boven 102.311 euro 0 procent www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 7

Miljarden Het Rijk heeft reserveert jaarlijks een aantal miljarden euro s voor de SDE+. Check via de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) in welke periode je de aanvraag voor een subsidie kunt indienen via het e-loket van de RVO. SDE+ Zodra je (veel) meer duurzame energie gaat produceren dan je zelf gebruikt, kom je in aanmerking voor de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE+). Deze rijkssubsidie vergoedt het prijsverschil tussen grijze en groene energie, zodat jij je duurzaam geproduceerde groene stroom op de gewone energiemarkt kwijt kunt. De subsidieregeling is bedoeld om projecten te ondersteunen voor hernieuwbare energie, warmte en groen gas uit schone, onuitputtelijke bronnen. Voorbeelden van projecten die door SDE+ worden ondersteund zijn: zonnepanelen met een minimaal vermogen van 15 kwp zonthermie met apertuuroppervlakte van minimaal 100 m2 wind-energie door windmolens waterkrachtinstallaties Haalbaarheidsstudie Voor aanvragers van SDE+ die een vermogen produceren vanaf 0,5 MW, 500 kwp of 50 Nm3, is sinds 2014 een haalbaarheidsstudie verplicht. Dit om te zorgen dat er geen budget wordt gereserveerd dat door een ander gebruikt had kunnen worden. Bij de haalbaarheidsstudie zit onder andere een exploitatieberekening, een berekening van het projectrendement en een onderbouwing van het eigen vermogen en de financiering. Voor geothermieprojecten is een geologisch onderzoek vereist. Marco Klaver Agrariër Burgerbrug Een paar procent van onze omzet maken we met energie, ik verdien er niet zoveel aan. Dat komt vooral doordat je veel belasting en transportkosten betaalt. Ik verdiep me nu in een installatie die energie kan bewaren, zodat het bedrijf helemaal zelfvoorzienend wordt. Er zijn per jaar zes tijdsvakken voor het aanvragen van een SDE+ subsidie. In elke fase wordt de meerprijs die je krijgt voor groene energie hoger. Maar zodra de pot op is, vis je achter het net. Bedenk dus goed hoeveel subsidie jij nodig hebt en in welke fase jij dus je aanvraag het beste in kunt indienen. Hoe kleiner de bijdrage per kilowattuur, hoe hoger je kans op subsidie. Als je subsidie krijgt toegekend, is dit voor meerdere jaren. Overproductie De SDE+ regeling kost wat tijd en moeite en is daarom vooral aantrekkelijk voor ondernemers die echt veel meer energie produceren dan zij zelf gebruiken. Denk er dus goed over na voor je een energieinstallatie gaat aanleggen. Misschien is het handiger om je te beperken tot het opwekken van je eigen energiebehoefte. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 8

Werking SDE+ In deze film van de RVO wordt kort en helder uitgelegd hoe de subsidie werkt. In tegenstelling tot voorgaande jaren kun je niet meer tegelijkertijd voor SDE+ en de Energie Investeringsaftrek (EIA) in aanmerking komen. Bekijk van tevoren goed welke regeling jou het meeste oplevert. Subsidie Topsector Energie Werk jij aan een innovatief nieuw plan om duurzame energie op te wekken? Dan kom je misschien in aanmerking voor een subsidie vanuit de topsector energie. Er is geld voor projecten op het gebied van bio-energie, (kostprijsreductie elektriciteits- en warmteproductie), energiebesparing in de gebouwde omgeving, energiebesparing in de industrie, gas (LNG en groen gas), wind op zee en zonne-energie. Lees er meer over op mkbservicedesk.nl/winstenergie. www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 9

Tips van ondernemers en experts Wirt Groen Directeur Houthandel Wicherson, Steenwijk Houthandel Wicherson bestaat al sinds 1854 en we willen dat het bedrijf nog veel langer blijft bestaan. Toen we gingen verbouwen, was aandacht voor duurzaamheid dus logisch. Wij nemen beslissingen voor de lange termijn. Marco Klaver Agrariër Burgerbrug Het kost een paar uur per week om me te verdiepen in duurzame energie, vergunningen en subsidies aan te vragen en de nieuwste ontwikkelingen bij te houden. Maar als het allemaal loopt, gaat het vanzelf en heb je er alleen maar profijt van. Het is goed voor mijn imago, toeleveranciers vinden duurzaamheid belangrijk en het levert veel publiciteit op. Valentijn Kleijnen Directeur Bio-energie de Vallei Ede Als milieumanager voor kaasfabriek Vika heb ik laten onderzoeken of we de restproducten, zoals de wei die overblijft bij het kaasmaken, in een biomassacentrale of vergisting installatie zouden kunnen inzetten. Uiteindelijk bleek dit voor de fabriek niet haalbaar omdat we restproducten van elders zouden moeten aanvoeren. Vanuit dat onderzoek is jaren later een geheel nieuw bedrijf ontstaan, Bio-energie de Vallei, waarbij met houtafval uit de omgeving een hele woonwijk wordt verwarmd. Powered by Over MKB Servicedesk. Als strategisch partner van MKB-Nederland is de MKB Servicedesk de vraagbaak voor ondernemend Nederland. Op www.mkbservicedesk.nl vind je betrouwbare, concrete en betaalbare antwoorden op alle ondernemersvragen in het midden- en kleinbedrijf. Maandelijks bezoeken meer dan 200.000 ondernemers mkbservicedesk.nl. Het is niet toegestaan om beeldmateriaal en informatie afkomstig uit dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van MKB Servicedesk te kopiëren in welke vorm dan ook. Copyright @MKB Servicedesk www.mkbservicedesk.nl/winstenergie 10