Elin De Vits Perschef Brussel, 15 januari 2009 PERSBERICHT Belgisch ondernemerschap: opvolging verzekerd? VBO wijst op paradox In maart 2007 lanceerde het VBO de campagne Je eigen bedrijf om ondernemerschap bij jongeren te promoten. In België schommelt het aandeel ondernemers ten opzichte van de totale populatie op arbeidsleeftijd rond de 3%, waarmee België net niet de hekkensluiter is van de Europese klas (gemiddeld ongeveer 5%). Daarenboven zal de demografische realiteit zich de volgende jaren steeds harder manifesteren in het ondernemerslandschap. Volgens het SVO (Ehsal- KUB) is 40% van de ondernemers ouder dan 50 en 25% ouder dan 55. Specialisten zijn het erover eens dat de komende tien jaar maar liefst 30% van de KMO s voor een overname en/of eigenaarwissel staat. De ogen zijn dan ook meer dan ooit gericht op jonge ondernemers om de fakkel over te nemen. Uit een peiling van het VBO bij meer dan 600 jongeren blijkt duidelijk dat de meerderheid van de jongeren tijdens hun studies al gedacht hebben aan het opstarten van een eigen bedrijf. Voor bijkomende informatie inzake dit persbericht: Communicatie Departement T + 32 2 515 08 77 F + 32 2 515 09 21 edv@vbo-feb.be VBO VZW Ravensteinstraat 4 B - 1000 Brussel T + 32 2 515 08 11 F + 32 2 515 09 99 info@vbo-feb.be www.vbo.be Lid BUSINESSEUROPE Opmerkelijke bevindingen 60% van de humaniorastudenten en 70% van de studenten hoger onderwijs denkt aan het opstarten van een eigen onderneming. Van de studenten die denken aan ondernemen, wil 63% een eigen bedrijf opstarten. Hoewel een overname de slaagkans vergroot, geeft slechts 13% de voorkeur aan de overname van een bestaand bedrijf. Op de vraag of ze tijdens hun studies genoeg gesensibiliseerd werden m.b.t.het ondernemerschap, geeft 68% van de bevraagde humaniorastudenten aan dat dat niet het geval is. Dat aandeel loopt bij de hogeschoolstudenten terug tot 46%. Slechts een kleine helft van de studenten zou zijn weg vinden naar de nodige infokanalen om een onderneming op te starten Een verpletterende 97% van de respondenten is vragende partij voor een specifieke opleiding over de oprichting van een onderneming tijdens de hogere studies. Jongeren die eraan denken een onderneming op te richten zien drie grote drijfveren. Eerst en vooral willen ze hun eigen baas zijn; daarnaast spreekt de uitdaging hen aan en slechts op de derde plaats de overtuiging dat ze als ondernemer meer kunnen verdienen. De persberichten zijn beschikbaar op de VBO-site: www.vbo.be. U kan ze systematisch verkrijgen via e-mail door u te abonneren via de rubriek pers van de site.
> Vervolg 1 van het persbericht van 15 januari 2009 Jongeren vinden een actieve kennismaking met het ondernemerschap binnen een opleiding belangrijker en efficiënter dan een passieve, one way kennismaking. De financiering en een goed idee zijn basisvoorwaarden voor de jongeren om succesvol te kunnen ondernemen. De gepercipieerde hindernissen situeren zich volgens de respondenten op het vlak van de financiering en onvoldoende opleiding. Rudi Thomaes, gedelegeerd bestuurder VBO: Deze resultaten zijn positief. Ze geven aan dat de wil van jongeren om te ondernemen in de kiem aanwezig is. De uitdaging zit er in ervoor te zorgen dat ze gaandeweg het spoor naar het ondernemerschap niet bijster raken Aanbevelingen Om een steentje bij te dragen om net dat te vermijden, formuleert het VBO een aantal aanbevelingen: Naast een starterbeleid dat het pad effent voor mensen die een nieuwe zaak willen opstarten, is er dringend nood aan initiatieven voor de promotie van overnames. De laatste jaren zijn er heel wat inspanningen gedaan om onderwijs en ondernemerschap dichter bij elkaar te brengen. Het VBO pleit voor een specifieke opleiding over het oprichten en de overname van bedrijven als vast onderdeel van het lessenpakket in het hoger onderwijs. Uit de peiling blijkt dat studenten alvast vragende partij zijn. En tot slot. Er is al veel over gezegd en geschreven, maar het blijft een aandachtspunt: er is nood aan een meer positieve communicatie over de realiteit van het ondernemen. VBO draagt continuïteit ondernemerschap hoog in het vaandel Rudi Thomaes, gedelegeerd bestuurder VBO: Een goed uitgebouwd, gevarieerd, vooruitstrevend en succesvol ondernemerlandschap biedt garanties voor de continuïteit van onze welvaartstaat. Ons land kampt met een paradox. Hoewel de gevolgen van een tekort aan ondernemers steeds sterker op de voorgrond zullen treden, wordt het potentieel aan jonge ondernemers in ons land niet ten volle benut. Het VBO wil, ook in deze moeilijke tijden, blijven aan de kar trekken en alle neuzen in de richting van de lange termijnperspectieven zetten. Op de lijst van aandachtspunten voor die lange termijnvisie verdient de continuïteit van het ondernemerschap een plaats in de top. De persberichten zijn beschikbaar op de VBO-site: www.vbo.be. U kan ze systematisch verkrijgen via e-mail door u te abonneren via de rubriek pers van de site.
Ondernemingszin: welke opvolging? Persconferentie van 15/01/09 1
I. Inleiding: Bewustmakingscampagne (maart 2007 december 2008) Peiling bij jongeren 2
Twee redenen: 1. Vandaag : België telt te weinig ondernemers GEM-indicator (Global Entrepreneurship Monitoring) 2007 (Percentage volwassen ondernemers): België: 3,15% (voorlaatste van de Europese klas) Gemiddelde EU: 5.27% Internationaal gemiddelde: 8.94% Oorzaken: niet echt een probleem van commerciële kansen, vooral een probleem van mentaliteit tegenover het ondernemen en het nemen van risico s (op alle niveaus: familiale omgeving, opleidingscursus, sociale druk ) 3
2. Morgen: Wie zal de babyboomondernemers opvolgen? 40% van de bedrijfsleiders is ouder dan 50 en 25% ouder dan 55 (studie SVO in opdracht van de FOD Economie) Volgens deskundigen zal van 30% van de Belgische bedrijven (< 200) binnen 10 jaar leiding en/of eigendom worden overgedragen Dat geldt voor heel Europa: in 2003 raamden deskundigen van de Europese Commissie dat tegen 2013 een derde van de bedrijven zou worden overgedragen (m.a.w. 600.000 bedrijven) 4
II. Je eigen bedrijf: ooit maak je je droom waar VBO-initiatieven: Creatie van een portaalwebsite: www.je-eigen-bedrijf.be Advertenties in media en communicatiekanalen voor jongeren Banners op jongerenwebsites Bewustmakingsacties op het terrein Zeer positief onthaal: Bijna 40 partnerschappen: netwerken van jonge ondernemers, universiteiten & hogescholen, bewustmakingsplatformen (Vlajo, FREE, DREAM, Génération entreprendre, ), evenementen, Informatiebehoefte: ft bezoek van de website: Kruissnelheid: +/- 2.000 individuele bezoekers/maand Bijna 300.000000 bezochte webpagina s Wedstrijd (2007): bijna 20 minifilms ingezonden / 5.000 stemmen 5
Next? Het bevorderen van de ondernemingszin is en blijft een constante en horizontale prioriteit van het VBO (standpunten, enz.) Het VBO blijft concrete initiatieven van derden steunen (DREAM, Enterprize, enz.) De site van de campagne vervult verder zijn portaalfunctie voor iedere kandidaat-ondernemer 6
III. Resultaten van een perceptie-enquête Methode: - Online-enquête van eind oktober tot eind december 2008 - Meer dan 600 respondenten - 28% uit het secundair onderwijs - 61% uit het hoger onderwijs - 11% jonge werknemers - Partner: magazine GUIDO 7
A. Hebben de jongeren de smaak van het ondernemen te pakken? Heb je vóór de aanvang van je hogere studies ooit met het idee gespeeld om een eigen onderneming op te richten of over te nemen? JA: 60% - NEE: 40% Heb je tijdens je hogere studies ooit met het idee gespeeld om een eigen onderneming op te richten of over te nemen? JA: 70% - NEE: 30% Speel je, nu je sinds minimum één jaar werkt als werknemer, met het idee om een eigen onderneming op te richten of over te nemen? JA: 33% - NEE: 67% - > Conclusies - Vóór de hogere studies denkt een meerderheid van de jongeren aan ondernemen. Deze zin schijnt te groeien gedurende de hogere studies - Slechts een derde van de jonge werknemers denkt aan het oprichten of overnemen van een onderneming 8
B. Een bedrijf oprichten of overnemen? Welk vooruitzicht interesseert de kandidaat-ondernemers het meest? Een onderneming opstarten: 63% Een onderneming overnemen: 13% Geen voorkeur: 24% -> Conclusies: - Het vooruitzicht en de kansen om een bestaand bedrijf over te nemen worden volkomen onderschat - Ondanks het feit dat de kansen op slagen bij dit soort project groter zijn) 9
C. Worden de jongeren gedurende hun studies voldoende warm gemaakt voor het ondernemen? Vind je dat er genoeg prikkels werden gegeven om te ondernemen: tijdens je basis- en/of secundair onderwijs: NEE: 68% - JA: 24% - weet het niet: 8% tijdens je hogere studies: NEE: 46% - JA: 33% - weet het niet: 21% Wat zou je denken van een specifieke opleiding tijdens je hogere studies over hoe een onderneming op te richten? (zeer) goed idee: 97,5% - (zeer) slecht idee: 2, 5% Als je zou beslissen je eigen onderneming te starten, zou je weten waar je de benodigde informatie daarvoor kan vinden? 2008: NEE: 53% - JA: 47 - > Conclusies: De jongeren - Voelen zich niet voldoende warm gemaakt. De toestand verbetert lichtjes in de hogere cyclus - Zijn duidelijk vragende partij voor een specifieke opleiding - Weten niet waar ze de informatie kunnen vinden. 10
D. Beweegredenen om te ondernemen? Top 3 van de beweegredenen voor het oprichten of overnemen van een bedrijf (onder degenen die hier aan denken): 1. Je eigen baas zijn 2. De kick van de uitdaging 3. Meer kunnen verdienen Acties of activiteiten die de jongeren gedurende de secundaire of hogere studies het meest warm maken voor het starten t of overnemen van een onderneming: 1. Minionderneming 2. Tot stand brengen van een project (evenement, reis, enz.) 3. Bedrijfsstage 4. Volgens van een specifieke les 5. Business game 6. Discussie met een gemotiveerde ondernemer 7. Bedrijfsbezoek -> Conclusies: - De zelfstandigheid en de kick van het risico / van de challenges motiveren heel wat meer dan het winstbejag - Actieve initiatieven sporen de jongeren meer aan dan passieve benaderingswijzen. 11
E. Vereisten of hindernissen om te ondernemen? Om het aan te durven een eigen onderneming te starten, zijn de volgende vereisten: Het belangrijkst: 1. Een vernieuwend idee 2. Een financiering Het minst belangrijk: 1. Een beter sociaal vangnet 2. Geluk Wat zijn voor jou de 2 grootste hindernissen om te starten met een eigen onderneming? 1. Probleem met financiering 2. Onvoldoende opleiding - > Conclusies: - De sleutels voor het succes van een bedrijf voor de jongeren liggen zowel in externe factoren als in persoonlijke factoren - De jongeren zien in de toegang tot financiering zowel een sleutelfactor voor succes als een mogelijke hindernis - De studenten vrezen dat hun opleiding niet berekend is op de uitdagingen die aan het oprichten van een bedrijf verbonden zijn. 12
IV. Aanbevelingen 1. Onderwijs: Vaststelling: het warm maken voor het ondernemen gebeurt nog hoofdzakelijk via externe projecten (bv. DREAM), of op basis van individuele goede wil, ook al wordt er vooruitgang geregistreerd (secundair hoger onderwijs) -> noodzaak om deze problematiek in de programma s zelf te verwerken Een specifieke opleiding over het oprichten starten, met een specifieke klemtoon op het overnemen van een bedrijf in het hoger onderwijs Voorrang geven aan actieve benaderingswijzen (bv.: miniondernemingen) 2. Overnames: Versterkte communicatieinspanningen: Niet alleen startersbeleid, ook een overnamebeleid nodig! Communicatie en informatie over overnamemogelijkheden (beurzen, financiering, enz.)
3. Financiering: De apriori s counteren, geruststellen t.a.v. de vrees om geen financiering los te krijgen Directe omgeving (cf. familie, vrienden): steun aan het nemen van risico aanmoedigen Overheidsinstrumenten (cf. veelheid van bestaande instrumenten): Vereenvoudigen! (bv.: oprichting van enig loket voor alle stappen i.v.m. subsidies, verzekering, enz.) Communiceren! Leren! 4. Imago en mentaliteit: Positievere communicatie vanwege alle actoren van de samenleving (ouders, leerkrachten, media, ondernemers) t.a.v. de werkelijkheid id van de ondernemingen en hun bestuurders (geen negativisme!)
V. Conclusies Paradox: Er schijnt een echt reservoir van kandidaat-ondernemers te bestaan onder de jongeren en in zekere mate onder de jonge werknemers België zit echter op het gebied van ondernemerschap nog in de staart van het peloton (cf. GEM-indicator) Uitdagingen: Vandaag: deze kandidaat-ondernemers stimuleren om hun dromen niet te vergeten en hen beter opleiden Morgen: vermijden dat duizenden bedrijven( vooral familiale KMO s) verdwijnen bij gebrek aan overnemers