VOORTGANGSBERICHT FRIES PROGRAMMA JEUGD, ALCOHOL EN DRUGS Mei 2014 Inleiding In november 2013 heeft de Bestuurscommissie Gezondheid het Fries programma Jeugd, Alcohol en Drugs vastgesteld. Doel van het programma: tegengaan van alcohol- en drugsgebruik door jongeren en verantwoord alcoholgebruik onder jongeren boven de achttien te bevorderen. Het programma richt zich primair op de omgeving van jongeren en kent verschillende activiteiten binnen de drie belangrijke pijlers van effectief beleid op het gebied van alcohol- en drugsproblematiek: - beleid (grenzen stellen), - handhaving (grenzen bewaken) en - bewustwording (grenzen overdragen). Met dit voortgangsbericht geeft het Platform de Bestuurscommissie inzicht in de voortgang van het programma. Hiermee kan zij de resultaten en geplande (vervolg)activiteiten monitoren. Stand van zaken Nix18 Begin dit jaar is de landelijke campagne NIX18 van start gegaan. De NIX18 campagne maakt jongeren duidelijk dat het heel gewoon en eenvoudig is om voor je achttiende niet te roken en te drinken. Gemeenten en andere betrokken instellingen kunnen bij deze campagne aansluiten. Platform Nuchtere Fries heeft voorbeeldbrieven opgesteld, waarmee gemeenten de nieuwe leeftijdsgrens onder de aandacht kunnen brengen van ouders met kinderen van 15 t/m 17 jaar, horecaondernemers en sportverenigingen. Diverse gemeenten hebben gebruik gemaakt van de aangereikte materialen. Het Platform heeft verder berichtgeving in de regionale pers en huisaan-huisbladen verzorgd, het voortgezet onderwijs en mbo geïnformeerd en teksten aangeleverd voor op de gemeentelijke pagina s. Fries format preventie- en handhavingsplan alcohol In de Drank- en Horecawet is opgenomen dat de gemeenteraad iedere vier jaar een preventie- en handhavingsplan vaststelt; de eerste voor 1 juli 2014. Platform Nuchtere Fries heeft een format opgesteld dat hiervoor als basis en/of als input kan dienen. Het bestaat uit een algemene inleiding, een opbouw met tussenkoppen en een beknopte invulling van de elementen die binnen het programma van de Nuchtere Fries worden uitgevoerd. Het merendeel van de Friese gemeenten geeft aan gebruik te maken van het format.
Inventarisatie intergemeentelijke samenwerking toezicht Drank- en Horecawet Platform Nuchtere Fries organiseerde in oktober vorig jaar een provinciale bijeenkomst voor Friese beleidsmedewerkers die zich bezighouden met jeugd, alcohol en de Drank- en Horecawet (DHW). Gemeenten deelden hun kennis en er werd ingezoomd op het thema regionale samenwerking bij toezicht op de naleving van de DHW. Op dit moment doet het Platform een telefonische inventarisatieronde onder de Friese gemeenten naar de behoefte aan/plannen om te komen tot intergemeentelijke samenwerking op het terrein van toezicht met betrekking tot de Drank- en Horecawet en de wijze waarop zij invulling geven aan preventie en repressie. Dit doet het platform op verzoek van zes Friese gemeenten (Súdwest-Fryslân, De Friese Meren, Leeuwarden, Franekeradeel, Heerenveen en Smallingerland) die met elkaar hebben gesproken over kansen en mogelijkheden van een duurzame vorm van samenwerking tussen gemeenten op het terrein van toezicht gericht op leeftijdscontroles op termijn. De inventarisatie willen de gemeenten gebruiken om te bepalen of en hoe zij vervolgstappen ondernemen om op termijn te komen tot een samenwerking. De resultaten worden na de zomer verwacht en toegestuurd aan alle gemeenten. 'IK DACHT HET NIET!' - een vernieuwende preventieaanpak - Aansluiten bij de leefwereld en ontwikkeling van pubers: groepsdruk en grenzen - Doen en ervaren in plaats van kennis overdragen - Betrokkenheid van ouders Deze elementen zijn effectief bewezen in de aanpak van alcohol- en drugsgebruik onder jongeren. Ze vormden de basis voor de preventieaanpak die het afgelopen jaar binnen het Platform Nuchtere Fries is ontwikkeld door Verslavingszorg Noord Nederland en Theater Smoar. Jongeren, ouders, scholen en gemeenten zijn er enthousiast over, zo blijkt uit de reacties en de opkomst van ouders op ouderavonden, die verdubbelt of verdriedubbelt. De nieuwsbriefspecial die geheel gewijd is aan Ik dacht het niet! is te lezen via de volgende link: http://eepurl.com/ui4bd. Theaterprojecten op scholen in 2014: - Piter Jelles Montessori en Ynsicht, Leeuwarden - Dockinga college, Ferwert - Nijdjip, Grou - De Foorakker, St. Annaparochie - Singelland de Venen, Drachten - De Krijtenburg, Vlieland Alcoholbeleid op feesten en evenementen Handreiking alcoholbeleid voor evenementorganisatoren Op evenementen komen jongeren in aanraking met alcohol. Om evenementorganisatoren te ondersteunen bij het opstellen en werken met verantwoord effectief alcoholbeleid, geeft het Platform Nuchtere Fries in
samenwerking met enkele evenementorganisatoren een handreiking uit. Het is een lijst van mogelijke maatregelen die een evenementorganisator kan treffen voor, tijdens en na afloop van het evenement. Veel van de genoemde maatregelen hebben te maken met de verantwoordelijkheid van organisatoren om alleen aan volwassenen alcohol te schenken en niet aan jongeren onder de 18 jaar. De maatregelen kunnen in overleg met de gemeente als vergunningverlener worden ingezet, rekening houdend met de lokale situatie en het type evenement. Polsbandjes, ID-readers en blaastesten ter ondersteuning van evenementorganisatoren Platform Nuchtere Fries stimuleert actief alcoholbeleid op feesten en evenementen. Zij adviseert en ondersteunt evenementorganisatoren. In 2014 stelt zij kosteloos polsbandjes ("zonder polsbandje geen alcohol"), ID-readers (kleine mobiele apparaten waarmee snel leeftijd vast te stellen is aan de hand van een identiteitsbewijs), blaastesten (om bijvoorbeeld te controleren op "indrinken") en/of campagnemateriaal ter beschikking. Hiermee kunnen organisatoren experimenteren met de controle op leeftijd. Geleverde en geplande ondersteuning in 2014: - Club Red, Leeuwarden - WTC colourparty, Leeuwarden - TWC Poiesz klantenfeesten - Koningsdag Beetsterzwaag - Harlinger Visserijdagen - Sneekweek (V)mbo leerlingen ontwikkelen workshop voor en door jongeren De bestaande workshop Lang Leve de Vrijheid wordt door studenten van het leerbedrijf Present Promotions (www.presentpromotions.nl) onder begeleiding van het Platform Nuchtere Fries vernieuwd. De leerlingen van Present Promotions voeren de workshop ongeveer dertig keer per jaar uit op diverse mbo en vmbo scholen in Friesland. Het gaat hier om een vorm van peer educatie (voor en door jongeren). Doel van de workshop: jongeren - met elkaar in interactie door middel van spel, gesprek, discussie, rollenspel - meer inzicht geven in groepsdruk, wat dit met jezelf en met andere jongeren doet en het eigen middelengebruik. Bij dit project worden de bevindingen uit de pilot Ik blijf Fri(e)s meegenomen. Onderzoek naar gedragsverandering 16- en 17-jarigen per 2014 Veranderen Friese jongeren hun gedrag met de nieuwe regels? Kopen jongeren van 16 en 17 jaar in Fryslân zelf alcoholhoudende dranken, en zo ja waar? Is dit in 2014 veranderd? Waar brengen jongeren hun vrije tijd door en is dat ook veranderd? En hoe zit het met hun vakantiebestemmingen? Is de verkrijgbaarheid van alcohol daarbij van belang? Dit zijn enkele vragen uit het onderzoek dat studenten van de NHL Hogeschool in opdracht van Platform Nuchtere Fries begin 2014 gaan uitvoeren. De resultaten zijn in september beschikbaar.
Bobsportcafé voor besturen en vrijwilligers van sportverenigingen In het kader van de BobSport Campagne organiseert het Platform Nuchtere Fries samen met Sport Fryslân BobSport Cafés. Deze cafés zijn bedoeld voor bestuurders en vrijwilligers van sportverenigingen. Tijdens deze avond worden de verenigingen geïnformeerd over de BobSport Campagne en aanverwante onderwerpen. In het plenaire deel wordt door een spreker van het Platform Nuchtere Fries samen met een gemeentelijk toezichthouder ingezoomd op jeugd en alcohol, de Drank- en Horecawet en wat de aanpassingen in de wet voor sportverenigingen betekenen. Invulling contactmoment jeugdgezondheidszorg met adolescenten 14+ In het kader van het begrotingsakkoord 2013 investeert het Ministerie van VWS extra in het bevorderen van een gezonde leefstijl van de jeugd. Dit is onder andere een extra contactmoment van de jeugdgezondheidszorg met adolescenten 14-Plus. Doel ervan is het bevorderen van gezondheid en gezond gedrag van jongeren. Hierdoor wordt hun participatie vergroot en kunnen ze beter deelnemen aan de maatschappij. Het Platform Nuchtere Fries denkt vanuit haar expertise en ervaring mee over de invulling van dit contactmoment. Advisering en ondersteuning gemeenten Een van de speerpunten uit het programma vormt de advisering m.b.t. preventie bij de Drank- en Horecawet. Afgelopen periode hebben in dit kader verschillende activiteiten plaatsgevonden. Onder andere: spreken op een werkvergadering voor de nieuwe gemeenteraad van Weststellingwerf, deelname aan een risicoinventarisatie in het kader van het gezondheidsbeleid van de gemeente Opsterland en deelname aan de sessies risicoanalyse en interventiestrategie in het kader van het preventie en handhavingsplan van de gemeente Súdwest-Fryslân. Geplande activiteiten in 2014 Inventarisatie genotmiddelenbeleid scholen Niet alle Friese scholen zijn actief op het gebied van genotmiddelenbeleid en borging van genotmiddelenpreventie in het schoolcurriculum is nog altijd een aandachtspunt. Het Platform Nuchtere Fries zal daarom het genotmiddelenbeleid op scholen inventariseren. Dit levert een beeld op van de stand van zaken op het terrein van genotmiddelenbeleid op Friese scholen. Van daaruit kunnen scholen van de juiste informatie worden voorzien over mogelijkheden die zij hebben om het beleid bij te stellen en te actualiseren. Provinciale themabijeenkomst Hokken en Keten Platform Nuchtere Fries organiseert bijeenkomsten over actuele thema's voor Friese beleidsmedewerkers die zich bezighouden met alcohol, drugs en jeugd. Er zijn geluiden over een sterk groeiend aantal hokken en keten als gevolg van de nieuwe leeftijdsgrens. Er zijn ook diverse gemeenten die dit jaar aan de slag gaan met hun ketenbeleid. De volgende bijeenkomst gaat dan ook over ketenbeleid in Friesland.
Opstarten werkgroep nalevingonderzoek Platform Nuchtere Fries voert in deze programmaperiode twee keer een provinciaal nalevingonderzoek uit en komt met een aanbeveling over de borging van de organisatie hiervan in de toekomst. Bij een nalevingonderzoek wordt een bedrijf of instelling dat alcohol verkoopt, bezocht door een 17-jarige die zich voordoet als klant, zonder dat het personeel op de hoogte is van het onderzoek. De onderzoeksvraag is de mate waarin verstrekkers van alcohol zich houden aan de leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol. Het levert informatie op lokaal niveau op om het toezicht binnen de Drank- en Horecawet efficiënt in te zetten (hotspots) en geeft extra input voor de lokale preventie- en handhavingplannen. Na de zomer wordt de werkgroep opgestart die invulling gaat geven aan het Friese nalevingsonderzoek. Publicatie werkgroep Quo Fadis* op gemeenteniveau Werkgroep Quo Fadis* brengt voor de zomervakantie feitenbladen genotmiddelen op gemeenteniveau uit. In deze feitenbladen staan de gemeentelijke gegevens over het gebruik van diverse genotmiddelen door jongeren, volwassen en ouderen, gegevens over aantallen inwoners in hulpverlening bij Verslavingszorg Noord Nederland en politiegegevens over rijden onder invloed. * Quo Fadis is een werkgroep bestaande uit medewerkers van GGD Fryslân, Verslavingszorg Noord Nederland en Politie Fryslân, die twee keer per jaar een provinciaal feitenblad over genotmiddelen uitbrengt. Communicatie Gemeenten, partners en andere betrokkenen worden op de hoogte gehouden van ontwikkelingen binnen en buiten het Platform via een digitale nieuwsbrief. Aanmelden voor de nieuwsbrief en meer informatie over het Platform Nuchtere Fries: http://platform.nuchterefries.nl/