Ervaringen met EC / Roet Sef van den Elshout
Overzicht Overzicht Waarom roet/ec Stand van zaken instrumentarium Voorbeelden van de inzet van roet voor analyses van maatregelen Bestuurlijke bruikbaarheid 2
Waarom EC/roet Fijnstof: deken met weinig lokale gradiënten Verkeer: gezondheidrelevant stof maar in µg/m 3 zeer kleine bijdrage Verkeersmaatregelen zijn gezondheidsrelevant maar Doen weinig voor halen van normen Gezondheidseffect slecht te kwantificeren Lastig verhaal voor bestuurders 3
EC is relatief meer verhoogd door verkeersemissies dan PM2.5 en PM10 Verschil Verkeer - Achtergrond, werkdag 30 Verkeer Pleinweg, werkdag 2500 concentratie (ug/m3) 20 10 2000 1500 1000 500 # voertuigen 0 0 0 4 8 12 16 20 24 PM10 PM2.5 10 * Roet/EC verkeer 4 4
EC hogere contrasten EC: goede indicator voor verkeer Duidelijke relatie met verkeersemissies (beter dan PM 10 en veel beter dan PM 2.5 ) Door veel lagere achtergrond verkeersbijdrage zeer goed zichtbaar Met modellen en metingen goede analyse van effecten van verkeersmaatregelen mogelijk vergelijk alternatieven Andere lokale bron: haarden 5
Opbouw volgens GCN 2012 (Velders et al) 6
Instrumentarium voor EC Voor operationele inzet van EC zijn nodig: 1. Metingen, om modellen te controleren, de GCN te ijken; 2. Emissie Factoren, om verkeersscenario s door te kunnen rekenen; 3. GCN, voor het totaaloverzicht. 1 is beperkt beschikbaar, daardoor blijft 3 nog wat onzeker Verkeersscenario s zijn nu goed mogelijk 7
Absolute EC concentraties iets te hoog Berekend EC gecorrigeerd (µg/m3) 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 ZVD WKR WWM NDD VTN VRP BA2 VDS SHK RMA OVT HHB ZWS SDM BBS RBP PLW A15 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 Gemeten EC (µg/m3) Regionale Achtergrond Snelweg Stadsachtergrond Straat - Systematische overschatting absolute concentraties - Oorzaak nog onduidelijk inzet op vergelijken verkeersalternatieven 8
Geeft EC/Roet nu in de praktijk meer info dan fijn stof? Voorbeelden: Roet <> NO2 (NSL) Schat gezondheidseffecten Snelheidsverhoging (opvullen norm) <> gezondheid RO, plaats van school Uitkomsten bestuurskundigonderzoek 9
NO2 monitoringstool: Hoever is de concentratie in de straat verwijderd van de grenswaarde? (R dam 2010) 10
Aantal inwoners met effect >1 maand op basis van EC 11
Effect 50% minder verkeer op basis van EC en van PM10 NB: Rekenen voor een hele stad nu nog niet zomaar mogelijk voor iedereen. Komt mogelijk volgend jaar via de rekentool Gezondheidseffect (maanden) 18-6-2013 Sef van den Elshout Stand van Zaken EC Roet 12
Inwoner aantallen en blootstelling Gebied Noord + Zuid Holland Rotterdam Amsterdam Bevolking 6.000.000 590.000 700.000 Levensverwachting effect >=2 maanden door onderliggend wegennet Levensverwachting effect >= 2 maanden door rijkswegen Levensverwachting effect >= 2 maanden door wegverkeer PM 10 6.700 1.100 2.800 Roet 250.000 39.500 7.400 PM 10 9 6 0 Roet 43.000 9.400 1.600 PM 10 9.300 1.500 3.800 Roet 401.000 75.000 98.000 13
Stadssnelwegen Rotterdam: de Ruit 18-6-2013 Sef van den Elshout Stand van Zaken EC Roet 14 14
Effect 80 km/h maatregel op A13 Meetpunt DCMR op 20 m oost: Snelheidverhoging gemeten: ~ 0,15 µg/m 3 ( berekend (TNO) ~ 0,125 µg/m 3 ) jaarlijkse EC concentratie (ng.m -3 ) Opvullen tot NO 2 norm mag (IenM), maar levensverwachtingverlies: 3200 2800 2400 2000 0-1 maand, voor 8 500 mensen 100 km.h -1 /25% congestie 80 km.h -1 /25% congestie 80 km.h -1 /0% congestie 1600-500 -400-300 -200-100 0 100 200 300 400 500 afstand tot de as van de A13 (m) TNO 15
NIEUWBOUW DORPSSCHOOL ROZENDAAL RO voorbeeld GGD advies algemeen: voorzieningen voor gevoelige groepen niet binnen 300 meter van de snelweg te bouwen, onafhankelijk van de vraag of aan de grenswaarden wordt voldaan; Het realiseren van gevoelige bestemmingen op minder dan 100 meter wordt sterk afgeraden; niet te bouwen direct langs drukke wegen, waarbij druk gedefinieerd is als een verkeersintensiteit van meer dan 10.000 motorvoertuigen per etmaal. Gedegen onderzoek nodig Onderzoek vergelijking locaties Locatie concentratie (µg/m3) Bestaand Voorgesteld Verschil (%) Significant Roet (EC) 1.41 1.57 +11,9 + NO2 21.8 23.8 +8,8 - PM2.5 17.3 16.6-4,3 - Berekeningen zelfde conclusies Nieuwe locatie ongeschikt 16
Relatieve belang van luchtvervuiling - 1 Balans van de Leefomgeving 2012: 17
Relatieve belang van luchtvervuiling - 2 In 320 van de 415 gemeenten in Nederland komen de ambulances te vaak te laat bij levensbedreigende situaties. Dat blijkt uit een analyse van de aanrijtijden van 1,3 miljoen ambulanceritten in 2010 en 2011 door de researchredactie van RTL Nieuws. Ambulances moeten bij levensbedreigende situaties binnen een kwartier ter plekke zijn. Afgesproken is dat ambulances in 95 procent van de gevallen binnen die norm blijven. Ambulances leiden tot bestuurlijke commotie (o.a. vragen in Friesland, Maasluis, Goeree, enz.) en tot acties o.a. VGGM (uitbreiding posten). In de zwaarste categorie ritten (A1) is 93,3% binnen 15 minuten aanwezig. Stel dat dat 5% slechter wordt en (worst case) dat elke verslechtering meteen een sterfgeval oplevert. Het landelijke levensverwachting effect is dan maximaal 0.7 maand. Vergelijk met ca 400000 inwoners in Noord- en Zuid-Holland die meer dan 2 maanden levensverwachtingverlies door verkeer hebben. effect levensverwachting = [0.05*478000 ritten*80/2 (halve levensverwachting)]/16.8 miljoen (inwoners) 18
Nut roet indicator Verwachting: betere parameter vergelijken verkeersalternatieven Mogelijkheid lucht issues te vertalen naar gezondheid en zo (meer) aandacht te krijgen voor onderwerp Onderzoek bruikbaarheid roetindicator http://www.academischewerkplaatsmmk.nl/ufc/file2/hgm_internet_sites/unknown/63dfdb9efbc3dcedc7ba04a30 3d2e963/pu/01_Onderzoeksrapport_Bestuurlijke_Bruikbaarheid_van_een_Roetindicator.pdf 19
Reacties roet indicator Bruikbaar instrument, biedt nieuwe inzichten maar Hoe groot is de beleidsruimte? beperkt tot 2015, halen van normen al opgave Hoe onzeker is de stap die ik neem? Nu nog te onzeker: uitbreiding roetmeetnet, communicatie onzekerheidsmarges en aanpassing levensduur. Hoe urgent is het probleem? Schadelijkheid bekend, hoe schadelijk niet. Weging kan uitkomst bieden. Kan ik het verschil maken? Nog onduidelijk: betere scenario s nodig, evenals kaart met achtergrondconcentraties 20
Reacties roet indicator Hoe verhoudt lucht zich tot andere risico factoren (hart- en vaatziketen, overgewicht, roken) kosten baten, urgentie,.de info is nu voor roet aanwezig maar nog niet voor andere aspecten. Het instrument is volgens de informanten in theorie goed bruikbaar, maar de gezondheidsinformatie uit de roetindicator leidt nog niet tot een andere beoordeling van de ernst van het luchtkwaliteitsprobleem. De bestuurlijke ambitie wordt nu slechts in geringe mate beïnvloed door kennis over roet en gezondheid. 21
Discussie Wat is er verder nodig om met de roetindicator aan de gang te gaan? Meer reclame / dialoog is nodig om praktische bruikbaarheid roetindicator onder de aandacht te brengen? Met wie, hoe organiseren we dat? 22
Contact Sef van den Elshout Sef.vandenelshout@dcmr.nl Specifiek bestuurlijk onderzoek roetindicator vandersluis@fsw.eur.nl ic.walda@rotterdam.nl 23