Tiende jaargang SynthesHis Gerda Mensink (tweespraak@tiscali.nl) In de tiende jaargang van SynthesHis spreken we met veel verschillende huisartsen over de rol van automatisering in hun dagelijks werk. Iedereen is het er over eens dat de computer niet meer weg te denken valt in het huisartsenvak, en iedereen maakt eigen keuzen. Vaak hangen die samen met de visie op het huisartsenvak, de specifieke praktijksetting en persoonlijke ervaringen en voorkeuren. Deze keer is het woord aan Rik van Hattem, Lizi van Vollenhoven, Ilona Statius Muller, Luc Klaphake, Lili van Rhijn, Cees Jansen, José Korte en Maureen Hueting. SynthesHis juni 2011; 2 (10) 21

Duopraktijk Van Hattem, Waverijn en Uithoven in De Zandkoog op Texel Automatisering in de huisartsenpraktijk staat voor betere zorg en meer ondersteuning Rik van Hattem, 59 jaar, kwam op Texel terecht voor zijn huisartsopleiding en is er gebleven. Mensen hier gaan minder gauw en gemakkelijk naar een ziekenhuis dan op het vasteland. Voor ons betekent het dat we eerste hulp moeten verlenen en zelf veel kleine chirurgische ingrepen verrichten. We hebben geen tijd om mensen die in een ziekenhuis belanden op te zoeken, maar zodra ze weer thuis zijn gaan we erheen om te horen wat er is gebeurd en hoe het gaat. We doen ook veel aan postoperatieve zorg, zoals wondverzorging en het verwijderen van hechtingen. Ouderenzorg wordt een steeds belangrijker onderdeel van ons werk, in het bijzonder de terminale zorg. Daarnaast hebben we een groot deel van het jaar te maken met veel toeristen. In 1984 heeft Rik zich gevestigd. Samen met een collega zorgt hij voor 3300 patiënten. Zij hebben een halftime Hidha, 20 uur POH-somatiek en een pool van vijf assistentes, van wie er altijd ten minste twee tegelijk aanwezig zijn. In het hoogseizoen wordt het team aangevuld met zomerassistenten. Deze duopraktijk is sinds twee jaar gevestigd in de Zandkoog, een GOED (gezondheidszorg onder één dak), waarin naast drie huisartsenpraktijken ook maatschappelijk werk, verloskundigen, verslavingszorg, een kindertandarts en een uitdeelpunt van de apotheek zijn gevestigd. Op Texel zijn vijf huisartsenpraktijken, in het hoogseizoen zijn er veertigduizend extra mensen op het eiland. AUTOMATISERING Onze recepten rollen rechtstreeks bij de apotheek uit de printer. Een groot voordeel is dat wij maar met één apotheek werken. Daarmee hebben we korte lijnen en goede contacten. In de automatisering zijn we vanaf 1992 samen opgetrokken. We kozen voor Arcos en werken nu met MIRA. Arcos was stabiel, maar de ontwikkeling van dat HIS verliep traag. MIRA ontwikkelt zich razendsnel. Soms heb ik het gevoel dat ik de vernieuwingen nauwelijks kan bijbenen. Binnen de praktijk is Rik verantwoordelijk voor het Rik van Hattem beheer van alle hard- en software. Het is vooral belangrijk dat iedereen die werkt in onze praktijk, het systeem goed begrijpt en de bestaande en nieuwe mogelijkheden ervan kent. Ze kunnen met hun vragen ook altijd bij mij terecht. Een speerpunt in de praktijk is zorgvuldig registeren. 'Wij zijn vroeg begonnen met registreren en het koppelen aan ICPC's en episodes. En dat hebben we steeds meer verfijnd. Nu werken we volgens de ADEPD-richtlijn. We zijn ons terdege bewust hoe belangrijk het is om gestructureerd te werken. Doe je dat niet, dan krijg je net als met de oude groene kaarten dossiers waarin niets is terug te vinden. LSP De praktijk is aangesloten op het LSP. Per dag melden we de mensen met wie we contact hebben gehad, aan. Dat is een bewuste keuze. We waren bang dat we overspoeld zouden worden met vragen als we al onze patiënten in één keer zouden aanmelden. Voor onze avond- en weekenddiensten hebben we het LSP helemaal niet nodig en dat gaan we daarvoor ook niet gebruiken. Vier van de Texelse praktijken 22 SynthesHis juni 2011; 2 (10)

werken met MIRA en dankzij de eigen waarneemmodule kunnen we via een beveiligde internetverbinding en met logging over en weer elkaars dossiers inzien. Dat werkt prima. We hopen van de zomer het LSP wel te kunnen gebruiken voor het raadplegen van de actuele medicatieoverzichten van passanten. Drie van de vier MIRA-praktijken zijn bovendien geclusterd. Dat maakt het beheer een stuk eenvoudiger. Als bijvoorbeeld de tarieven veranderen, kunnen die in één keer voor deze drie praktijken tegelijk worden aangepast. SAMENWERKING De Texelse huisartsen werken nauw samen met huisartsen van het nabije vasteland in de coöperatie HKN Huisartsen Kop van Noord- Holland. HKN draagt zorg voor de Centrale Huisartsenpost (met drie locaties) en de Diabetescirkel in de regio. Rik is secretaris van het bestuur: Er is een centraal telefoonnummer voor de avond- en weekenddiensten, en de assistentes van de huisartsenpost in Den Helder staan ook de Texelse patiënten te woord en verzorgen de triage. Voor de diabeteszorg wordt gewerkt met CareSharing. Helaas, want dat betekent dat de POH ers in twee verschillende systemen moeten werken. Er is wel een koppeling en de meetwaarden gaan wel over en weer. Maar voor alle berichten en dus ook voor medicatie betekent dat knippen en plakken. In feite is dat verloren tijd en erger nog: foutgevoelig. Ik begrijp dat er een KIS nodig is, om te laten zien in hoeverre de doelen zijn gehaald, voor de financiële afwikkeling en om verantwoording af te leggen aan de zorgverzekeraars, maar de HISsen zouden vandaaruit constant onder water gevuld moeten worden met de nieuwe gegevens. Gelukkig is MIRA druk doende om een eigen KIS te bouwen waarmee dat werkelijkheid wordt. WENSEN Het bestuurslidmaatschap van HKN kost veel tijd. Daarom blijft een aantal zaken liggen waarvan Rik en zijn collega het nut wel degelijk inzien. Zij moeten bijvoorbeeld nog nadenken over de beheerstructuur als het gaat om e-mailverkeer met patiënten en ook over een patiëntenportaal. Een eerste jaarverslag staat voor 2012 op het programma, evenals de accreditering van de praktijk. Natuurlijk zijn er ook altijd wensen als het om MIRA gaat. Ik stuur geregeld een mail naar de gebruikersvereniging met een idee of een vraag. Maar dat zijn kleine dingen, geen fundamentele. MIRA bevalt prima. Het kent weinig bugs en is echt gebruiksvriendelijk. Zowel coassistenten als onze zomerassistenten hebben maximaal 2 tot 2,5 uur nodig om erin thuis te raken en hun werk goed te kunnen doen. De agendafunctie is ronduit handig en overzichtelijk. Niet alleen voor de huisartsen, maar ook voor de assistentes. Je kunt die agenda aanpassen aan je eigen praktijksituatie en daardoor structuur aanbrengen, bijvoorbeeld door duidelijk te maken wanneer wie er is en wie wat doet. TOERISTEN EN HIS Vroeger hadden we op elk bureau gastenschriftjes liggen om de verrichtingen van de passanten te registeren, maar daarin kon je nauwelijks iets terugvinden. Nu wordt iedereen netjes geregistreerd in ons HIS, en dan zitten ze ook meteen in de computer van de Texelse apotheek. Met COV kunnen we snel verzekeringsgegevens en het BSN opzoeken. Dan ben je in één keer klaar met de administratieve zaken en kun je van alles voor deze mensen doen. Een recept voorschrijven of een laboratoriumaanvraag gaat dan even gemakkelijk als voor de vaste patiënten. Er is bovendien ook een grote groep toeristen die hier verblijft van 1 april tot 1 oktober en elk jaar terugkomt. Zij kunnen bijvoorbeeld ook herhaalmedicatie aanvragen via de bestellijn. We declareren rechtstreeks bij de zorgverzekeraar en dat scheelt veel cashflowgedoe bij de balie. De enigen die hier nog ter plaatse afrekenen zijn Duitse toeristen. 3 SynthesHis juni 2011; 2 (10) 23

Hidha in een solopraktijk, gehuisvest in een gezondheidscentrum Ik zou wel meer gebruik willen maken van e-mail in de praktijk Lizi van Vollenhoven, 48 jaar, is zestien jaar huisarts. Je hebt te maken met mannen en vrouwen, met jong en oud en met onbenulligheden en heel serieuze zaken. Vanwege die variëteit ben ik huisarts. Bovendien kun je dat vak parttime uitoefenen. Van meet af aan is Lizi Hidha, tegenwoordig in de solopraktijk van George Muller. Deze is samen met nog drie andere huisartspraktijken, een apotheek en een fysiotherapiepraktijk gevestigd in gezondheidscentrum Hubertusduin, onder de rook van het Bronovo Ziekenhuis in Den Haag. Ik ben Hidha geworden en gebleven om mensen behandelen, te begeleiden en beter te maken. Dus wil ik me kunnen concentreren op de directe patiëntenzorg en zo min mogelijk bezig zijn met de zaken er omheen. MEER E-MAIL De computer betekent voor huisartsen een fantastische sprong vooruit. Maar ik ben geen voorloper. Ik zal nooit als eerste experimenteren met nieuwigheden of me verdiepen in hoe het beter zou kunnen. Het grote voordeel voor mijn dagelijks werk is dat alles dankzij de computer leesbaar is, dat ik iets snel kan opzoeken, gegevens gemakkelijk kan overdragen en goede overzichten heb. Sommige dingen lees je echter prettiger van papier dan van de computer. Daarom print ik wel eens een brief uit om bij me te steken. Die lees ik dan wanneer en waar het mij uitkomt. Los van het HIS vind ik het fijn dat je even kunt mailen met patiënten. We hebben geen apart e-mailadres voor patiënten, maar in bijzondere gevallen geef ik hen of hun familieleden mijn eigen adres. Vooral als het niet gemakkelijk is om op een andere manier contact te onderhouden. Pas nog aan de zoon van een patiënt voor wie veel verzorging moest worden geregeld. Uiteraard altijd na toestemming van de patiënt zelf. Ik zou wel meer gebruik willen maken van e-mail binnen de praktijk. Het lijkt mij handig als een groot deel van het telefonisch spreekuur verandert in een e-mailspreekuur. En ook dat patiënten afspraken kunnen maken per e-mail of in elk geval via de computer. Lizi van Vollenhoven Dan kunnen ze dat doen op het moment dat het hen het beste uitkomt. Dat scheelt bovendien veel telefoontjes in de praktijk. AUTOMATISERING In de praktijk waar Lizi werkt, wordt MicroHIS gebruikt. We zijn net over op X. Eerlijk gezegd heb ik nog niet ontdekt wat deze versie aan verbeteringen biedt. Misschien zitten die in de dingen die ik niet gebruik En het lettertype is zo priegelig geworden. Ik moet nu speciaal voor de computer een bril opzetten. Wat ik ook lastig vind is de verandering in de volgorde. Vroeger las je gewoon van boven naar beneden, nu staat het laatste consult bovenaan en je leest dus van beneden naar boven. Maar binnen dat consult moet je weer van boven naar beneden werken Is dat logisch? Op de HAP is er nog geen inzage mogelijk in de dossiers van de eigen huisarts. Lizi bezit wel een nog niet geactiveerde UZI-pas. Of de praktijk patiënten heeft aangemeld voor het LSP weet ze niet. De diabetesketenzorg is goed op gang gekomen, als enige keten. 24 SynthesHis juni 2011; 2 (10)

Duopraktijk Ubbens Statius Muller in de Amsterdamse Pijp Triage van de assistentes is onmisbaar' Zelf zie ik alle diabetespatiënten, zorg voor de rapportages en voer alle gegevens in. Maar ik geef de benodigde gegevens niet door aan de ELZHA (Eerstelijns Zorggroep Haaglanden). Dat doet Sophie Klapwijk voor ons. Voor haar een kwestie van seconden terwijl wij er twee uur zoet mee zouden zijn. ZorgDomein gebruikt Lizi niet vaak voor het schrijven van een verwijsbrief. Dat werkt alleen als de patiënt het speciale bijbehorende ZorgDomein-nummer weet. Bijvoorbeeld als hij bij de specialist zit, want die kan alleen aan de hand daarvan de verwijsbrief opzoeken, en niet op naam en/of geboortedatum. Ik schrijf meestal, net als vroeger, zelf een brief compleet met alle gegevens. Als de patiënt dan achteraf bedenkt dat hij toch liever naar een ander ziekenhuis gaat, heb ik niet voor niets een ZorgDomein-brief gemaakt. Ook van Prescriptor of de NHG-Standaarden en -brieven maakt Lizi zelden gebruik. Eerlijk gezegd vind ik die brieven niet echt patiëntvriendelijk, maar een beetje tuttig. Patiënten zitten niet te wachten op het advies om af te wachten en een paracetamol te nemen, meestal hebben ze dat al lang gedaan. Als ze tijdens het spreekuur iets moet opzoeken gebruikt Lizi het Farmacotherapeutisch Kompas of googlet even. Of ik pak een boek en zoek het op. Als ik ergens echt niet uitkom, vraag ik of de patiënt mij de volgende dag terugbelt en overleg ik ondertussen met een specialist. MEDICATIEOVERZICHT Ik weet dat we moeten zorgen voor een actueel en compleet medicatieoverzicht, maar dat is volstrekt onmogelijk. In veel gevallen ontbreekt elke terugkoppeling van de apotheek. Als we dat bespreken beloven ze beterschap, maar bij sommige apotheken gebeurt er vervolgens niets. Het voordeel van zo'n overzicht zou enorm zijn en veel ellende voorkomen. Maar ik zou het beter vinden als de patiënt dat zelf bij zich heeft en up to date houdt. Dan is dat overzicht op elk moment bij de hand als het nodig. Ook tijdens vakanties waar ook ter wereld. 3 Ilona Statius Muller Een huisarts is een generalist en staat midden in de maatschappij. Daarom heb ik dat vak gekozen.' Ilona Statius Muller is 41 jaar en heeft zeven jaar gewerkt in een groot multicultureel gezondheidscentrum in Amsterdam-Zuidoost. Sinds 2009 heeft ze met Odilia Ubbens een praktijk met ongeveer 2500 patiënten, onder wie relatief veel twintig- tot vijftigjarigen. Een heel gemêleerd gezelschap van zowel lager als hoger opgeleide mensen en van veel verschillende nationaliteiten. De praktijk is samen met twee andere duopraktijken gehuisvest in een HOED in de Kuiperstraat in de Pijp. Ze werken nauw samen met één apotheek in de buurt. Met een andere HOED in de omgeving, waarin ook drie praktijken zijn gevestigd, hebben ze een kleine zorggroep opgericht. De hele zorggroep gebruikt Scipio. Ilona werkt ongeveer vier dagen per week, zowel in de praktijk als voor de SynthesHis juni 2011; 2 (10) 25

zorggroep. Ze zet zich daarbij in voor extra inhoudelijke taken bijvoorbeeld voor Big Move, een programma om mensen aan het bewegen te krijgen en is bestuurlijk actief in de huisartsenkring Amsterdam. In haar portefeuille zitten kwaliteit en nascholing. KETENZORG Automatisering is een belangrijk onderdeel van de praktijk en vraagt veel aandacht, ook al is het geen liefhebberij van me. Gelukkig is er binnen de HOED een huisarts die er veel vanaf weet en bij wie we altijd terecht kunnen met onze vragen. We werken nog niet zo lang met Scipio, dus we halen er nog niet alles uit en zijn nog allerlei functies aan het verkennen. De praktijk is papierloos. Alle oude dossiers zijn gedigitaliseerd en alle relevante papieren post wordt meteen gescand. De vraag is af en toe wel of het allemaal goed terug te vinden is in het HIS. We zijn pas begonnen met episodegericht registreren, juist ook om zaken gemakkelijker te kunnen vinden en op de juiste plek weg te schrijven. Zeker voor ketenzorg is dat belangrijk. Er zitten ook wel wat eigenaardigheden in Scipio. Waarom staan de labwaarden wel in het diabetesscherm maar niet in het scherm van het cardiovasculaire protocol? Het is soms ook onhandig dat je HIS niet altijd de gegevens kan uitrollen die nodig zijn voor de rapportage aan de zorgverzekeraar. De HISsen houden zich aan de landelijke afspraken, bijvoorbeeld aan de indicatoren voor de diabeteszorg. En dan vraagt de verzekeraar om andere bepalingen. Bijvoorbeeld om de diastolische bloeddruk, terwijl onze rapportage alleen de systolische geeft. Ik heb dat geweigerd en gezegd: Geef me één medisch inhoudelijke reden en ik ga er achteraan. Niets meer gehoord. Maar zulke zaken maken het zo nu en dan wel extra ingewikkeld. UITWISSELEN VAN GEGEVENS De praktijk is aangesloten op het LSP en er is één patiënt aangemeld. Daarmee is de subsidie veiliggesteld. Op de huisartsenpost kan Ilona nog geen medische dossiers van de eigen huisarts raadplegen. Er staat een project op stapel om dat voor Amsterdam gezamenlijk te regelen. In eerste instantie gaat het dan om het waarneemdossier tijdens de diensten en het medicatiedossier. Dus de twee belangrijkste zaken. Sinds 1 januari is het verplicht om altijd een compleet en actueel medicatieoverzicht van een patiënt te hebben. Niet alleen van de apotheek waarmee we samenwerken, maar ook van de andere apotheken krijgen we nu alle retourinformatie en die wordt automatisch netjes weggeschreven in het juiste dossier. Maar als een specialist de dosis van een bepaald medicijn halveert, krijgen we dat meestal niet te horen. En ook als je zelf de dosis verandert tijdens een visite schiet het er wel eens bij in om dat in het dossier aan te passen en door te geven aan de apotheek. Maar als het gaat om baxtermedicatie wordt het wel altijd geregistreerd en doorgegeven. Wat ik mis in Scipio is een aparte lijst met chronische medicatie. In MIRA, waar ik jaren mee heb gewerkt, zit een dergelijke lijst wel in het systeem. Ik vond dat echt handig. Voor de herhaalmedicatie kun je precies aangeven wat de assistente wel en niet mag herhalen en hoe vaak. Dat maakt het controleren van de herhaalmedicatie gemakkelijker. En als je bij de overdracht naar een specialist de chronische en de incidentele medicatie gesplitst meegeeft, is dat een stuk overzichtelijker. Elektronisch verhuizen van dossiers? Als iemand verhuist naar een andere Scipio-praktijk branden we het dossier op een cd of versturen het via Zorgmail. In beide gevallen kun je dat dossier prima inlezen, zie je de complete groene kaart van de vorige huisarts en houd je een mooi doorlopend dossier. Dat is ideaal. Werkt de nieuwe huisarts met een ander HIS, dan draag je het dossier op papier over. Omgekeerd geldt hetzelfde. De episodes, de probleemlijst, het medicatieoverzichten en andere belangrijke zaken moeten we dan met de hand invoeren. We halen trouwens niet alleen veel informatie over de nieuwe patiënten uit hun oude dossiers, maar ook uit het inschrijfformulier. COMMUNICATIE MET PATIËNTEN Patiënten kunnen nog niet e-mailen met de praktijk. We hebben nog geen beveiligd e-mailaccount. We hebben het wel overwogen, maar besloten dat nog even uit te stellen. Voor het aanvragen van herhaalrecepten kunnen patiënten dag en nacht de speciale receptenlijn bellen. Zelf afspraken plannen? Ik vind het geen goed idee als patiënten via een patiëntenportaal een afspraak in onze agenda kunnen zetten. Want dan mis je de triage van de assistente volledig en die is heel waardevol. De assistente vraagt door, geeft instructies of zelfzorgadvies, legt dingen uit, koppelt terug naar de huisarts of zorgt dat iemand die vandaag nog gezien moet worden kan komen, ook al is de agenda vol. Bovendien maken mensen zelf nog al eens een verkeerde inschatting. 3 26 SynthesHis juni 2011; 2 (10)

Een van de zeven huisartsen in Gezondheidscentrum Gein in Amsterdam-Zuidoost De IT staat bol van beloftes, maar soms duurt het wel erg lang' Luc Klaphake is 57 jaar en op de kop af 25 jaar huisarts. In het begin had je voor- en tegenstanders als het ging om automatisering in de huisartsenpraktijk. Dat is achterhaald. Nu vindt iedere huisarts het belangrijk om er goed over na te denken, zodat die automatisering ook zijn vruchten afwerpt. De een is wel meer geïnteresseerd in nieuwe ontwikkelingen, de ander kijkt liever eerst de kat uit de boom. PRAKTIJK Ik heb nooit de behoefte gevoeld om te veranderen. Dus ik werk nog steeds en met veel plezier in hetzelfde gezondheidscentrum waar ik ben begonnen. In het lage deel van de Bijlmer, vandaag de dag Amsterdam-Zuidoost. Het is een leuke gemixte buurt met als belangrijkste bevolkingsgroepen Antillianen, Ghanezen, Nederlanders, Nigerianen en Surinamers. In Gezondheidscentrum Gein werken niet alleen zeven huisartsen met hun praktijkondersteuners en assistentes, maar patiënten kunnen er ook terecht voor het consultatiebureau, eerstelijns psychologische hulp, fysiotherapie, algemeen maatschappelijk werk en diëtistes. Er is bovendien een directe koppeling met de naburige Euroned-apotheek. De huisartsen werken met MIRA. Zij hebben samen circa tienduizend patiënten, verdeeld over vijf praktijken. Elke patiënt staat op naam ingeschreven bij zijn eigen huisarts. Luc werkt min of meer fulltime. Ik houd van het werken met hoofd en handen in een kleinschalige setting waarin ik patiënten wijzer maak over hun lijf en leden, ziekte en gezondheid. Gezondheidscentrum Gein werkt op allerlei terreinen samen met vijf andere gezondheidscentra in de overkoepelende stichting GAZO (Gezondheidscentra Amsterdam-ZuidOost), onder meer voor het beheer en onderhoud van de automatisering. AUTOMATISERING Met het harde deel van de automatisering heb ik niet zo veel. Maar net als iedereen erger ik me wel als de computer te traag werkt of uitvalt. De ontwikkelingen in de automatisering die van invloed zijn op de praktijk van alledag volg ik actief. Ik vind het de moeite waard om met het oog op de kwaliteit van de zorg steeds weer te bekijken hoe we dingen gemakkelijker en eenvoudiger kunnen doen, hoe we onze werkzaamheden beter op elkaar kunnen afstemmen en wat we wel en niet moeten Luc Klaphake registreren. De komst van de expertsystemen vind ik echt een stap vooruit. Zelf werk ik met Prescriptor. Daarin is de laatste tijd veel verbeterd. Ik kan binnen dat programma recepten uitschrijven gekoppeld aan de ICPC-code vanuit het consult, maar ook de NHG-Standaarden raadplegen en patiënten plaatjes laten zien. Dat is vaak handig, ook al zijn die afbeeldingen statisch en van abominabele kwaliteit. Ik print ook geregeld vanuit Prescriptor NHG-brieven om mee te geven. Dan kunnen patiënten de uitleg thuis nog eens doorlezen en mij bellen als ze vragen hebben. Nascholing op het terrein van automatisering? Vooral als er updates zijn zitten we met alle zeven huisartsen in Gein of in groter verband van de GAZO om de tafel om te bekijken wat we moeten en willen weten van de nieuwe mogelijkheden. En als we opmerkingen hebben sturen we die naar Euroned, de leverancier van MIRA. De afgelopen tijd waren we bijvoorbeeld bezig met gebruikersprofielen en medicatieoverdracht en in hoeverre we wel of niet episodegericht registreren. LSP EN UZI-PAS De praktijken zijn aangesloten op het LSP, de huisartsen hebben allemaal een UZI-pas. Een beslissing die GAZO-breed is genomen. Op dit moment is er een experiment gaande van GAZO en de Huisartsenposten Amsterdam om te kijken of het lukt om gegevens op een veilige manier uit te wisselen via het LSP, of je daar als patiënt beter van wordt, SynthesHis juni 2011; 2 (10) 27

als huisarts baat bij hebt en of dit de beste manier is. Wij denken dat we het LSP vooral kunnen gebruiken voor het regionale verkeer tussen huisartsen, apotheken en huisartsenposten. We vragen ons ernstig af of het zinnig is om het LSP te gebruiken voor het uitwisselen van gegevens tussen huisartsen en andere instellingen, zoals verpleeghuizen. En we zien nog geen heil in landelijke uitwisseling. Hidha in Praktijkhoofdweg 366 in De Baarsjes Ik ben te veel bezig met de computer CHRONISCHE MEDICATIE We hebben een prachtige website, maar nog geen patiëntenportaal. De voordelen daarvan zijn bekend, maar we hebben er nog geen energie ingestoken. Onze patiënten kunnen wel online hun chronische medicatie bestellen. We hebben daarvoor een prachtig systeem, Serpicos. Ik snap niet dat niet alle Nederlandse huisartsen daarmee werken. De patiënt krijgt een gebruikersnaam en wachtwoord. Als hij inlogt, krijgt hij zijn eigen medicatie te zien en kan hij aanvinken wat hij nodig heeft binnen de afspraken die zijn eigen huisarts daarover met hem heeft gemaakt. Via de retourberichten van de apotheek komt deze aanvraag in ons HIS te staan. Het grote voordeel is dat dit systeem nauwelijks foutgevoelig is, omdat de patiënt niet zelf de naam van het medicament hoeft in te voeren. Ik vind dat een prima manier voor patiënten om een deel van hun eigen dossier in te zien en te beheren. Het nadeel is dat dit alleen werkt met de naburige Euronedapotheek en dat maakt het weer lastig. Over nut en noodzaak van E-consulten wordt nog nagedacht, dat lijkt vooral organisatorisch een lastig probleem. Ketenzorg is niet geïntegreerd. De praktijkondersteuners werken in twee verschillende systemen. Ik wil niet eens de bevindingen van al die controles in mijn HIS hebben. Alleen de conclusies. Elektronisch verhuizen van patiëntendossiers? Het is echt een schande dat dat nog steeds niet kan. Wij maken ingewikkelde uitdraaien, en die geven we mee aan de patiënt en een andere huisarts moet al die vellen papier doorploeteren om alle gegevens opnieuw in te voeren MIRA Natuurlijk zijn er verbeteringen te bedenken, maar we zijn tevreden. MIRA bevalt goed. Het is een overzichtelijk en hanteerbaar HIS, dat goede rapportages produceert en gemakkelijk aan andere programma s, zoals expertsystemen, kan worden gekoppeld. Ik vind het ook prettig dat ik veel zelf kan bepalen binnen MIRA. Ik maak bijvoorbeeld gemakkelijk een brief met een eigen indeling. Wat ik een beetje jammer vind, is dat het systeem nogal statisch is. Als ik bijvoorbeeld meer dynamische afbeeldingen aan een patiënt wil laten zien, heb ik een extern programma nodig. Volgens mij moet dat beter kunnen. 3 Lili van Rhijn Lili van Rhijn is 57 jaar en al 29 jaar met hart en ziel huisarts. Een prachtig vak. Omgaan met mensen vind ik het boeiendste wat er is. Als huisarts sta je dicht bij mensen, en het gaat over van alles tegelijk, ook over gewone dagelijkse dingen. Lili heeft altijd in dienstverband gewerkt. Sinds ruim vijftien jaar doet ze dat in de praktijk van Gertjan de Bruijn in Amsterdam- West, tweeënhalf tot drie dagen per week. Daar wordt gewerkt met Scipio. Een praktijk met een boeiende populatie: ongeveer de helft van de mensen is afkomstig uit alle hoeken van de wereld, het meest uit Marokko, Turkije en Suriname. De andere helft 28 SynthesHis juni 2011; 2 (10)

bestaat uit wat oudere rasechte Amsterdammers en nieuwkomers, vooral studenten en starters. Lili is ook verbonden aan de HOVU (huisartsopleiding van VUmc), ze houdt zich er bezig met de kwaliteit van de huisartsenopleiders. VERANDERINGEN De automatisering heeft veel veranderingen teweeggebracht. Het goede is dat we worden gedwongen om veel beter te registreren. Vooral omdat we steeds meer samenwerken, is het belangrijk dat alle dokters dat op dezelfde manier doen. Ik vind het ook handig dat je dankzij de computer alles bij de hand hebt. Daardoor hoef je niet meer zoals vroeger nog even een uitslag of een specialistenbrief op te zoeken als de patiënt in je spreekkamer zit. Maar het grote nadeel van de automatisering is dat het vreselijk veel tijd kost. Sinds kort registreren wij episodegericht. Een drama, het kost me ten minste 2 minuten per consult extra, en dat duurt officieel nog steeds 10 minuten. Bovendien zie ik de meerwaarde van EGR helemaal niet in. Mensen komen steeds vaker met verschillende klachten. Ik vind het ook onhandig dat ik dan eerst een episode moet afsluiten voordat ik met de volgende aan de slag kan. Natuurlijk is het gemakkelijk dat we steeds meer gegevens uit het HIS kunnen halen en mensen kunnen groeperen. Maar het lijkt erop dat we steeds meer registreren omdat je dan meer dingen uit de computer kunt halen. Ik vraag me af of dat geen bureaucratie is. Ik vind het eerlijk gezegd soms zonde van de tijd. Patiënten ervaren ook dat ik veel met de computer bezig ben, vooral oudere mensen. In de spreekkamer zitten patiënten recht tegenover Lili, het computerscherm staat aan de rechterkant. Als ik bezig ben met een consult wil ik met mijn patiënt bezig zijn. Dankzij de computer kan ik prachtige verwijsbrieven maken, en dat doe ik met zorg. De zorgverzekeraar heeft het liefst dat ik die brief ter plekke maak. Voor die service aan de patiënt heeft de zorgverzekeraar zelfs extra geld over. Maar dat red ik niet altijd, want dan ben ik vaak nog ten minste 5 minuten extra bezig. OPPASSEN GEBLAZEN De praktijk is goed geautomatiseerd, al sinds 1994. Mijn baas-collega organiseert dat uitstekend. Hij vindt het belangrijk dat het goed werkt. De praktijk is nog niet aangesloten op het LSP. Patiënten kunnen wel mailen met de praktijk, zowel via een apart e-mailadres als met het contactformulier op de website. Dat gebeurt een tot twee keer per week. In onze praktijk zijn er jaarlijks zo'n duizend wisselingen. In veel gevallen lukt het om de dossiers elektronisch te verhuizen. Dat hangt niet alleen af van het gebruikte HIS, maar ook van de manier waarop de betreffende praktijk is georgani- seerd. Natuurlijk is het gemakkelijker om dossiers van nieuwe patiënten elektronisch te ontvangen. Dan staat alles meteen in jouw patiëntendossier. Toch moet je altijd alert blijven, want lang niet alle huisartsen verwerken de medische gegevens op dezelfde manier. Hoe je dat doet hangt sterk samen met je manier van denken. Het is de taak van Lili om nieuwe papieren dossiers te verwerken. Dat is ontzettend veel werk, maar het is ook interessant om een plaatje van iemand te maken. En je haalt er soms dingen uit op die zinnig zijn. Een onbehandelde Chlamydia-infectie bijvoorbeeld, of een testisafwijking die nooit meer is gecontroleerd. Patiënten kunnen herhaalmedicatie aanvragen door de receptenlijn in te spreken of via een formulier op de website. Patiënten moeten daarop zelf de naam van de medicijnen invullen. Het voordeel van de aanvraag via de website is dat je een bericht kunt terugsturen naar het e-mailadres van de afzender en dan weet je dat het aankomt. Terwijl mensen telefonisch vaak niet bereikbaar zijn en wat moet je dan met de vraag Ik heb die rooie pillen nodig of Doe maar alle medicijnen. Tijdens de diensten op de huisartsenpost zijn de dossiers van de eigen huisartsen niet beschikbaar. Je kunt wel de HAP-dossiers bekijken en daarin staat ondertussen al veel informatie. Tijdens de vakantiewaarneming is alle informatie beschikbaar. Vroeger wisselden we de bestanden uit op een usb-stick, nu loggen we in en werken direct in de dossiers van de eigen huisarts. We kunnen ook een overzicht uitdraaien van alles wat we hebben gedaan. MEDICATIEOVERZICHT Het baart me zorgen hoe we een compleet en actueel medicatieoverzicht voor elkaar moeten krijgen. Ik vraag er op allerlei manieren en overleggen aandacht voor en iedereen zucht met mij mee. Maar er is nog niet veel verbeterd. De apotheek in het ziekenhuis is tegenwoordig dag en nacht open en steeds meer mensen gaan daarheen, maar die apotheek stuurt geen enkel gegeven door naar huisartsen. Ook veel openbare apotheken zetten de knop niet om en sturen geen retourinformatie. Ik schat dat het gaat om meer dan een derde van onze patiënten. Ik bel er vaak achteraan, maar het gebeurt niet. Het probleem is wie daarover gaat. 3 SynthesHis juni 2011; 2 (10) 29

ZZP er in Huisartsenpraktijk Campus UT Ik leer nog wel eens wat van de studenten Cees Jansen, 57 jaar, had lange tijd een eigen praktijk in het westen van het land. Op zoek naar rustiger vaarwater heeft hij her en der waargenomen en gewerkt met allerlei HISsen. Anderhalf jaar geleden is hij als ZZP er geland in de huisartsenpraktijk van Universiteit Twente en hoopt daar tot het eind van zijn werkzame leven te blijven. Een grote praktijk. Iedereen die in de buurt woont is welkom, maar studenten vormen de hoofdmoot van de patiëntenpopulatie. Dat betekent een komen en gaan, en elke vijf jaar bijna een compleet andere praktijk. In de praktijk wordt gewerkt met Promedico ASP, de praktijkmanager is verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van de hard- en software. Cees werkt deze periode meer dan fulltime, aangezien zijn collega met zwangerschapsverlof is. EEN BIJZONDERE PRAKTIJK Het gros van onze patiënten zien we nooit. Die zijn gezond van lijf, leden en geest. Toch zijn er zijn veel studenten met problemen, vooral psychische. Faalangst, onzekerheid, identiteitsproblemen, jonge mensen die los van thuis hun draai nog moeten vinden. Ze hebben vaak klachten zoals hoofdpijn en extreme vermoeidheid zonder dat we daar lichamelijke aandoeningen voor kunnen aanwijzen. We zien gelukkig niet veel mensen waar we niets voor kunnen doen, vaak kunnen we ze juist veel leren over het inrichten van hun leven. En het mooie is dat dat veel problemen voorkomt in een latere fase van hun leven. Het gaat vaak over algemene dingen, zoals gezond eten en drinken, regelmaat, de noodzaak van sport, enzovoort. De meesten pakken dat goed op, en snappen het. Dat is fantastisch. ANDERS DAN ANDERS Al die wisselingen in de praktijkpopulatie brengen veel extra administratief werk met zich mee. Naar praktijken die ook Promedico ASP gebruiken versturen we de dossiers van vertrekkende patiënten digitaal, in andere gevallen per post. Zelf ontvangen we de meeste medische dossiers ook op papier. Er ligt altijd een stapel op mijn bureau die ik nog moet verwerken en invoeren. Dat doen we trouwens heel gericht en samenvattend. Alleen de grote en essentiële zaken komen er in, bijvoorbeeld een aangeboren afwijking of een chroni- Cees Jansen sche aandoening, maar niet dat iemand drie keer een steenpuist heeft gehad. Ik ben wel van plan een protocol te ontwikkelen, zodat de assistentes dit kunnen overnemen en wij als huisartsen dat fiatteren. Via de praktijkwebsite kan er veel online worden geregeld: herhaalrecepten, spreekuurafspraken aanvragen en adreswijzigingen doorgeven. Helaas werkt het E-consult nog niet naar behoren. Maar de patiënten weten ons gelukkig wel per e-mail te vinden. Ik begin s ochtends met mails te beantwoorden en controleer in de loop van de dag tussen de spreekuren door of er nieuwe berichten zijn. Mensen mailen met allerlei vragen over medicatie, uitslagen of het maken van een snelle afspraak. Of in verband met reizigersadviezen, wat een behoorlijk deel uitmaakt van ons werk. Studenten zijn reislustig en verblijven voor hun studie ook steeds vaker een langere of kortere periode in 30 SynthesHis juni 2011; 2 (10)

het buitenland. Ook dan stellen ze soms medische vragen per mail. De praktijk is niet aangesloten bij een zorggroep en er werkt geen praktijkondersteuner. Naar verhouding hebben wij weinig diabetes- of COPD-patiënten. Er worden ook nauwelijks huisbezoeken afgelegd, meestal maar een of twee per week. AUTOMATISERING Ik kan goed uit de voeten met Promedico ASP, ook al kan ik er niet mee lezen en schrijven zoals destijds met Elias in mijn eigen praktijk. In Promedico mis ik eigenlijk niets, het heeft een prachtig agendasysteem, een overzichtelijke voorgeschiedenis, prima medicatiebewaking en noem maar op. En ik kan het ook goed overdragen, bijvoorbeeld aan huisartsen in opleiding. Dat is belangrijk, want we hopen binnenkort weer een opleidingspraktijk te zijn. Op aanraden van de huisartsenpost heeft Cees een ADEPD-cursus gevolgd. Los daarvan registreren we altijd al zorgvuldig en precies. We werken episodegericht en voegen ook episodes samen. Ik vind dat belangrijk. Er wordt nog niet gewerkt met programma s als Prescriptor of NHGDoc, maar de NHG-Standaarden zijn altijd bij de hand. Ik lees ze altijd goed en zo nodig raadpleeg ik ze tijdens een consult. Ze staan zelfs in mijn mobiele telefoon. En als ik straks weer leergesprekken ga voeren, doe ik dat natuurlijk aan de hand van een Standaard. Op de praktijk wordt er nog niet gewerkt met UZIpassen, op de huisartsenpost wel. Ik kan van elke patiënt de professionele samenvatting van de eigen huisarts inzien. Ik raadpleeg die bijvoorbeeld als een patiënt een enorme waslijst aan medicijnen slikt. Om overlap te voorkomen of om te weten met welke interacties of complicaties uit het verleden je in het heden rekening moet houden. Daar is dat ideaal voor. NOODZAKELIJK KWAAD Automatisering heeft veel goeds gebracht voor het huisartsenvak, maar ik zit meer in de computer te koekeloeren dan ik zou willen. Een noodzakelijk kwaad, maar zonder zou ik nooit meer als huisarts kunnen werken. De monitor staat links en de patiënten zitten recht tegenover me, zodat dat ik hen met een kleine draai kan laten meekijken. Dat is af en toe echt handig, want de studenten weten vaak veel meer van allerlei technische dingen dan ik zelf. Ik leer nog wel eens wat. En soms surfen ze tijdens een consult even naar hun eigen website om mij foto's te laten zien van bijvoorbeeld een rare allergische uitslag waar ze de dag ervoor last van hadden. 3 Solist in een antroposofisch gezondheidscentrum Je mag er niet vanuit gaan dat het medicatieoverzicht actueel is José Korte José Korte is vijftig jaar en haar praktijk is sinds 2006 gevestigd in het antroposofisch medisch centrum Sterre der Zee. Juist het biografische gedeelte van het vak vind ik bijzonder leuk: mensen langer kennen, samen kijken wat er aan de hand is en samen een proces aangaan. Ik vind de antroposofische geneeskunde uitermate geschikt voor de huisartsgeneeskunde omdat die handvatten geeft om op een andere manier dan louter de cognitieve in te gaan op de vragen waarmee mensen komen. Dat zijn overigens vragen waarmee alle huisartsen te maken hebben. PRAKTIJK Een deel van de mensen is patiënt geworden omdat ze een antroposofische huisarts willen, maar er zijn er ook veel die gewoon op zoek waren naar een praktijk om de hoek, een vrouwelijke huisarts of een aardige dokter. Uiteraard merken zij dat de sfeer en de benadering hier anders zijn. Maar dat spreekt mensen juist aan. Het kleinschalige gezondheidscentrum Sterre der Zee ligt in een verstedelijkt gebied op de grens van Den Haag en Scheveningen. De praktijk van José telt circa 1500 patiënten. Een gemêleerd gezelschap, in het bijzonder door de verschillen tussen de dorpse mentaliteit van de Scheveningers en de stadse van de Hagenaren. In het centrum werken ook assistentes, fysiotherapeuten, een gz-psycholoog, verpleegkundige, diëtiste en kunstzinnig therapeut. MEERWAARDE Ik heb niets met automatisering, maar met de komst van het nieuwe zorgstelsel kon ik SynthesHis juni 2011; 2 (10) 31

er niet langer om heen. José zit in een Hagro met huisartsen die allemaal bewust hebben gekozen voor solo- of duopraktijken. Een aantal van hen werkte met Elias. Toen dat HIS ter ziele ging, hebben we ervoor gekozen om allemaal hetzelfde HIS te gaan gebruiken, ook al werken we op verschillende locaties. Daar plukken we nu de vruchten van. We werken intensief samen als het gaat om automatisering, maar ook bijvoorbeeld bij nascholing. Huisartsen onder één systeem, is dan de kreet. José heeft de keuze overgelaten aan collega s met meer affiniteit met en kennis van huisartsenautomatisering. Het werd HetHis, met een centrale server op het terrein van een verpleegtehuis in Scheveningen. In het begin was niet altijd duidelijk wie waar verantwoordelijk voor was en werd er daarover wel eens gepingpongd tussen de serverbeheerder en Microbais, de leverancier van HetHis. Nu zijn er heldere afspraken gemaakt. Als het gaat om hardwareproblemen doen we een beroep op de serverbeheerder en bij softwareperikelen nemen we contact op met de helpdesk van Microbais. En dat werkt. Ik heb er gelukkig wel zo veel verstand van dat ik bij een storing weet of het om de hardware of de software gaat. José vindt dat de keuze voor hetzelfde HIS vooral voor de waarneming een enorme verbetering betekent. Briefjes en aantekeningen zijn voltooid verleden tijd. We kunnen nu allemaal in elkaars systeem werken. Na de vakantie staat alles al in mijn HIS en kunnen de declaraties zo worden verstuurd. En als ik achterwacht ben, kan de eerstverantwoordelijke direct de waarneempatiënten op de afgesproken tijdstippen in mijn agenda zetten. Dat scheelt veel heen en weer gebel. Wat ik ook een verbetering vind, is dat je nu precies kunt zien welke afspraken er door de eigen huisarts zijn gemaakt zijn met een patiënt. En andersom ook. In mijn dossiers staat exact wat de waarnemer heeft afgesproken met mijn patiënten. Het verrast me hoe veel gemak dat oplevert. AUTOMATISERING In de praktijk is geen speciaal e-mailadres voor patiënten. Ze zouden het wel handig vinden, maar het is nog niet zover. Ik vind dat ik goed bereikbaar ben, en e-mailverkeer betekent ook een dagelijkse verplichting erbij. Bovendien moeten patiënten goed worden geïnformeerd over het gebruik ervan. Alle technische voorbereidingen voor aansluiting op het LSP zijn getroffen. Maar los van de politieke ontwikkelingen was ik al van plan om nog even af te wachten. RSO Haaglanden een organisatie die de ICT in de regio coördineert is bezig om een regionaal systeem op te zetten. En dat lijkt me vooral voor privacyen beveiligingskwesties al ingewikkeld genoeg. Bovendien zijn de regionale ambities groter dan de landelijke. Het is de bedoeling dat niet alleen alle huisartsen en apotheken mee gaan doen, maar ook de ziekenhuizen, laboratoria en andere zorginstellingen. José werkt graag met ZorgDomein. Echt een stap voorwaarts ten opzichte van vroeger, vooral voor de specialisten en de patiënten. De specialist weet van tevoren al precies waarvoor de patiënt komt en kan daardoor efficiënter werken. Voor patiënten wordt vaak een gecombineerde afspraak gepland, bijvoorbeeld voor een kleine chirurgische ingreep op de poliklinische OK. Dat betekent vaak dat ze maar een in plaats van meer keren naar het ziekenhuis hoeven. Helaas is de rapportage terug naar de huisarts nog niet goed geregeld. Een andere aanrader is het programma VIP van Calculus. Een goed doordacht systeem. Dat zorgt samen met de ION-database voor een wereld van verschil tussen het declareren vroeger en nu. Ik word daar elke maand weer blij van. BETROUWBAARHEID Op de HAP kan José slechts een klein deel van de patiëntendossiers van de eigen huisarts inzien. Ik maak daar weinig gebruik van, want meestal grijp je mis. Bovendien is er een groot dilemma. Als huisarts blijf je altijd verantwoordelijk voor de interpretatie van die gegevens en ook voor de correctheid ervan. Maar stel dat de gegevens niet kloppen. Wat dan? Ik ga er uit voorzorg niet vanuit dat de gegevens per se kloppen. Want er sluipen heel gemakkelijk fouten in. Ook in ons eigen HIS klopt de het actuele medicatieoverzicht niet altijd en moet ik dat altijd controleren. In het systeem staat wat ik zelf heb voorgeschreven en verlengd. Maar baxterrecepten verdwijnen wel eens ongemerkt uit de lijst van actuele medicatie. En als een specialist de dosering verandert of start met een nieuw medicijn, staat dat nog niet in mijn systeem Wij hebben te maken met drie voorkeursapotheken en met twintig andere. We krijgen lang niet van allemaal retourinformatie en het lukt gewoonweg niet om met al die apotheken daarover afspraken te maken. Ik merk wel dat ziekenhuizen bewuster omgaan met de communicatie over medicatie bij ontslag, maar na polikliniekbezoeken klopt dat nog voor geen meter. Een ander probleem is het uniform registreren. Ook dat is van groot belang voor het betrouwbaar uitwisselen van gegevens, zeker als er een landelijk systeem komt. Wij registeren van het begin af aan volgens de ADEPD-richtlijn. Maar dan nog kun je dingen op verschillende manieren wegschrijven en voor andere dingen kun je geen goede plek vinden. Wat zou het bijvoorbeeld handig zijn voor huisartsen als er een ICPC-code was voor status na appendicitis en andere operaties. Omdat die er niet is, ga je daarmee rommelen en iedereen rommelt op zijn eigen manier. 3 32 SynthesHis juni 2011; 2 (10)

Maureen Hueting-Libourel, 34 jaar, is sinds maart 2010 huisarts. Vanaf dat moment neemt ze waar, meestal voor een langere periode in één praktijk, bijvoorbeeld vanwege een zwangerschapsverlof. Vlak voor de start van mijn huisartsenopleiding hebben we een dag onderwijs gehad om het HIS waarmee je zou gaan werken, een beetje te leren kennen. In mijn geval betrof het MicroHIS. Ondertussen heb ik ervaring opgedaan met Promedico VDF, Promedico ASP en Medicom. Maureen werkt op dit moment tweeënhalve dag per week in een solopraktijk in Den Haag. Daarnaast is ze een dag in de week junior huisartsenbegeleider op het Leidse huisartseninstituut. Soms doet ze een dienst op een huisartsenpost of neemt ze een losse dag waar. Huisarts-waarnemer in Den Haag Als huisarts sta ik in voor continuïteit in de zorg WEGWIJS Als waarnemer moet je vaak zelf je weg zoeken in een HIS. Gewoon beginnen en doen. Soms kijk je eerst even mee met de arts voor wie je werkt. En er zijn ook altijd de assistentes bij wie je terecht kunt met je vragen. Ik heb zelden problemen. De meeste HISsen zijn logisch en overzichtelijk opgebouwd. En ben je in een scherm waar je niet moet zijn, dan ga je terug naar af en probeer je het opnieuw. Heen en weer klikken gaat heel gemakkelijk. Op dit moment werkt Maureen met MicroHIS X. In de opleiding leer je om strikt volgens de Standaarden te werken, en dat doe ik ook. Als ik de computer start, open ik via internet meteen de NHG-site met de Standaarden en het Farmacotherapeutisch Kompas, zodat ik die bronnen altijd bij de hand heb en snel iets kan opzoeken tijdens de spreekuren. Maureen maakt geen gebruik van ZorgDomein, Prescriptor, NHGDoc of andere externe programma s, ook al zijn die aanwezig. Ik ben opgeleid in Utrecht en werk nu in Den Haag. Als ik iemand moet verwijzen, terwijl ik de medische kaart nog niet goed in de vingers heb, overleg ik met de praktijkhouder of de assistente. En bijna elke praktijk heeft een eigen zorgkaart. Die vind ik trouwens meestal niet in de computer maar in een bureaula: een A4 tje waarop staat geschreven met welke specialisten wordt samengewerkt. GEBRUIK UZI-PAS Op verzoek van de huisartsendienst SMASH Stichting Mobiele Artsen Service Haaglanden heeft Maureen net als alle waarnemende huisartsen in Den Haag en omgeving een UZI-pas aangeschaft. Maar die heb ik nog nooit gebruikt. Of de praktijk waarin ze momenteel werkt is aangesloten op het LSP weet ze niet zeker. Tijdens een dienst op de huisartsenpost heb ik nog nooit een dossier van de eigen huisarts geraadpleegd. Als het nodig is, vind ik voldoende informatie in het archief van de HAP zelf. Maureen Hueting-Libourel Maureen heeft geen ervaring met het werken met een patiëntenportaal. In een van de praktijken waar ze heeft waargenomen had ze wel te maken met e-mailcontact met patiënten. Dat vond ik een grappige manier van werken. Ik kan me voorstellen dat ik daar later in een eigen praktijk meer mee zou doen. Buiten het werk om gebruikt Maureen de computer voornamelijk om te e-mailen of om dingen op te zoeken. Ze is niet actief op de sociale media, zoals Twitter, Facebook of LinkedIn. AUTOMATISEREN MOET Ik kan me niet voorstellen hoe een huisarts zonder computer en HIS zou kunnen werken en hoe het was in het papieren tijdperk. Als ik een probleem tegenkom, kan ik in één oogopslag zien of de patiënt daar al vaker last van heeft gehad. Je hebt altijd zicht op het verloop van de ziekte en het is soms prettig om de voorgeschiedenis te bekijken. Ik vind het ook handig om snel te kunnen zien welke medicijnen iemand gebruikt en heeft gebruikt, zelfs lang geleden. Vooral vanwege allergieën en interacties. De elektronische patiëntendossiers helpen mij om de continuïteit in de patiëntenzorg te waarborgen. Ik merk vooral hoe belangrijk ze zijn, als je waarneemt voor een andere huisartsenpraktijk zonder dat je de patiëntendossiers kunt raadplegen. 3 SynthesHis juni 2011; 2 (10) 33