Alle Hens Maandblad Maandblad van de Koninklijke Marine februari 2007 Racen door Afrika voor goed doel Hoe veilig is defensie?
Colofon: Alle Hens Maandblad van de Koninklijke Marine Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV V.J.G. Strijbosch Eindredacteur: LTZSD 2 KV W.F. Borgsteede Redacteur: B. Wijnandts Vormgeving en lithografie: Grafisch ontwerpburo Engelbracht Druk: OBT B.V., Den Haag Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Het Nieuwe Diep 5 Het Paleis, kamer 213 MPC 10A / Postbus 10.000 1780 CA Den Helder Telnr.: 0223 657 620 / 657 660 Mdtn: *06-209-57620 / 57660 E-mail: allehens@mindef.nl Internet: www.marine.nl Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op maandag 12 februari. Adreswijzigingen KM-personeel: Doorgeven aan Bureau Administratie of via DCHR Mdtn: *06-733 Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 3940 AC Doorn Tel.: 0343-474150 Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest of via www.aboland.nl Tel.: 0251-313939 Opzegtermijn zes weken. Abonnementsprijs: 17,02 (buitenland 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN 0024-0389 Cover Voor het avontuur en het goede doel legden drie marinevrouwen 7700 kilometer af door Noord-Afrika. Een zware maar vooral gezellige tocht die veel indruk maakte op de dames. (Foto: eigen werk) 4 8 14 20 4 8 11 14 16 18 20 31 22 33 35 Inhoud RIB, RIBBER, RIBST Het station Den Helder van de Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij heeft onlangs haar nieuwe reddingboot gedoopt. Deze behoort tot de grootste ribs ter wereld. Zes marinemedewerkers, vrijwilligs bij station Den Helder, werken als opstapper op de boot. Amfibische krachten gebundeld Op 17 en 18 januari vond een bijeenkomst plaats onder Nederlands voorzitterschap van het Europees Amfibisch initiatief. Een organisatie die moest opboksen tegen de gewichtiger landcomponent van de NAVO-strijdkrachten. Beveiliging: mij een zorg? Onlangs is de aftrap gegeven voor een programma waarmee de defensiemedewerker bewuster moet worden gemaakt van allerhande veiligheidsrisico s binnen de organisatie. Dat is nou mama s schip KLTZ Jeanette Morang is Nederlands eerste vrouwelijke commandant van een fregat. De nieuwe commandant van De Parel wil op de eerste plaats als commandant gezien worden en dan pas als vrouw. Feit dat ik vrouw ben, is niet bijzonder. Woestijnjonkvrouwen Met een oude auto door Noord-Afrika scheuren. Dat is wat drie dames van VSQ 7 hebben gedaan tijdens hun winterverlof. Voor de kick en het avontuur, maar ook voor het goede doel: ze haalden in totaal 10.000 euro op. Vechtersbaas Commandeur Jan van Galen stierf in het harnas na zijn overwinning op de Engelsen bij Livorno. In zijn tijd werd hij geroemd om zijn heldendaden, maar een groot deel van hem bleef onderbelicht. Watermakers Adjudant-onderofficier b.d. Toon Vissers is na de marine terecht gekomen als sales engineer bij Promac. Het bedrijf maakt waterzuiveringsinstallaties voor onder andere de schepen van zijn oude werkgever. Op Koers Na de aftrap vorige maand met de aanpak van de eerste dissatisfier zijn de volgende zee-egels aan de beurt: sporten op de kazerne in de late avonduurtjes wordt mogelijk, en er komt een pilot over de reewacht. En verder: Logboek Mens & Werk Mens & Mutaties
Nu doorpakken Inmiddels is het nieuwe jaar alweer ruimschoots begonnen. In mijn laatste column heb ik met name vooruitgekeken en de visie en speerpunten voor 2007 onder uw aandacht gebracht. Deze visie en speerpunten zijn ook verstuurd naar de commandanten en afdelingshoofden, zodat zij eventuele vragen van u over deze onderwerpen kunnen beantwoorden. Van gedachten wisselen Met enige regelmaat zal ik met commandanten, eerste officieren, stafadjudanten en chefs der equipage van gedachten wisselen over deze speerpunten en over andere initiatieven die worden ontplooid. Een voorbeeld daarvan is de concept Gedragscode van defensie die op 17 januari door de Commandant der Strijdkrachten is gelanceerd. Op 1 februari is de Commandant der Strijdkrachten (CDS) in Den Helder geweest om deze Gedragscode bij commandanten, eerste officieren, chefs der equipage en afdelingshoofden toe te lichten en met hen van gedachten te wisselen en commitment te vragen. Daarmee stopt het echter niet. De volgende stap is dat naar deze Gedragscode wordt geleefd en er met u, bij de eenheden en op de afdelingen, wordt gesproken en gediscussieerd over deze Wereldreis Hr.Ms. Tromp Hr.Ms. Tromp is inmiddels ruim over de helft van haar wereldreis. Naast de zeer succesvolle radar (SMART-L) beproevingen nabij Hawaï zijn ook enerverende havens bezocht die de Koninklijke Marine lange tijd niet meer met een schip heeft aangedaan. In al die havens heeft het schip haar visitekaartje op een uitstekende wijze afgegeven. Zelf heb ik de Tromp bezocht in Indonesië. Ook hier liet de bemanning zich tijdens vele representatieve verplichtingen van haar goede kant zien. Op het ereveld Kembeng Kunung te Surabaya heb ik het Vlootmonument onthuld. Daarop staan de namen van marinepersoneel dat in Indonesische wateren tijdens de Tweede Wereldoorlog is omgekomen, en die nog niet elders op een monument stonden vermeld. Tijdens de overtocht van Hr.Ms. Tromp naar Jakarta was een grote delegatie van de Indonesische marinetop aan boord. In de nabijheid van de wrakken van Hr.Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java heb ik, met de Indonesische BDZ en de Nederlandse ambassadeur, kransen op zee gelegd om de Slag in de Javazee te herdenken. Een indrukwekkend moment, niet alleen voor mijzelf maar ook voor de mannen en vrouwen van Hr.Ms. Tromp. Intussen gaan de operaties gewoon door. In Uruzgan zijn speciale eenheden ingezet en nog steeds is een groot aantal individueel uitgezondenen actief zo wijd de wereld strekt Gedragscode en dat deze reacties terugkomen bij mij. Eind maart zal dan de definitieve Gedragscode worden gepresenteerd. Voorwaarts Tijdens deze bijeenkomst op 1 februari is ook het actieprogramma Op Koers nader toegelicht. Dit programma moet nu concreet worden gemaakt, zodat u de resultaten ook gaat merken. In sommige gevallen sluit dit actieprogramma naadloos aan bij de defensiebrede initiatieven en gaan we meteen voorwaarts. Daar waar dat niet zo is, vindt nauwe afstemming plaats met de CDS. In andere gevallen zal de voortgang wellicht minder (snel) zijn dan u verwacht. Mij is er echter veel aan gelegen om nu door te pakken. Via uw commandant en ook via Alle Hens wordt u op de hoogte gehouden van de voortgang. UNIFIL-missie Intussen gaan de operaties ook gewoon door. In Uruzgan zijn speciale eenheden ingezet en daarnaast is nog steeds een groot aantal individueel uitgezondenen actief zo wijd de wereld strekt. Hr.Ms. Van Galen is bezig aan het laatste deel van haar UNIFIL-missie en heeft inmiddels meer dan honderd ondervragingen uitgevoerd. Tijdens het bezoek van de Staatssecretaris van Defensie en mijzelf tijdens de kerstdagen heb ik kunnen constateren dat goed werk wordt verricht en dat de sfeer aan boord goed was. Tot slot heb ik op 29 januari het boek Terg mij niet: de geschiedenis van marinevliegkamp Valkenburg uitgereikt aan de burgemeester van Katwijk. Daarmee heb ik, ook voor mij persoonlijk op symbolische wijze en onder grote belangstelling het boek van marinevliegkamp Valkenburg en van de Orionpatrouillevliegtuigen definitief gesloten. Vice-admiraal Jan Willem Kelder, Commandant Zeestrijdkrachten 3
Nieuwe Helderse reddingboot gedoopt RIB, RIBBER, RIBST Er valt geen fles kapot te slaan op het rubberen drijflichaam van de nieuwe reddingboot van de Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij (KNRM), station Den Helder. Daarom schenkt mevrouw Schippers, weduwe van Huibert Dijkstra, de champagne over de tube nadat ze de naam van de nieuwe boot heeft onthult: Joke Dijkstra, vernoemd naar de zus van de heer Dijkstra, met wiens nalatenschap een serie reddingboten is verworven. Daarmee heeft de KNRM de achtste uit de Arie Visser klasse in dienst gesteld. Tekst: Barry Wijnandts/Foto s: Albert Vermeulen Een beetje naut maak je niet gelukkiger als hij even kan varen met een Rigid (Hull) Inflatable Boat (R(H)IB). Het gevoel over de zee te stuiteren met 240 paardenkrachten onder je, is overweldigend. De zeven meter lange boot behoort tot de standaard uitrusting van de fregatten en wordt onder andere gebruikt voor personeel transfers, man overboord en boardings. Nog mooier zijn de super RIBs, die momenteel alleen nog worden gebruikt op de Antillen. Nog meer vermogen (2x 315 pk), nog groter (twaalf meter) en nog stoerder. steven is aangepast op de lokale verschillen. De KNRM opereert op het hele Nederlands continentale plat, wat met name voor het station in Den Helder een enorm gebied is. De maatschappij had zich ten doel gesteld om langer op zee te kunnen blijven en de gereddencapaciteit flink te verhogen. Dat resulteerde in de bouw van een serie RIB s die tot de grootste ter wereld behoren. Met een lengte van 18,8 meter en een capaciteit van honderdtwintig man, steekt de boot met kop en schouders boven de gangbare modellen uit. Je moet niet Redders zijn met de zuidwester op geboren Grootste ter wereld Maar kinderspeelgoed vergeleken met de nieuwe RIB van het KNRM-station Den Helder. Het is de achtste boot van deze klasse die voor de reddingmaatschappij wordt opgeleverd door Aluboot uit Hindeloopen. De Friese werf bouwt al vijftien jaar reddingboten en weet als geen ander wat het reddingwerk op zee voor eisen stelt aan de vaartuigen. De RIB is heel stabiel. Door de rubberen tubes slaan de golven er eerder omheen dan overheen, vertelt Klaas Borneman van Aluboot. Wij hebben de reddingboot samen met de Britse reddingmaatschappij ontwikkeld. Ze zijn nagenoeg hetzelfde, alleen de denken dat de boot met zoveel man nog kan varen, vertelt vrijwillig bemanningslid ook wel opstapper genoemd eerste luitenant der mariniers Jaap den Hoed. De boot dient dan voornamelijk als platform waar mensen op kunnen blijven drijven totdat een schip of helikopter de slachtoffers kan evacueren. Powerboat In de machinekamer liggen twee keer 1000 pk MAN-dieselmotoren met Hamilton waterjets, waarmee de boot zestien uur lang De band tussen de marine en de reddingmaatschappij is groot. Behalve dat de marine veiligheid op zee levert middels haar kustwachttaken en Search and Rescue werk, spurten geregeld zes marinemensen vrijwillig van hun werkplek af om mensen in nood te redden met de KNRM-boot vanuit station Den Helder. Naam: Wolter Zuuring (39) Plaatsing: Marinebedrijf Dok VI/ (ont-)dokker Bij de KNRM sinds: 14 jaar Dit werk gaat van vader op zoon. Mijn vader is negentien jaar opstapper geweest. Voor de KNRM heb ik bij het Duik- en Bergingsbedrijf gewerkt. Daar deed ik hetzelfde wat ik hier deed, maar dan betaald. Dat was af en toe nog wel een concurrentiestrijd over wie welke klus deed. Over het algemeen kan ik zo mijn werk laten vallen als de pieper gaat. Dan is het altijd weer spannend wat je tegenkomt. De Dakotaramp heeft tot dusver de meeste indruk gemaakt. We hoorden een uur na het ongeluk wat er precies gebeurd was. We stapten aan boord maar er was eigenlijk geen hulp meer te bieden. Je vist wel eens een lijk uit het water, nu doe je in een keer drie lijken. Dat heeft me wel aangegrepen. Naam: Menno de Jong (38) Plaatsing: marinebrandweer/ bevelvoering bijzondere eenheid Bij de KNRM sinds: zeven jaar Dit werk is goed te combineren met de 24-uurs diensten van de brandweer. Als ik daar een etmaal heb gelopen, dan heb ik daarna genoeg vrije tijd om voor de reddingmaatschappij te werken. Tja, zit het reddingwerk in me? Ik weet niet, daar word je mee geboren. Ik ben er ook mee opgegroeid. Op een dag ben ik aan boord gestapt en ik ben er nooit meer weggegaan. Ik vind de hulpverlening en brandbestrijding machtige organisaties. Je werkt heel onafhankelijk en de collega s zijn heel sociaal. Het is allebei fantastisch werk, maar deze hobby is nog leuker. Ik ben ook supertrots op deze nieuwe boot. 4
Mevrouw Schippers doopt de boot onder toezien van alle opvarenden en de directeur van de KNRM, Sip Wiebenga. 32 knopen kan varen, mits de tanks gevuld zijn met 6100 liter diesel. Jets leveren niet zo veel trekkracht als een schroef, maar wel een enorme snelheid, zegt opstapper Patrick de Vries. De KNRM wordt regelmatig gevraagd om onbestuurbaar geraakte vaartuigen in veiligheid te brengen of vastgelopen bootjes vlot te trekken. Dat is, zeker met ruwe zee, erg moeilijk. Zo n boot heeft er ook de massa niet voor. Het vermogen dat de boot levert is vergelijkbaar met die van powerboats, waarbij snelheden over water van ruim 130 knopen niet ongewoon zijn. Deze motoren zijn wel begrensd, verklaart Den Hoed, We willen onze boten ongeveer 33 à 34 knopen laten lopen, dat is ruim 65 kilometer per uur. Waar een lichte powerboat het maximale uit zijn motor kan halen op een spiegelglad wateroppervlak, gaat de 28 ton zware reddingboot vaak naar buiten wanneer een normaal mens naar binnen gaat. Bij meer dan windkracht negen vinden wij het ook niet leuk meer. Je ziet dan dat iedereen heel gefocust is op zijn taken en de spanning voor wat ons te wachten staat, is op de gezichten af te lezen, aldus de redder. Naam: Patrick de Vries (44) Plaatsing: Marinebedrijf/ lasser Bij de KNRM sinds: 19 jaar Ik ben begonnen in Calantsoog op een Zephyr rubberboot met een 55pk motor, waar de mariniers ook mee varen. Ik ben toen ook opgeleid door de mariniers, dat was een keiharde opleiding. Het moeilijkst is een bemanning te vinden tijdens werktijd. Omdat ik in Den Helder werk, ben ik benaderd om voor dit station te gaan varen. Op mijn werk is het gelukkig nooit een probleem om direct te vertrekken als de pieper gaat. Iedereen leeft heel erg mee en uiteraard willen ze de verhalen horen als ik terug kom. Ik hoef alleen mijn spullen te pakken en mijn collega s klokken dan voor me uit. Ik heb op de kleinste en de grootste boten gevaren van de KNRM. Het heeft allebei wat. Zo n open boot is ook stoer, je hebt direct contact met de omgeving en de zee. Alleen als je bij heel slecht weer een heel eind uit de kust moet zijn, dan is het wel heel zwaar en koud. Dat is eigenlijk ook slecht voor je lijf. Dit werk zit in je bloed. Ze zeggen hier wel eens dat redders met een zuidwester op zijn geboren. Naam: Eerste luitenant der marniers Jaap den Hoed (28) Plaatsing: OKM staf/ stafofficier defensieopleidingen Bij de KNRM sinds: 8 jaar Ik ben begonnen bij de KNRM in Zandvoort. Ik werk daar nog steeds in het weekend en af en toe s avonds. Sinds april vorig jaar zit ik tijdens werktijd op station Den Helder, tot in elk geval eind 2007. Maar ik hoop hier langer te kunnen blijven. In Zandvoort vaar ik op de Valentijnklasse. Dat is een halfopen boot en twee slagen kleiner dan deze. Die boot wordt gelanceerd vanaf het strand. Dat is best spannend, want je moet door de branding. Daar heb je direct vol vermogen nodig om goed doorheen te komen, terwijl je hier rustig de haven uitvaart en de motoren langzaam warm kunt laten draaien. Zandvoort is een betrekkelijk rustig station want het operatiegebied is veel kleiner. Veel acties worden al snel door station IJmuiden overgenomen. Hier is het gebied enorm en je zit soms ruim honderd mijl uit de kust. 5
Kantelproef Na enkele weken van harde wind vaart de Joke Dijkstra haar eerste demorondjes tussen Den Helder en Texel. De boot is opvallend stabiel op het hobbelige water. Door de vele belangstellenden aan boord is de topsnelheid niet haalbaar, maar toch zijn de prestaties indrukwekkend. De motoren brullen en de jets werpen het water hoog op in haar kielzog, waar de oude Dorus Rijkers even lekker overheen springt. In de korte bochten heb je nauwelijks het gevoel dat je van links naar rechts wordt geworpen. De ultieme test voor de bootklasse is inmiddels gedemonstreerd door station Ameland. Tijdens een reddingsactie in november is de Anna Margaretha drie keer over de kop geslagen. De Anna Margaretha voer uit bij windkracht tien en golven van twaalf meter hoogte naar een vrachtschip dat problemen met de roeren had. Daarbij sloeg het schip om in de zware brekers en verloor het contact met de wal. De elektronica had het zwaar te Den Helder is de bakermat van de reddingmaatschappij. Op 14 oktober 1824 vond er een scheepsramp plaats met de brik De Vreede, waarbij de eerste reddingoperatie vanuit Huisduinen op touw werd gezet. Zes van de zeven redders lieten daarbij het leven. Voorzitter van het hoofdbestuur van de KNRM is voormalig Bevelhebber der Zeestrijdkrachten vice-admiraal b.d. Cees Duijvendijk en heeft een bijzondere link met de redders: Mijn echtgenote stamt direct af van de enige overlevende van de Huisduiners die bij die scheepsramp betrokken waren. De admiraal is goed te spreken over de samenwerking tussen de marine en de KNRM en is zeer verheugd met de prestaties van de nieuwe boot. Het is wel een beetje jammer dat er straks geen boot voor Den Helder meer vaart met de naam van Dorus Rijkers, die toch zo verbonden is aan de stad. Maar de oud-bevelhebber is vooral trots op alle marinemedewerkers die zich vrijwillig voor de KNRM inzetten. "Bij meer dan windkracht negen vinden wij het ook niet leuk meer" verduren, evenals de bemanning, maar de boot hield het goed en richtte zich elke keer weer op. Beperkende factor Het ontwerp van de RIB komt uit Engeland, waar men betrouwbaarheid in alle weersomstandigheden wilde combineren met snelheid. De oude reddingboten haalden maximaal elf knopen. Hoewel veel schippers hun twijfels hadden, is het concept enorm op de proef gesteld en bleek de veredelde rubberboot zeer zeewaardig. De boot is niet meer de beperkende factor, maar de mens. In principe kunnen we, als we vol vermogen varen, zestien uur op zee blijven. Maar natuurlijk vaar je niet continu voluit, legt Den Hoed uit. We kunnen als het moet ook vierentwintig of zesendertig uur op zee blijven, als we voorzien worden van water en eten. Aan boord is een magnetron en een beperkte hoeveelheid eten en water aanwezig. Overige faciliteiten heeft de boot niet. De marine opstappers van de Joke Dijkstra. Naam: LTZ 2OC Martine Brouwer (31) Plaatsing: Komt van personeelszorg, gaat naar de verkeerscentrale Bij de KNRM sinds: twee en een half jaar Ik zeil graag en dan ben je wel bekend met het werk van de KNRM. Op een dag ben ik bij de schipper naar binnen gelopen met de vraag of ik ook redder kon worden. Ik ben zeeofficier en dat scheelt een hoop qua kennis die ik meebreng. Het leuke is hier dat aan boord alle rangen en standen wegvallen. Iedereen doet waar hij of zij goed in is. De marine valt hier helemaal weg, ook de procedures zijn niet te vergelijken met aan boord. Hier is het altijd voor het echt, bij de marine blijft het voornamelijk (gelukkig) vooral voor oefening. Ik ben de enige vrouw op station Den Helder. Ook dat gegeven valt helemaal weg aan boord, daar gelden alleen je kwaliteiten. Laatst met de gecrashte JSAR ging de pieper af: Luchtvaartuig in nood. Dat is alles wat je op dat moment weet. Het kan een klein dingetje zijn, maar het kan ook een Boeing 747 vol passagiers zijn. Dan ben je best gespannen voor wat er gaat komen. Naam: Martijn Versteeg (29) Plaatsting: Dienst Vastgoed Defensie/ storingsmonteur Bij de KNRM sinds: zes jaar Ik ben begonnen bij de Reddingbrigade. Heel veel mensen die daar beginnen, komen uiteindelijk bij de KNRM terecht. Zo ben ik hier voor gevraagd. Bij defensie werken mijn collega s en ik op oproepbasis. Daardoor krijg ik veel begrip op de werkvloer, want zij weten precies wat het is, als op de meest vreemde tijdstippen de pieper afgaat. Ik denk niet echt aan de waardering voor het redden van mensen als ik uitvaar. Het gaat mij gewoon om het werk zelf. Natuurlijk ben ik achteraf blij als alles goed komt, maar het gaat mij niet om de onderscheidingen en beloningen. Deze boot is veel groter dan de Dorus Rijkers. Er zitten veel meer mogelijkheden op en alle apparatuur is aan elkaar gekoppeld. We zullen weer flink de boeken in moeten duiken om de boot eigen te maken. 6
Advertentiecampagne Gedragscode 7
Europese synergie van trotse eenheden European Amphibious Initiative Op 17 en 18 januari kwam het European Amphibious Initiative samen in Den Helder om de stand van zaken op het gebied van het Europese amfibische vermogen en kunde te actualiseren. In meerdere seminars werd de operationele capaciteit van de betrokken landen besproken, waarna de resultaten tijdens de Force Commander Conference gepresenteerd werden. Tekst: Barry Wijnandts Een zware storm kon de conferentie in de Marineclub te Den Helder niet verstoren, zoals de verplichtingen in Libanon dat wel deden in september vorig jaar, toen het symposium eerst gepland was. Onder Nederlands voorzitterschap kwamen diverse Europese afgevaardigden bijeen om een inventarisatie te maken van het materieel en de kunde op het gebied van amfibisch opereren. Het Europees amfibisch initiatief (EAI) werd geïnitieerd in 2000 en is feitelijk een bekrachtiging van een ander initiatief, dat zijn oorsprong heeft in de jaren zeventig. Verschillende landen die toentertijd veel oefenden in de Middellandse Zee wilden hun krachten bundelen om de oefeningen beter te kunnen plannen. Dat initiatief hield zich voornamelijk bezig met het coördineren van wie, wat waar wilde gaan oefenen. Met die input konden de landen thuis de oefeningen nader in detail gaan plannen, om in het jaar erop daadwerkelijk aan de slag te gaan. Het idee ontwikkelde zich echter niet tot een standvastige organisatie. Pas in 1995 ontstond er een pre-internet tijdperk. In 2000 kwam uiteindelijk het Europees amfibisch initiatief van de grond, zegt hij. Dat gebeurde vooral uit noodzaak om sterker te staan. Binnen de strijdkrachten van de NAVO werd vooral de nadruk gelegd op landoptreden en de amfibische slagkracht hing er een beetje los bij. Er heerste het idee dat wat mariniers en amfibische eenheden doen, niet zo heel groot was, zeker in vergelijking met de landoperaties, aldus Hekkens. Het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Frankrijk, Italië en Nederland waren de eerste deelnemende landen. Versnipperd Er bestonden verschillende initiatieven tussen enkele landen. Spanje en Italië deden veel samen, en Nederland en het Verenigd Koninkrijk ook. Maar het amfibische vermogen was in Europa heel versnipperd. Dit leidde tot het ondertekenen van een declaration of intention, vertelt commandeur Pieter Bindt. Daarin staan onder Landingforces hebben iets gemeen nieuwe poging met de introductie van het Combined Amphibious Forces Mediterranean (CAFMED) concept. Het was de actualisering van het oude initiatief. Het hield zich met name bezig met dezelfde taakstelling. Om meerdere redenen heeft ook dit CAFMED concept geen concrete stappen kunnen zetten naar betere interoperabiliteit, dat zorgt voor de samenhang van systemen onderling. Kolonel der marniers Marco Hekkens wijt dit voornamelijk aan de gebrekkige infrastructuur en de lange afstanden tussen de landen in het Foto: archief AVDD andere de doelen van het EAI. Het verbeteren van de samenhang, de capaciteit en het actueel houden van kennis. Het gaat daarbij om de hele amfibische keten, van schepen, helikopters, eenheden, landingsvaartuigen, commandovoering, alles. De landen die lid wilden worden, moesten aan enkele voorwaarden voldoen. Ze moeten over amfibische liftcapaciteit beschikken met bij voorkeur een commandofunctie en ze moeten landingstroepen aan land kunnen brengen middels landingsvaartuigen en helikopters. Het was belangrijk om aan deze voorwaarden te voldoen. Als andere landen dat niet deden, dan zouden die tekortkomingen kunnen gaan overheersen, waardoor de rest concessies moet doen, volgens de kolonel. Nu voldeden wij zelf niet helemaal aan de voorwaarden, wij beschikten immers niet over marinised helikopters voor met name de troepen en materieelsverplaatsing. Doordat onze samenwerking met de Engelsen, die deze helikopters wel hebben, zeer sterk was, konden wij wel beschikken over hun liftcapaciteit, en voldeden wij dus de facto aan de toelatingseisen. Krachten combineren NLMARFOR staat echter niet alleen in dat probleem. Hekkens illustreert hoe veelomvattend een volledig operationele expeditionaire macht is aan de hand van hetzelfde helikoptervraagstuk, dat binnen de hele NAVO speelt. Afghanistan en Irak slurpen terecht bijna alle helikopters binnen NAVO op, zegt hij. Dus die capaciteit moet elders weer aangevuld worden. Met de komst van de maritieme transporthelikopter is het plaatje nog niet volledig. Daar zit nog een ijsberg aan capabilities achter, waarvan je maar een puntje boven water uit ziet steken. De helikopters kunnen sea-based zijn, maar ze moeten ook in staat zijn om vanaf een operating-base op land te kunnen opereren onder initieel zeer primitieve omstandigheden. Als
Advertentiecampagne Gedragscode 9
een schip meerdere helikopters aan boord meeneemt, moeten andere belangrijke zaken mogelijk thuisblijven. Of er moet een beroep worden gedaan op Crisis Response Shipping zoals bijvoorbeeld de zogenaamde Roll-on Roll-off (Ro-Ro) schepen, zoals Hr.Ms. Rotterdam. Maar dat vraagt om havens met een grotere diepgang en met de faciliteiten om dit soort schepen te kunnen lossen, aldus Hekkens. En dat kan uitdagingen geven bij expeditionair optreden wanneer deze infrastructuur niet aanwezig is, of vanaf veiligheidsoverwegingen initieel niet direct beschikbaar is. Dan moet je deze uitdaging op een slimme manier zien om te Griekenland. De EAI staat namelijk open voor nieuwe partners. Welke mogelijkheden hebben andere landen en hoe passen deze in het verband? Een van de toeschouwers is Noorwegen. Hekkens: Noorwegen voldoet technisch niet aan de eisen om lid te worden van het EAI. Maar zij hebben wel een aantal zogenaamde niche capabilities zoals een heel interessant soort landingsvaartuigen en Littoral ISTAR (Intelligence, Surveillance, Target Aquisition and Reconaissance). Het zou zonde zijn om blind te staren op de voorwaarden en dit soort techniek niet in te passen binnen de EAI Er heerste het idee dat wat mariniers en amfibische eenheden doen, niet zo heel groot was zetten naar opportunities, door bijvoorbeeld te kijken naar hoe we binnen de leden van de EAI bestaande amfibische krachten optimaal kunnen combineren, aldus Hekkens. Daaruit voort kwam de behoefte om elkaar goed op de hoogte te houden van elkaars kunnen en met name het vergroten van de onderlinge samenhang in systemen en werkwijzen. Het initiatief is daarmee een fantastisch middel om naast eventuele ernstinzet dus juist ook oefeningen op te zetten waarmee je kunt testen of het systeem klopt. Daar kun je een meerwaarde uithalen. gereedschapskist. Wat hij wel belangrijk vindt, is dat de deelnemende landen zelf de broek op kunnen houden. Het is niet de bedoeling dat tijdens een oefening andere landen worden opgezadeld met jouw logistieke problemen, aldus de kolonel. Trotse eenheden Ik heb gewerkt met bijna alle Europese amfibische eenheden. Landingforces hebben iets gemeen, moet de kolonel concluderen. De Force Commanders van de EAI. Foto: Albert Vermeulen Aan het hoofd van de tafel KOLMARNS Hekkens en CDR Bindt. Foto: Barry Wijnandts Meer voor een euro Het is echter niet de bedoeling dat de nationale amfibische strijdkrachten alleen kunnen functioneren als ze elkaar aanvullen. Hekkens: In de ideale wereld zou je een takenverdeling kunnen maken, maar dat maakt je ook afhankelijk van elkaar. Daarnaast hebben we te maken met de nationale belangen, die kunnen afwijken ten aanzien van wat landen op amfibisch gebied willen en kunnen. De commandeur beaamt het voordeel van zo n complementaire aanvulling door de verschillende leden: Theoretisch is dat inderdaad zeer wenselijk, om meer te kunnen doen voor een euro. Daarom gebruiken we deze conferentie om beter inzicht te krijgen in elkaars capaciteiten, compatibility, dus welke systemen met elkaar kunnen werken. Dat is een continu doorlopend proces. Maar de commandeur hecht ook veel waarde aan het lijfelijk contact met de deelnemende partijen. Het werkt een stuk makkelijker als we elkaar gezien hebben en iedereen weet wie wie is. Wat dat betreft is zo n conferentie ook een soort sociale spin-off voor waar we in de toekomst naar toe willen. Nieuwe landen Ook dit jaar zijn er nieuwe landen bij het symposium als toeschouwer, te weten Polen, Portugal, Noorwegen, Turkije en Het zijn allemaal trotse eenheden die iets tot een uitstekend geheel kunnen samensmeden. Dat laatste is volgens Hekkens een belangrijke motivatie om een internationale samenwerking uit te buiten. Als je het alleen doet om het multinationale concept, dan loopt dat vaak op niets uit. Het gaat juist om die synergie. Het initiatief is niet zover dat er op Europees gebied technische ontwikkelingen of verwervingen worden overwogen. Maar door elkaars omgeving goed te leren kennen, sluit Hekkens niet uit, dat partners geïnteresseerd raken in elkaars techniek, verbeteringen zien en modificaties voor gaan stellen die breder dan de eigen marine aan te kopen zijn. De ambities van NLMARFOR liggen hoog. Bindt: De staf moet in staat zijn om elementen te leveren voor vrijwel het gehele scala aan maritieme operaties: van kleine teams tot en met de grootste verschijningsvorm als Commander Amphibious Task Force & Commander Landing Force (CATF/CLF). We moeten deze meest uitdagende rol kunnen vervullen in de voorbereidingsfase van de NRF 12 vanaf juli 2008 en daarna in de Standby fase tot en met de eerste helft van 2009. Daarnaast zal veel Nederlandse expertise worden verleend aan de staven van de NRF s geleidt door de andere naties. 10
Mensen worden steeds makkelijker Beveiliging: mij n zorg?! Op 27 november 2006 heeft de Commandant der Strijdkrachten, generaal Dick Berlijn, de aftrap gegeven voor het Programma Beveiligingsbewustwording Ministerie van Defensie. Naar aanleiding van onder andere de wapenroof op Gilze Rijen in 2004, de bekende incidenten met USB-sticks en gestolen laptops bij andere ministeries in afgelopen jaren, wil defensie beveiliging meer onder de aandacht brengen van haar werknemers. Tekst: Barry Wijnandts Voor het CZSK is luitenant-kolonel der mariniers Oscar Smith, als rechterhand van de beveiligingscoördinator, belast met de integrale beveiliging van de gehele organisatie. Samen met vier medewerkers, allen specialist op beveiligingsgebied, vormen zij het stafbureau Integrale Beveiliging en geven zij adviezen en ondersteuning aan de lijnmanagers bij het CZSK. De tijd van grote militaire geheimen die dè vijand, de Rus, op slinkse wijze probeert te bemachtigen, is voorbij en de mensen worden eigenlijk steeds makkelijker in de omgang met vertrouwelijke informatie, stelt hij. Het grootste risico schuilt nu vooral in het in gevaar brengen van het optreden van onze militairen tijdens ernstmissies en imagoschade: We behartigen de belangen van de Nederlandse Copy, Paste Een kleine tienduizend personen die stonden geregistreerd in een database, zijn voorlopig nog niet verlost van spam. Een werknemer van een databasemanagementsysteem aanbieder wilde een e-mail versturen met een daverende zomeraanbieding. In plaats daarvan verzond hij het adressenbestand zelf. De werknemer maakte de fout door de e-mail adressen niet in de geadresseerdenbalk te plakken, maar in de body van de tekst. De 9300 klanten konden in elk geval nog een e-mail verwachten, die met de excuses van het bedrijf. tegen hoge kosten. Wat volgens Smith de zwakste schakel is, is de derde pijler, het bewustzijn van de medewerker: Als iedereen zich aan de basisregels houdt, halen we een hoger rendement, dan dat we met verfijning van techniek zouden kunnen bereiken. Het blijkt steeds weer dat de mensen de zwakste schakel zijn in de beveiligingsketen samenleving, niet alleen meer bij de landsgrenzen, maar daar waar de risico s ontstaan, zoals Afghanistan. Als het idee ontstaat dat we niet eens onze eigen organisatie kunnen beveiligen, hoe moeten we de samenleving dan overtuigen dat we hen wel kunnen beschermen. Daarnaast is er ook de radicalisering van verschillende groeperingen die bereid zijn de maatschappij te ontwrichten. Voor die groepen is een onvoldoende beveiligde defensie een kwetsbaar doelwit. Drie pijlers De beveiliging rust volgens Smith op drie pijlers. De eerste is regelgeving. Deze was sterk verouderd en bevatte een wildgroei aan concepten en aanvullingen die per krijgsmachtonderdeel moest worden uitgevoerd naar eigen inzicht. Dat wordt nu gladgestreken waarbij er duidelijke richtlijnen voor uitvoering komen die defensiebreed gelden. Als tweede pijler zijn er de middelen. We zitten nu technisch op hoog niveau, we kunnen de boel alleen nog perfectioneren Tinkerbell Er werd eerst gedacht aan een ingenieus hackersbrein die de telefoonlijsten en enkele privéfotoʼs van Paris Hilton had getrokken uit haar mobieltje om deze te publiceren op internet. Een ingenieus hacker was hij zeker, maar zijn talent had hij hier niet voor nodig. Het enige dat hij hoefde te doen was de vraag te beantwoorden die haar hielp haar wachtwoord te herinneren: Hoe heet je favoriete huisdier? Dat Paris onafscheidelijk is van haar chihuahua Tinkerbell, was voor een beetje man van 2005 niet een heel moeilijk te kraken puzzel. Bewust onveilig De integrale beveiligingsspecialist legt op de volgende pagina s aan de hand van tien herkenbare situaties uit wat de risico s zijn en hoe men hier mee om kan gaan. De voorbeelden geven aan dat onze beveiliging een zorg is van ons allen en dat ons gedrag in belangrijke mate onze veiligheid bepaalt. Helaas blijkt steeds weer dat de mensen de zwakste schakel zijn in de beveiligingsketen. Smith ziet dat een kleine groep medewerkers bewust kiest voor onveilig gedrag, omdat zij de maatregelen als lastig beschouwen bij de uitvoering van de werkzaamheden of uit onbegrip over de opgelegde maatre- gelen. De meeste medewerkers handelen echter uit onwetendheid, uit nonchalant gedrag of zijn de regels gewoon vergeten. Defensie wil dat door het verbeteren van het algemene beveiligingsbewustzijn van haar medewerkers de beveiligingsketen bij het CZSK sterker wordt, en de veiligheid van het CZSK en defensie in belangrijke mate toenemen. Om ons beveiligingsbewustzijn te verbeteren is door defensie het Programma B eveiligingsbewustwording Ministerie van Defensie ontwikkeld. Dit programma bevat workshops, promotiemateriaal en daarnaast een meetinstrument om een nulmeting en evaluatie te kunnen uitvoeren. Het geheel is zowel in hardcopy als digitaal op intranet beschikbaar (http://beveiligingsbewustwording-navigator.applic.mindef.nl/). 11