DRIEJAARLIJKS RAPPORT

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Directoraat-generaal Organisatie Gezondheidszorgvoorzieningen Dienst Psychosociale gezondheidszorg DRIEJAARLIJKS RAPPORT 2001-2002-2003 Samenvatting Oktober 2004

Inhoudstafel Inleiding...1 Wettelijk en politiek kader in België...1 Inventaris van het gevoerde beleid inzake verslaving tussen 2001 en 2003...1 Preventie...1 Risicobeperking...2 Behandeling...3 Onderzoek en evaluatie...4 Informatiesystemen...4 Activiteiten van de CGD...6 Het verkrijgen van een globaal inzicht...6 Preventie van misbruik en beperken van de schade...7 Optimalisering van het behandelingsaanbod...7 Uitwerking van overlegde beleidsplannen...7 Inventaris...8 Adviezen en aanbevelingen...8 Andere...9 Evaluatie en aanbevelingen...9 Samenvatting van de vorige hoofdstukken...9 Aanbevelingen voor het optimaliseren van het werk van de CGD...10

INLEIDING Dit document bevat een samenvatting van het eerste driejaarlijkse rapport van de Cel Gezondheidsbeleid Drugs (CGD). Het hoofddoel van dit rapport bestaat erin een beeld te geven van het drugbeleid in België en het werk van de CGD terzake. Wij hopen dat het zal dienen als ondersteuning bij een constructieve reflectie op het beleid. De CGD werd opgericht na de Interministeriële Gezondheidsconferentie van 30 mei 2001, waarop de verschillende Ministers van gezondheidszorg het Protocolakkoord ondertekend hebben, volgens dewelke de belangrijkste missie van de CGD is de ontwikkeling van een geïntegreerd gezondheidsbeleid inzake drugs. De leden van de CGD vertegenwoordigen de kabinetten van volksgezondheid, zowel op federaal niveau als op niveau van de deelregeringen. In dit document bedoelen we met het woord drugs alle legale of illegale psychoactieve stoffen, die aanleiding kunnen geven tot een problematisch gebruik wat de gezondheid betreft, dit is een gebruik waarover de verbruiker geen controle meer heeft of dat voor die gebruiker psychische of fysieke stoornissen meebrengt. Alle noodzakelijke referenties bevinden zich in het volledige driejaarlijkse rapport. Hierin bevindt zich ook een lijst met bijlagen waarin, onder andere, zijn opgenomen: het Protocolakkoord dat voorziet in de oprichting van de CGD, de adviezen neergelegd door de CGD, informatie omtrent epidemiologie, internationale organisaties inzake drugs, RIZIV-conventies en referenties van universitaire studies. WETTELIJK EN POLITIEK KADER IN BELGIË Naar aanleiding van een aantal staatshervormingen vanaf het jaar 1970, worden de bevoegdheden inzake gezondheid en dus ook inzake drugs verdeeld over de Federale Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten. De Gemeenschappen hebben het merendeel aan bevoegdheden inzake primaire preventie en risicobeperking. De bevoegdheden inzake zorg worden verdeeld over de Federale Staat en de deelregeringen. Deze verdeling is niet helemaal hetzelfde in het zuiden als in het noorden van het land, met name daar de Franse Gemeenschap een deel van haar bevoegdheden inzake zorg heeft overgedragen aan het Waalse gewest terwijl in Vlaanderen de Gemeenschap en het Gewest fusioneerden. Terzake houdt de federale Staat de bevoegdheden inzake de definiëring van de regels voor zorgverstrekking en de financiering van die zorgen. Deze verdeling van de verschillende bevoegdheden onderstreept de nood aan een overlegorgaan zoals de CGD. INVENTARIS VAN HET GEVOERDE BELEID INZAKE VERSLAVING TUSSEN 2001 EN 2003 Preventie De Franse en de Vlaamse Gemeenschap zijn de belangrijkste actoren inzake preventie van druggebruik in België. Niettemin heeft de Federale Staat, die een aantal bevoegdheden in dat domein bewaart, preventiecampagnes gevoerd omtrent misbruik van benzodiazepines. - 1 -

De Franse Gemeenschap heeft een decreet dat de sector van de gezondheidspromotie organiseert en de objectieven en strategieën beschrijft inzake de preventie van verslavingen. De Gemeenschap werkt hoofdzakelijk via subsidiëring van meerjarige projecten in het kader van de strategieën van het decreet. De meerderheid van de acties viseren een schoolgaande populatie via de professionele tussenschakels van de school of de gespecialiseerde opvangcentra. De gesubsidieerde projecten zijn onderverdeeld in verschillende types: documentatie, opleiding, interventie, overleg, actieonderzoek. De Franse Gemeenschap heeft een campagne gewijd aan tabak (nicotinevergiftiging) maar normaal zijn de ondersteunde projecten niet gericht op één product. Zij participeert tevens aan Europese en internationale overleggroepen. In de Vlaamse Gemeenschap vormt het hoofddoel het voorkomen van de gezondheidsschade veroorzaakt door legale of illegale drugs alsook door gokverslaving. Om de populatie te bereiken werkt de Vlaamse Gemeenschap met sleutelfiguren afkomstig uit de diverse maatschappelijke sectoren. Voor wat betreft alcohol en andere drugs vormt de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) de belangrijkste partner van de Vlaamse Gemeenschap. Zij verspreidt onder andere informatie,ontwikkelt concepten, biedt opleidingen aan en neemt deel aan overlegplatformen. De regionale preventie-actoren werken in de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg. De VAD zorgt voor afstemming tussen de verschillende werkingen op basis van een samenwerkingsakkoord. De acties inzake alcohol en andere drugs zijn georiënteerd met name op het onderwijs, de werkomgeving, het sportmilieu, het uitgaansleven, de welzijnssector, Om het aantal rokers te verminderen heeft de Vlaamse Gemeenschap een specifieke campagne opgezet waaraan verschillende instituties hebben meegewerkt. De Vlaamse Gemeenschap participeert eveneens aan verschillende Europese en internationale programma s. In de Duitstalige Gemeenschap is de Arbeitsgemeinschaft für Suchtvorbeugung und Lebensbewältigung (ASL) officieel erkend door de Gemeenschapsregering verantwoordelijk voor de primaire preventie. Haar objectieven zijn: de populatie bewust maken van de verschillende gevaren die verslaving met zich mee kan brengen en het verbeteren van de levenskwaliteit. Risicobeperking De risicobeperking heeft als eerste doelstelling het inperken van de schade die uit legaal of illegaal druggebruik kan voortvloeien. In de Franse Gemeenschap richten de initiatieven, op touw gezet door verschillende organisaties, zich meer bepaald op gebruikers van injectiedrugs, druggebruikers in de gevangenis en jonge druggebruikers op festivals en andere feestelijke evenementen. Het merendeel van deze acties werd gerealiseerd door laagdrempelige diensten en straathoekwerk. Deze projecten omvatten de verspreiding van informatie in, meer bepaald, festivalsettings, de realisatie van brochures, de aanwezigheid van teams op festivalmanifestaties, pill testing tijdens bepaalde festivals, de opleiding van personeel, preventie van besmettelijke ziekten. In dit laatste domein hanteren bepaalde projecten de techniek Boule de Neige of snow ball waarbij de verspreiding van informatie en preventie gerealiseerd worden door ervaringsdeskundigen en dit met als doel om de gebruikers te bereiken die weinig zichtbaar zijn in de zorgstructuren. De Vlaamse Gemeenschap heeft een belangrijk spuitenruilprogramma via actoren zoals artsen, apothekers, gespecialiseerde drughulpverleners, straathoekwerkers en diensten die actief zijn in de - 2 -

preventie van besmettelijke aandoeningen. Dit programma wordt gecoördineerd door provinciale coördinatoren tewerkgesteld bij de Medische Sociale Opvangcentra. Deze coördinatoren houden zich ook bezig met of werken ook mee aan opleidingsprogramma s voor overdosispreventie en preventie van besmettelijke ziekten. De Vlaamse Gemeenschap ondersteunde tevens de straathoekwerkers. In de Duitstalige Gemeenschap is de ASL eveneens gedeeltelijk betrokken in de secondaire preventie. Het Waalse Gewest heeft haar bijdrage geleverd aan verscheidene initiatieven in nauw overleg met de Franse Gemeenschap en dit in het kader van de festivals maar ook voor de spuitenruil en de opleiding rond risicobeperking voor professionelen. Behandeling Op Federaal niveau nemen de FOD Sociale zaken en de FOD Volksgezondheid de druggebruikers ten laste via Staatsorganismen die onder hun voogdij staan en in de eerste plaats de Rijksdienst voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV). De instellingen betrokken bij de zorg voor druggebruikers kunnen onderverdeeld worden in twee categorieën. Er bestaan enerzijds de ziekenhuisinstellingen en gelijkgestelde psychiatrische instellingen (de psychiatrische ziekenhuizen en de psychiatrische afdelingen in algemene ziekenhuizen, maar ook in beperkte mate de psychiatrische verplegingstehuizen en de initiatieven beschut wonen). Anderzijds financiert het RIZIV een aantal zorginstellingen, ambulant of residentieel, gespecialiseerd in toxicomanie zoals de medisch-sociale opvangcentra, de dagcentra, de crisisinterventiecentra en de therapeutische gemeenschappen. Daarenboven wordt een deel van de personen met een verslaving opgenomen door artsen in private kabinetten. De FOD Volksgezondheid houdt zich ook bezig met pilootprojecten, die als doel hebben het verbeteren van het zorgaanbod inzake middelengerelateerde stoornissen en het opvullen van lacunes. Drie typen van pilootprojecten werden opgestart in 2002: de implementatie van de functie van zorgcoördinator binnen de overlegplatformen geestelijke gezondheid, de intensieve behandeling van patiënten met een dubbele diagnose, de uitwerking van crisiseenheden en de implementatie van de functie van case manager in deze eenheden. De Vlaamse Gemeenschap ondersteunt diverse acties inzake zorg binnen het domein van de verslavingen. Zo erkent en subsidieert zij de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg die een ambulante gespecialiseerde hulp aanbieden bij problemen van psychische, relationele of psychosomatische aard, dus ook inzake middelengebruik. De VAD organiseert vormingen rond alcohol en andere drugs voor hulpverleners uit de categoriale alcohol- en drugsector en uit andere voorzieningen die regelmatig werken met alcohol-, medicatie-, illegale drug-, of gokproblemen. Een overlegplatform Zorgcircuits middelenmisbruik werd gelanceerd met als objectief enerzijds het uitwisselen van ervaringen en knowhow vanuit de verschillende regio s en anderzijds het ontwikkelen van een visie over Zorgcircuits middelenmisbruik. Het bestaat uit mensen vanuit het werkveld, academici, hulpverleners en coördinatoren. - 3 -

Een werkgroep psycho-educatie heeft methodieken uitgewerkt voor de uitvoering van psychoeducatieve activiteiten in de verslavingszorg. In het Waalse Gewest ondersteunt het ministerie van gezondheid een reeks projecten voor het bieden van hulp en het verlenen van ambulante zorg aan mensen met verslavingsproblemen door aan bepaalde diensten voor geestelijke gezondheidszorg specifieke opdrachten toe te vertrouwen of (meestal) door kleine verenigingsprojecten inzake hulp en zorg met jaarlijkse subsidies te ondersteunen Een decreet betreffende de netwerken en diensten gespecialiseerd in verslaving wil verschillende initiatieven voor hulp en bijstand op bovenlokaal niveau in een netwerk plaatsen om de synergieën te versterken en de leemten te identificeren zodat die zonder gevaar voor overlapping opgevuld kunnen worden alsmede op termijn een echt, plaatselijk, samenhangend en voor de gebruiker toegankelijk gezondheidssysteem oprichten op grond van wat er bestaat. Dit decreet kan de door de Federale Overheid genomen initiatieven dus aanvullen en versterken Het Waalse Gewest heeft een bijzonder beleid opgezet inzake tabak op niveau van de organisatie van de ontwenningshulp. Onderzoek en evaluatie Op Federaal niveau en binnen het domein dat ons bezighoudt wordt het merendeel van de studies ondersteund door het federale Wetenschapbeleid (ex-dwtc) in het kader van Onderzoeksprogramma s ter ondersteuning van de Federale Beleidsnota inzake de drugsproblematiek. De Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap hebben elk verschillende onderzoeken ondersteund in het drugsdomein. Informatiesystemen Er bestaan heel wat informatiesystemen in België maar er zijn er maar weinig die gemeenschappelijk zijn voor alle Belgische instellingen. Systemen waaraan de Federale Regering en federale entiteiten deelnemen Het programma Drugs van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid vertegenwoordigt in België het Nationaal Focal Point REITOX en het dient te voldoen aan nationale internationale verplichtingen in het kader van de opdrachten van het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugverslaving. Vier gespecialiseerde centra inzake drugs nemen de taken op als Sub-Focal Point. Om haar verplichtingen na te komen, heeft het programma Drugs verschillende activiteiten ontwikkeld : de voortzetting van de ontwikkeling van een Belgische informatienetwerk; inzameling, analyse, synthese en verspreiding van gegevens betreffende het drugfenomeen; ontwikkeling van een snel waarschuwingssysteem inzake drugs; implementatie van het Europees REITOX-programma. Het doel van het Early Warning System (EWS) of vroegtijdig waarschuwingssysteem is het vroegtijdig opsporen van nieuwe synthetische drugs (NSD) en zo snel mogelijk het netwerk van partners, dus het EWDD en de vier Sub-Focal Points, hierover te informeren. In België houdt het - 4 -

EWS zich niet alleen bezig met nieuwe synthetische drugs maar ook met alle illegale drugs die bijzonder gevaarlijk zijn. Federaal Op een meer strikt federaal niveau zijn de Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG) een registratiesysteem dat door de FOD Volksgezondheid wordt beheerd. Dit systeem verzamelt de gegevens inzake de psychiatrische behandelingen die binnen de zorginstellingen worden gesteld, en dit voor wat de middelengerelateerde stoornissen betreft. Dit systeem is verplicht in de psychiatrische ziekenhuizen, de psychiatrische afdelingen van de algemene ziekenhuizen alsook binnen de initiatieven voor beschut wonen en de psychiatrische verzorgingstehuizen. Vlaamse Gemeenschap In 1996 heeft de Vlaamse Regering de Vereniging voor Alcohol en andere Drugproblemen (VAD) gevraagd een uniform registratiesysteem uit te werken, met name de Vlaamse Registratie Middelengebruik (VRM), teneinde te beschikken over gegevens uit de hele Vlaamse Gemeenschap m.b.t. druggebruikers. Verschillende types van organisaties namen deel aan dit systeem, hierbij inbegrepen de ziekenhuizen en de straathoekwerkprojecten Als Sub-Focal Point werkt de VAD tevens mee aan het verzamelen en het verspreiden van nieuwe informatie over trends in het kader van het Early Warning Systeem. Het Drug Aid RegisTration System is een registratiesysteem dat wordt gebruikt door de centra voor de behandeling van middelenmisbruik met RIZIV-conventies in het Vlaamse landsgedeelte. De Sleutel is een netwerk van 10 ambulante en residentiële instellingen die allen deel uitmaken van de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde. De Sleutel heeft zijn eigen registratiesysteem voor de inzameling van gegevens uitgewerkt. In 1976 is een aantal Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg in Vlaanderen begonnen met een registratie inzake de behandeling van stoornissen m.b.t. geestelijke gezondheid. Deze registratie bevat tevens variabelen die specifiek zijn voor middelengebruik. Het VLAams STRaathoekwerk OVerleg (VLASTROV) coördineert sinds 1999 de registratie van de straathoekwerkprojecten. In 1996 maakte de Vlaamse Gemeenschap middelen vrij voor de opstart van een registratiesysteem voor drugpreventieactiviteiten. Het uiteindelijke systeem zal de benodigde informatie voor een Vlaams gezondheidsbeleid moeten verstrekken en een intern evaluatiesysteem moeten zijn. Franse Gemeenschap Naast haar taak als Belgisch Sub-Focal Point is Eurotox de permanente eenheid voor het observeren van het fenomeen van het druggebruik in de Franse Gemeenschap. Eurotox is ermee belast informatie in te zamelen, te verwerken en te verspreiden. Eurotox gebruikt gegevens van andere informatiesystemen maar verzamelt ook haar eigen gegevens. Het registratiesysteem Sentinelle is operationeel in Charleroi sinds 1995. Verschillende types van centra nemen deel aan dit registratiesysteem. Bedoeling is toezicht te houden op de populatie van - 5 -

druggebruikers die in contact staat met diensten van de regio Charleroi. Enkel de gebruikers van illegale drugs worden geregistreerd. De resultaten worden overgezonden in het kader van het partnerschap tussen grote steden van de Raad van Europa alsook aan Eurotox. Duitstalige Gemeenschap Het Sub-Focal Point, ASL, is verantwoordelijk voor de coördinatie van de registratie van statistische gegevens, inclusief de registratie van de vragen naar een behandeling. De ASL heeft in verschillende instellingen een specifiek registratiesysteem ingevoerd voor de druggebruikers in behandeling. Brussels Hoofdstedelijk Gewest Het Sub-Focal Point Concertation Toxicomanie Bruxelles Overleg Druggebruik Brussel (CTB- OTB) werd opgericht als een bicommunautaire organisatie die actief is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het CTB-ODB is verantwoordelijk voor de organisatie van het registratiesysteem Addibru, dat de druggebruikers in Brussel registreert. Momenteel nemen 10 à 15 centra deel aan dit systeem waarvan het merendeel gespecialiseerde centra zijn. Bedoeling is een overzicht te verkrijgen van de gezondheidsproblemen die verband houden met het druggebruik. De gegevens worden aan Eurotox overgezonden. Ze worden ook gebruikt in het kader van het partnerschap tussen grote steden van de Raad van Europa. Waalse Gewest Krachtens een decreet van het Waals Gewest zijn alle Centra voor geestelijke gezondheid in het Waalse Gewest verplicht om epidemiologische gegevens te bezorgen. Een instrument voor de gegevensinzameling werd ontwikkeld teneinde gegevens over alle mentale stoornissen, waarvan de middelengerelateerde stoornissen slechts een onderdeel uitmaken, te verzamelen. Met de medewerking van Eurotox werd een addendum toegevoegd dat meer specifieke variabelen betreffende het druggebruik omvat. ACTIVITEITEN VAN DE CGD De, die maandelijks bijeenkomt, heeft een groot aantal dossiers onderzocht, waarvan we hier een deel bespreken. Het verkrijgen van een globaal inzicht Op niveau van de registratie van behandelingen is het noodzakelijk om over een uniform en centraal systeem te beschikken, niet alleen als hulpmiddel voor een Belgische gezondheidsbeleid maar ook om een antwoord te kunnen bieden op de vragen van het EWDD. Een rapport rond de Treatment Demand Indicator, gerealiseerd door het programma Drugs van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid, beschrijft de bestaande registratiesystemen en vergelijkt ze met de variabelen die het voorwerp zouden moeten uitmaken van een gecentraliseerd systeem. In 2003 heeft een werkgroep dit verslag bestudeerd teneinde het te vertalen in een concreet voorstel dat kan dienen ter ondersteuning van een politieke beslissing. Het doel is in 2004 tot een samenwerkingsakkoord te komen dat door de verschillende Ministers van Volksgezondheid is ondertekend. - 6 -

In 2002 heeft de Minister bevoegd voor de Nationale Loterij voorgesteld om een Overlegplatform inzake Gokverslaving op te richten met het oog op het voeren van een preventiebeleid terzake. In maart 2003 reageerde de CGD aangezien ze niet werd gecontacteerd bij de oprichting van dat platform. In april heeft ze kunnen deelnemen aan een vergadering van het platform, maar ingevolge van de verkiezingen van mei 2003 kon de Cel geen verdere informatie meer verkrijgen over dit Overlegplatform. Preventie van misbruik en beperken van de schade Sinds 2002 volgt de CGD het verloop van de preventiecampagnes rond benzodiazepines en verstrekt ze advies. Zij heeft gevraagd om in de toekomst op de hoogte te worden gehouden van de volgende campagnes en dit vanaf de conceptualisering ervan. Zij wenst tevens een harmonisatie van de campagnes die door andere overheden worden georganiseerd. De CGD wenst een correcte terugbetaling te verkrijgen van alle substitutiemiddelen en dit met het oog op een grotere toegankelijkheid van de behandelingen. De Geneesmiddelencommissie heeft echter reeds herhaaldelijk de procedure voor het verkrijgen van de terugbetaling verworpen. In september 2003 hebben de Voorzitter van de CGD en de Geneesmiddelencommissie een gentleman s agreement afgesloten, volgens dewelke de CGD geïnterpelleerd zal worden wanneer de Geneesmiddelencommissie substitutiemedicatie bespreekt. Optimalisering van het behandelingsaanbod Sinds 2002 volgt de CGD de drie pilootprojecten op die de FOD Volksgezondheid opstartte ter uitvoering van de Federale beleidsnota van 2001. Deze drie projecten zijn: Zorgcoördinatie; Dubbele Diagnose; Crisiseenheden en Case Managers. Wat betreft de substitutiebehandelingen werd pas in 2002 een wet hierrond afgekondigd. De Federale Minister van Volksgezondheid heeft de CGD gevraagd een advies te formuleren omtrent het ontwerp van Koninklijk Besluit tot uitvoering van deze wet. Na de bespreking heeft de CGD wijzigingen voorgesteld aan het federale kabinet. Daarenboven werd het wetenschappelijk secretariaat belast met het opstellen van een studie over de verschillende in het buitenland bestaande registratiesystemen voor substitutiebehandelingen en het uitwerken van een voorstel voor een Belgische registratie van deze behandelingen. Dit document werd voorgesteld aan de leden van de Cel maar het heeft geen gevolg gekregen en het koninklijk besluit werd slechts in 2004 gepubliceerd. Uitwerking van overlegde beleidsplannen Gezien er een zekere verwarring bestond m.b.t. de inhoud en de respectieve taken van enerzijds de lokale coördinatiegroepen drugs (LCD) en anderzijds de zorgcircuits, werd in 2002 een werkgroep van de CGD opgericht om een tekst dienaangaande op te stellen. In 2002 en 2003 hebben discussies rond deze tekst plaatsgevonden en de CGD heeft, zonder succes, getracht een akkoord te vinden rond de begrippen uit de verschillende betrokken teksten. - 7 -

Inventaris Het Federaal Wetenschapsbeleid heeft een onderzoek Drugbeleid in Cijfers gefinancierd, dat een inventaris heeft opgemaakt van alle overheden met bevoegdheden op het vlak van illegale drugs en van het geld dat in dat domein wordt gestoken. In 2003 werd het rapport nog niet overhandigd aan de leden van de Cel maar deze studie zou wel reeds een deel van de inventaris kunnen omvatten Adviezen en aanbevelingen In 2002 werden de preventieprogramma s van de verschillende deelregeringen binnen de CGD besproken. Vervolgens werd een consensustekst uitgewerkt m.b.t. de verschillende standpunten en aanbevelingen inzake het preventiebeleid. Die tekst moest tijdens de volgende regeerperiode als basis dienen voor de initiatieven die de Federale Regering inzake drugspreventie moest nemen. De CGD heeft in 2003 geen standpunt dienaangaande ingenomen. In 2002 heeft de Franse Gemeenschap het advies van de CGD gevraagd omtrent het project Drugtesting on site, dat in Wallonië loopt. In 2003 benadrukt de CGD, in het door haar uitgebrachte advies, dat het de voorkeur verdient dergelijk project uit te werken in het kader van een algemene preventieve aanpak van drugs. Het is aanbevolen een wetenschappelijk kader in de vorm van een protocol uit te werken. Daar Rohypnol gebruikt is geweest om bepaalde misdaden of wanbedrijven te vergemakkelijken, heeft de CGD in oktober 2003 een advies willen voorleggen aan de Federale Minister van Volksgezondheid waarin zij voorstelt om de taken van het Early Warning System uit te breiden naar het illegale gebruik van legale substanties gezien dit gebruik een risico kan vormen voor de volksgezondheid. Het Early Warning System hangt echter af van het Focal Point waarvan de statuten enkel tot illegale drugs beperkt zijn. Het is onmogelijk om de taken van het Early Warning System uit te breiden zonder daarbij eerst de statuten van het Focal Point uit te breiden. Het advies is bijgevolg niet verzonden. In oktober 2003 heeft het wetenschappelijk secretariaat een vraag van het Observatoire des drogues in Luik inzake Subutex, een vervangingsproduct voor opiumderivaten, doorgegeven. Aangezien de Subutex-tabletten een betrekkelijk hoge dosis buprenorfine bevatten, heeft het Observatoire de FOD Volksgezondheid gevraagd - artsen en centra - informatie te verschaffen omtrent het gebruik van deze substantie. Een dossier werd opgesteld door het wetenschappelijk secretariaat van de CGD op basis van een literatuuroverzicht en contacten met Frankrijk en Nederland. Het werd in december 2003 voorgesteld aan de CGD. In 2004 zal het verslag voor advies aan de Farmaceutische Inspectie worden voorgelegd. In 2002 heeft de Waalse regering een voorontwerp van decreet opgesteld betreffende de erkenning en de subsidiëring van de netwerken en diensten gespecialiseerd in verslavingen. Op vraag van de Waalse regering heeft de CGD een advies geformuleerd omtrent dit ontwerp van decreet. In dit advies benadrukt de Cel de noodzaak tot het waarborgen van het beroepsgeheim. Het advies werd verstuurd naar de Minister-President van het Waalse Gewest en de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid van het Waalse Gewest. De tekst van het decreet werd pas in december 2003 gepubliceerd waardoor het niet meer op de agenda kon worden geplaatst in 2003. - 8 -

In 2002 heeft de Federale Minister van Volksgezondheid de CGD gevraagd een advies uit te brengen over een ontwerp van koninklijk besluit betreffende het therapeutisch advies. De CGD heeft dit punt besproken en onderstreept hierbij het belang om de specifieke opdrachten en opeenvolgende interventies van zowel de case manager van Justitie, de case manager van Volksgezondheid en de therapeutische adviseurs, als van het hulpverleningsnetwerk duidelijk te omschrijven. De CGD heeft hierover een consensus bereikt maar er werd geen officieel advies verstuurd. Andere Er werd een huishoudelijk reglement opgesteld en goedgekeurd in december 2003. Een Algemene Cel Drugbeleid moet worden opgericht met als doelstelling het uitwerken van een alomvattend en geïntegreerd drugsbeleid. De CGD zal dan functioneren als ad hoc werkgroep voor deze Algemene Cel. In 2002 werd het ontwerp van tekst over het samenwerkingsakkoord m.b.t. de Algemene Cel binnen de CGD voorgesteld en besproken. De Federale Overheid heeft een wet goedgekeurd waarbij dat samenwerkingsakkoord wordt bekrachtigd. Maar in 2003 had enkel de Franse Gemeenschap hieraan gevolg gegeven. EVALUATIE EN AANBEVELINGEN Samenvatting van de vorige hoofdstukken De taken van de CGD zijn noodzakelijk gebleken door de versnippering van de acties inzake drugs, een versnippering te wijten aan de diversiteit van autoriteiten, instellingen en diensten betrokken in deze materie. Daarenboven kunnen deze acties zich op verschillende niveaus bevinden: preventie, schadebeperking, behandeling, informatiesystemen, evaluatie en onderzoek. België beschikt over diverse zorgmodaliteiten, die overeenstemmen met de specifieke noden van de druggebruiker, maar deze modaliteiten zijn nog onvoldoende bekend en worden nog te weinig georganiseerd in termen van netwerken en zorgcircuits. Het zou noodzakelijk zijn om het beleid inzake preventie en zorg beter te evalueren. Deze evaluaties zouden dan epidemiologische gegevens naar voren kunnen brengen, die als basis zouden dienen voor een gezamenlijk beleid inzake drugs. Voor wat epidemiologie betreft, beginnen de informatiesystemen zich te ontwikkelen, maar gezien de beperkte gegevens op nationaal niveau, rest er nog veel werk. Ditzelfde geldt ook voor de zorgvragen die niet geïdentificeerd worden door uniforme indicatoren in het gehele land. De realisaties van de CGD gedurende deze drie jaren, zijn talrijk. Heel wat uitgewisselde informatie heeft geen aanleiding gegeven tot een officieel advies maar die uitwisselingen hebben wel toegelaten om de dossiers te bespoedigen en de coherentie tussen bepaalde acties te bevorderen en dit met respect tot ieders bevoegdheden. Men mag dus niet het belang van deze informele uitwisselingen over het hoofd zien. Er dient evenwel te worden bemerkt dat, ondanks het bestaan van de CGD, bepaalde initiatieven, die verschillende machtsniveaus betrekken, werden ontwikkeld zonder enige vorm van overleg. De uitwisselingen zijn er soms blijven steken in het stadium van - 9 -

informatie a posteriori. Op niveau van de werking van de CGD kunnen we enkele organisatorische moeilijkheden noteren. Aanbevelingen voor het optimaliseren van het werk van de CGD Het is een absolute noodzaak dat de Algemene Cel wordt opgericht. De optimalisering van het werk van de CGD zal immers beperkt blijven door de afwezigheid van de Algemene Cel. Van zodra deze cel zal opgericht zijn, is het ook belangrijk om na te denken over de relaties die zullen bestaan tussen de Algemene Cel en zijn verschillende werkgroepen waaronder de CGD. Het zou mogelijk moeten zijn om op structurele wijze de adviezen van de CGD te integreren in de procedure voor beleidsontwikkeling. Een dergelijke procedure zou voorkomen dat de CGD, om welke reden dan ook, niet wordt geconsulteerd. Deze methodiek zal toelaten om zo de samenhang van beleidsacties vanaf hun ontstaan na te gaan en te verbeteren. Op een meer systematische wijze een inventaris maken van het gevoerde beleid en deze overmaken aan de CGD. Deze inventaris zou louter vormelijk moeten zijn en zou bijna nutteloos worden gemaakt door de goede werking van voorgaand punt. Stand van zaken van de Federale Beleidsnota: het zou nodig zijn dat de Minister van Volksgezondheid, als coördinator van het federale drugbeleid, het actuele statuut van de Nota verduidelijkt, haar eventueel aanpast en het geheel van bevoegde ministers op federaal niveau en op niveau van de deelregeringen betrekt. Het bevorderen, op politiek niveau, van de ontwikkeling en de toepassing van de informatiesystemen op epidemiologisch gebied en rond de noden inzake preventie, risicobeperking en behandeling. Dit zou kunnen bijdragen tot een kritische analyse rond de drugsproblematiek in België. Een definiëring van de prioriteiten en een planning hiervan in het begin van het jaar zouden belemmeren dat de dagordes geen loutere takenlijsten worden zonder samenhang met de objectieven van het Protocolakkoord. Het concreet verbeteren van de communicatie tussen ieder betrokken kabinet en zijn vertegenwoordiger binnen de CGD. Voor de goede werking van de CGD is het nodig dat er een permanente aanwezigheid is van iedere vertegenwoordiger. - 10 -