PROTOCOL OPVANG VAN KINDEREN MET EEN MEDISCHE INDICATIE/BIG Versie augustus 2015, versie 06 Verantwoordelijke Beleidsmedewerker Kwaliteit Aantal pagina s 9 Geldig tot 31 december 2017
Het doel van dit protocol is informatie geven aan pedagogisch medewerkers* en betrokkenen betreffende kinderen met een medische indicatie Inhoud: 1. Inleiding, wet BIG 2. Werkinstructie medische handelingen 3. Medicijngebruik: zie protocol ziekte, medicijngebruik en EHBO 4. Procedure bij intake/opvang van kinderen met een medische indicatie Bijlage 1: medische handelingen volgens BIG. Bijlage 2: bekwaamheidsverklaring voor het uitvoeren van medische handelingen. Bijlage 3: aansprakelijkheid. * lees bij pedagogisch medewerker tevens gastouder. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 2 van 9
1. Inleiding, wet BIG Inleiding: Naast volledig gezonde kinderen is het mogelijk dat een kindercentrum/peuteropvang/gastouder kinderen opvangt met een medische indicatie. Ook voor kinderen met een medische indicatie kan door ouders opvang gevraagd worden. Deze indicaties kunnen verschillend van aard zijn. Als gevolg hiervan kan extra zorg een vereiste zijn. Het kan bijv. noodzakelijk zijn dat medicijnen toegediend worden. Bij bepaalde indicaties zijn levensbedreigende situaties niet uitgesloten, denk hierbij aan bijv. bepaalde allergische reacties. Indien er geen extra zorg nodig is of er geen extra risico s worden gelopen, kan de opvang van kinderen met een medische indicatie uitgevoerd worden volgens de standaard leveringsvoorwaarden en het standaardcontract. Indien er wel extra risico s worden gelopen dan betekent dit dat er aanvullende vragen gesteld moeten worden naar de aard van de indicatie en dat er een aanvullende bijlage bij het contract gevoegd zal worden. Ook eventuele aanvullende voorzieningen moeten besproken en vastgelegd worden. De wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) regelt wie wat mag doen in de gezondheidszorg. Het uitvoeren van een medische handeling die de ouders wensen mag in het kader van de wet BIG alleen als: - de medische handeling wordt verricht in opdracht van een beroepsbeoefenaar die voor het verrichten van de handeling zelf wettelijk bevoegd is. - de pedagogisch medewerker die de handeling verricht de aanwijzingen van de opdrachtgever (meestal een arts) kan opvolgen - de pedagogisch medewerker bekwaam is om die handelingen te verrichten. - alleen een arts mag aangeven dat de handeling noodzakelijk is. De arts blijft ook eindverantwoordelijk voor de handeling. 2. Werkinstructie medische handelingen Onder de normale taakuitoefening van een pedagogisch medewerker vallen: Eenvoudige medische handelingen als: - toedienen van medicijnen anders dan via een injectie bijv. bij kinderen met een milde vorm van cara via een inhaler. - behandelingen als het behandelen van wondjes, het verwijderen van splinters e.d. - betreffende allergieën worden door ouders gegevens verstrekt op het formulier wat alle ouders uitgereikt krijgen gedurende de wenperiode. Hierover worden afspraken gemaakt met de pedagogisch medewerker en de informatie wordt op een duidelijk zichtbare plaats opgehangen. Als bij intake blijkt dat een kind een medische indicatie heeft en na overleg besloten is dat dit kind geplaatst zal gaan worden, wordt aan het contract een bijlage toegevoegd met afspraken betreffende de medische indicatie. Zie punt 4, procedure bij intake/opvang van kinderen met een medische indicatie. Als tijdens de opvanguren een medische handeling moet worden verricht volgens categorie 2 van de wet BIG: Zie punt 4, procedure bij intake/opvang van kinderen met een medische indicatie. - wordt in een bijlage bij het plaatsingscontract afspraken gemaakt die nodig zijn voor de opvang van een kind met een medische indicatie. - moet de opdracht voor de medische handeling verstrekt zijn door een arts/verpl en moet hier schriftelijke toestemming van de betreffende arts voor zijn. - moet door de betreffende arts of bevoegd deskundige instructies worden gegeven aan de pedagogisch medewerker(s) van het betreffende kind, in bijzijn van de ouders, betreffende de handelingen die verricht moeten worden. - moeten deze instructies op papier staan en in de groep aanwezig zijn. - moet een autorisatie of bekwaamheidsverklaring voor de betreffende pedagogisch medewerker(s) aanwezig zijn. Epi Pen/Anapen Ondanks dat de Epi Pen/Anapen onder de wet Big valt, mag deze in een noodsituatie door een onbevoegde worden gebruikt. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 3 van 9
3. Medicijngebruik Zie protocol ziekte, medicijngebruik en EHBO. 4. Procedure bij intake/opvang van kinderen met een medische indicatie 1. Bij inschrijving of bij het accepteren van het plaatsingsformulier, moet een medische indicatie aangegeven worden. 2. De leidinggevende beoordeelt, in overleg met de pedagogisch medewerker(s) of door de medische indicatie van een kind opvang op de wijze zoals gebruikelijk is in de groep, mogelijk is, opvang uitgesloten is ofwel dat de opvang onder het nemen van aanvullende maatregelen mogelijk is. 3. Pedagogisch medewerkers en leidinggevende moeten achter de handelingen kunnen staan en de verantwoordelijkheid durven nemen. Bij verandering van één van de vaste pedagogisch medewerkers moet hier opnieuw naar worden gekeken. 4. Indien opvang mogelijk is, maar aanvullende maatregelen nodig zijn, moet worden vastgesteld welke maatregelen dit zijn en voor wiens rekening deze komen. De afspraken hierover worden vastgelegd in een bijlage bij het plaatsingscontract. 5. Als tijdens de opvang van het betreffende kind medische handelingen noodzakelijk zijn of niet kunnen worden uitgesloten, moet worden vastgesteld welke maatregelen dit zijn. Voorbehouden handelingen in het kader van de wet BIG zoals injecteren e.d. worden niet uitgevoerd binnen het kindercentrum. Bij zogenaamde afgeleide handelingen wordt per individueel geval bekeken of plaatsing mogelijk is. Eenvoudige medische handelingen horen bij de uitvoering van het werk, waarbij het toedienen van medicijnen in principe beperkt blijft tot het toedienen van medicijnen die door een arts zijn voorgeschreven (zie hiervoor de bijlage 1). 6. Indien besloten wordt om één van bovenstaande afgeleide handelingen te gaan verrichten is een aanvullende plaatsingsovereenkomst een vereiste. Hierin staan de afspraken over de aanvullende zorg, de financiering ervan en de aansprakelijkheden van kindercentrum en personeel. Bovendien moet hierin staan voor welke handelingen de ouders/verzorgers expliciet toestemming hebben verleend. 7. Aangezien de stichting aansprakelijk gesteld kan worden bij niet goed of te laat uitvoeren van afspraken (wanprestatie) moet steeds heel zorgvuldig overwogen worden of en hoe de gevraagde afgeleide handeling uitgevoerd kan worden. 8. Een afspraak over de uitvoering van de in artikel 5 genoemde medische handelingen ten aanzien van een kind tijdens de opvang kan slechts worden gemaakt onder de ontbindende voorwaarde dat een deskundige (veelal de huisarts) een of meerdere medewerkers van het kindercentrum daartoe toestemming zal verlenen en daartoe instructies zal geven en dat deze medewerkers daadwerkelijk beschikbaar zijn. 9. Als deze instructie door en met toestemming van een arts niet mogelijk is mag de pedagogisch medewerker deze handeling NIET uitvoeren en moet deze door de ouders en/of bijv. een verpleegkundige in de groep zelf uitgevoerd worden. 10. Uit een zogenaamde autorisatieformulier of bekwaamheidsverklaring dient de toestemming van een arts en bovendien de beschikbaarheid, de bekwaamheid en de bereidheid van de medewerker(s) te blijken. Dit formulier is een noodzaak ook in verband met aansprakelijkheid. 11. De medewerker is bevoegd om voorbehouden en/ of afgeleide medische handelingen zoals genoemd in artikel 5 uit te voeren mits - de medewerker handelt in opdracht van een arts. - de medewerker handelt overeenkomstig de aanwijzingen van een arts/bevoegd deskundige. - de medewerker mag een voorbehouden en/ of afgeleide handeling alleen uitvoeren indien zowel hijzelf/ zijzelf als de arts/bevoegd deskundige redelijkerwijs mag aannemen dat hij/ zij beschikt over de bekwaamheid om de handeling naar behoren uit te voeren. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 4 van 9
12. De medewerker ontvangt aanwijzingen van de arts/bevoegd deskundige met betrekking tot: - de wijze waarop de handeling moet worden uitgevoerd. - algemene aandachtspunten voor observatie na het uitvoeren van de handeling. - instructies voor het handelen bij bepaalde verschijnselen. 13. Indien de pedagogisch medewerker die de handeling uitvoert afwezig is bijvoorbeeld door ziekte of vakantie, mag de handeling niet door een vervanger uitgevoerd worden. De ouders/verzorgers zijn dan verantwoordelijk voor de uitvoering van de handeling. 14. De arts/bevoegd deskundige bepaalt in hoeverre extra toezicht en tussenkomst van zijn kant noodzakelijk is. Afspraken in deze dienen schriftelijk te worden vastgelegd in het autorisatieformulier voor de betreffende handeling(en) 15. De medewerkers en arts/bevoegd deskundige kunnen gebruik maken van de modelinstructies opgenomen in bijlage 2. De instructies in deze bijlage kunnen voor de betreffende handeling op juistheid en volledigheid beoordeeld worden. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 5 van 9
Bijlage 1 MEDISCHE HANDELINGEN VOLGENS BIG De Wet BIG is in werking getreden op 1 december 1997 en in deze wet is vastgelegd welke regels gelden voor medicijntoediening en wie medische handelingen uitvoeren en onder welke voorwaarden. De wet heeft betrekking op de individuele gezondheidszorg, wat betekent dat het niet alleen geneeskundige handelingen betreft, maar ook verzorgende en verplegende handelingen. Er zijn drie categorieën te onderscheiden: Categorie 1 : risicovolle en voorbehouden handelingen, zoals heelkundige handelingen, puncties, toedienen van narcose, het gebruik van radio actieve stoffen etc. Dergelijke handelingen mogen alleen door beroepsbeoefenaars uitgeoefend worden zoals een (tand)arts, een apotheker, een verloskundige en een verpleegkundige. De enige handeling waarvan sprake zou kunnen zijn in de kinderopvang is het geven van injecties. Stichting Kwest voert deze handeling niet uit. Categorie 2: afgeleide medische handelingen. Deze zijn niet voorbehouden, maar de uitvoering moet de nodige zorgvuldigheid omkleed moet zijn. Het uittrekken van een sonde, het meten van de bloedsuikerspiegel bij suikerpatiënten en het toedienen van een klysma zijn geen voorbehouden handelingen, maar wel handelingen die zorgvuldig moeten worden uitgevoerd. De uitvoering vraagt daarom om nadere uitleg door arts of andere wettelijk bevoegde beroepsbeoefenaar. Stichting Kwest voert deze handelingen uit, mits aan diverse voorwaarden wordt voldaan. Categorie 3: Eenvoudige medische handelingen. Ook deze categorie handelingen moet zorgvuldig uitgevoerd worden. Omdat ze echter eenvoudig van aard zijn en regelmatig kunnen voorkomen mag van elke medewerker worden verwacht ze zonder nadere instructie of begeleiding uit te kunnen voeren bijvoorbeeld het verzorgen van schaafwonden, het geven van medicatie, het uittrekken van splinters etc. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 6 van 9
Bijlage 2 BEKWAAMHEIDSVERKLARING BIJ HET UITVOEREN VAN MEDISCHE HANDELINGEN Ondergetekende, bevoegd tot het uitvoeren van de hieronder beschreven handeling: verklaart dat (naam werknemer) functie:. werkzaam aan/bij na instructie door ondergetekende, in staat is bovengenoemde handeling bekwaam uit te voeren. De handeling moet worden uitgevoerd ten behoeve van: naam kind: geboortedatum Het uitvoeren van bovengenoemde handeling is voor het kind noodzakelijk wegens: De hierboven beschreven handeling mag alleen worden uitgevoerd op de tijdstippen waarop het kind aanwezig is op het kindercentrum. De hierboven beschreven handeling moet worden uitgevoerd gedurende de periode: van:.. tot anders: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ondergetekende:.. (naam), functie:. werkzaam bij. plaats:.. datum:. Handtekening: Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 7 van 9
Bijlage 3 AANSPRAKELIJKHEID Toelichting op de civielrechtelijke aansprakelijkheid van een bedrijf en een individu. Als iemand ( een natuurlijk- of rechtspersoon) een onwettige daad pleegt, die hem/ haar kan worden toegerekend is hij/ zij aansprakelijk voor de schade die een ander daardoor lijdt. Door de rechtvaardigingsgrond kan echter in het concrete geval de onrechtmatige daad zijn onrechtmatige karakter verliezen. Van een rechtvaardigingsgrond kan sprake zijn als een pedagogisch medewerker in een kindercentrum door nood gedwongen een medische handeling verricht om een kind in een levensbedreigende situatie te helpen. Bovendien moet er, wil men aansprakelijk zijn, sprake zijn van een causaal verband tussen de daad en de schade. Causaal verband wil zeggen dat de geleden schade ook werkelijk is ontstaan ten gevolge van de daad. De rechtspraak hanteert in plaats van het causale verband steeds vaker de redelijkheidsvraag. Daarbij wordt afgewogen of de gedraging en de schade in redelijkheid aan het moment van onzorgvuldigheid kunnen worden toegerekend. Daarnaast moet er worden voldaan aan het zogenaamde relativiteitsvereiste. Dit betekent dat de (overtreden) norm dient ter bescherming van de belangen van de betrokkenen. Voor aansprakelijkheid op grond van een onrechtmatige daad moet dus voldaan zijn aan de volgende vereisten: - onrechtmatige daad - schade - toerekenbaarheid van de daad aan de dader - causaal verband tussen daad en schade - verband tussen de strekking van de overtreden norm en het geschade belang ( het relativiteitsvereiste) Schade Schade kan bestaan uit vermogensschade of een ander nadeel ( immateriële schade) Als iemand door een onrechtmatige daad van een ander schade lijdt, kan hij tegen de daarvoor aansprakelijke een rechtsvordering instellen. De aansprakelijke kan dan een beroep doen op zijn aansprakelijkheidsverzekering, indien deze is afgesloten. Toerekenbaarheid Toerekenbaarheid van de schade is vereist wil er sprake zijn van aansprakelijkheid. In de Wet wordt gesteld dat een onrechtmatige daad aan de dader toegerekend kan worden, indien deze te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak die volgens de Wet of de in het maatschappelijk verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. Dus ook zonder dat iemand schuld heeft, kan hij aansprakelijk gesteld worden voor een onrechtmatige daad. Een gedraging van een persoon van 14 jaar of ouder met een geestelijke of lichamelijke tekortkoming kan die persoon toegerekend worden. Dit is een voorbeeld van een wettelijk geregelde toerekenbaarheid. Daarentegen geeft de wet expliciet weer dat een gedraging van een kind, jonger dan 14 jaar, hem niet als een onrechtmatige daad kan worden toegerekend. Een kind, jonger dan 14 jaar, kan dus niet aansprakelijk gesteld worden voor schade, ontstaan door zijn onrechtmatige gedraging (Wel de ouder/ voogd van het kind). Kwalitatieve aansprakelijkheid Men kan aansprakelijk zijn op grond van een onrechtmatige daad veroorzaakt door personen en/ of zaken waarvoor men verantwoordelijk is. De hoedanigheid (kwaliteit) van de aansprakelijke ( ouder, werkgever, eigenaar pand) is beslissend, vandaar dat wordt gesproken van kwalitatieve aansprakelijkheid. Ook de term risico- aansprakelijkheid wordt hiervoor gebruikt. De kwalitatieve aansprakelijkheid van de organisatie voor kinderopvang is bij de opvang van kinderen aan de orde. Aansprakelijkheid werkgever Een werkgever is aansprakelijk voor de schade door een onrechtmatige daad van zijn ondergeschikte. De onrechtmatige daad moet de ondergeschikte toe te rekenen zijn, anders kan de werkgever niet aansprakelijk worden gesteld. Bovendien moet de aan de ondergeschikte opgedragen taak de kans op de onrechtmatige daad hebben verhoogd en moet de werkgever zeggenschap hebben over de gedragingen waarvan de onrechtmatige daad deel uitmaakte. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 8 van 9
Er is sprake van een ondergeschiktheidsverhouding als een werkgever de bevoegdheid heeft bij de opgedragen werkzaamheden aanwijzingen en bevelen te geven. Een werkgever is niet aansprakelijk voor onrechtmatige daden van zijn ondergeschikten die buiten werktijd zijn begaan. Een werkgever kan zijn aansprakelijkheid ten opzichte van derden ( bijv. de ouder) contractueel uitsluiten of beperken ( via contract of aanvullende plaatsingsovereenkomst). Een ondergeschikte, die in diensttijd, jegens die derde een onrechtmatige daad begaat, kan zich dan ook op die contractuele uitsluiting of beperking beroepen. Verzekeren tegen aansprakelijkheid De werkgever kan zich tegen de door werknemers aan derden toegebrachte schade verzekeren met een aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven en beroepen. De algemene regel is dat als de werkgever en ondergeschikte beiden aansprakelijk zijn, de ondergeschikte geen schadevergoeding betaalt, tenzij de onrechtmatige daad te wijten is aan opzet of bewuste roekeloosheid van de ondergeschikte. Dit moet de werkgever kunnen aantonen. * lees bij pedagogisch medewerker tevens gastouder. Gastouders zijn niet in dienst van stichting Kwest en hierbij is er dus geen sprake van aansprakelijkheid van stichting Kwest als werkgever. Protocol opvang van kinderen met een medische indicatie / BIG stichting Kwest Pagina 9 van 9