Naam: Klas: Datum: 1
Inhoudsopgave: Bladzijde 2 Inhoudsopgave Bladzijde 5 Bladzijde 6 Spreekschema Spreekbeurt Orthodontie Bladzijde 21 Demonstratie De headgear zelfstandig In- en uit doen Bladzijde 23 Instructie De headgear zelfstandig In- en uit doen Schriftelijke voorbereiding 2
Orthodontie Mijn examen onderdeel Nederlands mondeling, wordt uitgewerkt in drie vormen namelijk als spreekbeurt, demonstratie, en instructie. De spreektijd van elke vorm is 15 minuten. De Schriftelijke voorbereidingen moeten uiterlijk 17 december ingeleverd zijn bij de betreffende docent. Mijn examen onderdeel werk ik uit op de computer. Het onderwerp waar ik mondeling informatie over ga geven is bedoeld voor jeugdigen en volwassenen die zowel direct als indirect te maken krijgen met de orthodontie. Met mijn mondelinge toelichting wil ik bereiken dat het publiek geïnformeerd wordt over waar de orthodontie zich in specialiseert, en welke behandelingsmethoden plaats kunnen vinden. Onderwerpen waar ik het over ga hebben zijn: - Algemene introductie over de orthodontie - De orthodontist - Oorzaken van orthodontische afwijkingen - De Angle klassificatie I, II. II/1, II/2, en III - De volgorde van een orthodontische behandeling - Diagnose - In- en uitwendig onderzoek - Röntgenfoto s en gebitsmodellen - Orthodontische apparatuur Titel Orthodontie. 3
Doelgroep Jeugdigen en volwassenen die te maken krijgen of hebben met de orthodontie. Informatiebronnen Studie boek van J. de Jonge, Orthodontie, Bijlagen van de taken, Internet http://www.orthodontist.nl/. Hulpmiddelen Studieboek(orthodontie), bijlagen van de taken(orthodontie), foldertjes, gips model/ studie model, orthodontische apparatuur, Spreekschema Dit wordt nader toegelicht op de volgende bladzijde. Spreekschema 4
Orthodontie Datum en tijd :.. 200 om 11:00 uur Plaats : Roc Nijmegen (Locatie..) Lokaal Inleiding: Begroeting en voorstellen. Goede middag allemaal, Ik ben en ik volg de opleiding tot (tandartsassistente). Vandaag wil ik jullie wegwijs maken in de wereld die orthodontie heet. De punten waar ik jullie over ga informeren zijn: Algemeen introductie over de orthodontie De orthodontist Oorzaken van orthodontische afwijkingen Angle klassificatie: І, Ц Ц/1, Ц/2, Ш, De volgorde van een orthodontische behandeling *Diagnose *In- en uitwendig onderzoek *Röntgenfoto s en gebitsmodellen Orthodontische apparatuur Spreekbeurt 5
Orthodontie Wat is orthodontie? Orthodontie is een speciaal onderdeel van de tandheelkunde. Het houdt zich bezig met de groei en ontwikkeling van het tand- kaakstelsel. Het doel van orthodontie (gebitsregulatie) is het verkrijgen van een goed functionerend en regelmatig gebit, dat er mooi uitziet en goed schoon te houden is. De term orthodontie is afgeleid uit het Grieks en betekent "rechte tand" (orthos=recht, odontos=tand). Bij kinderen worden niet alleen de tanden en kiezen verplaatst tijdens een orthodontische behandeling. Ook de groei van de kaken kan met beugels worden afgeremd of worden gestimuleerd. Eén op de drie jongeren heeft tegenwoordig een beugel. Bij de meeste orthodontische behandelingen worden verschillende soorten beugels gebruikt. Als alles volgens plan verloopt heb je aan het eind van de behandeling een mooi en stabiel gebit. De duur van de behandeling kan variëren van enkele maanden tot een paar jaar. De orthodontist 6
De orthodontist is een tandartsspecialist die zich na zijn opleiding tot tandarts nog vier jaar in de orthodontie heeft gespecialiseerd. De specialisten opleiding wordt gevolgd aan een universiteit. Eigenlijk is de orthodontist een bijzondere tandarts die bepaalde verrichtingen doet die een gewone tandarts niet doet. Een orthodontist boort geen gaatjes, vult geen tanden en trekt ook geen kiezen. Veel mensen denken dat de orthodontist alleen maar tanden rechtzet Dit is gedeeltelijk ook wel waar, maar er komt meer bij kijken dan alleen het verplaatsen van tanden of kiezen. Ook je kaken moeten in een goede positie worden gebracht en er moet een evenwicht worden bereikt tussen gebit, tong, wangen en lippen. De orthodontist - kijkt / beoordeelt je gebit - kijkt / beoordeelt je gezicht - beoordeelt in hoeverre je kaken nog zullen groeien - (of zijn assistente) maakt röntgenfoto's - (of zijn assistente) maakt afdrukken van de kaken - maakt vervolgens een keuze uit de diverse soorten beugels die er zijn. - Stelt een behandelplan op als alle gegevens zijn vastgesteld ORTHODONTISCHE AFWIJKINGEN 7
Orthodontische afwijkingen zijn meestal combinaties van afwijkingen van de verhouding van de kaken en de stand van de tanden. Orthodontische afwijkingen komen vaak voor. De ontwikkeling van het gebit en de groei van het gezicht hebben invloed op elkaar. De wisseling waarbij het melkgebit wordt vervangen door het blijvende gebit, is een erg moeilijk proces waarbij er vaak iets mis kan gaan: - De gebitelementen kunnen verkeerd komen te staan - De stand van de kaken kan afwijken - De occlusie ( hoe de tanden en kiezen op elkaar komen ) kunnen afwijken. Oorzaken kunnen zijn erfelijkheid en uitwendige factoren. Tot de uitwendige factoren horen o.a. duimzuigen en cariës. Bij het ontstaan van orthodontische afwijkingen spelen aandoeningen van het gebit een grote rol, dit zijn een aantal voorbeelden van aandoeningen: - Afwijkend aantal gebitselementen: Bijv. zijn er te veel of te weinig gebitselementen aanwezig in de kaak. Oorzaak > ruimte overschot of ruimtegebrek. - Afwijkende vorm van de gebitselementen: Bijv. grote tanden, smalle tanden, brede tanden. Oorzaak > elementen passen dan niet harmonisch in de tandboog en de kaken passen in juiste verhouding op elkaar. - Vroegtijdig verlies van melkelementen : Bijv. getrokken door cariës. Oorzaak > buurelementen gaan verschuiven. - Ongelukken: Bijv. verkeersongeval, val enz. Oorzaak > vertraagde doorbraak, afwijkende doorbraakrichting, beschadiging van het element. - Abnormale gewoonte: Bijv. duim- of vingerzuigen, lipzuigen, nagelbijten, tongpersen. Oorzaak > vorm van de kaak en de stand van de gebitselementen veranderen. DE ANGLE KLASSEFICATIE 8
Klasse I Klasse II / 1 Er zijn normale voor- en achterwaartse Verhoudingen tussen de kaken Afwijkingen kunnen zijn: *Ruimtegebrek *Ruimteoverschot *Afwijkende positie van de gebitselementen. De bovenkaak staat te ver naar voren. Het front is in goede stand, of staat te ver naar voren. klasse II / 2 Klasse III Bovenkaak staat te ver naar Onderkaak staat vóór de bovenvoren. 1 0f meer snijtanden zijn kaak. naar achter gekanteld. Volgorde orthodontische behandeling 9
Voordat de orthodontist een afwijking kan gaan behandelen zal de patiënt eerst onderzocht moeten worden. Door dit onderzoek krijgt de orthodontist inzicht in de ernst van de afwijking en kan hij een behandelingsplan maken, zodat de behandeling succesvol kan verlopen. Het onderzoek zal uit drie delen bestaan alvorens de diagnose gesteld kan worden. Deze drie delen zal ik hierna apart bespreken. Intake gesprek: Tijdens dit gesprek zal de orthodontist samen met de patiënt en of ouder/verzorger vaststellen of een behandeling nodig is en waarom zij denken dat dit zo is. Verder dient de patiënt bereid te zijn aan de behandeling mee te werken. Uitwendig onderzoek: Tijdens dit onderzoek beoordeelt de orthodontist: De vorm van het hoofd De vorm van het gezicht De lip relatie Het gezichtsprofiel (verhouding neus, lippen en kin) Onderzoek van de mondholte: (Intra-oraal onderzoek) Bij dit onderzoek wordt de mondholte nauwkeurig onderzocht op: Mondhygiëne (is het tandvlees rood of ontstoken) Of er veel vullingen en caviteiten aanwezig zijn (zo ja, dan is het n zwak gebit) Afwijkende mondgewoonten ( tongpersen, duimen ed) Hoe de occlusie is (hoe de 1 e molaren op elkaar komen) Welke Angle klasse de patiënt heeft Of er ruimtegebrek of juist ruimte-overschot is voor de blijvende elementen. Tevens worden er nog röntgenfoto s gemaakt en er worden gebitsafdrukken van de bovenkaak en onderkaak gemaakt om een goede diagnose stellen en een behandelplan op te kunnen maken. Röntgenfoto s: Er worden drie soorten röntgenfoto s gemaakt. Een RSP 10
Een OPG En twee gewone foto s van je gezicht (één van vooraanzicht en één van zijaanzicht) - RSP = röntgen schedel profiel (schedel van opzij) - OPG = orthopantomogram (gehele boven- en onderkaak) Gebitsmodellen: Met afdruk materiaal (alginaat) wordt er een afdruk gemaakt van de bovenkaak en van de onderkaak. Dit proces noemt men gipshappen. 11
Deze afdrukken worden uitgegoten op het tandtechnische laboratorium tot gebitsmodellen. Op deze gebitsmodellen kan de orthodontist metingen uitvoeren. Je kunt ze van alle kanten bekijken terwijl de patiënt niet aanwezig hoeft te zijn. Alginaat afdruk bovenkaak Als de orthodontist alle gegevens van de patiënt heeft verzameld gaat hij aan het werk. Aan de hand van metingen van gipsmodellen en röntgenfoto s bekijkt hij welke behandeling mogelijk is en welke beugels hij daarbij nodig heeft. ORTHODONTISCHE APPARATUUR 12
Om een orthodontische behandeling te kunnen uitvoeren zijn er diverse hulpmiddelen beschikbaar. Deze hulpmiddelen worden orthodontische apparatuur genoemd. Er wordt een onderscheiding gemaakt tussen: - vaste apparatuur - plaat apparatuur - hulpmiddelen - retentie apparatuur Tot het vaste apparatuur behoort: * Een plaatjesbeugel * Een headgear * Een linguale boog De plaatjesbeugel Met een plaatjesbeugel zijn ingewikkelde tandverplaatsingen uitvoerbaar, het is zelfs mogelijk om gebitselementen in hen geheel evenwijdig te verplaatsen Op de gebitselementen worden plaatjes geplakt, deze plaatjes noem je brackets. Op de brackets zijn slotjes bevestigd waar een speciaal gevormde metalen boog wordt 13
aangebracht en in de meeste gevallen wordt de boog met kleine elastiekjes aan de bracket vastgemaakt Om je achterste kiezen zitten metalen bandjes bevestigd, waaraan de draad verbonden zit die door de blokjes heen loopt. De draad is een soort rails, waarlangs de tanden bewegen. Door de blokjes in een bepaalde richting vast te zetten, zullen de gebitselementen gaan verplaatsen. DE HEADGEAR De headgear behoort tot de vaste apparatuur. Met een headgear kan de groei van de bovenkaak afgeremd worden, en eveneens is het mogelijk om de boven molaren naar achteren te verplaatsen. Een headgear bestaat uit 2 U-vormige metalen bogen die aan elkaar bevestigd zijn. Er is een binnenboog en een buitenboog. Aan de buitenboog zijn aan de uiteinden twee gebogen haken waar aan je de nekband kunt bevestigen. 14
Om de headgear in de mond te kunnen bevestigen worden er om de eerste boven molaren metalen bandjes gecementeerd, aan de buitenkant van de bandjes zit een buisje waarin je de binnenboog zelfstandig in kunt bevestigen. DE LINGUALE BOOG Dit is een stevige metalen boog die aan de binnenzijde van de onder gebitselementen vast zit gemaakt. Doordat de boog tegen de elementen aandrukt zullen ze verplaatst worden en tenslotte in de goede stand komen te staan. De boog zit vast aan de metalen molaarbandjes die om de eerste ondermolaren zijn gecementeerd. 15
Een linguale boog kun je niet zelf in- en uit de mond nemen dit doet een tandarts of orthodontist. Tevens kan hij de vorm van de boog wat aanpassen door de linguale boog te verbuigen. Tot plaatapparatuur behoort: * Het kunsthars plaatje Deze is bestemd voor de bovenkaak en is uitneembaar. Met een plaatapparaat kunnen eenvoudige tandverplaatsingen worden uitgevoerd. Kunsthars plaatje Deze beugel bestaat uit een kunsthars plaat die tegen het gehemelte aansluit. Aan het kunsthars zitten allerlei metalen draden die dienen als verankering zodat deze beugel stevig op zijn plaats blijft zitten, en om de tandverplaatsingen te kunnen sturen. 16
Tot de hulpmiddelen behoren: * Een activator * Een lipbumper DE ACTIVATOR Een activator is een apparaat dat lijkt op een onder- en boven plaatapparaat die op elkaar zijn vastgemaakt. Dit apparaat is geschikt om een onderontwikkelde onderkaak te corrigeren. Door een activator wordt de onderkaak bij het slikken in een meer voorwaartse positie gedwongen, hierdoor wordt de groei van de onderkaak bevorderd en de bovenkaak wat afgeremd. Na verloop van tijd zullen de onderkaak en de bovenkaar weer harmonisch op elkaar komen en krijgt de patiënt weer een acceptabel profiel. 17
DE LIPBUMPER De lipbumper bestaat uit een metalen binnenboog die aan de (buccale) buiten zijde van de gebitselementen verloopt. Op de boog zit een plastic schild bevestigd Om de lipbumper te bevestigen in de mond worden er metalen bandjes om de eerste molaren gecementeerd. Aan de metalen bandjes zitten buisjes waar je de lipbumper in- en uit kunt bevestigen. 18
Tot retentie apparatuur behoren: * Retentie plaatje * Permanente retentie draadje Als de gebitselementen eenmaal in de goede stand staan en het gewenste resultaat bereikt is, moet er voor gezorgd worden dat dit resultaat behouden blijft. Veel orthodontische afwijkingen hebben namelijk de neiging terug te keren nadat ze zijn gecorrigeerd. Om de elementen een lange tijd in hun nieuwe positie vast te houden zodat het resultaat behouden blijft is er een retentie periode die ongeveer 6 maanden tot een jaar duurt. In deze periode kunnen alle weefsels die de elementen omgeven zich aanpassen aan de nieuwe situatie. RETENTIE PLAAT Voor de retentie wordt meestal een plaat apparaat gebruikt. In het begin moet dit constant gedragen worden, later wordt het dragen hiervan langzaam afgebouwd. 19
PERMANENTE RETENTIE DRAADJE Soms besluit de orthodontist om permanente (blijvende) retentie aan te brengen. Dit wordt gedaan door een metalen draad aan de achterzijde van de elementen met composiet vast te plakken waardoor de elementen op hun plaats worden vastgehouden. Als na enkele maanden later blijkt dat het resultaat van de behandeling nog steeds stabiel is, is de patiënt afbehandeld. Conclusie 20
Ik heb orthodontie gekozen als onderwerp omdat ik dit zelf heb meegemaakt en ik geboeid ben dat door middel van orthodontische ingrepen een gebit veranderd kan worden ten opzichte van het aangeboren genetisch bepaald gebit. Al met al zie je dus dat er voldoende mogelijkheden zijn om door een orthodontische behandeling een functioneel en mooi gebit te krijgen. Zijn er misschien nog onduidelijkheden of vragen. Indien je interesse gekregen hebt in het fenomeen orthodontie heb ik hier een aantal verschillende brochures welke je mee kunt nemen. DEMONSTRATIE. De headgear zelfstandig in- en uit doen Doelgroep Patiënten die een headgear dragen Logische opbouw Onderdelen los maken van elkaar Beugel plaatsen in de buisjes Nekband bevestigen Controleren 21
Materiaal Metalen gedeelte van de beugel Nekband Stappenplan in doen van een Headgear Stap 1: Maak de beugel en nekband los van elkaar. Stap 2: Bevestig de uiteinden van de beugel in de buisjes die om je kiezen zitten. Stap 3: Druk de beugel door in de buisjes totdat deze niet meer verder kunnen Stap 4: Pak de nekband bij het bevestigingspunt vast, en haal deze om de gebogen haakjes van de metalen boog. Stap 5: Controleer of de beugel vast zit aan de nekband. Stappenplan uit doen van een Headgear Stap 1: Haal het bevestigingspunt van de nekband uit de gebogen haakjes van de metalen boog. Stap 2: Schuif de beugel uit de buisjes. Dit dient met enige kracht te gebeuren. Stap 3: Nu kun je de beugel uit je mond verwijderen. Stap 4: Maak de beugel schoon en maak alle delen weer aan elkaar vast zodat niets kwijt raakt en berg de beugel op in het bijgeleverde etui. Vragen die de patiënt kan stellen Wanneer en hoe lang moet je de beugel dragen Is er altijd een volledig blijvend herstel 22
Productinformatie De beugel is gemaakt van metaal. De nekband is een zachte stoffen band met een krachtige elastische band eraan bevestigd. Belangrijk is om het metalen gedeelte regelmatig schoon te maken bijv. met je tandenborstel. De orthodontist kan de beugel en nekband regelmatig verstellen. Dit moet je absoluut niet zelf doen. Instructie De headgear zelfstandig in- en uit doen Doelgroep Mensen die gebruik (gaan) maken van een Headgear Uitleg handeling 23
Het is de bedoeling dat de gebruikers van een Headgear na deze instructie zelfstandig deze in en uit kunnen doen Stappenplan in doen van een Headgear Stap 1: Maak de beugel en nekband los van elkaar. Stap 2: Bevestig de uiteinden van de beugel in de buisjes die om je kiezen zitten. Stap 3: Druk de beugel door in de buisjes totdat deze niet meer verder kunnen. Stap 4: Pak de nekband bij het bevestigingspunt vast, en haal deze om de gebogen haakjes van de metalen boog. Stap 5: Controleer of de beugel vast zit aan de nekband. Stappenplan uit doen van een Headgear Stap 1: Haal het bevestigingspunt van de nekband uit de gebogen haakjes van de metalen boog. Stap 2: Schuif de beugel uit de buisjes. Dit dient met enige kracht te gebeuren. Stap 3: Nu kun je de beugel uit je mond verwijderen. Stap 4: Maak de beugel schoon en maak alle delen weer aan elkaar vast zodat niets kwijt raakt en berg de beugel op in het bijgeleverde etui 24
Materiaal Metalen gedeelte van de beugel Nekband (elastisch gedeelde en zacht bedekkend materiaal) Product informatie De beugel is gemaakt van metaal. De nekband is een zachte stoffen band met een krachtige elastische band eraan bevestigd. Belangrijk is om het metalen gedeelte regelmatig schoon te maken bijv. met de tandenborstel. De orthodontist kan de beugel en nekband regelmatig verstellen. Dit moet je absoluut niet zelf doen. Controle of instructie begrepen is Vraag aan het publiek of de instructie begrepen is. Eventueel gestelde vragen Geef het publiek de mogelijkheid om vragen te stellen. Wat is de Gouden Beugel? De Gouden Beugel is een prijs voor het beste werkstuk (spreekbeurt, opstel of website) over orthodontie van het afgelopen jaar. De prijs is in 2003 ter gelegenheid van het 50-jarige bestaan van het specialisme orthodontie in 25
Nederland door de Nederlandse Vereniging van Orthodontisten DMO in het leven geroepen. De winnaar wordt gekozen door een vakkundige jury van orthodontisten. De prijs bestaat onder meer uit een schitterende plaquette met een gouden beugel, een fraai certificaat en een cadeaubon van 250 euro. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt, mits er voldoende aanbod aan kwalitatief goede werkstukken is. Hoe kun je meedoen? Mail je spreekbeurt of opstel naar: redactie@orthodontist.nl Inzendingen moeten zijn voorzien van naam en adres. Tevens is het mogelijk om werkstukken op een cd of diskette per post op te sturen naar: De Gouden Beugel p/a: dr. H.J. Remmelink, Wierdensestraat 36, 7607 GJ Almelo 26