Eindrapportage SHO-actie

Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 7 mei 2006 31 december 2008 Samenwerkende Hulporganisaties: ICCO & Kerk in Actie Cordaid Mensen in Nood Nederlandse Rode Kruis Oxfam Novib Stichting Vluchteling Tear Terre des Hommes Unicef Nederland e publieksrapportage 1 www.giro800800.nl

Inhoud Voorwoord 5 Verslag Commissie van Toezicht 7 Hulpverlening 9 A. Algemeen 9 B. Hulp en resultaten per sector 12 C. Knelpunten in de hulpverlening 21 Hoe is uw gift besteed? 23 Geleerde lessen en aanbevelingen 25 Programmaoverzicht per sector 27 Adressen en contactpersonen 37 Assurance rapport 38 Toelichting Unicef 40 Toelichting ZZg 42 2 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 3

Voorwoord Hevige en langdurige regenval zorgden in mei 2006 voor een watersnood in Suriname. Hoewel de ramp op wereldniveau nauwelijks de aandacht trok was het de grootse natuurramp uit de geschiedenis van Suriname. Een gebied zo groot als Nederland stond onder water. In dit gebied wonen ongeveer 60.000 mensen waarvan er 28.000 ernstig getroffen waren. De Samenwerkende Hulporganisaties besloten, ook vanwege de bijzonder band tussen Nederland en Suriname een Nationale Actie te starten ten behoeve van de slachtoffers. Na een eerste periode van noodhulp waarin werd gezorgd voor tijdelijk onderdak, voedselhulp en medische voorzieningen kwam de wederopbouw op gang. En hoewel het om een relatief kleine ramp ging verliep de hulpverlening soms moeizaam. Het getroffen gebied was moeilijk bereikbaar en bleek op vele punten al kwetsbaar geweest te zijn voor de ramp. Met name de voedselvoorziening en het onderwijs hebben extra te lijden gehad onder de ramp. De organisaties hebben zich dan ook ingespannen om via de verleende hulp de regio meer kans te geven op een stabiele toekomst. Waar mogelijk is de situatie van voor de ramp verbeterd. Veel aandacht is daarbij uitgegaan naar voedselzekerheid, onderwijs en economische activiteiten. Met de steun van het Nederlandse publiek hebben alle getroffenen weer een dak boven hun hoofd, is de voedselvoorziening verbeterd en is het onderwijs naar een hoger plan getild. Jan van Doggenaar Namens de SHO 4 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 5

Verslag Commissie van Toezicht De Commissie van Toezicht heeft op verzoek van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) het eindverslag over de SHO-actie Samen voor Suriname!, over de periode 7 mei 2006 t/m 31 december 2008, beoordeeld. De Commissie heeft vanaf 2006 toezicht gehouden op de bestedingen van het bedrag van 2.380.832 dat werd ontvangen van het Nederlandse publiek en de rapportages van de SHO hierover. Daarbij heeft er geregeld overleg plaatsgevonden met directeuren van deelnemende organisaties en de externe accountant Dubois & Co. De leden van de Commissie hebben veel waardering voor de inzet van de Samenwerkende Hulporganisaties, vijf vaste SHOdeelnemers en één gastdeelnemer die het onder hen verdeelde bedrag van 2.380.832 binnen de gestelde termijn hebben besteed, met een restbedrag van 24.018. Na de overstromingen van begin mei 2006 Suriname, boden deze organisaties samen met lokale partnerorganisaties en internationale koepels noodhulp en werkten zij aan de wederopbouw van de getroffen gebieden. De Commissie van Toezicht is alle betrokken organisaties erkentelijk voor de inspanningen die zij hebben geleverd. Alle deelnemende organisaties hebben bij hun eindverantwoording een goedkeurende accountantsverklaring gekregen, met uitzondering van Unicef, die een verklaring van oordeel-onthouding kreeg. De gastdeelnemer Zeister Zendingsgenootschap heeft een accountantsverklaring aan de SHO overlegd maar deze verklaring is niet opgesteld volgens de richtlijnen van het financieel reglement van de SHO. In dit eindverslag is een nadere toelichting van beide situaties opgenomen. De Commissie onderstreept het belang van een goede verantwoording door de Samenwerkende Hulporganisaties aan het Nederlandse publiek. Dit is noodzakelijk gegeven de toenemende interesse bij de gever om inzicht te krijgen in hoe zijn of haar bijdrage is besteed. Dit eindverslag, volgend op drie tussenrapportages die de SHO over deze actie heeft gepubliceerd, is ter beoordeling aan de Commissie voorgelegd. De Commissie is van mening dat dit eindverslag, zowel inhoudelijk als financieel, een goed inzicht geeft in de ontvangsten en bestedingen van de SHO actie Samen voor Suriname!. Commissie van Toezicht, Dhr. H.E. Koning, voorzitter Dhr. H.G. Dix Dhr. G.J.M. Braks Dhr. W. Breedveld Utrecht, september 2009 6 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 7

Hulpverlening A. Algemeen Hevige regens zorgden in mei 2006 voor zware overstromingen in het binnenland van Suriname. De watersnood in Suriname was de grootste natuurramp in haar geschiedenis. De hulporganisaties wilden naast het verlenen van directe hulp vooral ook solidariteit tonen met de Surinamers in Latijns-Amerika en in Nederland. Daarom heette de actie Samen voor Suriname. De partnerorganisaties in Suriname DE MEDISCHE ZENDING verleende eerste hulp en zorgde voor de herstelwerkzaamheden van de poliklinieken. BUREAU FORUM NGO S (BFN) hielp mee met het uitdelen van voedselpakketten en was verantwoordelijk voor de voedselzekerheid. DE PATER AHLBRINCK STICHTING (PAS) deelde in de noodhulpfase voedselpakketten uit en leverde hulpgoederen aan ondernemers om hun economische activiteiten weer op te starten. DE PROTESTANT CHRISTELIJKE ONDERWIJS STICHTING (PCOS) was verantwoordelijk voor het herstel van de geleden schade aan de schoolcomplexen. De NATIONALE VROUWENBEWEGING (NVB) hielp mee met de distributie van voedselpakketten in de noodhulpfase STEPS heeft o.a.voedselpakketten gedistribueerd. IRREACT leverde administratieve-financiële ondersteuning voor de uitvoering van de SHO projecten. De situatie was zeer ernstig. De rivieren Suriname, Lawa en Tapanahoni traden volledig buiten hun oever. Eerste slachtoffers waren de Inheemse gemeenschappen aan de zuidgrens van Suriname en de Saamaka Marrons in het Boven- Suriname gebied. Een paar dagen daarna waren Tapanahoni, Lawa en Beneden- Marowijne, de woongebieden van respectievelijk de Ndyuka, de Aluku en de Pamaka Marrons, aan de beurt. 70 dorpen kwamen helemaal onder water te staan en zeker 276 dorpen ondervonden zware hinder. Het zwaarst getroffen werden de dorpen Djumu, Semoisie, Guyaba, Botopasi en Pokigron aan de Boven-Suriname rivier. Daarnaast ging een groot deel van de oogst verloren. Het wassende water had de landbouwgrondjes vernietigd of werden moeilijk bereikbaar. Meteen werd duidelijk hoe kwetsbaar de voedselsituatie in het gebied langs de rivieren is. Dit gold ook voor de schoolgebouwen. De helft daarvan was beschadigd. De poliklinieken in Guyaba, Semoisie en Pokigron liepen eveneens onder water. De aanhoudende regen hinderde het vervoer met vrachtwagens in ernstige mate. Het Surinaamse leger vloog goederen naar diverse vliegvelden in het binnenland vanwaar het transport door boten werd overgenomen. De Nationale Actie Samen voor Suriname werd door alle SHOleden ondersteund. Cordaid Mensen in Nood, ICCO & Kerk in Actie, Oxfam Novib, het Nederlandse Rode Kruis en Unicef maakten aanspraak op een deel van de opbrengst. De andere leden* zagen daarvan af. Deze organisaties zagen geen taak voor zichzelf weggelegd in het overstroomde gebied. Het Zeister Zendingsgenootschap (ZZg) trad toe als gastorganisatie vanwege haar lange staat van dienst in Suriname. Cordaid Mensen in Nood, Oxfam Novib, ICCO & Kerk in Actie en ZZg bundelden de krachten in het zogenoemde MBN+ overleg en werkten samen met het Surinaamse Binnenland Overleg (BIO). Reden van de samenwerking is de onderlinge afstemming en programmatische cohesie te optimaliseren. In gezamenlijkheid is het programma ontworpen en vastgesteld. Vervolgens heeft Cordaid opgetreden als uitvoerder van het programma, waarbij Cordaid de Surinaamse partners heeft ondersteund bij de uitvoer van het programma. Ook heeft Cordaid namens het MBN + de monitoringsrol op de voortgang en de financiële afwikkeling op zich genomen. Teneinde de partners te versterken op financieeladministratief vlak heeft Cordaid samenwerking gezocht met een lokale consultant, die de partners op maat heeft ondersteund en begeleid. Uiteindelijk is het gehele MBN+ programma door Cordaid s huisaccountant (PWC) gecontroleerd en voorzien van een goedkeurende verklaring. Cordaid Mensen in Nood was namens hen penvoerder in de rehabilitatiefase. Unicef en het Nederlandse Rode Kruis verleenden in de noodhulpfase hulp via hun eigen lokale afdelingen. Unicef was een zelfstandig deelnemer in de rehabilitatiefase. Het Rode Kruis had in deze tweede fase geen activiteiten meer. Verdeelsleutel 20% van de netto-opbrengst van de actie was gereserveerd voor gastorganisaties. Het Zeister Zendinggenootschap (ZZg) heeft hiervan gebruik gemaakt. Na aftrek van de 20% vond de ver deling plaats volgens onderstaand schema. Organisatie % Cordaid Mensen in Nood 26,5 Nederlandse Rode Kruis 21,2 ICCO & Kerk in Actie 19,5 Unicef Nederland 18,5 Oxfam Novib 14,3 * De SHO-leden Terre des Hommes, Tear en Stichting Vluchteling zagen af van hun aandeel in de opbrengst. Hulp algemeen De SHO-actie Samen voor Suriname bood noodhulp en hulp bij de wederopbouw aan de getroffen families in het binnenland. Het betrof ongeveer 5.500 families (28.000 personen), die direct hulp nodig hadden na de watersnood. Onder de getroffen mensen was een opvallend grote groep vrouwen en kinderen, omdat veel mannen buiten het gebied werken en niet thuis waren tijdens de overstromingen. Veel getroffenen vluchtten naar familieleden in hoger gelegen gebieden. Al tijdens de eerste noodhulpfase heeft de SHO de partnerorganisaties in Suriname, die werkzaam zijn in het getroffen gebied, bijgestaan. Mede dank zij de tomeloze, niet aflatende inzet van alle medewerkers van deze partnerorganisaties, is de geleden schade hersteld. Waar mogelijk is de situatie in het binnenland structureel verbeterd. Het programma in Suriname is in haar geheel afgerond per 31 december 2008. 8 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 9

Voorbereidingen en herstel In de getroffen gebieden is een onderzoek uitgevoerd om de schade exact in kaart Met uw hulp heeft de SHO de volgende noodhulp kunnen geven: te brengen. Er is veel met de slachtoffers gesproken om hen prioriteiten te laten 4.000 families ontvingen een aangeven en te betrekken bij het ontwikkelen van een herstelplan voor het getrof- hygiënekit fen gebied 28.751 personen kregen een voedselpakket Tijdens diverse assessments vlak na ramp is slachtoffers gevraagd naar hun behoef- 20 vrijwilligers zijn getraind om ten. Naast voedsel en medische hulp, hadden veel slachtoffers behoefte aan herstel voorlichting te geven over water en van de geleden schade aan hun woningen en bezittingen. Helaas waren er onvol- hygiëne doende fondsen bijeengebracht om hierin iedereen tegemoet te komen. Als gevolg 186 dorpsvertegenwoordigers daarvan is gekozen voor opbouw van voorzieningen die ten gunste komen van de ontvingen deze training van de gehele gemeenschap (herstel onderwijsvoorzieningen en gezondheidscentra). vrijwilligers In het zoeken naar mogelijkheden voor verbetering van de voedselproductie, hebben 1.426 inwoners van 79 dorpen lokale partnerorganisaties geput uit hun ervaringen en zijn oplossingen tot stand hebben de voorlichting ontvangen. Er kan maar weinig vracht mee met de korjalen, kanoachtige boten die in het binnenland gebruikt worden. Noodhulp gekomen in nauw overleg met dorpshoofden, kapteins, granmannen, vrouwenorganisaties en dorpsbewoners. 5 noodklaslokalen zijn opgezet in 3 dorpen Inhoud voedselpakket De hulp kwam snel op gang. De Medische Zending, het Surinaams Binnenland Overleg, de politie, het Nationaal Leger, het Rode Kruis en het NCCR ( het crisiscentrum van de Wederopbouw 2.335 stuks plastic zeilen zijn uitgedeeld 5 kg rijst overheid) maakten een inventarisatie van de situatie en boden de eerste hulp. Direct Na de eerste levensreddende noodhulp is er gestart met de wederopbouw. 212 gereedschapssets zijn 9 liter water na de inventarisatie werd een start gemaakt met het uitdelen van voedselpakketten Die verliep in fases omdat er doorlopend onderzocht werd wat precies nodig was gedistribueerd in de dorpen 1 liter spijsolie en drinkwater aan de getroffen families. Daarnaast zijn plastic zeilen en hygiënekits en welke hulp het meeste effect zou hebben. Door de watersnood kwamen de 220 leraren zijn (met lesmaterialen) 1 kg zout uitgedeeld. In totaal zijn aan ruim 28.000 mensen noodhulppakketten uitgereikt. Veel structurele problemen van het Surinaamse Binnenland extra aan het licht. We naar het binnenland 1 pak kaarsen pakketten moesten met vliegtuigjes en bootjes worden vervoerd. De infrastructuur in het hebben het dan vooral over de voedselzekerheid en het onderwijs. De SHO hebben, gekomen om les te geven 1 pak lucifers binnenland van Suriname staat geen autoverkeer toe. Hierdoor waren de transportkos- waar mogelijk, structurele verbeteringen aangebracht tijdens het verlenen van de 2 vuilniszakken ten van de voedseldistributie erg hoog. hulp. De poliklinieken en de onderwijzerswoningen van de Medische Zending zijn zo 1 pak beschuit snel mogelijk na de waternood hersteld zodat de reguliere zorg in het binnenland 2 stukken zeep Om het onderwijs zo goed mogelijk door te laten gaan, zijn direct na de watersnood normaal doorgang kon vinden. 2 pakken thee vijf noodklaslokalen in drie dorpen opgezet. Ook op het gebied van gezondheids- Daarnaast is er veel aandacht besteed aan het herstel van de voedselzekerheid. De 1 kg suiker zorg is noodhulp verleend. Er werd voorlichting en training aan de lokale bevolking kostgrondjes zijn hersteld en zaden en plantmateriaal zijn gedistribueerd. Voor de 2 blikken sardientjes gegeven over water, sanitatie en hygiëne. verwerking van rijst en cassave zijn diverse verwerkingsmachines en gereedschap- 1 blik bruine bonen sets beschikbaar gesteld. A Veldwerker Sedney, werkzaam bij de partner organisatie Bureau Forum NGO s, Kleine ondernemers zijn weer in staat gesteld hun bedrijfjes op te starten. Kortom, was als een van de eerste hulpverleners in het rampgebied aanwezig en hield zich herstel van economische activiteiten. Dit is van vitaal belang voor de regio. bezig met het registreren en uitdelen van de voedselpakketten: «Ik was meteen die zondag in het rampgebied gaan kijken. Het was enorm triest om te zien dat alles onder water was gelopen. Mensen zaten in hun huisje, of dat wat er nog van over was, te wachten op wat komen ging. We zijn Vrouwen in de rij voor de registratie. direct begonnen met de registratie van de bewoners, om te weten hoeveel mensen bij de ramp betrokken waren. In ieder dorp hadden we een commissie ingesteld die moest assiste- Veel kostgronden zijn onder water gelopen. De mensen in de binnenlanden leven ren. Er werden lange tafels neergezet en daar van de opbrengst van hun eigen moesten mensen zich aanmelden. De grote kostgrondje. Dit zijn kleine stukjes gezinnen mochten eerst. Alles werd genoteerd. landbouwgrond, waarvan de gewas De dagen daarna zijn we weer terug gegaan sen uitsluitend bestemd zijn voor om de voedselpakketten uit te delen. Iedereen eigen gebruik. Bijna iedere familie die geregistreerd stond mocht een pakket in het binnenland beschikt over zo n komen halen. Hier ging het soms nog wel eens heftig aan toe. Met name mannen die kostgrondje. Vaak liggen de grondjes in verschillende dorpen vrouwen hadden, probeerden in elk van die dorpen een eigen direct langs de rivier. pakket te halen. De pakketten bestonden uit de allereerste levensbehoeften en werden door vrijwilligers in vuilniszakken verpakt.» 10 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 11

Renovatie van de school in Semoisie Gerenoveerde personeelswoning voor de Medische Zending in Djumu B. Hulp en resultaten per sector Inleiding De SHO-leden die betrokken zijn bij de hulpverlening in Suriname hebben inmiddels alle projecten die gefinancierd zijn met SHO gelden afgerond. De activiteiten van Unicef maakten deel uit van het reguliere onderwijs programma dat nog enkele jaren zal doorlopen. Het deel gefinancierd met SHO gelden is per 31 december 2008 afgerond. Het programma van STEPS (Partner van ICCO & Kerk in Actie in duurzaam bosgebruik) zal nog enkele jaren doorlopen. De rehabilitatiefase is in juni 2008 beëindigd. Het gecoördineerde programma van Cordaid Mensen in Nood, Oxfam Novib, ICCO & Kerk in Actie en ZZg in samenwerking met het Binnenland Overleg Suriname (BO) was opgesteld in drie delen en is afgerond. Gezondheidszorg Op het gebied van gezondheidszorg is er kort na de ramp voorlichting en training gegeven aan de lokale bevolking over water, sanitatie en hygiëne. Dit om uitbraak van ziekten en epidemieën die met watersnood kunnen samenhangen te voorkomen. Deze werkzaamheden zijn voornamelijk uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Medische Zending. Dankzij hun adequate optreden zijn grote uitbraken van bijvoorbeeld diarree uitgebleven. Er werd ook voorlichting gegeven over malaria preventie, gebruik van schoon drinkwater en hygiëne bij wondbehandeling. Daarnaast werd er tijd vrij gemaakt voor gesprekken met de bevolking, die danig onder de indruk was van de watersnood. Een ramp op deze schaal hadden ze nog nooit meegemaakt tenslotte! De bestaande gezondheidscentra werden bevoorraad met extra medicijnen, brandstof en voedselpakketten voor het personeel dat de eerste dagen na de ramp veel overuren maakte. Laarzen en zwemvesten voor het personeel droegen bij aan een veilige uitvoering van hun werk. Kort nadat de eerste noden waren gelenigd is een aanvang gemaakt met inventarisatie van de schade aan gezondheidscentra, poliklinieken en dienstwoningen van de Medische Zending. Deze herstelwerkzaamheden waren in maart 2007 afgerond zodat de reguliere zorg in het binnenland normaal doorgang kon vinden. A De heer Edward van Eer D. van Eer, MD, directeur van de Medische Zending in Suriname vertelt wat er gebeurde toen de eerste berichten van de overstromingen doordrongen: «Toen eerste berichten binnenkwamen zijn er direct vanuit Paramaribo medewerkers naar het binnenland gegaan om polshoogte te nemen. De eerste hulp bestond eruit om het personeel te voorzien van laarzen en te kijken of er genoeg medicijnen en spullen waren om het werk goed te kunnen uitvoeren. We keken of er vervoer was, in dit geval een goede boot, om naar de dorpen te gaan. Onze mensen in het binnenland moesten dagelijks bijhouden welke ziektes voorkwamen. Bij deze eerste tochten naar het binnenland stuurde we veel flessen water mee om uit te delen. Dat heeft er zeker toe bijgedragen dat er minder uitbraak van ziektes is geweest». Water en Sanitatie De fondsen voor de wederopbouwfase kwamen in november 2006 beschikbaar. Om deze budgetten goed te kunnen inzetten heeft Unicef in samenwerking met het Ministerie van Onderwijs een inventarisatie gemaakt van het aantal scholen waarvan de toiletten en/of watervoorzieningen hersteld moesten worden. De uitkomst van deze inventarisatie was in eerste instantie een selectie van 21 scholen welke dringende behoefte hadden aan verbetering/herstel van hun drinkwater- en sanitaire voorzieningen. Na een moeizaam wervingsproces voor een contractant voor de uitvoering van het water-en sanitatie project, is op 1 augustus 2007 een contract getekend. Op verzoek van de Directeur Onderwijs van het Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling zijn er echter 10 extra scholen in het binnenland toegevoegd aan de nominatielijst vanwege de erbarmelijke staat van de sanitaire voorzieningen in de desbetreffende scholen. Een totaal van 5 scholen is voorzien van verbeterde water- en toilet faciliteiten. De organisatie PCOS heeft eveneens bijgedragen aan de verbetering van de sanitatie van een aantal scholen in het binnenland. Voedselzekerheid Tijdens de noodhulpfase hebben de organisaties van het Binnenland Overleg de krachten gebundeld en gezamenlijk zorggedragen voor de distributie van voedselpakketten. Het Binnenland Overleg wilde de voedselhulp voortzetten tot aan de eerste oogst (februari 2007), maar omdat er andere organisaties actief waren op dit terrein (vooral de overheid en het Rode Kruis), en omdat de overheid toegezegd had de voedselhulp voor langere tijd te continueren, heeft het Binnenland Overleg besloten na twee distributieronden geen voedselhulp meer te verstrekken en zich te gaan richten op de herstelfase. Inmiddels zijn de kostgronden van 3.248 families hersteld. Zaai-en plantmateriaal is opgekocht van díe families die nog voldoende voorraad hadden. De opgekochte zaden en planten zijn gedistribueerd aan families die dat nodig hadden. Op deze manier kon het project op twee manieren een bijdrage leveren: families die producten aanboden konden extra inkomsten genereren en families die hun zaai- en plantgoed kwijt waren kwamen in aanmerking voor hulp. Naast distributie van zaai- en plantmateriaal is hulp en advies geboden bij het herstel of opnieuw aanleggen van de kostgronden. Ook is er mierenbestrijdingsmiddel gedistribueerd. Daarnaast werden er landbouwgereedschappen, cassavemolens en rijstpelmachines gedistribueerd onder de binnenlandbewoners om het zware werk op de kostgronden te verlichten en om de voedselverwerking te vergemakkelijken en te verbeteren. Tijdige interventie heeft voorkomen dat risicogroepen in Kwamalasemutu honger hebben geleden na het mislukken van de cassave oogsten in 2007. Met SHO-geld is 7.618 kg kwak opgekocht in andere gebieden en per vliegtuig vervoerd naar Kwama. Zo n 245 gezinnen hebben hiervan geprofiteerd. De voedselzekerheid in deze gebieden blijft echter een risico, zolang de kostgrondjes zich lang de oevers van de rivier bevinden. Door slechte irrigatie, slecht transport en de jaarlijks terugkerende hevige regens, wordt het risico van gebrek aan voedsel verhoogd. De partnerorganisaties PAS en BFN hebben na de watersnoodramp de handen ineen geslagen om een oplossing voor dit probleem te vinden. Daar waar het kon, werd geadviseerd om nieuwe kostgrondjes op hoger geleden gebieden te beginnen. De beschikbaarheid van SHO/ fondsen maakte deze interventie mogelijk. 12 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 13

Met hulp van de lokale organisatie BFN: Hebben 1.755 vrouwen uit alle A Dorpsbewoonster Sherida Juneki, woont met haar gezin in het inheemse dorp Kwamalasemutu. Dit dorp telt 1.500 inwoners en rijstpelmachines. Deze zijn gedistribueerd onder de bewoners van het binnenland om het zware werk op de kostgronden te verlichten en om de voedselverwerking te vergemakkelijken en te verbeteren. Deze activiteit vormde een aanvulling op het Met hulp van de lokale organisatie PAS: Is er aan 44 ondernemers gereedschap getroffen gebieden begeleiding en heeft na de watersnoodramp voedselhulp voedselzekerheidsproject. verstrekt: 2 vrouwen, 2 vrouwen- advies ontvangen hoe hun kostgron ontvangen. Hier stonden geen huizen of groepen en 40 mannen den te herstellen en te onderhouden. schooltjes onder water. Daarvoor ligt het Hebben 17 dorpen een cassaverasp Kregen 26 veldwerkers een training dorp te hoog. Maar de gewassen op de kost- ontvangen om dit te begeleiden grondjes waren volledig weggespoeld en het 5 dorpen een rijstpelmolen Zijn de kostgronden van 3.248 woeste water had veel planten en wortels Zijn 14 brushcutters gedistribueerd families bewerkt en opnieuw beplant losgewoeld waardoor het bronwater ernstig Zijn 20 miniploegen en 4 kettingzagen Zijn 4.074 pakken mirex uitgedeeld. vervuild werd. uitgedeeld aan gemeenschappen (ter bestrijding van de mieren) «Ik weet het nog precies want ik was toen in Hebben 87 vrouwenorganisaties in verwachting van mijn vierde kind. Onze kost- totaal 12.472 landbouwgereedschap grond ligt vlak langs de rivier ongeveer vijf ontvangen minuten varen verwijderd van het dorp. We Staat nu in 11 dorpen een hadden cassave en bananenplanten. Alles was ondergelopen en de gewassen waren cassaveraspmachine niet meer te redden. Je kon met de boot niet dichtbij komen vanwege de sterke en Kregen twee dorpen een rijstpel gevaarlijke stroming. De voedselhulp was ontzettend welkom omdat ik hoogzwanger molen waarvan 110 gezinnen gebruik was en niet zo hard meer kon werken. We hebben ook gereedschap gekregen en twee kunnen maken cassavemolens.» Hebben 245 gezinnen in Kwamala Semutu extra kwak ontvangen om te A Mosheshi Shananpe, kaptein van Tepu, een indianendorp met 95 woningen in het voorkomen dat zij honger leden na zuiden van Suriname, vertelt over de voedselproblemen daar. het mislukken van de oogst in 2007 «Het is een soort eiland dat steeds onder G De cassaverasp raspt de cassave tot kwak water loopt. De nieuwe kostgrondjes die we De geleverde cassave raspen zijn speciaal ontworpen en met de hand gemaakt door moeten maken, komen steeds verder van het een leverancier uit Paramaribo, die tevens in staat is de machines te onderhouden dorp te liggen, waardoor de vrouwen steeds en indien nodig, onderdelen te vervangen. Voorheen kwamen deze machines uit verder moeten lopen. Met hun kinderen én hun diverse landen, waarbij de modellen van elkaar afweken. Dit gaf veel problemen met gereedschap. Verhuizen naar een ander dorp betrekking tot installatie, training en onderhoud. Ook losse onderdelen waren vaak met nieuwe grond is vaak ook niet de oplos- niet voorradig. De cassaverasp raspt in enkele minuten de dagelijkse benodigde sing. Nieuwe gebieden zijn helemaal nog niet hoeveelheid voor een gezin. Wanneer een vrouw dit werk met de hand moet verzet- bereikbaar. Hier is in ieder geval een airstip ten, kost haar dit iedere dag gemiddeld 2 uur. (stuk grasveld waar een vliegtuigje kan landen) en een basisschool. Na de watersnoodramp was ons kostgrondje helemaal onder gelopen. Demonstratie van de miniploeg A Alle planten stierven. We hadden niets meer te Een medewerker van de partnerorganisatie eten. Het voedselpakket dat we kregen bestond geeft uitgebreide instructie aan een van de uit cassavemeel, rijst, water, spijsolie, kaarsen, vrouwen van de vrouwenorganisatie Fitj lucifers, koeken en soep. Ook kregen we nieuw zaadmateriaal, maar dat kwam niet op A Wan, oftewel:bundeling van krachten. omdat alles nog veel te nat was. We leefden van het vissen en jagen op wild. We hebben Het is belangrijk dat de instructies en de nu een nieuw kostgrondje en de planten die we nu hebben zijn al redelijk hoog. We zijn erg trainingen goed verlopen. Het gebeurt maar dankbaar voor de hulp die we gekregen hebben, maar we blijven toch nog te veel afhanke- al te vaak dat een machine teveel belast lijk van voedselhulp. We moeten met de bewoners praten en kijken naar een betere manier wordt en stuk gaat. Iedereen die gebruik om te leren planten en om kennis te vergaren. Alleen zo komen we verder». wil maken van de miniploeg betaalt 10 SRD, omgerekend ongeveer 2,50 euro. Met de Levenonderhoud opbrengst wordt het onderhoud betaald. Uit een eerste onderzoek is gebleken dat 191 ondernemers in het binnenland schade Minimaal een keer per maand komt iemand hadden geleden en voor hulp in aanmerking kwamen. Tijdens de uitvoering van het kijken of alles nog werkt, of er nog vragen of project en controle van de juistheid van de gegevens bleek het aantal ondernemers problemen zijn. Op deze manier moeten de met aantoonbare schade veel lager te zijn. Uiteindelijk kwamen 44 ondernemers (2 bewoners zich het apparaat eigen maken. vrouwen, 2 vrouwengroepen en 40 mannen) in aanmerking voor hulp. Het betrof Dit proces kan soms wel twee jaar duren. hier vooral hulp aan kleine winkeltjes, bakkerijen en houtzagerijen. Omdat een deel van de begroting niet voor het geplande doel besteed is, is er extra geld beschikbaar gesteld voor landbouwgereedschappen, cassavemolens en 15

Rijstpelmolens en gereedschapsets De geleverde rijstpelmolens zijn ook een grote aanwinst voor een dorp. Normaliter stampen vrouwen de dagelijks benodigde hoeveelheid rijst om het vliesje van de rijst te scheiden. Dit kost tijd en energie, dus ook extra voedsel om de inspanning te compenseren. De rijstpelmachines kunnen in een paar minuten een voorraad voor de hele week pellen. Door de voorziening van cassave raspen en rijstpelmolens, krijgen vrouwen meer tijd om hun kostgrondjes te bewerken, om hun kinderen naar school te brengen en om andere activiteiten te ontwikkelen. Ook is vermarkting van landbouwproducten mogelijk. Doordat vrouwen getraind worden in het effectiever verbouwen van gewassen, kunnen hun kostgrondjes meer opleveren dan hun dagelijks benodigde hoeveelheid. De nieuw geleverde gereedschapsets dragen hier ook aan bij. Rijstpelmolen in Guyaba in gebruik A Guyaba is een groot dorp met ongeveer 9.000 inwoners. De nieuwe rijstpelmolen wordt in gebruik genomen. Het dorp had al wel een rijstpelmolen, maar deze was kapot gegaan. Dankzij SHO-gelden is er nu een nieuwe. Hij is vanwege het risico voor overstromingen op een hoger gelegen gebied geplaatst, net buiten het dorp op ongeveer 10 minuten lopen. Er is speciaal een hok voor gebouwd dat op slot kan om vernielingen tegen te gaan. De machine moet handmatig met een hendel worden aangezwengeld. De rijst wordt bovenin de trechter gegooid en in het apparaat wordt de korrel van de kaft gescheiden. De rijst komt in een grote bak terecht en de vliesjes verdwijnen achter in de bossen. Een zak rijst is binnen 10 minuten gepeld. Een enorme tijdwinst. Onderwijs De lokale organisatie PCOS en Unicef zijn actief op het gebied van onderwijs in het binnenland. De overstromingen van 2006 brachten de zwakke punten van het onderwijs in het binnenland weer extra aan het licht. In de binnenlanden van Suriname hebben de meeste leerkrachten weinig opleiding en zijn niet voldoende gekwalificeerd. De onderwijsmogelijkheden voor kinderen zijn daardoor beperkt. Daarnaast vertoont het onderwijs in de getroffen gebieden kenmerken als structurele zwaktes in beheer, administratie van onderwijsprocessen, een hoog percentage voortijdige schoolverlaters, het niet aansluiten op de behoeften van de arbeidsmarkt. Met de SHO-fondsen gesteunde projecten hebben zich daarom niet alleen gericht op het geven van noodhulp, maar ook op de wederopbouw en structurele verbetering van het onderwijs in de getroffen gebieden. PCOS heeft zich vooral gericht op de distributie van leermiddelen en de renovatie van de vernielde schoolgebouwen en onderwijzerswoningen in het Boven Suriname gebied. Door aandacht aan de leefbaarheid van de onderwijzerswoningen te besteden is het mogelijk gebleken om leerkrachten in het binnenland langer vast te houden. Veel onderwijzers kozen voor een leven in de stad Paramaribo omdat daar voorzieningen zijn. Hierdoor is gebrek aan gekwalificeerd onder wijzend personeel ontstaan, dat gevolgen had voor de kwaliteit van het onderwijs. Opgroeiende kinderen in het binnenland krijgen nu, door de interventies, kwalitatief beter onderwijs. A Henk Reumel, schoolleider van de school in Semoisie: «De school en de onderwijzerswoningen waren zwaar getroffen door de overstromingen. Er zijn zes woningen gerenoveerd en vier nieuwe huizen gebouwd. De stenen werden hier in de buurt door een steenmakerij gemaakt en het zand is afkomsig uit Semoisie zelf. De bewoners krijgen een training voor het kleine onderhoud». Er worden tevens mensen getraind om de gerenoveerde school te onderhouden. Iedere gerenoveerde school heeft een Doe-het-zelf kit ontvangen met eenvoudige onderhouds- en reparatiematerialen, zodat een langduriger goede staat van de schoolgebouwen gewaarborgd is. Met hulp van de lokale organisatie PCOS Zijn op 6 scholen ( Kajapati, Pamboko, Masikriki, Bofokule, Semoisie en Pikin Slee) individuele en klassikale leermiddelen gedistribueerd Hebben 48 leerkrachten een tegemoetkoming van 100 euro ontvangen voor de geleden schade Is in Nieuw Aurora de hoofdschool gerenoveerd en zijn in de nieuwbouw toiletgroepen geplaatst Zijn in Pamboko de hoofdschool, 3 onderwijzerswoningen en de toiletgroepen gerenoveerd Zijn ook in Semoisie de hoofdschool en de 5 onderwijzerswoningen gerenoveerd. En 4 nieuwe onderwijzerswoningen gebouwd. Tevens is er een nieuwbouwtrap gekomen van de rivier naar de school Werden in Pikin Slee 3 onderwijzerswoningen gerenoveerd En kreeg het onderwijs in Djumu een nieuwe kleuterschool. Hier werden tevens de hoofdschool en de onderwijzers woningen gerenoveerd Naast dit alles hebben 10 kleine ondernemers een micro krediet ontvangen tussen de 250 en 1.000 euro, terug te betalen in 3 jaar, met als doel hun bedrijfje weer op te starten. Terug betaling geschiedt via zogenaamde revulving funds, met behulp van lokale microfinancieringsinstellingen. De inspanningen van PAS en BFN, die zij na de watersnood ontplooid hebben, geven een positieve impuls aan de economische activiteiten langs de rivier en verbeteren de voedsel zekerheidssituatie van de bewoners op de langere termijn. Joann Asoedanoe poseert trots met de gereedschappen die haar dorp Guyaba gekregen heeft. De gereedschappen worden opgeborgen in een speciaal gebouwde schuur die op slot kan. 16 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 17

Een nieuwe kleuterschool voor Djumu De basisschool in Djumu was er slecht aan toe en er was geen kleuter school. Maar dankzij het geld van de SHO staat er nu een geheel gerenoveerde school, een gloednieuwe kleuterschool en zijn alle onderwijzerswoningen gerenoveerd. In de school zijn nieuwe TL verlichtingsbalken geplaatst, zodat er hier in de avond knip- en naaicursussen en alfabetiseringscursussen gegeven kunnen worden. De aannemer heeft achter de kleuterschool een nieuwe brug gebouwd. Voorheen moesten de kinderen door het water naar de school lopen en nu kunnen ze over de brug. De kinderen komen uit tien verschillende dorpen in de buurt. Het verst gelegen dorp is een kwartier lopen. Met de boot is het ongeveer twintig minuten varen. De nieuwe kleuterschool on Djumu Oude staat van een onderwijzerswoning in Semoisie. De gerenoveerde school in Djumu De gerenoveerde onderwijzerswoningen in Semoisie. De 10-jarige Sergio wast zijn handen bij het nieuwe toiletgebouw van zijn school in Djumu In de wederopbouwfase heeft Unicef zich vooral gericht op het herstellen en verbeteren van het onderwijs: door het trainen van het onderwijzend personeel in kindvriendelijke leermethoden, de aanschaf van kindvriendelijke leermiddelen, het verbeteren van de water- en sanitaire voorzieningen in scholen en het versterken van de capaciteit van ouders en kinderen om de leeromgeving en leersituatie van de school in het dorp structureel te verbeteren door het opzetten en activeren van ouderverenigingen. Aan het Ministerie van Onderwijs werd technische assistentie verleend om het onderwijs in het binnenland op langere termijn structureel te kunnen verbeteren. Unicef heeft hiervoor een programma ontwikkeld (Adolescenten en Life Skills Programma) waarbij de nadruk ligt op een onderdeel hiervan, het Kind Vriendelijke Scholen project. Dit scholenproject beoogt de leeromgeving van kinderen in het binnenland te verbeteren: door leraren bij te scholen in kindvriendelijke lesmethoden, door het onderwijs meer toe te spitsen op de individuele leerbehoeften van het kind en door rekening te houden met de wensen van de gemeenschap waarin het kind woont. Tevens heeft het project tot doel de schoolomgeving kindvriendelijker te maken door het verbeteren van de toiletten en watervoorziening. Het Kind Vriendelijke Scholen project heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het welzijn van de schoolkinderen in het binnenland. A Juf Alida, onder wijzeres van de school in Pikin Slee vertelt over de watersnoodramp: «Ik was in mijn huis dat vlak aan de rivier ligt. Het water kwam steeds hoger. We zijn die nacht gewoon gaan slapen. Tijdens de regentijd hebben we wel vaker een hoge waterstand. Niets om je erg druk over te maken. Maar zaterdagochtend om ongeveer 10 uur stroomde het water overal naar binnen. Mensen uit de hoger gelegen gebieden kwamen direct naar beneden naar de rivier om te kijken of ze konden helpen. We hebben direct alle spullen hoog op de stellagekasten in de school gezet. Die zondag zijn we alle spullen naar hoger gelegen gebieden gaan brengen. Het kon niet meer in de school bewaard worden. Het water stond te hoog. Maandagochtend ben ik naar de stad naar familie gegaan. We waren allemaal erg verdrietig. Alles stond onder water. Gelukkig hielp iedereen elkaar. De dieren, de kippen waren allemaal dood. Ik ben een maand in de stad gebleven bij familie. Maar voor de mensen die achter moesten blijven was het helemaal erg. Het gebeurde net vier dagen na de paasvakantie. De meeste mensen hadden al hun geld besteed aan eten. Dit is allemaal in een keer weg gespoeld. Toen ik terug kwam zijn we begonnen met het schoonmaken van de lokalen en de meubels. De kinderen moesten bij elkaar op een bank zitten. We zijn nu minder bang wanneer het water weer zo hoog komt, want we weten nu goed wat we moeten doen.» 18 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 19

Onderdak In de noodhulpfase zijn 2.335 stuks plastic zeilen uitgedeeld aan mensen van wie het huis door de overstroming onbewoonbaar was geworden. Aanvankelijk waren er plannen nieuwe huizen te bouwen voor de getroffenen; een modelhuis is hiertoe ontworpen en gebouwd in een van de dorpen, als voorbeeld hoe de huisvesting te verbeteren. Mensen zijn hierbij gewezen op de gevaren van het wonen vlak aan de rivier. Uiteindelijk bleken de SHO fondsen niet toereikend om dit plan uit te voeren en zijn er geen nieuwe huizen gebouwd. Wel zijn er reparaties uitgevoerd aan bestaande huizen, toen eenmaal het water weer gezakt was. Programma management Nederlandse organisaties hebben getracht hun lokale Surinaamse partners zo goed mogelijk te ondersteunen in het ontwerpen en uitvoeren van de projecten. Hiertoe zijn vanuit Nederland een aantal experts naar Suriname vertrokken die veel ervaring hadden in het opzetten van grootschalige noodhulp projecten. Ook bleken partners gebaat bij ondersteuning in het volgen van de door de SHO gestelde richtlijnen voor aankoop van goederen en verslaglegging van de activiteiten. Tevens is veel aandacht besteed aan ondersteuning in financieel beheer, waar een Surinaams kantoor een kwaliteitsproduct wist af te leveren. Naast het ondersteunen van de uitvoerende partners is ook het Ministerie van Onderwijs ondersteund in het opstellen, uitvoeren en monitoren van een plan om de getroffen scholen te helpen. Door het aanwenden van een deel van de SHO fondsen hiervoor, is de SHO hulp geïntegreerd in lopende processen/ projecten en daarmee verduurzaamd. C. Knelpunten in de hulpverlening Informatie Binnenland Tijdens de distributie van de voedselpakketten was het lastig exacte informatie te verkrijgen met betrekking tot het aantal gezinnen en inwoners per dorp. Dit komt omdat er veel tijdelijke migratie is, waardoor de cijfers, afhankelijk van het seizoen, verschillen. Tijdens de distributie is er rekening mee gehouden dat de beschikbare data niet altijd correct waren en werden extra pakketten meegenomen om problemen te voorkomen. Tijdens de voorbereiding van de herstelfase zijn correcte data verzameld. Bereikbaarheid Transport naar het binnenland van Suriname is een groot probleem, evenals de communicatie met de binnenlandse dorpen. Veel dorpen zijn alleen via de rivieren of via de lucht te bereiken. Kosten van transport naar het binnenland zijn erg hoog, vooral het (commerciële) luchttransport. Voordat de noodtoestand uitgeroepen werd en na het intrekken van de noodtoestand, waren organisaties aangewezen op commercieel transport. Bijkomend probleem is dat er niet veel vracht meekan in de kleine vliegtuigen en de korjalen. Dit zijn kano-achtige bootjes die in het binnenland worden gebruikt. Uiteindelijk zijn alle getroffen gebieden bereikt. Waar transport over water niet mogelijk was, werd gebruik gemaakt van luchttransport. Sinds 2008 verbeteren de communicatiemogelijkheden met het binnenland. Sommige delen zijn inmiddels bereikbaar middels mobiele telefonie. Geen reserves meer Na de ramp hebben mensen hun financiële reserves (voor zover die er waren) besteed aan het inkopen van voedsel. Daardoor leek het alsof mensen in staat waren weer in de eigen behoeften te voorzien. In april 2007 werd geconstateerd dat de voedselsituatie in de omgeving Kwamalasemutu erg slecht was als gevolg van een zeer slechte cassaveoogst dat jaar (door verzadiging van de grond waren veel knollen gaan rotten). Het Binnenland Overleg heeft extra voedsel uitgedeeld. In het Marowijnegebied is 7618 kg kwak (product van cassave) opgekocht en gedistribueerd onder 245 gezinnen in Kwamalasemutu. Coördinatie & Samenwerking De lokale organisaties in Suriname hebben nauw met elkaar samen gewerkt om de hulp te organiseren en te coördineren. Ook hebben zij hun activiteiten afgestemd met de overheid en het NCCR (Nationale Coördinatie Centrum voor Rampen bestrijding). De overheid heeft, waar nodig, hulp en ondersteuning geboden. Dit was in het begin niet gemakkelijk. Er is in Suriname nooit een rampenplan ontwikkeld. Dat betekent dat veel moest worden uitgevonden en er geen actieplan klaar lag voor de coördinatie van de hulp. Door het ontbreken van duidelijke leiding zijn er in het begin onduidelijkheden geweest met betrekking tot coördinatie van de hulp. Ook bleek dat de onderzoeksresultaten niet altijd correct waren en derhalve de begrotingen niet realistisch opgesteld. Dit heeft geleid tot aanpassingen in de uitvoer. Gelukkig ook positieve aanpassingen, want er konden meer activiteiten worden uitgevoerd en meer mensen konden hulp ontvangen. Tijdens de overstromingen van mei 2008 is gebleken dat de ervaringen van 2006 een belangrijke bijdrage hebben geleverd in het adequaat reageren op de toen ontstane noden. Afstemming met alle partijen om te komen tot een plan van aanpak en coördinatie verliep voorspoediger dan in 2006. 20 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 21

Hoe is uw gift besteed? De opbrengst van de Nationale Actie Samen voor Suriname wordt na aftrek van de kosten van fondsenwerving en administratie verdeeld over de deelnemende organisaties Baten giro 797 x 1.000 opbrengsten uit publieksdonaties E 2.381 subsidie van MinBuza E 0 rente giro 797 E 15 Totale baten E 2.396 Lasten giro 797 kosten eigen fondsenwerving E -98 kosten beheer en administratie E -27 Totale lasten E 125 Totaal beschikbaar voor verdeling E 2.271 Baten deelnemers SHO actie verdeeld onder deelnemers E 2.260 Niet verdeeld E 11 rente deelnemende organisaties E 0 Lasten deelnemende organisaties gerealiseerde AKV over publieksdonatie E 127 gerealiseerde AKV over bijdrage ministerie E 0 Totaal besteed aan projecten E 2.120 Niet bestede middelen E 13 Totaal niet bestede middelen E 24 Het rentebedrag is een optelling van de interest op giro 797. Aan fondsenwerving en administratie is 125.000 uitgegeven. De directeuren van de SHO zullen het restant van 24.018 bestemmen aan een volgende actie. Tijdens het directeurenoverleg is besloten dat een groot deel van de opbrengst naar gastdeelnemer ZZg zou gaan, vanwege haar lange staat van dienst in Suriname. De verdeling onder de deelnemende organisaties zag er als volgt uit: Netto verdeeld E 2.259.817 Nederlandse Rode Kruis 11,2% E 252.745 Unicef Nederland 14,3% E 323.750 Cordaid Mensen in Nood 28,9% E 652.958 Oxfam Novib 11,1% E 250.250 ICCO & Kerk in Actie 15,1% E 341.250 Gastdeelnemer Zeister Zendinggenootschap 19,4% E 438.828 Een jonge ondernemer uit Asidonhopo, die zijn winkeltje kwijtraakte tijdens de watersnood, heeft inmiddels door SHO-steun een florerend bedrijfje als steenmaker. Zijn stenen zijn gebruikt voor de bouw en renovatie van diverse huizen en scholen in de dorpen aan de Suriname Rivier. Het wederopbouw proces is door dit initiatief in belangrijke mate bespoedigd. 22 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 23

Geleerde lessen en aanbevelingen De SHO zijn zich ervan bewust dat zij hun werk kunnen doen dankzij uw giften. Daarom besteden ze aandacht aan een zo effectief en efficiënt mogelijke hulpverlening. Om dat voor elkaar te krijgen moeten aanvragen voor noodhulp en wederopbouw worden beoordeeld, de financiering worden voorbereid en (internationaal) gecoördineerd. Ook worden programma s financieel en inhoudelijk geëvalueerd aan de hand van rapportages en bezoeken aan het rampgebied. Deze werkzaamheden kosten geld. De SHO hebben afgesproken dat elke organisatie maximaal 6% van de beschikbare middelen mag uitgeven aan voorbereiding en coördinatie. De uitvoerende (lokale) organisaties leggen periodiek inhoudelijke en financiële verantwoording af over de bestedingen. De projecten, die grotendeels hebben plaatsgevonden in de noodhulpfase, zijn na zes maanden afgerond, daarna begon de wederopbouwfase. Committeringen* en bestedingen per sector Sector committeringen/bestedingen Noodhulp 1. gezondheid 0 2. water en sanitatie 69.237 3. voedselzekerheid 310.931 4. levensonderhoud 0 5. onderwijs 27.748 6. onderdak 90.276 7. rampen management 0 8. programma management 9.276 Subtotaal noodhulp 507.468 Wederopbouw 1. gezondheid 141.323 2. water en sanitatie 0 3. voedselzekerheid 309.794 4. levensonderhoud 166.453 5. onderwijs 850.123 6. onderdak 2.299 7. rampen management 0 8. programma management 142.973 Subtotaal wederopbouw 1.612.964 TOTAAL 2.120.432 Het grootste probleem verbonden aan de watersnood en het verlenen van noodhulp had te maken met het feit dat het de eerste keer was dat Suriname werd getroffen door een ramp van deze omvang. Er bestond geen rampenplan. Het opstellen van een rampenplan verdient daarom aanbeveling. De Surinaamse partnerorganisaties zijn voor het eerst geconfronteerd met een ramp van deze omvang. Extra ondersteuning was daarom nodig. Vanuit het MBN+ is ondersteuning geboden voor capaciteitsversterking van de Surinaamse partners op het gebied van (financiële) administratie en logistiek. Daarnaast is ondersteuning geboden door het tijdelijk aanstellen van een liaison officer. Goede afstemming en samenwerking tussen alle betrokken partijen is noodzakelijk. Aangezien de overheid en de particuliere organisaties sterk hebben kunnen steunen op lokale structuren verdient het aanbeveling op deze goede samenwerking verder te bouwen. Door de overstromingen van mei 2006 is de fragiele voedselzekerheid situatie in het binnenland duidelijk aan het licht gekomen. In de hulpverlening wordt de voedselzekerheid op meerdere manieren en voor langere termijn versterkt. Ook op langere termijn via de reguliere activiteiten- zal het Binnenland Overleg aandacht blijven geven aan het verbeteren van de voedselzekerheid. De overstroming van mei 2006 heeft duidelijk gemaakt dat het onderwijs in het binnenland van Suriname in een structurele crisis verkeert. Deze crisis blijkt o.a. uit het grote aantal kinderen dat niet naar school gaat of vroegtijdig de school verlaat en het zeer lage opleidingsniveau van meer dan de helft van de leraren in het binnenland van Suriname. De Nederlandse organisaties zullen ook op langere termijn bijdragen via de partners van het Binnenland Overleg- aan de verdere ontwikkeling van het onderwijs in het binnenland. Het Ministerie van Onderwijs heeft een structureel gebrek aan capaciteit om de vele activiteiten te plannen en coördineren die gepaard gaan met de wederopbouw van het onderwijssysteem in het binnenland. Deze capaciteit kan worden aangeleverd door NGO s en/of andere VN organisaties. Unicef kan technische steun verlenen in de vorm van een extra lokale consultant en een internationale onderwijsdeskundige. Een assessement gelijk na de ramp is niet voldoende om de correcte gegevens m.b.t. opgelopen schade te achterhalen. Mensen zijn nog in paniek en hebben nog geen juist beeld over de schade. Een globale schade opname gelijk na de ramp is nodig om een voorlopig beeld te krijgen. Daarna moet er een diepgaand onderzoek uitgevoerd worden om de werkelijke schade te achterhalen. Dit voorkomt dat de cijfers van een assessement veel hoger uitvallen dan de werkelijk geleden schade. Hier hebben alle organisaties mee geworsteld. Als gevolg zijn plannen en budgetten regelmatig bijgesteld. Juf Eduart, lerares van de basisschool in Djumu * committering = toezegging 24 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 25

Programmaoverzicht per sector Noodhulp Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden 1. Gezondheidszorg 2. Water en sanitatie Transport van hygiëne kits vanuit het depot van IFRC in Panama naar Suriname 4, 000 families hebben een hygiëne kit ontvangen, met de volgende inhoud: - 3 kg waspoeder 20.000 personen Dekken van de basisbehoeften van 4,000 families in het zuiden en zuidoosten van Suriname - 12 rollen toiletpapier - 5 stuks zeep - 5 tubes tandpasta - 5 tandenborstels - 2 flessen shampoo - 5 scheermesjes -8 doosjes maand-verband 20 vrijwilligers van het SRK zijn getraind in Water & sanitatie 20 personen Training van vrijwilligers van het Surinaamse RK in basis water en sanitatie principes 186 vertegenwoordigers uit 79 dorpen zijn door de vrijwilligers getraind 186 personen Training van vertegenwoordigers van dorpen in WatSan door vrijwilligers van het SRK 1,426 inwoners van 79 dorpen zijn door de vertegenwoordigers van dorpen getraind. 1,426 personen 248 posters op het gebied van watsan zijn verspreid onder scholen, winkels en kerken De cassaveraspen staan in Paramaribo klaar voor distributie naar de binnenlanden. 26 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 27

Noodhulp Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden 3. Voedselzekerheid Binnenland Overleg: Distributie voedselpakketten, bestaande uit: 1 pak thee 1 blok zeep 1 doos kaarsen 1 kg bloem 1 pak lucifers 1 kg suiker 10 fles water (1,5 ltr) 3 blikken sardines 2 liter olie 1 pond zout 10 kg rijst STEPS: voedsel distributie PAS: distributie van 1,676 pakketten aan 10,030 personen; BFN: distributie van 1,462 pakketten aan 4,874 personen; NVB: distributie van 1,181 pakketten aan 5,905 personen PCOS: distributie van 2,581voedselpakketten aan 7,942 personen Totaal: 6,900 pakketten aan 28,751 personen 28,751 personen Rode Kruis: distributie voedselpakketten, bestaande uit: 25 kg rijst 1 kg bonen 1 kg suiker 1 kg zout 4 blikjes vis 1 liter olie Distributie van 4,000 pakketten aan 4,000 families (ongeveer 20,000 personen) 20,000 personen 1 Noodhulp Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden 7. Ramp management 8. Programma management en ondersteuning Technische ondersteuning van het Surinaamse Rode Kruis Twee Nederlandse gedelegeerden zijn tijdelijk uitgezonden in het kader van noodhulpprogramma Iedereen die via de Federatie-operatie ondersteuning ontving van het IFRC. Een persoon voor coördinatie en opzet van shelters (1 week). De andere gedelegeerde voor technische ondersteuning van het Surinaamse RK en monitoring van activiteiten (6 weken) Ondersteuning aan leraren en getroffen scholen door Unicef Steun verleend aan personeel van het Ministerie van Onderwijs bij de evaluatie van de situatie in 19 dorpen in de getroffen gebieden. Leraren en spullen voor scholen naar de getroffen scholen vervoerd Gerealiseerd 220 leraren van in totaal 5,106 leerlingen Geen aantallen genoemd ICCO & Kerk in Actie: Distributie van 350 2.100 Technische ondersteuning Gerealiseerd distribute van 400 voedselpakketten aan het Ministerie van voedselpakketten Onderwijs bij het opstellen 276 dorpen en nederzettin- 937 vertegen- woordigers van een plan om de getrof- gen bezocht (alle getroffen van de getroffen bevolking ZZG: fen scholen te helpen dorpen) Overlevingshulp (aankoop, verpakking, transport, ZZG: Gerealiseerd: 175 dorpen en Vertegenwoordigers van uitreiking) Inventarisaties schade, 101 kleine nederzettingen getroffen bevolking binnen- consultaties lokale bevol- bezocht land (937 personen). 4. Levensonderhoud king en controle distributie. 5. Onderwijs Het opzetten van nood- 5 noodklaslokalen zijn 95 leerlingen scholen in 3 dorpen en het opgezet in 3 dorpen vervoeren van lesmateriaal en leerkrachten naar deze dorpen. Het onderwijs in de Noodhulp Ongeveer 30,000 2 getroffen dorpen kan gecontinueerd worden. 1 Dezelfde families hebben zowel Rode Kruis pakketten, als BIO pakketten, als NCCR pakketten ontvangen. 6. Onderdak Dekken van de basisbehoeften van 4,000 families in het getroffen gebied. 2,335 stuks plastic zeilen zijn gedistribueerd. Daarnaast zijn 2,335 families, in totaal ca 11,675 personen 2 De begunstigden hebben zowel van het Binnenland Overleg, als van het Rode Kruis als van het NCCR voedselpakketten ontvangen, dus meerdere pakketten per familie. De hulp is of gericht op alle 60,000 inwoners van het getroffen gebied, of op een deel van de bevolking. Er zal sprake zijn van overlap, i.e. mensen ontvangen zowel voedselhulp als medische hulp. Aankoop en distributie 212 gereedschapsets van plastic sheeting en gedistribueerd gereedschappen 28 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 29

Wederopbouw Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden Wederopbouw Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden 1. Gezondheidszorg (MZ) Extra voorlichting aan de bevolking in de getroffen gebieden gericht op het voorkomen van uitbraak van ziekten en epidemieën die met de watersnood kunnen samenhangen Spoedbevoorrading van gezondheids-centra Inwoners hebben voorlichting ontvangen (preventieve zorg) op het gebied van: - Preventie van malaria - Gebruik van schoon drinkwater - Preventie en behandeling van diarree - Hygiëne m.b.t. smetten, wondbehandeling - Ook werden andere door de bevolking aangekaarte problemen besproken en zonodig psychosociale steun verleend Extra bevoorradingen zijn gedaan: - Extra medicamenten - Extra brandstof - Rijst voor het personeel - Voedselpakketten voor het personeel (128 personen + familie) - Laarzen, zwemvesten voor personeel (128 personen) Inwoners getroffen gebied (ongeveer 60.000) Inwoners getroffen gebied (ongeveer 60.000) + 128 personeels leden + familie (totaal 640 personen) 2. Water en sanitatie (Unicef en PCOS) 3. Voedselzekerheid (BFN en PAS) Verbeterde water- en sanitaire voorzieningen voor scholen De voedselproductie van de beschadigde kostgronden is hersteld tot het niveau van voor de ramp Gedetailleerde assessments voor 31 scholen gereed, selectie 5 scholen voor rehabilitatie Op 5 basisscholen in het binnenland zijn nieuwe sanitaire voorzieningen gebouwd Op tenminste 15 scholen zijn WASH trainingen gegeven 1,755 vrouwen hebben begeleiding en advies ontvangen hoe hun kostgronden te herstellen en onderhouden Twee trainingen van elk 3 dagen hebben plaatsgevonden in november 2006 Zaai- en plantmaterialen gedistribueerd. De kostgronden van 3,248 families zijn bewerkt en opnieuw ingeplant. Tenminste 3000 leerlingen en 30 leerkrachten op scholen in het binnenland 1,755 26 veldwerkers 3,248 gezinnen (=16,240 personen) Herstel van materiele schade in de ramp gebieden. Herstel materiele schade van de Gezondheidszorgcomplexen: Inwoners getroffen gebied (ongeveer 60.000) De herstelde kostgronden leveren meer productie op 4,074 pakken mirex gedistribueerd aan 4,074 families 4,074 families (20,370 personen) Boven Suriname: poliklinieken en woningen in Pokigron, Guyaba, Djumu en Semoisie + herstel zonnepanelen Oost Suriname: poliklinieken in Nason, Apuma, Gakaba + herstel zonnepanelen Het werk van de vrouwen wordt vergemakkelijkt door beter gereedschap Het werk van de vrouwen wordt vergemakkelijkt en is tijdbesparend geworden 12,472 stuks landbouwgereedschap gedistribueerd aan 87 vrouwenorganisaties 11 cassaverasp machines in gebruik in 11 dorpen 87 vrouwen organisaties 11 vrouwen organisaties NB: het gezondheids zorgcomplex in Drietabbetje is niet gerenoveerd omdat de overheid heeft aangegeven een nieuw centrum te bouwen. De zonnepanelen zijn wel hersteld. De productie van rijst is vergroot Tijdige interventie heeft voorkomen dat risicogroepen honger hebben geleden na het mislukken van de cassave oogsten In 2 dorpen zijn rijstpelmachines operationeel 7,618 Kg kwak gedistribueerd aan 245 gezinnen 110 gezinnen (550 personen) 245 gezinnen (488 volwassenen en 358 kinderen) 30 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 31

Wederopbouw Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden Wederopbouw Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden 4. Levensonderhoud (BFN en PAS) 5. Onderwijs (Unicef en PCOS) Verstrekken van hulpgoederen (gereedschappen e.d) aan ondernemers. De getroffen ondernemers zijn weer in staat eigen inkomsten te verwerven op het niveau van voor de watersnood van mei 2006. Getroffen lokale landbouwers en verwerkers van landbouwproducten ontvangen steun. Microkredieten voor kleine ondernemers Herstel van de geleden schade aan de schoolcomplexen zodat er weer onderwijs gegeven kan worden - Het organiseren van lokale radio uitzendingen om de situatie in de getroffen gebieden te verhelderen aan de lokale bevolking Er zijn 44 ondernemers ondersteund, waarvan 2 vrouwen, 2 vrouwengroepen en 40 mannen Gedistribueerd zijn: - 164 gereedschapsets - 17 cassave molens - 5 rijstpelmolens - 14 brushcutters - 14 kwakpannen - 20 miniploegen - 4 kettingzagen 10 kleine ondernemers ontvangen een micro crediet tussen 250 en 1.000 gedurende een periode van 3 jaar, met het doel hun bedrijf weer op te starten. Terugbetaling geregeld via zgn. revulving funds mbv locale SME s. - Distributie van individuele en klassikale leermiddelen en meubilair op 8 scholen - 48 leerkrachten hebben een financiele tegemoetkoming ontvangen voor de geleden schade 44 ondernemers ondersteund, waarvan 2 vrouwen, 2 vrouwengroepen en 40 mannen 916 10 families van bedrijfseigenaren en 25 families van werklui: totaal 210 mensen 1.323 48 Renovatie van 4 scholen: - In 4 dorpen zijn de onderwijzerswoningen gerenoveerd - 2 scholen hebben nieuwbouw toiletgroepen gekregen - Een nieuwe kleuterschool gebouwd - Een dorp heeft nieuwe onderwijzerswoningen gekregen (twee keer 2onder 1 kap) - In 4 dorpen zijn Doe Het Zelf dozen uitgedeeld - Handleiding kindvriendelijk onderwijs met 10 modules gereed. - 92 leerkrachten aan scholen in binnenland hebben eerste fase trainingsprogramma met succes doorlopen - 12 docenten van lerarenopleidingen zijn getraind in kindvriendelijke methodieken - Alle scholen in het binnenland zijn voorzien van Surinaamse kinderboeken-pakketten - Gedetailleerde assessments voor 31 scholen gereed 1.406 leerlingen 92 leerkrachten en (indirect) 5.000 leerlingen 12 docenten 11.000 leerlingen 32 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 33

Wederopbouw Sector Planning Resultaten Bereikte begunstigden 6. Onderdak Verbeteren van de huisvesting 7. Ramp management 2 modelhuizen gebouwd + distributie van zaaigoed 2 families = 12 personen 8. Programma management en ondersteuning Ondersteuning aan de 3 MBN+ partners om de financieel administratieve en logistieke capaciteit te versterken Ondersteuning aan het Binnenland Overleg om samenwerking verder vorm te geven en te versterken Fondsen zijn binnen de beschikbare periode besteed, rapportages zijn tijdig ingediend en voldoen aan eisen van donoren, audit is naar tevredenheid uitgevoerd. De capaciteit van lokale partnerorganisaties is versterkt. 5 lokale partner organisaties, hoofdkantoorstaf, management en uitvoerende staf in het veld; ongeveer 50 personen 5 stafleden Door technische ondersteuning van Unicef is er verbeterde capaciteit van het Departement voor Onderwijs in het Binnenland van het Ministerie van Onderwijs om onderwijsontwikkeling in het binnenland te plannen, uit te voeren en te monitoren In ontwikkeling: Sinds juni 2007 is er een Unicef consultant werkzaam bij het Bureau Onderwijs Binnenland om capaciteit van het bureau te vergroten. Daarnaast heeft Unicef een Onderwijs Specialist aangenomen in juli 2007 om algemene ondersteuning te verlenen aan de ontwikkeling van activiteiten om de kwaliteit van het onderwijs te vergroten Herstel en wederopbouw Ongeveer 60.000 (geschatte totale be volking van het getroffen gebied 3 3 De hulp is of gericht op alle inwoners van het getroffen gebied, of op een deel van de bevolking. Er zal sprake zijn van overlap, bijvoorbeeld mensen ontvangen zowel hulp voor herstel van de kostgronden, als medische hulp. De voedselpakketten worden samengesteld 34 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 35

Adressen en contactpersonen SHO secretariaat p/a Oxfam Novib Postbus 30919-2500 GX Den Haag 070-3421777 info@oxfamnovib.nl - www.samenwerkendehulporganisaties.nl Deelnemende organisaties Samen voor Suriname Voor informatie over de specifieke hulpactiviteiten van SHO-organisaties in Suriname kunt u contact opnemen met: SHO-leden ICCO & Kerk in Actie Saskia Bolt (030) 880 15 73 06-52 335 285 Cordaid Mensen in Nood Jos de Voogd (070) 313 63 00 06-12 991 279 Oxfam Novib Jolanda van Santen (070) 342 19 56 06-22 388 699 Nederlandse Rode Kruis Sebastien Kraaijeveld (070) 445 57 28 06-51 525 111 Unicef Nederland Martin de Beer (070) 333 93 79 06-14 799 599 Gastorganisatie Zeister Zendingsgenootschap Sebastiaan Baauw (030) 692 71 80 Overige SHO-organisaties Stichting Vluchteling Herman Volker (070) 346 89 46 06-27 389 819 Tear Suzanne Vermeulen (030) 696 96 04 06-25 262 802 Terre des Hommes Heleen Slob (070) 310 50 00 06-18 204 452 Vrouwenorganisaties voor inheemse dorpen van belang Ieder dorp in het binnenland heeft een of meerdere vrouwen bewegingen. Zij nemen belangrijke beslissingen voor het dorp in overleg met de kaptein, bijvoorbeeld over de aanschaf van gereedschap en machines. Zij beheren deze machines en gereedschappen en dragen zorg voor het onderhoud. Ook houden zij de kas boeken bij. Partnerorganisaties Suriname Medische Zending Zonnebloemstraat 45-47 Paramaribo, Suriname Tel: 0597 499466 Contactpersoon: Dhr. Edward van Eer, directeur Pater Ahlbrinck Stichting Verlengde Keizerstraat 92 Paramaribo, Suriname Tel: 0579 424838 Contactpersoon: Mw. Christien Naarden, directeur Stichting Bureau Forum NGO s Henk Arronstraat 126 bv Paramaribo, Suriname Tel: 0597 422610 Contactpersoon: Mw. Sheila Ketwaru, directeur Stichting Projecten Christelijk Onderwijs Dr. Sophie Redmondstraat 172 Paramaribo, Suriname Tel: 0597 477713 Contactpersonen: Mw. Karin Blufpand en mw. Yvonne Caprinho Nationale Vrouwen Beweging NVB Verlengde Gemenelandsweg 132-B Paramaribo, Suriname Tel: (0597) - 465626 / 433041 Contactpersoon: Mw. Siegmien Staphorst, directeur. Vertegenwoordigsters van de twee vrouwenbewegingen in Semoisie, Jalusukaba ( Jaloezie houdt op ) en Winj a waj ( We hebben plezier en we winnen ). STEPS Stichting Ecologische Producten Suriname Lijnweg 12, Moengo District Marowijne, Suriname stepssuriname@hotmail.com Tel: +597 (0) 34 1762 I-RE-ACCT = Institute for Research and Accounting Services Franchepanestraat 61 Paramaribo Tel: (0597) 532633 Contactpersoon: Bryan Rambharos, manager IREACCT, ireacct@sr.net 36 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 37

Assurance rapport 38 Eindrapportage SHO-actie Samen voor Suriname 39