30
En nu aan het werk Nederland telt een leger vrouwen zonder betaald werk of uitkering. Een enorm reservoir aan arbeidskrachten dat niet onbenut kan blijven, zodra de vergrijzing voor tekorten zorgt. Wie helpt de thuisblijfmoeders aan een baan? Tekst: Corien Lambregtse Foto: Collectie Spaarnestad Wij zijn dringend op zoek naar vrouwelijke chauffeurs. Bij voorkeur thuisblijfmoeders. Maar hoe krijgen we die vrouwen van de bank af? Rohany Amat is Manager Operatie van de Rotterdamse Mobiliteit Centrale rmc en zoekt al tijden herintredende vrouwen, met name voor het contractvervoer van de Rotterdamse Taxi Centrale (rtc). Wij bieden zowel parttime als fulltime banen. Vervoer van schoolkinderen en mensen met een beperking bijvoorbeeld. De vrouwen worden begeleid bij het halen van de chauffeurspas en krijgen een interne chauffeursopleiding, maar tot nu toe lukt het nauwelijks ze te vinden. Waarom Amat speciaal die groep zoekt? Omdat ik denk dat ze betrouwbaar zijn en verantwoordelijkheid kunnen dragen. Wij willen een kwaliteitsslag maken in de taxiwereld, en daar kunnen vrouwen een belangrijke bijdrage aan leveren. Amat heeft elk jaar zo n honderd nieuwe chauffeurs nodig. Als het ons al lukt om een vrouw te vinden, dan gaat het twee maanden goed, maar de 31
derde maand blijkt cruciaal. Het probleem zit met name in de omgeving. De vrouwen vinden het leuk om een baan te hebben en geld te verdienen, en die eerste tijd vinden man en kinderen het ook nog leuk. Daarna blijkt het toch minder geslaagd dat de moeder niet altijd thuis is. Vaak leidt dat ertoe dat ze dan toch maar weer ophoudt. Maar dan heb je als werkgever wel in die werknemer geïnvesteerd. Amat is nu in zee gegaan met het nieuwe uitzendbureau Work4Women, een initiatief van weekblad Margriet en Tempo-Team. Het doel: vrouwen aan een baan helpen en praktische problemen met bijvoorbeeld kinderopvang oplossen. Volgens Yvon Veugelers, manager van Work4Women, loopt het storm bij de zes vestigingen in het land: We hadden 2.200 aanmeldingen in de eerste drie weken. De doelgroep waar Work4Women zich op richt, zijn vrouwen vanaf 30 jaar die geen werk hebben, maar dat wel graag zouden willen. Maar vanwaar de combinatie met Margriet? Veugelers: Uit onderzoek onder de 1,6 miljoen lezeressen bleek dat vierhonderdduizend moeders zonder baan graag aan de slag zouden willen, maar niet goed weten hoe. Daar is Work4Women uit voortgekomen. Via Margriet kunnen wij gemakkelijk een enorme doelgroep bereiken. Amat (rmc) hoopt daar ook op. Wellicht slaagt Work4Women er wel in om vrouwen te vinden die chauffeur willen worden. Mijn verwachtingen zijn hoog gespannen. fricties Op zich werken er in Nederland veel vrouwen, vaak meer dan in de ons omringende landen. Zo n driekwart van de Nederlandse vrouwen heeft een baan. Maar ze werken te weinig om economisch onafhankelijk te zijn van hun partner. En meer dan de helft van de volwassen vrouwen zou niet op eigen benen kunnen staan bijvoorbeeld na een echtscheiding. Onafhankelijkheid bevorderen is één ding, maar als er over een jaar of vier grote tekorten op de arbeidsmarkt ontstaan, is het ook gewoon nodig dat vrouwen meer uren draaien. Een paar jaar geleden is de Taskforce Deeltijd Plus begonnen om vrouwen met kleine deeltijdbanen te stimuleren meer uren te gaan werken. Want als bijvoorbeeld iedere vrouw die in de zorg werkt dat per week twee uur meer zou doen, zouden de personeelsproblemen in die sector in één klap zijn opgelost. Veugelers (Work4Women): Wij richten ons op vrouwen die er een aantal jaren bewust voor hebben gekozen om een gezin te stichten en daarvoor hun baan op te zeggen. Vrouwen die een aantal jaren uit het arbeidsproces zijn geweest, ervaren vaak een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Ze hebben meestal geen goed zelfbeeld als het gaat om hun werkcapaciteit. Ze twijfelen aan wat ze Een kansrijk arbeidsmarktpotentieel In absolute aantallen x 1.000 2500 2000 1500 vrouwen mannen zorg voor gezin of huishouden opleiding/studie gepensioneerd/vut zieke/arbeidsongeschiktheid andere redenen 1000 500 0 2001 2003 2005 2007 2009 2001 2003 2005 2007 2009 Redenen van mannen en vrouwen tussen de 15 en 64 jaar om geen betaald werk te willen bron: cbs 32
te bieden hebben en of dat nog wel past, omdat de arbeidsmarkt en het werk de laatste jaren zo enorm zijn veranderd. Ze hebben geen idee hoe en waar ze moeten beginnen om werk te vinden dat bij hen past. Ze zitten daarnaast ook met praktische vragen, bijvoorbeeld over kinderopvang. En ze hebben het gevoel dat de jonge intercedenten die doorgaans bij uitzendbureaus werken, geen idee hebben van de vragen en twijfels waar zij mee zitten. Daarom stappen ze niet naar een gewoon uitzendbureau. De intercedenten bij Work4Women zijn vooral vrouwelijke parttimers van 30-plus die zich goed in de positie van de niet-werkende vrouwen kunnen verplaatsen. We onderzoeken wat iemand kan, wat haar competenties en vaardigheden zijn en zorgen zo nodig voor een opleiding of een opleidingsadvies. Het belangrijkste is dat die vrouw weer een gezond zelfbeeld heeft en weet wat zij de arbeidsmarkt te bieden heeft. Als wij een kandidaat bij een werkgever introduceren, dan kan hij er zeker van zijn dat zo n vrouw de baan aan kan. Hij krijgt een heel betrouwbare, loyale arbeidskracht, die weinig verzuimt, niet zomaar weggaat, en de investering in eventuele opleidingskosten ruimschoots waard is. bewegen Overal waar Veugelers komt, wordt het initiatief Work4Women heel positief ontvangen. Ook door werkgevers. Maar Veugelers wil boter bij de vis. We zetten vrouwen in beweging, maar werkgevers moeten van hun kant óók in beweging komen. In 2015 wordt er een tekort van 375 duizend arbeidskrachten verwacht, niet alleen in de zorg, maar ook in de techniek, de kinderopvang, de administratie, het onderwijs en de logistiek. Werkgevers zullen de thuisblijfmoeders hard nodig hebben. Maar dat betekent wel dat ze daar nu op moeten inspelen. Veuge- We zetten vrouwen in beweging, maar werkgevers moeten van hun kant óók in beweging komen In 2015 is er al een tekort van 375 duizend mensen op de arbeidsmarkt. Maar in 2040 gaat de vergrijzing pas echt toeslaan. Het aantal 65-plussers verdubbelt de komende dertig jaar tot 4,5 miljoen. Er komen meer ouderen en ze leven veel langer. Daarnaast daalt de beroepsbevolking (7,8 miljoen mensen) met zo n achthonderdduizend. Ongeveer 20 procent van de beroepsbevolking zal nodig zijn in de gezondheidszorg om de ouderen te verzorgen. Daardoor wordt het heel krap op de arbeidsmarkt. Iedereen die dan kán werken, moet ook echt aan het werk. Want iedereen is nodig. En dan het liefst voor zoveel mogelijk uren per week. De arbeidsparticipatie is in Nederland relatief hoog: 83 procent van de mannen en 71 procent van de vrouwen tussen 15 en 65 jaar heeft een baan. Het probleem is dat veel vrouwen vooral kleine deeltijdbanen hebben. Er wordt hard aan vrouwen met kleine deeltijdbanen getrokken om meer uren te gaan werken. Maar de volgende groep waar de aandacht zich nu op richt, is de nuggers (niet uitkeringsgerechtigden): vooral vrouwen zonder werk en zonder uitkering. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau telt Nederland 1,8 miljoen vrouwen die geen betaald werk willen of aangeven niet te kunnen werken. Een kwart van deze vrouwen volgt een opleiding, een kwart is ziek of arbeidsongeschikt, 14 procent is gepensioneerd of met de vut. Daarnaast zegt 18 procent niet te willen of kunnen werken vanwege de zorg voor het gezin. Dit betrof in 2009 333 duizend vrouwen. Dit aantal is overigens gehalveerd ten opzichte van 2001. Juist in deze groep valt veel te winnen. Het onderzoek onder de Margriet-lezers geeft dat ook aan: vierhonderdduizend vrouwen boven de dertig zouden graag (met een beetje hulp) aan de slag gaan. bron: cbs (enquête beroepsbevolking 01-09) 33
lers heeft het gevoel dat ze met een missie bezig is. Werkgevers moeten vooral ook minder conventioneel gaan denken. Er wordt veel over flexibilisering gepraat, maar het lijkt wel of het nog steeds niet goed door komt. Bij Postnl (voorheen tnt Post) ervaren ze dat aan den lijve. Het bedrijf zit in een zware reorganisatie, waarbij postbodes worden vervangen door goedkopere, parttime postbezorgers. Er zijn er de komende jaren tienduizenden nodig in het hele land. Volgens diversiteitmanager Bart Beek heeft het bedrijf daar zijn handen vol aan. Wij zijn op zoek naar vutters, studenten, maar vooral ook naar moeders die ongeveer 15 uur per week post willen bezorgen in hun wijk. Ze krijgen fietstassen met gesorteerde post, en moeten die tussen 11 en 17 uur op de adressen bezorgen. Volgens Beek zoekt PostNL vrouwen die iets willen bijverdienen. Postbezorging is geen baan om van te leven en het is ook geen opstapje naar een carrière, tenzij iemand daarnaast een opleiding volgt. Het werk blijkt bijvoorbeeld ook heel geschikt voor studenten. Maar de ideale doelgroep is volgens Beek toch moeders. Die hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel en leveren kwaliteit. Postbezorging is een bijbaantje dat zorgvuldigheid en preciesheid vraagt. Ook als het weer tegen zit. Elke brief moet in de juiste brievenbus. Het is leuk om te zien dat onze postbezorgers er een eer in stellen om dat goed te doen. doorbreken Vooral in de Randstad is het een probleem om thuisblijfmoeders te vinden. We werven bijvoorbeeld onder Turkse, Marokkaanse en Surinaamse vrouwen. Elke groep vraagt een eigen benadering, die rekening houdt met culturele achtergronden. Met wervingsfolders bijvoorbeeld komen we niet veel verder, want die worden vaak gelijk weggegooid. We werven nu via buurtcentra, waar ook taallessen, kooklessen en inburgeringcursussen worden gegeven. Zo n baantje als postbezorger kan daar mooi bij passen. Het punt is dat het voor Turkse en Marokkaanse vrouwen not done blijkt te zijn om in de eigen buurt rond te lopen met post. Dat proberen we te doorbreken, maar dat valt niet mee. PostNL probeert de postbezorgers zo mogelijk ook voor langere tijd aan zich te binden. Bijvoorbeeld door een familiedag in een pretpark te organiseren. Beek: Ook bij dat soort activiteiten kijken we of het bij onze doelgroepen aansluit. Het werkt bijvoorbeeld wel voor onze autochtone postbezorgers in bijvoorbeeld Brabant, maar misschien niet voor Turkse en Marokkaanse vrouwen in de Randstad. We zijn nog volop aan het experimenteren met ideeën. Diana van Nugteren (Secretarion Opleidingen) Geef ze een kans om zich te bewijzen Work4Women is een van de initiatieven om thuisblijfmoeders de arbeidsmarkt op te helpen. In de regio Brielle is Secretarion Opleidingen met hetzelfde bezig, vertelt directeur Diana van Nugteren. Wij leiden vrouwen zonder baan en uitkering in zeventien weken op tot secretaresse. Ze krijgen een sollicitatietraining en vooral ook persoonlijke coaching. De groepen zijn klein: negen deelnemers. Dit jaar verwacht Van Nugteren honderd vrouwen af te leveren. Wij bieden de cursus drie dagen per week onder schooltijd aan en we hebben een avondopleiding. Van de deelnemers wordt zelfstudie verwacht, maar dat kunnen ze zelf plannen. Het is een intensieve periode, waarin wij de deelnemers erg zien veranderen. Elke vrouw die hier binnenkomt heeft een verhaal, vaak ook allerlei problemen, maar door de opleiding groeien ze in zelfbewustzijn en krijgen ze vertrouwen in hun toekomst. De deelnemers variëren van jonge tienermoeders die hun opleiding niet hebben afgemaakt tot en met veertigers en vijftigers die al een tijd thuis zitten. De opleiding (ruim 2.600 euro) wordt vaak door de gemeente of het uwv betaald, maar soms ook door vrouwen zelf, omdat ze het belangrijk vinden in zichzelf te investeren en daar ook toekomst in zien. Van Nugteren zet zich in de vrouwen na de opleiding in een baan of een stage te krijgen. Dat valt helaas nog niet mee. De vrouwen willen graag, maar werkgevers zijn moeilijk bereid om parttimers in dienst te nemen. Wij proberen ook duobanen te creëren, door twee vrouwen voor één baan aan te bieden, maar werkgevers zijn heel voorzichtig en afwachtend. Daarom proberen wij het nu ook met stages. Het belangrijkste is dat deze vrouwen een kans krijgen om zich te bewijzen, om ervaring op te doen. 34