GEZONDHEID BIJLAGE WAANZINNIG OM TE WETEN! Vitale vitaminen en mysterieuze mineralen Groenten en fruit bevatten veel vitaminen en mineralen, daarom moeten we er voldoende van eten. Zonder vitaminen kan je niet en ook mineralen zijn onmisbaar. Het zijn onmisbare chemische stoffen die ervoor zorgen dat je gezond blijft, en je lichaam heeft ze ook nodig om te groeien. Je krijgt er genoeg binnen als je afwisselend en verstandig eet. Denk dus niet dat je de vitaminen en mineralen moet halen uit een pilletje. VITAMINE A Wortel-cocktail-slurp Last van jeugdpuistjes? Raak je die vervelende roos maar niet kwijt? Zie je niks in het donker? Misschien krijg je te weinig vitamine A binnen. Gelukkig is de Vitamine A-wortel-cocktail-slurp dé oplossing voor je problemen. Eén keer slurpen en je ziet zelfs een zwarte kat in een kolenkelder! Jazeker, die sappige vitamine A zorgt ervoor dat achter in je ogen de chemische stof gezichtspurper wordt gemaakt, waardoor je beter kunt zien in het donker. Vitamine A vind je vooral in: leverextract, melk, boter, eieren, vis en wortel*. *Daarom wordt er wel gezegd dat je wortels moet eten om beter in het donker te zien. DE KLEINE LETTERTJES Te veel van het goede is ook niet goed. Als je teveel vitamine A-Vita-slurp drinkt, valt je haar uit en kun je doodgaan! Met te veel vitamine A word je vergiftigd; er zijn bijvoorbeeld mensen omgekomen omdat ze de vitamine A-rijke lever van een ijsbeer hadden gegeten. Bron: Nick Arnold & Tony De Saulles (illustraties). Je spetterende spijsvertering. In reeks: Waanzinnig om te weten, Alkmaar, Uitgeverij Kluitman. 1
VITAMINE B Opstaan-en-wegwezen-slurp Moe en afgedraaid? Dan heb je vitamine B Opstaan-en-wegwezen-slurp nodig! Probeer alle soorten! Eén keer slurpen en je bent er weer bovenop. Jawel, deze vitale vitaminen helpen je lichaam voedsel om te zetten in energie. Gega- randeerd gezonde zenuwen en gezond bloed. Vitamine B vind je vooral in: volkoren- brood, gistextract, melk, noten en verse groenten. DE KLEINE LETTERTJES Ratten krijgen een grijze pels als ze te weinig vitamine B5 krijgen. Maar mensen worden hoe dan ook grijs. Daar kan zelfs Vita B-Slurp niets aan doen. 2
VITAMINE C Zure-gezond-slurp Scheurbuik was de schrik der zeven zeeën. Zeelieden waren banger voor scheurbuik dan voor schipbreuk, piraten of haaien. Maar jarenlang wist niemand wat de oorzaak was van deze gruwelijke ziekte. Er waren kapiteins die dachten dat ze het wisten HET IS LUIHEID HET KOMT VAN NARE GEURTJES ALLEMAAL MIS. TE VEEL ZEELUCHT. NEE, T KOMT VAN TE HARD WERKEN. 3
En natuurlijk had elke kapitein zijn favoriete medicijn...... EEN KOP ZWAVELZUUR DRINKEN HET DEK SCHROBBEN EEN MOK AZIJN DRINKEN HET SLACHTOFFER TOT ZIJN NEK BEGRAVEN 4
De scheeparts James Lind (1716-1794) wist zeker dat dit helemaal niet hielp. Volgens hem moest het iets te maken hebben met het afschuwelijke eten dat de zeelui aan boord voorgezet kregen. Voordat de koelkast en de vrieskist waren uitgevonden, was het onmogelijk vers voedsel aan boord te bewaren. Dus een dagelijkse maaltijd zag er ongeveer zo uit: MENU : 1 2 3 4 5 SCHEEPSBESCHUIT MET MADEN* WATER DAT STONK ALS EEN VERSTOPTE WC SCHIMMELKAAS MET NOG MEER MADEN ZOUT SPEK** VETTE, RANZIGE BOTER * Gedroogde scheepsbeschuit was zo hard dat een museum in Londen er nu, 250 jaar later, nog wat van heeft liggen. Je moest met de scheepsbeschuit op tafel kloppen om de maden eruit te schudden. ** Het was zo zout dat je er genoeg dorst van kreeg om het smerige water te drinken. Maar wat zat er nou in het eten dat smerig genoeg was om scheurbuik te veroorzaken? Of misschien was het juist andersom? Was het eten zo slecht dat de zeelieden ergens te weinig van kregen? Zo heeft het wetenschappelijk verslag van James Lind er misschien uitgezien: 5
HR.MS.Salisbury Ergens in het kanaal, 1747 Het is heel frustrerend. Ik heb hier 12 zeelieden, allemaal ziek van scheurbuik. Ik ben er zeker van dat er iets aan hun menu ontbreekt maar wat? Ik kan niet toezien terwijl ze sterven. Ik ben hun dokter, ik moet iets proberen. Ik moet experimenteren. Ik wilde altijd al wetenschapper worden. Ik verdeel de bemanning in paren en laat elk paar een oplossing proberen die door andere artsen is voorgesteld. Eén daarvan zal toch zeker wel werken? Daar gaat ie! > Matrozen Karel Juyt en Pieter Pimpelaar krijgen elk een paar druppels zwavelzuur per dag (opmerking: ik moet het niet te sterk maken, anders lossen hun ingewanden op). > Willem Bontekoe en Jacob Barentsz krijgen elk twee eetlepels azijn per dag. > Piet Puist en Dikke Henk krijgen elk een kop zeewater per dag. > Kees Oorlam en Klaas de Piraat krijgen knoflook en mierikswortel, gebonden met stinkende plantaardige lijm. > Wout Rumkegel en Dirk Janhagel krijgen elk dagelijks een pint cider. > Onze twee vrouwelijke verstekelingen Kee Kenau en Molly Toeter ( ruige Molly ) krijgen elk twee sinaasappels en een citroen per dag. Veertien dagen later > Kee en Molly zijn weer beter! Ik ben geweldig! (Jammer van de anderen trouwens). De meiden sprongen op de zesde dag uit hun hangmat en speelden tikkertje om de mast. Ze zeiden dat ze die zure vruchten smerig vonden, maar toch voelden ze zich een stuk beter. Ze hebben aangeboden om me te helpen met de verzorging van de andere tien die nog steeds ziek zijn. > Karel en Pieter zijn er slecht aan toe. Ik heb wel met hen te doen. Ze hebben nog steeds scheurbuik en nu klagen ze ook over akelige maagkrampen. t Zal wel van al dat zuur komen. > Willem en Jacob trekken ook zure gezichten. Dat zal van de azijn komen. Ze hebben nog steeds scheurbuik. > Pet en Dikke Henk blijven maar overgeven, de arme stakers. Al dat zeewater is vast niet goed. Ook zij hebben nog steeds scheurbuik. > Niemand durft in de buurt te komen van Kees en Klaas. Ze stinken naar knoflook en blijven maar winden laten. Dat zal wel van de mierikswortel komen. Geen verbetering in de scheurbuik. 6
> Ook Wout en Dirk hebben nog steeds scheurbuik, maar ze hebben tenminste pret. Ze zingen de hele tijd vijftien man op een ouwe doodskist, johohoho en een fles rum! en ze roepen Op je gezondheid! naar de anderen. De rest van de bemanning heeft zich als vrijwilliger aangemeld voor de behandeling. CONCLUSIE: ik heb het gevonden, met een beetje hulp van deze dappere wildebrassen. Ik ben ervan overtuigd dat scheurbuik kan worden genezen door vers fruit te eten. Dat moet de oplossing zijn. Ik denk dat je de ziekte krijgt als je een of andere stof die in het fruit zit, niet binnenkrijgt. HET IS FANTASTISCH! Ik sta te springen om het aan iedereen te vertellen! 7