Menukaart MBO Leerlingen die zich gezond voelen, gaan graag naar school en presteren beter. Gezonde School is een aanpak om de gezondheid van Leerlingen te verbeteren. We bundelen het gezondheidsaanbod van de gemeenten en partners en helpen u hieruit kiezen. Het aanbod is per gezondheidsthema gerangschikt. Uw wens staat centraal: u kiest, maakt een plan, gaat aan de slag en kijkt terug. Wilt u op school met gezondheid aan de slag? Of uw huidige aanpak tegen het licht houden? Dan kunt u contact opnemen met de jeugdverpleegkundige van uw school of met de Gezonde School adviseur via schoolkracht@ggdru.nl. Gezondheidsthema s Alcohol, roken, drugs en gehoorschade Sociaal-emotionele ontwikkeling en weerbaarheid Voeding Sport en bewegen Alcohol, roken, drugs en gehoorschade Aanbod Beschrijving Doel Doelgroep Tijd Kosten Aanbieder Wiet check Wiet-Check wil problematisch cannabisgebruik voorkomen of verminderen bij jongeren die reeds cannabis gebruiken. In twee één-opéén sessies van anderhalf uur wordt informatie verzameld over het gebruik van de jongere en wordt de balans opgemaakt over de invloed hiervan op het dagelijks leven en de toekomst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van motivationele gespreksvoering. Voorkomen of verminderen van problematisch cannabisgebruik onder jongeren (14-21 jaar) die reeds cannabis gebruiken. Dit kan zowel hasj als wiet zijn. Jongeren van 14-21 jaar waarvan een vermoeden is dat zij problematisch cannabis gebruiken, maar die zelf (nog) geen hulpvraag hebben geuit. Eenmalige tijdsinvestering van 24 uur. Totale tijdsinvestering per jongere is 2 ½ tot 3 ½ uur excl. werving. Informeer bij de aanbieder. Trimbos-instituut Els Bransen Da Costakade 45 3500AS Utrecht T.: 030 297 11 00 E. ebransen@trimbos.nl of info@trimbos.nl W. www.trimbos.nl
Smoke alert Online advies-op-maat voor jongeren. Het programma wil voorkomen dat niet-rokende jongeren beginnen met roken én biedt hulp aan rokende jongeren om te stoppen met roken. De interventie bestaat uit een vragenlijst en een persoonlijk advies dat is afgestemd op de specifieke situatie van de gebruiker. Tweeledig: rokende jongeren hulp bieden bij het stoppen met roken en voorkómen dat niet-rokende jongeren beginnen met roken. Jongeren tussen de 14 en 18 jaar Het invullen van de vragenlijst duurt ongeveer 10 minuten. Gratis STIVORO Sanne de Josselin de Jong Postbus 16070 2500 BB Den Haag E. sanne@stivoro.nl of info@stivoro.nl T. 070-312 04 35 of 312 04 00 W. www.smokealert.nl Rookvrije Schoolterreinen Uit onderzoek blijkt dat jongeren die anderen zien roken, zelf ook eerder gaan roken. Veel scholen hebben daarom al een rookvrij schoolterrein. Dit stelt niet alleen een gezonde norm voor studenten, maar beschermt hen ook tegen de schadelijke gevolgen van meeroken. Uiteindelijke doelstelling is dat alle scholen in Nederland een rookvrij schoolterrein hebben. Het voorkomen dat jongeren gaan roken is de belangrijkste stap in de strijd van het Longfonds om gezonde longen gezond te houden en longziekten als astma en COPD te voorkomen. Docenten en schooldirectie Gratis Aan eventuele (langdurige) begeleiding kunnen kosten verbonden zijn. GGD regio Utrecht Gezondheidsbevordering Eva Rom De Dreef 5 3706 BR Zeist T. 06-839 896 41 E. erom@ggdru.nl Hier vindt u downloads en stappenplannen om uw school rookvrij te krijgen. DGSG: De Gezonde School en Genotmidd elen MBO Preventieprogramma over alcohol, roken en drugs dat bestaat uit lessen voor de leerlingen. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van e-learning. De e-learning module begint met een filmpje over een groepje vrienden. Ze hebben een feestje thuis. Er wordt veel alcohol gedronken. Iemand stelt voor om een pilletje te nemen en het feestje verplaatst zich naar het dak van een flat. Dan gaat het met één Leerlingen die roken, overmatig alcohol gebruiken of drugs gebruiken laten overwegen te stoppen, te minderen of de risico's van het gebruik te beperken. Docenten/leerlingen Leerlingen 25 licenties á 25 Trimbos-instituut Marianne Maat Da Costakade 45 3500AS Utrecht T.: 030 297 11 00 E. dgsg@trimbos.nl of info@trimbos.nl W. www.trimbos.nl
van de jongens mis. Jongeren worden geprikkeld om erachter te komen wat er precies is gebeurd. Bij hun zoektocht naar de afloop van het verhaal, komen ze opdrachten tegen over roken, alcohol en drugs. De interventie is te bereiken via: mborokendrinkendrugs.nl. Ook is een docentenhandleiding beschikbaar. Leren signaleren De training richt zich primair op professionals die veel met jongeren werken, zoals leerkrachten, docenten, jongerenwerkers, jeugdartsen en - verpleegkundigen, huisartsen, mentoren en maatschappelijk werkers en vrijwilligers bv van sportverenigingen. De methode biedt handvatten om in gesprek te komen met de jongeren en leert hoe te handelen bij gesignaleerde problematiek. Intermediairen trainen in het signaleren van psychische problemen en alcohol- en drugsgebruik bij jongeren, omdat dit risicofactoren voor suïcide blijken. Professionals die veel met jongeren werken. 10 uur voor 2 begeleiders, incl. voorbereiding. Informeer bij de aanbieder. Centrum voor kinder- en jeugd psychiatrie Marianne Frieling m.frieling@ggznhn.nl T. 0229 208 821 Sound Effects Interventie ter preventie van gehoorschade door hard geluid in de uitgaanssetting pop-/ rockconcerten, dance-evenementen en discotheken. Sound Effects bestaat uit drie trajecten die elkaar versterken: 1) een interventie gericht op uitgaande jongeren tussen de 16 en 30 jaar, 2) een interventie gericht op omgeving, zoals eigenaren van discotheken, organisatoren van danceevenementen en pop-/rockconcerten en andere stakeholders en 3) pleitbezorging via Media Advocacy (MA). De kans op gehoorschade bij jongeren tijdens het uitgaan te verkleinen. Jongeren tussen de 16 en 30 jaar oud, die min. 2x p.m. uitgaan. Afhankelijk van de regio (omvang) en de uiteindelijk te kiezen aanpak. Informeer bij de aanbieder. Centrum Media & Gezondheid Martine Bouman E. bouman@mediagezondheid.nl T. 0182 549 445 W. www.soundeffects.nl
Sociaal-emotionele ontwikkeling en weerbaarheid Aanbod Beschrijving Doel Doelgroep Tijd Kosten Aanbieder Rots en Water Psycho-fysieke driedaagse sociale competentie-training, die wordt ondersteund door handboek, theorieboek en dvd. Thema s: sociale competenties, weerbaarheid, solidariteit, pestgedrag, waarden en normen, geweld, seksualiteit, zingeving, keuzes, agressie en depressie, spiritualiteit. Specialisaties Programma 'Rots en Water Focus op Meisjes en Vrouwen, innerlijke kracht en uitstraling, communicatie en verbondenheid. Ondersteund door handboek en lessenplan. Jongeren ondersteunen en begeleiden in hun sociaalemotionele en morele ontwikkeling. De ontwikkeling van weerbaarheid en sociale competenties in balans. Leerlingen Op aanvraag Op aanvraag Rots en Water Instituut Freerk Ykema E. f.ykema@quicknet.nl T. 0224-21 33 46 www.rotsenwater.nl Happyles De eerste les is een klassikale les over geluk/ ongeluk. Vervolgens zijn er twee e-learning lessen. Hierna wordt een Happytest gedaan, die bestaat uit een online vragenlijst over depressie, welbevinden, thuissituatie, middelengebruik en schoolverzuim. Deze Happytest wordt gebruikt als input voor het adviesgesprek met de leerling, wanneer uit dit gesprek blijkt dat verdere hulp nodig is kan verwezen worden naar de online groepscursus of andere hulp. Bevorderen van welbevinden en geluk én om depressieklachten bij jongeren te voorkomen of verminderen. Jongeren tussen de 13-25 jaar Het universele deel bestaat uit 4 lesuren. Hierna wordt een Happytest gedaan, Op aanvraag Trimbos-instituut Rianne van der Zanden E. rzanden@trimbos.nl of happyles@trimbos.nl T. 030 297 11 00 www.happyles.nl Leren signaleren De training richt zich primair op professionals die veel met jongeren werken, zoals leerkrachten, docenten, jongerenwerkers, jeugdartsen en -verpleegkundigen, huisartsen, mentoren en maatschappelijk werkers en vrijwilligers bv van sportverenigingen. De methode biedt handvatten om in gesprek te komen met de jongeren en leert hoe te handelen bij gesignaleerde problematiek. Intermediairen trainen in het signaleren van psychische problemen en alcohol- en drugsgebruik bij jongeren, omdat dit risicofactoren voor suïcide blijken. Professionals die veel met jongeren werken. 10 uur voor 2 begeleiders, incl. voorbereiding. Informeer bij de aanbieder. Centrum voor kinderen jeugd psychiatrie Marianne Frieling m.frieling@ggz-nhn.nl T. 0229 208 821
Relationele en seksuele vorming Aanbod Beschrijving Doel Doelgroep Tijd Kosten Aanbieder Lang leve de liefde Effectief gebleken methode om leerlingen in de 2e klas, voldoende kennis en vaardigheden bij te brengen om gezond seksueel gedrag te kunnen vertonen. Het lespakket bevat een docentenhandleiding, leerlingenmagazines en een DVD met korte filmpjes over jongeren en relaties/ seksualiteit. De GGD verzorgt als voorbereiding op de lessen een training aan docenten. Ook na de training verzorgt de GGD begeleiding bij het voorbereiden van de lessen, indien gewenst. Trainen en begeleiden van docenten in het geven van lessen over relationele en seksuele vorming. Docenten/ leerlingen 2 x 2½ uur. Na de training is de voorbereidingstijd voor de lessen zelf voor docenten vrij gering. Het 1 e jr gratis (Voorwaarde is dat u de trainingen volgt). In de volgende jaren betaalt u alleen de leerlingenmagazines. De begeleiding blijft gratis. GGD regio Utrecht Elisabeth Boerwinkel T. 030-608 60 86 E. eboerwinkel@ggdru.nl Begrijp me goed Interventie over misverstanden tussen jongeren bij flirten, daten en verkering. Bevat een dvd met vijf thematische beeldfragmenten en een handleiding voor gebruik. In de dvd spelen jongeren alledaagse situaties waarin misverstanden spelen in communicatie tussen jongens en meisjes. De vijf thema s richten zich op versieren en flirten, wensen en grenzen, daten, verkering willen en relaties beëindigen. Jongeren geven ook feedback op de fragmenten en enkele tips voor een betere communicatie. Het doel is het verbeteren van de communicatie over seksueel (grensoverschrijdend) gedrag bij jongeren. 14-18 jaar DVD en handleiding 22,50 Rutgers Ineke Mouthaan E.i.mouthaan@rutgers.nl T. 030-231 34 31
Sense.info Bij de GGD kunnen jongeren tot 25 jaar met alle vragen over seksuele gezondheid terecht op het Sensespreekuur. De GGD beschikt over uitgebreid voorlichtingsmateriaal over veilig vrijen, soa en aids, gezonde relaties en seksualiteit. De GGD kan ook een gastles verzorgen op scholen, in buurthuizen e.d. Het bevorderen van de seksuele gezondheid van jongeren, door het bieden van informatie over gezonde relaties, veilig vrijen, SOA, seksualiteit. Jongeren tot 25 jaar Op aanvraag GGD regio Utrecht Annelies van Rossum Postbus 51 3700 AB Zeist E. avanrossum@ggdru.nl T. 030-608 60 86 Soa Aids Nederland W. www.sense.info Girl s talk Seksespecifiek groepscounselingsprogramma. Thema s zijn: o.a. partnerkeuze, seksuele communicatie, veilig vrijen, wensen en grenzen, seksueel geweld, en seksueel plezier. Gewerkt wordt met een diversiteit aan methodieken, o.a. kennisquiz, creatieve opdrachten, fysieke oefeningen, rollenspel, groepsdiscussies en audiovisueel. Seksuele empowerment laagopgeleide meiden 14-18 jr 8 bijeenkomsten van 1 ½ tot 2 uur Op aanvraag Rutgers WPF Ineke van der Vlugt E. i.vandervlugt@rng.nl T. 030-231 34 31 Test je leefstijl Persoonlijke, digitale en online leefstijltest. Via een test beantwoorden studenten over leefstijlthema s als alcohol, beeldschermgedrag, bewegen, seksualiteit, roken, voeding, drugsgebruik en sociaal emotioneel. Een school kan deze gegevens (eventueel) aanvullen met fysieke metingen (kracht, lengte, gewicht, uithoudingsvermogen en Na uitvoering van Testjeleefstijl gedurende een schooljaar is de student zich bewust van zijn leefstijl en weet wat een gezonde leefstijl is. De schoolleiding heeft inzicht en advies over de leefstijl van de In 8 bijeenkomsten van 1 ½ tot 2 uur worden Leerlingen Schooljaar 3,50 euro per student (inclusief btw) voor onbeperkt gebruik tijdens de gehele schoolperiode van die student, met een maximum van vier jaar. Stichting TestjeLeefstijl Jan Faber E. testjeleefstijl@mbodiensten.nl T. 0348-75 35 45 www.testjeleefstijl.nu en het portal: www.testjeleefstijl.nl
middelomtrek). De test geeft aan op welke punten een jongere gezond leeft en geeft feedback op wat er beter kan. Naast de test is er ook een portal beschikbaar met informatie over leefstijlthema s, landelijke normen, tips en adviezen, filmpjes, apps en links naar andere websites. studenten. Gay straight Alliances Een Gay-Straight Alliance is een groep leerlingen en docenten die willen dat hun school veilig is voor iedereen. Of je nu homo, hetero, lesbo, bi, transgender of in dubio bent. Onderzoek toont aan dat als lesbo s, homo s, bi s, transgenders en in dubio s zich relaxt voelen, de rest van de school automatisch ook een stuk relaxter wordt. Iedereen heeft dus voordeel bij een GSA. Onderbouw E. gsa@coc.nl W. www.gaystraightalliance.nl/112/waaromeen-gsa/ Voeding Aanbod Beschrijving Doel Doelgroep Tijd Kosten Aanbieder Gezonde Schoolkantine Biedt scholen concrete handvatten om een gezondere schoolkantine te realiseren. Jongeren geven aan dat ze te veel verleid worden door snoep en snacks en een groot deel vindt zelfs dat er alleen gezonde producten verkocht zouden moeten worden in de kantine, blijkt uit onderzoek. In 2015 zijn alle schoolkantines gezond is de ambitie van de overheid en het Voedingscentrum. Een gezonde schoolkantine bestaat voor minimaal 75% uit lekkere en gezonde producten uit de Schijf van Vijf (zoals Leerlingen Op aanvraag Op aanvraag GGD regio Utrecht biedt ondersteuning bij het opstarten van het programma en kan deelnemen in een werkgroep. Hierin kan de GGD meedenken en adviseren in de verschillende stappen die worden doorlopen. GGD regio Utrecht Eva Rom Postbus 51, 3700 AB Zeist
Door de omgeving aan te passen, maken we de gezonde keuze de makkelijke keuze voor jongeren. De Gezonde Schoolkantine is breder dan alleen het aanbod in de kantine. Het is een totaalconcept dat zich ook uit in de lessen, de uitstraling van de school, het draagvlak in het team en de samenwerking met de cateraar. fruit, broodjes, salades) en maximaal 25% nietbasisvoedingsmiddelen (snoep, snacks). T. 06-839 896 41 E. erom@ggdru.nl Het Voedingscentrum biedt de Schoolkantine Brigade aan. Zij komen langs met persoonlijk advies over het aanbod in de kantine en/of de automaten. De school ontvangt een rapport met praktische suggesties. Zie ook:www.degezondeschoolkantine.nl Sport en bewegen Aanbod Beschrijving Doel Doelgroep Tijd Kosten Aanbieder Test je leefstijl Persoonlijke, digitale en online leefstijltest. Via een test beantwoorden studenten over leefstijlthema s als alcohol, beeldschermgedrag, bewegen, seksualiteit, roken, voeding, drugsgebruik en sociaal emotioneel. Een school kan deze gegevens (eventueel) aanvullen met fysieke metingen (kracht, lengte, gewicht, uithoudingsvermogen en middelomtrek). De test geeft aan op welke punten een jongere gezond leeft en geeft feedback op wat er beter kan. Naast de test is er ook een portal beschikbaar met Na uitvoering van Testjeleefstijl gedurende een schooljaar is de student zich bewust van zijn leefstijl en weet wat een gezonde leefstijl is. De schoolleiding heeft inzicht en advies over de leefstijl van haar studenten. Leerlingen Schooljaar 3,50 euro per student (inclusief btw) voor onbeperkt gebruik tijdens de gehele schoolperiode van die student, met een maximum van vier jaar. Stichting TestjeLeefstijl Jan Faber E. testjeleefstijl@mbodiensten.nl T. 0348-75 35 45 www.testjeleefstijl.nu en het portal: www.testjeleefstijl.nl
informatie over leefstijlthema s, landelijke normen, tips en adviezen, filmpjes, apps en links naar andere websites. Vitaal mbo.nl De interventie maakt onderdeel uit van de lessendatabase vitaalmbo.nl die te vinden is op www.vitaalmbo.nl(externe link). De interventies zijn onderdeel van het aangeboden curriculum op een mbo school. Meer mbo-studenten structureel aan het sporten/bewegen krijgen en houden, bij voorkeur bij een sportvereniging/-club/- aanbieder, waardoor de kansen op structurele inactiviteit en daarmee (ernstig) overgewicht verkleind worden. Studenten in de leeftijd van 16 t/m 22 jaar die onderwijs volgen op niveau 1 t/m 4. Elke interventie duurt 6-8 weken Gratis MBO raad Jef Mahieu E. j.mahieu@rocwb.nl T. 06-4398 2508 of Jan Faber E. j.faber@mbodiensten.nl T. 06-5027 2666 Alle leerlingen Actief De aanpak richt zich op alle leerlingen die niet dagelijks minstens een uur matig intensief bewegen, maar de prioriteit ligt bij degenen die daar aanzienlijk onder zitten. Vaak zijn dat kinderen die zich door welke oorzaak dan ook niet aangetrokken voelen tot sport. Met de aanpak worden leerlingen gemotiveerd tot sporten of andere vormen van bewegen. Daartoe voeren de docenten of interne begeleiders individuele gesprekken met leerlingen en hun ouders. Het activeren van inactieve leerlingen die niet reageren op het schoolbrede aanbod. 8 tot 25 jaar Op aanvraag Op aanvraag Huis voor Beweging Drs. Yrsa Wagemaker E.yrsa@huisvoorbeweging.nl T. 06-532 198 79 www.huisvoorbeweging.nl WhoZnext Project van het NISB, waarmee zij wil bereiken dat jongeren actief deelnemen in de organisatie van de sport. WhoZnext daagt jongeren uit om actief te worden als trainer, WhoZnext is erop gericht dat jongeren niet alleen deelnemen aan sportieve activiteiten, maar dat 10-18 jaar Op aanvraag Op aanvraag Huis voor Beweging Drs. Yrsa Wagemaker E.yrsa@huisvoorbeweging.nl T. 06-532 198 79 www.huisvoorbeweging.nl
scheidsrechter, bestuurder, onderzoeker, organisator of coach en stimuleert en faciliteert organisaties om jongeren een actieve rol te geven. ze ook actief betrokken worden bij de opzet en uitvoering ervan. www.whoznext.nl Colofon Datum: september 2015 Uitgave GGD regio Utrecht Postbus 51, 3700 AB Zeist T: 030 608 60 86 E: info@ggdru.nl Eindredactie Julia van Ooijen