Een vader van vier kinderen zei: "De preek moet zo zijn dat een 7-jarige het kan begrijpen en een 70-jarige er wat aan heeft" Citaat: Pio A.J. Hagedoorn Zoetermeer, 12/04/2016 Betreft: Aan: Implementatievoorstel vanuit commissie Kind & Eredienst Kerkenraad van de Hervormde Morgenstergemeente te Zoetermeer Inleiding De commissie Kind & Eredienst stelt naar aanleiding van de overgenomen adviezen door de Kerkenraad een aantal implementatievoorstellen op. Deze volgen hierna en zullen in de Kerkenraadsvergadering d.d. 21-04-2016 ter besluitvorming worden ingebracht. 1. Implementatie Voorbereiding op de eredienst a) De kinderoppas wordt gesplitst in drie groepen. Een aparte groep voor kinderen van 0 18 maanden (oppas en verzorging), een groep voor kinderen van 18 maanden 3 jaar (oppas en beperkte vorm van Bijbelverhaal/ liederen) en een groep voor kinderen van 3 5 jaar (het is uiteraard aan de ouders om te bepalen wanneer hun kind waar aan toe is). Aan de oppas voor de derde groep wordt een meer inhoudelijke invulling gegeven aan de hand van de HGJB-methode OpStap. Onderdeel daarvan is ook dat regelmatig aandacht wordt besteed aan de verschillende aspecten van de Eredienst. De kinderen van 3 5 jaar worden bij de start van de collecte naar achteren gebracht en opgevangen door de Kinderoppas. De groepsgrootte wordt in samenspraak met oppascommissie nader ingevuld. Eerste gedachte is om er eerder 2 dan 3 groepen van te maken. Dit om te voorkomen dat er hele kleine groepjes ontstaan. Invulling, ruimte en benodigde leiding wordt verder uitgewerkt. Actie: Jan Willem neemt contact op met Saskia Bregman, Cora van Daalen en Annemarie Qualm inzake de uitwerking. Dit ten behoeve van draagvlak en medewerking van direct betrokkenen voor dit voorstel. Actie: Aganneke en Mariska verzorgen de verdere besluitvorming. Zodra het is uitgewerkt wordt het direct na de zomervakantie ingevuld. Tevens wordt afgestemd hoe de kinderen van 3 5 jaar te betrekken bij de doopdiensten (zie 2j).
b) Er worden bewust mogelijkheden gecreëerd om jongere kinderen (vanaf ca. 3 jaar) regelmatig (delen van) de eredienst mee te maken. Dit doen we in de middagdiensten van bid- en dankdag, maar ook wordt komend kwartaal nader onderzocht of en hoe deze jonge kinderen bij bijzondere diensten (we denken aan doopdiensten en/of diensten op kerkelijke feestdagen) gedeeltelijk aanwezig kunnen zijn. Zie 2h c) De 4 e verjaardag van ieder kind wordt gemarkeerd als moment waarop kinderen worden uitgenodigd om regelmatig de eredienst bij te wonen. Ook worden ze dan uitgenodigd voor de zondagsschool. We doen dit door het sturen van een brief met een felicitatie en uitnodiging en geven daarbij een boekje cadeau waarin de verschillende aspecten van de eredienst worden uitgelegd (bijvoorbeeld: Samen in de kerk; liturgie voor kinderen uitgelegd van Anje de Heer De Jong). De 4 e verjaardag van een kind is aanleiding voor de wijkouderling om een bezoek te brengen en het kind persoonlijk uit te nodigen. Actie: Hanneke zal dit punt verder uitwerken. Ingangsdatum uiterlijk direct na de zomervakantie. d) Er worden praktische tips over de voorbereiding van de eredienst in het gezin met ouders gecommuniceerd. De manier waarop wordt nader uitgewerkt. Tijdens de te plannen gemeenteavond wordt een stelling besproken met betrekking tot de invulling van dit punt. Dit ten behoeve van draagvlak. De werkgroep zal voorbeelden aandragen. Actie: Commissie Kind & Eredienst e) Onderzocht wordt de mogelijkheid om de begintijd van de middag/ avonddienst beter af te stemmen op gezinnen met jonge kinderen. Mogelijke combinatie van zomer- en wintertijd is een optie. De aanvangstijd wordt in het Moderamen nader besproken (advies van de commissie om dit specifieke onderwerp tijdens de gemeenteavond in te brengen). Actie: Aganneke, Hans en Leo doen tekstvoorstel dit voorstel wordt aan het Moderamen voorgelegd.
2. Implementatie Tijdens de eredienst a) Jaarlijks wordt in een aantal diensten een aspect van de liturgie kort uitgelegd voor de kinderen (votum/groet, bidden, zingen, offeren, preken, dopen, avondmaal vieren, danken, zegenen e.d.). Actie: Ds. Van den Berg komt met een voorstel hoe dit praktisch in te vullen. Ingangsdatum direct na de zomervakantie. b) Aan het begin van de dienst of voorafgaand aan het zingen van de verschillende psalmen wordt een korte toelichting gegeven op de psalmen. Waarom zingen we deze specifieke psalmen in deze dienst en wat staat er in de psalmen? Moeilijke woorden uit de psalmen worden kort uitgelegd. c) De predikanten spannen zich in om op de een of andere manier de kern van de preek over te brengen op de kinderen. Het kan door een kort kinderpreekje vooraf, voorbeelden in de preek, dingen om te laten zien etc. Nadere uitwerking volgt. d) In iedere dienst wordt in het gebed stilgestaan bij de kinderen van de gemeente. Dit kan gaan over de verschillende activiteiten in de gemeente, zorgen of blijdschap over een specifiek kind of meer algemene kinderzorgen/vreugden. e) Tenminste een keer per jaar wordt in een dienst ter voorbereiding op een speciale dienst (Heilig Avondmaal, Dopen, Belijdenis van het Geloof e.d.) speciaal voor de kinderen uitgelegd wat deze dienst betekent, waarom we het doen, hoe we het doen etc. Actie: Ds. Van den Berg (eventueel in samenspraak met commissie/gemeentelid) komt met een voorstel hoe dit praktisch in te vullen. Ingangsdatum direct na de zomervakantie. f) (Gast)predikanten ontvangen een standaardmail met praktische informatie over de dienst. In deze mail wordt expliciet aangegeven dat we een kinderrijke gemeente zijn en wordt de predikant expliciet verzocht hier rekening mee te houden c.q. aandacht aan te besteden. Daarbij worden concrete handvatten gegeven. Twee leden van de commissie zullen in samenspraak met de Scriba een voorstel uitwerken en deze ter bespreking voorleggen aan ds. Van den Berg. Actie: Leo & Hans. Ingangsdatum direct na de zomervakantie
g) Bij speciale themadiensten, zoals Pasen, Pinksteren, Hemelvaart, Kerst, Opening- sluiting winterwerk, bid- dankdag (zie 3a) wordt een aanvangslied gezongen uit het boekje Op Toon Hoogte (voor Votum en groet). Voorafgaand aan deze diensten stemt de organist zijn orgelspel af op de kinderen. Actie: Mariska doet een voorstel aan de Scriba. Hierbij wordt afgestemd met het Themalied van de HGJB/ KWS. Mariska stemt dit af met directeur van de KWS. Actie: Hans brengt dit in bij Pieter Sonneveld. Ingangsdatum direct na de zomervakantie. Actie: Sluiting Winterwerk is nu geen standaard themadienst. Jan Willem bespreekt dit met de HGJB. h) De middagdiensten op Bid- en dankdag staan met name in het teken van kinderen. Voorbeelden zijn: Een kind dat de schriftlezing doet, collecteren door kinderen, door predikant wet in kindertaal, (kinder)liederen en mogelijk kortere diensten. Actie: Ds. Van den Berg werkt dit onderdeel verder uit met Aganneke. Het voorstel om kinderen te laten collecteren (i.p.v. de bussen) wordt vanuit de diaconie verder uitgewerkt. i) Herzien van de Kerkboekjes, zie website www.kerkboekjes.nl. Voor een heel jaar worden de boekjes voorbereid Actie: Hans. Ingangsdatum direct na de zomervakantie. j) Kinderen meer betrekken bij doopdiensten. Mogelijke invulling door de kinderen naar voren te halen en op de voorste banken te laten zitten. Aandachtspunt voor tijdens de Eredienst zijn de 3 4 jarigen die in crèche aanwezig zijn. Voorstel: Tijdens de doopdienst komen deze met oppas naar boven. De voorste banken zijn gereserveerd voor deze kinderen én overige kinderen vanuit de kerk. Er wordt dus niet met z n allen om het doopvont gestaan maar in de voorste banken gezeten. Dominee spreekt kinderen kort toe en geeft een opdracht voor in crèche. Na afloop van de doop en het gebed gaan de kinderen met oppas weer terug naar de crèche. De overige kinderen vanuit de kerk kunnen gelijk aansluiten. Actie: Jan Willem stemt af met oppascommissie. Actie: Hans sluit met Pieter Sonneveld kort voor de reservering van de plekken (zijbanken).
3. Implementatie Na de eredienst a. Twee keer per jaar wordt er een Themadienst gehouden over een onderwerp dat in het bijzonder ook voor de kinderen van betekenis is. Het thema van de preek van deze dienst staat in de week na deze dienst ook centraal op de zondagsschool en de verschillende clubs. De huidige Erediensten waar na afloop sprake is van preekbespreking blijven onverminderd van kracht. Aandacht voor de kleine kinderen middels crèche o.i.d. zodat ouders van kleintjes deel kunnen nemen. Jaarlijks vindt preekbespreking plaats bij opening- en sluiting Winterwerk. Halverwege het jaar vindt er een preekbespreking plaats door een gastspreker (Bijvoorbeeld begaan met opvoeding / zending). Actie: Jan Willem bespreekt dit met de heer Den Hartog. Actie: Crèchecommissie wordt geïnformeerd door Aganneke en Mariska. b. Aan de kinderen wordt in de Eredienst regelmatig een opdracht meegegeven voor doordeweeks. Dit kan de vraag zijn om voor iets of iemand te bidden, om over een bepaald onderwerp het gesprek aan te gaan met je ouders, om iemand ergens mee te helpen, een verwerkingsopdracht (bij doop of specifieke dienst [bid- en/of dankdag]) die na de dienst wordt meegegeven etc. c. Aansluitend aan een doopdienst wordt er aan de doopouders twee maal doopcatechese gegeven. Als leidraad wordt het boekwerkje vanuit de HGJB van generatie op generatie + DvD door een ouderling(kerkrentmeester) én diaken gegeven. Na een jaar worden alle ouders die dat jaar doopcatechese hebben gevolgd wederom allemaal uitgenodigd. Het doopgesprek voorafgaand aan de doopdienst door dominee én wijkouderling blijft onveranderd. Actie: Aganneke, Mariska en Leo werken dit verder uit tot een voorstel die wordt voorgelegd aan Ds. Van den Berg en Kerkenraad. Uitwerking medio mei ten behoeve van Kerkenraad juni. Ingangsdatum na zomervakantie. d. We geven de kerkenraad in overweging om zich nader te bezinnen op de mogelijkheden om vanuit de gemeente geloofsopvoeding te ondersteunen; dit middels toerustingsavonden of anderszins. Aanbeveling is om betreffende groep minimaal één maal per jaar samen te laten komen onder leiding van daarvoor geschoolde begeleiders, bijvoorbeeld orthopedagogen. De werkgroep acht het van groot belang dat ouders vanuit de gemeente concrete steun ontvangen bij de invulling van de beloften die zij gedaan hebben bij de doop van hun kinderen. Deze gesprekskring komt samen ná de eenmaal per jaar te houden themadienst over opvoeden (zie 3a). Moderamen maakt een gemeente/ kerkenraadslid verantwoordelijk voor dit punt. Advies aan kerkenraad is om dit in te brengen tijdens de te plannen Gemeenteavond. Actie: Kerkenraad
4. Vervolg De genoemde acties worden verder uitgevoerd en er wordt een gemeenteavond belegd; medio juni 2016. Hier worden de adviezen gedeeld en krijgt de gemeente de gelegenheid om mee te denken over de invulling van bepaalde onderdelen. Er wordt eveneens gekeken of er tijdens deze gemeenteavond de adviezen vanuit de HGJB een plek kunnen krijgen; De commissie Kind & Eredienst bewaakt de voortgang van de genoemde actiepunten; Voorstel is om tijdens de kerkenraad medio November het proces en ontwikkeling van de voorstellen en de implementatie te evalueren, dit ten behoeve van voortgang en eventuele benodigde bijsturing. Namens de commissie Kind & Eredienst, Mw. Hanneke den Hoed Mw. Mariska de Jong Mw. Aganneke Keus Dhr. Jan Willem Bos (voorzitter) Dhr. Leo de Niet (secretaris) Dhr. Hans van Zomeren