Over nieuw regionaal beleid: Welk place-based beleid? Harry Garretsen RSA-NL Najaarsdag 22 november 2017
Regionaal economisch beleid? Was toch afgeschaft in NL? (sinds Pieken in de Delta ) Wat is er veranderd? (stedelijke regio s als motor groei (+), krimpregio s (-)..) Rechtvaardigt dit terugkeer regionaal econ. beleid of zelfs nieuw regionaal econ. beleid?
Regeerakkoord Rutte-III Wie zoekt op bijv. vestigingsklimaat of krimpregio s..: 1. Meer woorden (maar welke daden?) 2. Bestuurlijk (decentraal; experiment) 3. Veel maatregelen in fiscale zin Maar is dit visie op (nieuw) regionaal economisch beleid?
Er is wel iets aan de hand In veel landen (incl. NL) groeiverschillen tussen regio s groter; divergentie Ook grotere verschillen binnen steden en regio s (zie werkgelegenheid, output, huizenmarkt) Maar.. rechtvaardigt dit regionaal beleid?!?!
1 Figuur 4 (Ontwikkeling van) de verdeling van banen naar opleidingsniveau On t wik kelin g a an dee l b ane n vo or la ger op ge leid en (19 99 201 3) 8% 6% 4% 2% 0% -4% -6% -8% -10% -12% Helmond Emmeloord Middelburg Goes Hoorn Hoogeveen Enschede Delft Tiel DenHaag Breda Roermond Hengelo Heerlen Maastricht Haarlem Tilburg BergenopZoom Emmen Doetinchem Oss Leiden Groningen Amersfoort Nijmegen Rotterdam Lelystad Sneek Eindhoven Dordrecht Alkmaar AlphenaandenRijn Almelo DenHelder Terneuzen Roosendaal Utrecht Arnhem Zwole Leeuwarden Zutphen Ede Venlo Amsterdam Gorinchem Deventer Gouda Drachten s-hertogenbosch Hilversum Apeldoorn Asen Meppel 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% -2% Heerenveen Sittard-Geleen Winterswijk Aandeel banenvor lager opgeleiden (1 9) Wert Ont w ikkeling aandeel banen vo or middelbaar opgeleiden 10% 8% 6% 4% 2% Weert Roermond Winterswijk Roosendaal Sittard-Geleen Tiel 0% Asen 30% 35% 40% Alkmaar 45% 50% 55% Zutphen Emmen Lelystad Ede -2% Os Gouda s-hertogenbosch Terneuzen Venlo Drachten Arnhem Enschede Alphenaanden Apeldoorn Rijn Hilversum Heerlen Rotterdam Almelo Hengelo -4% Nijmegen Hoogeveen Dordrecht Leeuwarden Eindhoven Amsterdam Breda Delft Tilburg Haarlem DenHaag Amersfoort Goes Maastricht Zwolle Deventer Gorinchem -6% Utrecht BergenopZoom Meppel DenHelder Groningen Hoorn Leiden Sneek Doetinchem Helmond Middelburg Emmeloord -8% -10% Heerenveen Aandeel banenvoor middelbaar opgeleiden(1999) On tw ikk elin g a and ee l ba nen voo r ho ge r o pg eled ei den 15% 10% Heerenveen Meppel Gorinchem Deventer Hilversum Doetinchem Den Helder s-hertogenbosch Amsterdam Utrecht Sittard-Geleen Apeldoorn Leeuwarden Zwole Groningen Leiden Sneek Drachten Alphen andenrijn Eindhoven Arnhem Venlo Hengelo Dordrecht Asen Nijmegen Almelo Ede Tilburg Zutphen Maastricht Haarlem BergenopZoom Rotterdam Amersfoort Winterswijk Terneuzen Middelburg Herlen Breda Delft Oss DenHaag Emmeloord Alkmaar Weert Helmond Gouda Lelystad 5% 0% -5% -10% Hoorn Hoogeveen Goes Emmen Roosendaal Tiel Enschede 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Roermond Aandel banen vor hoger opgeleiden (1 9) Laaggeschoold Gemiddeld geschoold Hooggeschoold Bron: Atlas voor gemeenten obv data CBS
Dia 7 1 Laag:Afname het grootst in perifere gebieden Maar ook grote verschillen Midden; grosso modo afname, geen enkel type stad kan zich onttrekken hooggeschoold: toename Vooral steden met relatief groot aandeel diensten groeien in hooggeschoolde categorie ; 8-12-2015
Ratio regionaal econ. beleid? Laat agglomeratie- en spreidingskrachten hun werk doen..immers 1) welvaart NL maximaal 2) arbeidsmobiliteit binnen een land 3) spin offs van kern naar periferie 4) schaal van NL
Ratio regionaal econ. beleid!!! Laat agglomeratie- en spreidingskrachten niet spontaan hun werk doen..immers 1) equity vs efficiency 2) arbeidsmobiliteit gering 3) ruimtelijke spin offs gering 4) onderbenutting groei (marktfalen)
Onderbenutting groei Steden/regio s als aanjager groei, nationaal beleid verkeerde schaal.. groei is place & people specific regionaal beleid, erkenning dat econ groei NL de optelsom is groei stadsregio s Zie nieuwe PBL studie
BENCHMARKING: WAT ZIJN SUCCESVERHALEN??
Wat is het nieuwe? Zie regeerakkoord, erkenning dat beleidsniveau lokaal en contextafhankelijk moet zijn; niet one size fits all (Brainports, mainports, vul maar in) Zeker zinvol en verbindt places & people (zie smart specialisation of PSDPP idee) Maar, is dit dan niet gewoon pieken in delta in nieuw jasje? (incl. focus op succesregio s)
Nieuw regionaal economisch beleid Focus op context-specifiek beleid voor de lichtconcentraties (=agglomeraties) is juiste keuze (Eindhoven Amsterdam) MAAR (=te weinig geografie?!) 1) wat te doen met donkere delen NL? 2) opschaling van dit denken? NL als stadsregio? Voor de discussie: eerst kort 2 en dan 1
Welke Piek als aanknopingspunt?
Tristate City idee: NL als (kern) stadsregio, waar het ook om verbindingen tussen regio s gaat
Nieuw beleid en de geografie (1) Het nieuwe regionaal-economische denken voor NL als geheel? [zie nogmaals PBL studie] Niet alleen de economische geografie van NL als onderdeel wereldeconomie...maar ook voor NLse regio s die geen motoren (meer zullen) zijn? 2 voorbeelden eigen recent onderzoek: periferal places & people policies
23/11: KVS pre-adviezen, ook relevant vandaag?
CPB/RuG: export en productiviteit Note: Figure=NUTS1, we added Zeeland to South (green) Note: Y-axis defined as (% of firms exporting ir / % of firms exporting i ), where r is the region and i is the industry Ma = Manufacturing, Con = Construction, Trd = Wholesale and Retail trade, Tra = Transport and Storage, ICT = Information Technology, PR = Professional Services and Adm = Administrative services)
Neuroticism Low High Rentfrow, Jokela, & Lamb (2015). PLOS One
Groei & geografische psychologie 23 1 2 3 4 5 Luton Milton Keynes Swindon Telford Crawley Warrington Cambridge Reading Peterborough Bournemouth Northampton Worthing London Bolton Aberdeen Aldershot Bristol Leeds Derby Southampton Norwich Rochdale Cardiff Edinburgh Brighton Coventry Manchester Sunderland Portsmouth Huddersfield Gloucester Ipswich York Bradford Nottingham Preston Barnsley Newport Oxford Chatham Blackpool Blackburn Hastings Doncaster Birmingham Leicester Mansfield Southend Swansea Wigan Wakefield BirkenheadMiddlesbrough Newcastle Glasgow Sheffield Stoke Burnley Plymouth Hull Grimsby Liverpool Dundee 2.9 2.95 3 3.05 3.1 Neuroticism Yearly Average Output Fitted values
Nieuw beleid en de geografie (2) In regio s/steden die geen motor zijn plaats-specifieke interventies nodig.gericht op onderwijs, (bij)scholing, netwerkontwikkeling etc als alternatief voor mobiliteit (=opgeven van bepaalde regio s?) of ongericht (oud) beleid via subsidies
Stellingen.. Nieuw beleid: focus op stedelijke regio s als groeimotor goed maar 1) governance vragen onderbelicht 2) verbindingsvragen onderbelicht 3) zou ook voor NL als geheel gelden 4) specifieke nieuwe interventies voor perifere regio s nodig PLEIDOOI VOOR MEER ECONOMISCHE & PUBLIEKE GEOGRAFIE
Cities are not freely-floating islands!