Hoe is uw pensioen geregeld?

Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in de Pensioenregeling Westland Utrecht Hypotheekbank (WUH). Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl, uw jaarlijkse Uniform Pensioenoverzicht en achter de inlog op www.pensioenfondsing.nl. Wat vindt u in laag 1, 2 en 3? Pensioen 1-2-3 bestaat uit 3 lagen. In deze tweede laag vindt u meer informatie over alle onderwerpen in laag 1. Tot slot vindt u in laag 3 juridische en beleidsmatige informatie van Pensioenfonds ING. U kunt laag 1 en 3 vinden op www.pensioenfondsing.nl. Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Ouderdomspensioen Via uw werkgever nam u deel in de pensioenregeling van Pensioenfonds ING en bouwde u ouderdomspensioen op. Bent u arbeidsongeschikt? Dan bouwt u onder voorwaarden nog pensioen op, zonder dat u daarvoor premie betaalt. Dat ouderdomspensioen ontvangt u als u 65 jaar wordt. Uw ouderdomspensioen is een aanvulling op de AOW. De AOW is het pensioen dat u van de overheid ontvangt als u de AOW-leeftijd bereikt. Hoeveel pensioen u straks ontvangt van Pensioenfonds ING is vooral afhankelijk van het salaris dat u heeft verdiend, de inhoud van de pensioenregeling en het aantal jaren dat u deelnam. Het ouderdomspensioen wordt vanaf 65 jaar maandelijks uitbetaald, zolang u leeft. De hoogte van het ouderdomspensioen staat op uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) en op www.mijnpensioenoverzicht.nl. De pensioenregeling waaraan u deelnam is een uitkeringsovereenkomst. Elk jaar bouwde u pensioen op over een deel van het brutoloon dat u in dat jaar heeft verdiend. U bouwde niet over uw hele brutoloon pensioen op. Uw pensioenuitvoerder houdt namelijk al rekening met de AOW, die u van de overheid ontvangt als u de AOWleeftijd bereikt. Het deel van uw loon waarover u geen pensioen opbouwde, heet franchise. Over het brutoloon minus de franchise bouwde u jaarlijks 1,75% aan ouderdomspensioen op. Stel: u verdiende 25.000 per jaar. De franchise was 15.000. U bouwde in een jaar 1,75% ouderdomspensioen op over de pensioengrondslag van 10.000. Dat is 175 per jaar. Het ouderdomspensioen dat u bij pensionering ontvangt, is een optelsom van alle jaren plus de eventuele jaarlijkse indexatie van uw pensioen. Partner- en wezenpensioen Naast uw ouderdomspensioen bouwde u tijdens uw deelname aan de pensioenregeling ook partnerpensioen en wezenpensioen op. Als u komt te overlijden, heeft uw partner recht op een partnerpensioen en ontvangen uw kinderen een wezenpensioen. Het partnerpensioen is 70% van het ouderdomspensioen. Bij overlijden na pensionering ontvangt uw partner ook 70% van het opgebouwde ouderdomspensioen. De hoogte van het wezenpensioen is 14% van het ouderdomspensioen. Elk kind heeft hier recht op tot hij of zij 18 jaar is. Zolang het kind op school zit of arbeidsongeschikt is, ontvangt het kind wezenpensioen tot uiterlijk 27 jaar. De hoogte van het partnerpensioen en van het wezenpensioen staat vermeld op uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) en op www.mijnpensioenoverzicht.nl. Meer informatie vindt u op www.pensioenfondsing.nl of in ons pensioenreglement. Verder kan uw partner recht hebben op een wettelijke nabestaandenuitkering van de overheid: de ANW-regeling. Hieraan zijn voorwaarden verbonden. Uw partner woonde of werkte in Nederland en heeft de AOW-leeftijd nog niet bereikt en uw partner zorgt voor een kind dat jonger is dan 18 jaar of uw partner is voor meer dan 45% arbeidsongeschikt. Meer informatie kunt u vinden op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) www.svb.nl. Wilt u precies weten wat onze pensioenregeling u biedt? Kijk op www.pensioenfondsing.nl of vraag het pensioenreglement bij ons op. februari 2017 - v.1

Wat krijgt u in onze pensioenregeling niet? Er is geen arbeidsongeschiktheidspensioen Uw pensioenregeling voorziet niet in een arbeidsongeschiktheidspensioen. Als u arbeidsongeschikt wordt, is er dus in aanvulling op de wettelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering (IVA/WIA) geen recht op een arbeidsongeschiktheidspensioen. Was u al (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt voor 1 januari 2002, dan ontvangt u onder voorwaarden arbeidsongeschiktheidspensioen. Hoe bouwt u pensioen op? A. AOW: dit pensioen krijgt u van de overheid De AOW is het wettelijke pensioen van de overheid. U bouwt in 50 jaar AOW op. U bouwt alleen AOW op als u in Nederland woont en/of werkt. Op welke leeftijd u AOW krijgt, hangt af van uw geboortedatum. De AOWleeftijd stijgt namelijk de komende jaren. Ook de hoogte is niet voor iedereen gelijk. De AOW-bedragen worden jaarlijks aangepast. Kijk voor de bedragen en voor verdere informatie over de AOW op www.svb.nl. Let op: heeft u niet altijd in Nederland gewoond of gewerkt? Dan kan uw AOW lager uitvallen. B. Het pensioen dat u via uw werk heeft opgebouwd Hoeveel pensioen u heeft opgebouwd bij Pensioenfonds ING ziet u op uw Uniform Pensioen Overzicht (UPO). Het UPO ontvangt u één keer per jaar van Pensioenfonds ING. Op het UPO staan het ouderdomspensioen dat u nu hebt opgebouwd én het verwachte pensioen bij pensionering. Op het UPO vindt u ook gegevens van het partner- en wezenpensioen. Dit pensioen ontvangen uw partner en kinderen onder voorwaarden als u overlijdt. Wilt u een totaaloverzicht van het pensioen dat u bij uw huidige en eerdere werkgevers hebt opgebouwd? Kijk dan op www.mijnpensioenoverzicht.nl. C. De pensioenaanvulling waar u zelf voor zorgt U kunt zelf zorgen voor een aanvulling op uw AOW en het pensioen dat u via uw werkgever heeft opgebouwd. Bijvoorbeeld via banksparen of door een verzekering (zoals een lijfrente) af te sluiten. Kijk op www.pensioenfondsing.nl voor meer informatie. U heeft pensioen opgebouwd in een eindloonregeling Ieder jaar bouwde u pensioen op over een deel van het bruto loon dat u in dat jaar heeft verdiend. U bouwde niet over uw hele bruto loon pensioen op. Uw pensioen houdt namelijk rekening met de AOW die u van de overheid ontvangt als u met pensioen gaat. Het deel van uw loon waarover u geen pensioen opbouwt, heet franchise. Over uw bruto loon minus de franchise bouwde u jaarlijks 1,75% aan pensioen op. Vooral uw werkgever betaalde mee aan uw pensioen. Het totale pensioen dat u op deze wijze heeft opgebouwd is gebaseerd op het vaste salaris dat u verdiende aan het eind van uw loopbaan. Vanaf uw pensioendatum ontvangt u dit pensioenbedrag in maandelijkse termijnen zo lang u leeft. Dit heet een eindloonregeling. Welke keuzes heeft u zelf? Waardeoverdracht Bouwt u via een nieuwe werkgever ergens anders pensioen op? Dan kunt u ervoor kiezen om het pensioen dat u heeft opgebouwd bij Pensioenfonds ING mee te nemen naar uw nieuwe pensioenfonds of -verzekeraar. Dat heet waardeoverdracht. U kunt dit aanvragen bij uw nieuwe pensioenuitvoerder. Laat u hier vooraf goed over informeren. Of waardeoverdracht een goede keuze is, hangt onder andere af van de financiële situatie van uw huidige pensioenfonds en van uw vorige pensioenfonds of -verzekeraar en de verschillen tussen de pensioenregelingen. Als u besluit geen waardeoverdracht aan te vragen, dan blijft uw pensioen staan bij Pensioenfonds ING. Het Fonds zal dit deel aan u uitbetalen als u de pensioenleeftijd bereikt in uw pensioenregeling. U gaat verder met pensioen opbouwen in de regeling van uw nieuwe werkgever.

Welke keuzes heeft u zelf? Ouderdomspensioen ruilen voor partnerpensioen Als u met pensioen gaat en er is geen of te weinig partnerpensioen voor uw partner wanneer u overlijdt, dan kunt u een deel van uw ouderdomspensioen ruilen voor partnerpensioen. U krijgt dan een lager ouderdomspensioen. Maar uw partner krijgt dan wel een hoger pensioen van Pensioenfonds ING als u komt te overlijden. Let op: dit is een eenmalige keuze! Als u eenmaal gekozen heeft om wel of niet te ruilen kan het niet meer ongedaan worden gemaakt. Meer informatie over het ruilen van pensioen is te vinden in het pensioenreglement. Zie ook www.pensioenfondsing.nl voor de bedragen van het pensioen na het ruilen. Pensioenvergelijker Pensioenregelingen verschillen van elkaar. Met de pensioenvergelijker krijgt u in een paar stappen een overzicht op welke punten een willekeurige andere pensioenregeling verschilt van deze regeling. Op basis van de verschillen kunt u bepalen hoe belangrijk deze voor u zijn en indien gewenst in actie komen. Dat kan handig zijn, bijvoorbeeld bij de wisseling van een baan. U vindt de pensioenvergelijker op onze website. Pensioen uitstellen In plaats van met pensioen te gaan op uw 65ste kunt u er voor kiezen om later met pensioen te gaan, ongeacht of u nog werkt. Als u dat wilt, kunt u het uitbetalen van uw ouderdomspensioen uitstellen tot uiterlijk de maand waarin u 67 jaar wordt. Als u later met pensioen gaat, wordt uw opgebouwde ouderdomspensioen verhoogd. Kijk voor meer informatie over de verhoging van uw opgebouwde pensioen op www.pensioenfondsing.nl. Kijk voor de voorwaarden voor het uitstellen van pensioen in het pensioenreglement. Hoe zeker is uw pensioen? Welke risico s zijn er? De opbouw en uitbetaling van pensioen gaan over een heel lange periode. Vanaf de start van de opbouw tot de laatste pensioenbetaling kan wel eens 80 jaar zitten. In zo n periode verandert de wereld waardoor er risico s kunnen ontstaan die uw pensioen bedreigen. Deze risico s leiden mogelijk tot een tekort. Pensioenfondsen proberen voorbereid te zijn op de risico s die uw pensioen kunnen bedreigen. In het verleden is dat niet altijd goed gegaan. Bijvoorbeeld door de snelle stijging van de levensverwachting. Die stijging is namelijk groter dan de stijging waarmee we rekening hebben gehouden. Als deelnemers gemiddeld ouder worden, moet hun pensioen langer worden uitbetaald. Pensioenfondsen moeten dan meer geld hebben dan waar eerst op werd gerekend. De rentestand beïnvloedt de waarde van de pensioenen. Pensioenfondsen maken van tevoren een inschatting van het geld dat ze nodig hebben om de pensioenen te kunnen uitbetalen. Hoe lager de rente is, hoe meer geld het Fonds in kas moet hebben om later alle pensioenen te kunnen uitbetalen. Als de rente langdurig laag blijft, maakt dat de pensioenen dus duur. Ook de beleggingsresultaten kunnen tegenvallen. Daarom zorgt het Fonds ervoor dat de beleggingen gespreid worden over meerdere beleggingssoorten. Winst op een belegging kan verlies op een andere belegging goedmaken. Een pensioenfonds of verzekeraar kan beleggingsrisico s ook afdekken. Daar zijn wel kosten aan verbonden. Er zijn meer risico s waar Pensioenfonds ING rekening mee moet houden om uw pensioen zo goed mogelijk te beschermen. Het Fonds moet die risico s dus letterlijk managen. Meer informatie over het risicomanagement van Pensioenfonds ING vindt u op www.pensioenfondsing.nl. Besluiten van het Bestuur over toeslagverlening zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op de dekkingsgraad van het Fonds. Kijk op www.pensioenfondsing.nl voor meer informatie over onze financiële situatie en de dekkingsgraad.

Hoe zeker is uw pensioen? Welvaartsvast pensioen Normaal gesproken wordt geld ieder jaar iets minder waard. U kunt dan met hetzelfde bedrag in een bepaald jaar, iets minder kopen dan in het jaar daarvoor. Daarom probeert Pensioenfonds ING uw opgebouwde pensioen jaarlijks te verhogen met een percentage. Dat wil zeggen dat uw opgebouwde pensioen jaarlijks wordt verhoogd, gebaseerd op de stijging van de lonen in uw bedrijf. Dit heet een welvaartsvast pensioen. Het lukt niet altijd om de pensioenen te verhogen. Als het financieel tegenzit, kan het zo zijn dat Pensioenfonds ING geen of geen volledige toeslag kan verlenen. Dat betekent dan dat uw pensioen minder waard wordt. Als het daarna financieel beter gaat, kan uw pensioen eventueel extra worden verhoogd. Op onze website vindt u meer informatie over ons toeslagenbeleid. Als de financiële positie van het Fonds onder druk komt te staan, wat tot uitdrukking komt in een lage dekkingsgraad, bestaat de kans dat toeslagen (indexaties) niet of slechts gedeeltelijk verleend kunnen worden. Bij een zeer slechte financiële positie kan het nodig zijn de pensioenen te verlagen (korten). De afgelopen jaren hebben wij de pensioenen voor gewezen deelnemers en gepensioneerden als volgt verhoogd: Datum: Toeslag: Cao ING Bank: Prijsontwikkeling (afgeleid*): 1 september 2016 1,25% (volledig) 1,25% okt 2014 okt 2015: 0,44% 1 december 2015 1,25% (volledig) 1,25% okt 2013 okt 2014: 0,75% 1 augustus 2014 2,00% (volledig) 2,00% okt 2012 okt 2013: 0,90% 1 januari 2014 1,50% (volledig) 1,50% okt 2012 okt 2013: 0,90% 1 augustus 2014 2,00% (volledig) 2,00% okt 2012 okt 2013: 0,90% 1 januari 2013 1,50% (volledig) 1,50% okt 2011 okt 2012: 1,98% 1 augustus 2013 2,00% (volledig) 2,00% okt 2011 okt 2012: 1,98% 1 oktober 2012 0,80% (40% van 2,00% na arbitrage) 2,00% okt 2010 okt 2011: 2,33% 1 september 2011 1,00% (volledig) 1,00% okt 2009 okt 2010: 1,38% 1 januari 2010 1,00% (volledig) 1,00% okt 2008 okt 2009: 0,40% 1 september 2009 3,00% (volledig) 3,00% okt 2007 okt 2008: 2,53% 1 januari 2008 1,50% (volledig) 1,50% okt 2006 okt 2007: 1,48% 1 september 2008 3,00% (volledig) 3,00% okt 2006 okt 2007: 1,48% 1 juli 2007 2,75% (volledig) 2,75% okt 2005 okt 2006: 1,25% * In de afgeleide consumentenprijsindex (CBS) worden wijzigingen van belastingtarieven niet meegenomen. Welke kosten maken wij? Pensioenfonds ING maakt verschillende kosten om de pensioenregeling uit te voeren. Denk bijvoorbeeld aan kosten voor de administratie. Daaronder vallen de kosten voor de uitbetaling van de pensioenen en ICT. Ook maken wij kosten voor de communicatie, bijvoorbeeld voor het maken en verzenden van dit Pensioen 1-2-3 en het Uniform Pensioenoverzicht. Daarnaast zijn er de kosten om het vermogen te beheren. Beleggen van het vermogen kost geld. Wij betalen bijvoorbeeld de partijen waaraan wij vragen om het vermogen te beleggen. Ook maken wij transactiekosten. Dit zijn bijvoorbeeld de kosten die de beurs in rekening brengt bij de aankoop of verkoop van aandelen of obligaties. Beloningen en onkostenvergoedingen van bestuursleden en leden van het Verantwoordingsorgaan maken ook onderdeel uit van de pensioenuitvoerings- en administratiekosten van het Fonds. Op www.pensioenfondsing.nl en in het jaarverslag vindt u een specificatie van de kosten die wij maken.

Wanneer moet u in actie komen? Als u verandert van werkgever Bouwt u via een nieuwe werkgever ergens anders pensioen op? Dan kunt u er onder voorwaarden voor kiezen om het pensioen dat u heeft opgebouwd bij Pensioenfonds ING mee te nemen. Dat heet waardeoverdracht. U kunt dit aanvragen bij uw nieuwe pensioenuitvoerder. Laat u hier vooraf goed over informeren. Of waardeoverdracht een goede keuze is, hangt onder andere af van de financiële situatie van uw huidige pensioenfonds of -verzekeraar en van ons Fonds. Als u besluit geen waardeoverdracht aan te vragen, dan blijft uw pensioen staan bij Pensioenfonds ING. Pensioenfonds ING zal dit deel aan u uitbetalen als u de pensioenleeftijd bereikt in uw pensioenregeling. U gaat verder met pensioen opbouwen in de regeling van uw nieuwe werkgever. Als u gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat Trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan is voor uw pensioenregeling hetzelfde. Kijk goed of uw partner bij uw overlijden recht heeft op partnerpensioen. Vindt u dat het partnerpensioen niet goed genoeg geregeld is, zorg dan dat u iets extra s regelt. Let op: Woont u ongehuwd samen? Dan heeft uw partner niet automatisch recht op partnerpensioen bij uw overlijden. Er gelden een aantal voorwaarden om uw partner daarvoor in aanmerking te laten komen. U dient bijvoorbeeld een notarieel samenlevingscontract te hebben. Een kopie van dat contract kunt u opsturen naar Pensioenfonds ING. Meer informatie hierover leest u op www.pensioenfondsing.nl. Als u gaat scheiden of uw geregistreerd partnerschap beëindigt Uw ex-partner heeft recht op de helft van het ouderdomspensioen dat u opbouwde tijdens het huwelijk of de periode van het geregistreerd partnerschap. U kunt met uw ex-partner afwijkende afspraken maken. Deze afspraken legt u vast in een echtscheidingsconvenant. Om ervoor te zorgen dat de ex-partner een deel van het ouderdomspensioen ontvangt, dat rechtstreeks aan hem/haar wordt uitgekeerd, dient u of uw ex-partner ons binnen twee jaar op de hoogte te stellen van de echtscheiding en de eventuele afwijkende afspraken. Als u ons niet binnen deze termijn hiervan op de hoogte stelt, zorgt u zelf voor de betaling richting uw ex-partner. Let op: het recht op een deel van het ouderdomspensioen geldt niet voor ongehuwd samenwonenden. U maakt dan zelf afspraken over de verdeling van het pensioen. Uw ex-partner heeft ook recht op het partnerpensioen dat u opbouwde tot de datum van echtscheiding of de beëindiging geregistreerd partnerschap. Voor het recht op het partnerpensioen hoeft u niets te doen. Tenzij uw ex-partner afstand doet van het recht, dan dient u het Fonds wel te informeren. Let op: Ook ongehuwd samenwonenden kunnen recht hebben op het partnerpensioen. Kijk voor meer informatie op www.pensioenfondsing.nl. Als u verhuist naar het buitenland Meld dit aan Pensioenfonds ING en bespreek wat de gevolgen zijn voor uw pensioen. Informatie over de gevolgen voor de AOW vraagt u aan bij de Sociale Verzekeringsbank. Of kijk op www.svb.nl. Let op: ook als u binnen het buitenland verhuist, informeert u het Fonds daarover. Mijnpensioenoverzicht.nl Bekijk eens per jaar hoeveel pensioen u in totaal heeft opgebouwd op www.mijnpensioenoverzicht.nl. Als u vragen heeft Voor alle vragen over uw pensioenregeling kunt u bellen met Pensioenfonds ING, te bereiken op werkdagen van 8.30-17.00 uur op 088-116 2405, of kijkt u op www.pensioenfondsing.nl. U kunt ook een e-mail sturen naar pensioenloket@pensioenfondsing.nl.