Algemeen Weefseldonatie (Informatie voor nabestaanden) www.catharinaziekenhuis.nl
Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG034 / Weefseldonatie (Informatie voor nabestaanden) / 21-10-2016 2
Weefseldonatie (Informatie voor nabestaanden) Wanneer iemand mogelijk weefsels of organen kan doneren, is de arts verplicht het Donorregister te raadplegen om na te gaan of de overledene zijn of haar keuze met betrekking tot donatie heeft laten vastleggen. Wanneer dit het geval is, moet die wens ingewilligd worden. Heeft de overledene geen keuze laten vastleggen in het Donorregister dan wordt aan de nabestaanden om toestemming gevraagd. Aan u is nu gevraagd in te stemmen of toestemming te verlenen voor de donatie van weefsels van uw dierbare overledene. Met deze folder willen wij u informeren over weefseldonatie. Deze folder is bedoeld als extra informatie. Bij vragen staan wij u natuurlijk graag te woord. Weefseldonatie (algemeen) Wanneer we spreken over weefseldonatie hebben we het over de volgende weefsels: bot-, kraakbeen- en bindweefsel; hartkleppen en bepaalde bloedvaten; hoornvliezen en oogrokken (sclera); huid. Of weefsels ook daadwerkelijk worden gedoneerd, wordt bepaald door de volgende factoren: Beperkingen in de toestemming die is verleend Mogelijk zijn er door u of door uw dierbare via het donorregister weefsels uitgesloten van donatie. Leeftijd Voor weefsels geldt een leeftijdsgrens waarna donatie niet kan plaats vinden. Medische redenen 3
Weefseldonatie is mogelijk tot maximaal 24 uur na het overlijden. Wel zal uw dierbare binnen 6 uur gekoeld worden. De donatieprocedure gebeurt zeer zorgvuldig en met respect voor de overledene. Weefseldonatie (specifiek) Hoornvliezen (cornea s) en oogrokken (sclera) Mensen met een troebel hoornvlies kunnen alleen weer zien met een nieuw hoornvlies. Een bril of contactlenzen helpen dan niet. Hoornvliezen maken deel uit van de ogen, net als de oogrok. De oogrok is het buitenste witte laagje van het oog, dat soms gebruikt wordt kan worden voor reconstructie van ogen en oogleden. Bij donatie wordt het hele oog verwijderd en vervangen door een prothese om het gezicht er weer natuurlijk uit te laten zien. De ogen worden daarna gesloten. Hoornvliesdonatie vindt plaats in het mortuarium. Hartkleppen en vaten Hartkleppen zorgen ervoor dat het bloed niet kan terugstromen in het hart. Als de hartkleppen niet goed werken, kan het hart het bloed niet goed door het lichaam pompen. Om hartkleppen te kunnen uitnemen, moet het hele hart worden uitgenomen. Artsen hebben het hele hart namelijk nodig om te onderzoeken of de hartkleppen geschikt zijn. Om dit uit te nemen, maakt de arts een snede in de borst. Deze wond wordt daarna gehecht en verbonden. Wanneer de overledene geen heel laaggesloten kleding draagt bij de hals, is dit onder de kleding niet zichtbaar. De arts neemt tegelijk met het hart de grote vaten uit. Het gaat daarbij alleen om het bovenste gedeelte van de lichaamsslagader. Het uitnameteam neemt het hart mee naar de hartkleppenbank. Huid Huid is nodig voor brandwonden. Getransplanteerde huid vermindert de pijn en voorkomt grote littekens. Bij de donor wordt huid in een heel dunne laag afgenomen van de rug, flanken en achterkant van de benen, nooit van andere plaatsen op het lichaam. Soms kan ook een dikkere laag van de rug worden afgenomen met wat onderliggend weefsel. Deze kan worden bewerkt en gebruikt voor mensen met diepe wonden. Na 4
huiddonatie krijgt de overledene een ruimvallend lichaambedekkend pak aan. Dit is nodig omdat het lichaam na de huiddonatie vocht verliest. Wassen van de donor is na de donatie niet meer mogelijk. Botweefsel, kraakbeen en pezen Donorbot vervangt aangetast bot, bijvoorbeeld bij kanker of bij heupoperaties. Botweefsel kan op veel plaatsen worden uitgenomen, meestal armen, benen of het bekken. Dit gebeurt altijd met aandacht voor het uiterlijk van de overledene. De uitgenomen botten worden vervangen door een kunststof prothese, zodat de vorm van het lichaam behouden blijft. Het is daarbij belangrijk om rekening te houden dat de armen en benen minder stabiel zijn dan anders. De wonden worden gehecht en verbonden. Ook kraakbeen en pezen zijn geschikt voor transplantatie. Een voorbeeld hiervan is ribkraakbeen of de kruisbanden van een knie. Het uitnemen van kraakbeen of pezen is niet zichtbaar bij het opbaren. We adviseren om bij het opbaren kleding met lange mouwen en een lange broek of rok te kiezen. Een combinatie van huiden botdonatie is niet mogelijk. Waar gebeurt de weefseldonatie? Een speciaal team zorgt voor de uitname van weefsels. Hoornvliezen, huid, bloedvaten en hertkleppen worden uitgenomen in een obductiekamer of in het mortuarium van het ziekenhuis. De uitname van botweefsel, kraakbeen en pezen vindt in verband met steriliteit plaats in een operatiekamer van het ziekenhuis Autopsie, identificatie en obductie Heeft het overlijden geen natuurlijke oorzaak, bijvoorbeeld omdat iemand is overleden na een ongeval, dan gelden er enkele wettelijke verplichtingen zoals autopsie (lijkschouwing) en identificatie. Soms is het belangrijk om de oorzaak van het overlijden nader te onderzoeken (obductie). Obductie kan voor of na de donatieprocedure plaatsvinden en altijd met toestemming van de nabestaanden. 5
Wel of niet geschikt voor donatie Om te kunnen beoordelen of weefsels waarvoor toestemming is verleend ook daadwerkelijk geschikt zijn voor transplantatie, is een aantal onderzoeken nodig. Bijvoorbeeld onderzoek van het bloed. Daarnaast zal de arts u een aantal vragen stellen over in het verleden doorgemaakte ziekten, medicijngebruik, leefwijze en andere gewoonten van uw dierbare overledene. Desgewenst kan de arts ook informatie inwinnen bij de huisarts. Mocht het onderzoek van het bloed achteraf het bestaan van ziektebeelden aantonen, dan worden de weefsels ongeschikt verklaard en niet getransplanteerd. Na de donoroperatie Als u wilt weten of de gedoneerde weefsels van uw naaste zijn getransplanteerd, dan kunt u dit laten weten aan de arts die bij de donatie was betrokken. De donatiecoördinator informeert u als nabestaanden van een weefseldonor na 6 tot 8 weken met een brief. De begrafenis of crematie wordt door de donatieprocedure niet vertraagd. Wat als het uitgenomen weefsel niet geschikt is? Het weefsel dat wordt uitgenomen is bedoeld voor transplantatie. Maar soms wordt pas achteraf duidelijk dat het uitgenomen weefsel daarvoor toch niet geschikt is. Bijvoorbeeld als het weefsel niet van voldoende kwaliteit blijkt te zijn om te transplanteren. In die gevallen is het weefsel heel nuttig voor onderzoek. Dit onderzoek heeft alleen als doel de resultaten van transplantaties te verbeteren. Als de overledene geen bezwaar tegen dit onderzoek had laten vastleggen, wordt dit weefsel daarvoor gebruikt. Bent u als nabestaande degene die toestemming heeft gegeven voor weefseldonatie, dan kunt u bezwaar maken tegen het gebruik van uitgenomen weefsel voor onderzoek. Geen rekening voor gemaakte kosten U krijgt als nabestaanden natuurlijk geen rekening voor de gemaakte kosten in verband met het doneren van weefsel en/of organen. De kosten komen voor rekening van de verzekeraar van de patiënt die de organen en/of weefsels ontvangt. 6
Meer informatie Op www.transplantatiestichting.nl, de website van de Nederlandse Transplantantie Stichting, staat meer informatie voor nabestaanden van donoren. Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, stel deze dan gerust aan de donatiecoördinator. Deze is op maandag, dinsdag en donderdag tijdens kantooruren te bereiken. U kunt ook een afspraak maken voor een persoonlijk gesprek. Contactgegevens Catharina Ziekenhuis 040-239 91 11 www.catharinaziekenhuis.nl Donatiecoördinator 040-239 57 27 donatiecoordinator@catharinaziekenhuis.nl 7
Altijd als eerste op de hoogte? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief: www.catharinaziekenhuis.nl/nieuwsbrief Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 5602 ZA Eindhoven