RUSTIG OP WEG NAAR SUCCES! Het kweken van vijgpapegaaien in Weltvogelpark Walsrode Door: Anne Hoppmann, Norbert Neumann (Duitsland) Met hun maximum grootte van 20 cm, behoren vijgpapegaaien (Tribe Cyclopsittacini) tot de kleinere soorten van de Orde Psittaciformes. Weltvogelpark Walsrode heeft vier van de vijf bekende soorten van deze kleine papegaaien (Genus Cyclopsitta en Psittaculirostris). In het broedseizoen van 2012 hebben zowel de Oranjeborst-vijgpapegaaien (Cyclopsitta gulielmitertii) als de Dubbeloog-vijgpapegaaien (Cyclopsitta diophthalma) op succesvolle wijze een paar jongen grootgebracht. Weltvogelpark Walsrode is het enige park in Duitsland waar men deze soorten kan zien. Boven: Oranjeborst-vijgpapegaai man. Links: Oranjeborst-vijgpapegaai vrouw. Alle zeven ondersoorten van de Oranjeborst-vijgpapegaaien bewonen regenwoud, moessonwoud en moerasbos in laaglanden en heuvelachtige gebieden tot 1100 m op Nieuw-Guinea en de omliggende eilanden. In het wild is het broedseizoen tussen december en juni. Deze vijgpapegaaien nestelen in een gat dat ze zelf uitgraven in een termietenheuvel, in tegenstelling tot de Dubbeloog-vijgpapegaaien die een nest maken in een bestaande holte van een hoge boom of in een vermolmde boom. Deze soort heeft acht erkende ondersoorten die zich bevinden op Nieuw-Guinea en aan de noordoostelijke kust van Australië. Dubbeloog-vijgpapegaaien bewonen laagland en bergwouden, mangroves en meer open bos tot 2000 meter.
In Nieuw-Guinea is het belangrijkste broedseizoen tussen maart en juni, terwijl in Australië de vogels voornamelijk broeden tussen augustus en november. Een speciaal kenmerk vandaar hun naam - is het dieet van deze kleine papegaaien; in het wild ze voeden zich voornamelijk met vruchten van verschillende vijgenbomen, bij voorkeur de zaden in plaats van het vlees van de vijgen. Daarnaast eten ze diverse andere vruchten en bessen, nectar en insecten en larven. Uit ervaring weten we dat vijgpapegaaien in gevangenschap zeer gevoelig zijn voor verstoring, vooral tijdens het broedseizoen. Veranderingen in hun directe omgeving en de nestkast kan hen ontregelen. Om succesvol te kweken is het heel belangrijk om zorgvuldig met de vogels om te gaan. Om de broedparen van onze Oranjeborst-vijgpapegaaien aan te moedigen om te gaan fokken, maken we nestkastjes met een afmeting van 30 cm x 20 cm x 20 cm (l x b x h) die worden geplaatst in een afgeschermd gedeelte van hun behuizing. Deze nestkastjes zijn gemaakt van waterdicht spaanplaat. Aan beide zijkanten zit een gat met een diameter van 4 tot 6 cm. Links: Oranjeborst-vijgpapegaai man bij de nestkast. Ze worden volledig gevuld met natuurlijke kurk. De kurk wordt bij de ingang een beetje uitgekrabbeld om de vogels een beginpunt te geven om hun nestholte uit te graven in de kurk. Het samen graven van de nestholte stimuleert het fokinstinct van het paar. Zodra de holte ongeveer 8 à 10 cm in diameter is, legt het vrouwtje haar eieren - meestal twee, maar een of drie eieren zijn mogelijk. De jonge komen na een incubatieperiode van 20 à 22 dagen. De ouders passen de grootte van de nestholte aan om ruimte te bieden aan de groeiende
nakomelingen. Deze vogels zijn van nature erg netjes - de kuikens laten hun uitwerpselen direct uit de nestkast vallen, zodat het nest schoon blijft. Links: Nestkast van de Oranjeborst-vijgpapegaaien, met broedplaats (aangegeven). Anders dan de Oranjeborst-vijgpapegaaien, krijgen de Dubbeloog-vijgpapegaaien een echte boomstronk als nestkast. De holte is ongeveer 20 cm x 25 cm (breedte x hoogte) met een diameter van ongeveer 15 cm. De ingangsopening is 4 à 6 cm in diameter en bevindt zich max. 20 cm boven de nestbodem, die is voorzien van een laag houtkrullen. (Noot van de redactie: De naam van de Dubbeloog-vijgpapegaai berust op de wangtekening, die bij sommige ondersoorten vaag op een oog lijkt. ) Zodra een paartje eieren heeft gelegd, laten we ze verder met rust tot de verwachte uitkomstdatum. Kort na het uitkomen van de jongen inspecteren we het nest, maar alleen als het vrouwtje van het nest af is op te eten. Boven: Jong van de Oranjeborst-vijgpapegaaien. Links: Oranjeborstvijgpapegaaien met 2 jongen. Als we vastgesteld hebben dat er jongen zijn, wordt het dieet van de vogels aangepast.
Het standaard dieet van de Vijgpapegaaien in het park bestaat uit gekiemde zaden, een fruitmix van blauwe bessen, druiven, appels en papaja, en gedroogde vijgen die minstens 24 uur worden geweekt inwater. Daarnaast worden een eetlepel Versele Laga tropical pate toegevoegd. De vogels hebben ook onbeperkt toegang tot gierst. Nadat de kuikens uitgekomen zijn wordt het standaard dieet aangevuld met een puree gemaakt van 3 delen Versele Laga NutriBird A21 en 1 deel Versele Laga Orlux Lori. Als de kuikens ongeveer 14 dagen oud zijn, worden net vervelde witte meelwormen toegevoegd aan het voer. Rechts: Dubbeloog-vijgpapegaai vrouw. Onder: Dubbeloog-vijgpapegaai man. In het algemeen worden de vogels zo weinig mogelijk verstoord tijdens het broeden en het uitkomen van de jongen. Slechts een paar verzorgers die de vijgpapegaaien goed kennen, zorgen voor hen. Na 35 tot 42 dagen verlaten de nakomelingen de nestkast voor de eerste keer, maar ze te keren tijdens de eerste dagen regelmatig naar hun nest terug. Als de jongen 60 tot 70 dagen oud zijn, worden ze van hun ouders gescheiden en als jonge-vogelgroep per soort ondergebracht in een behuizing grenzend aan die van de ouders. Omdat van deze vijgpapegaaien bekend is dat ze zeer gevoelig zijn voor verstoringen in hun nest en directe omgeving, worden de jongen niet geringd met gesloten ringen (in overleg met het ministerie). In plaats daarvan worden ze geringd met open aluminium ringen als ze gescheiden worden van hun ouders. Nadat de eerste volgroeide nakomelingen naar hun eigen onderkomen waren overgeplaatst, begonnen beide broedparen van de Oranjeborst-vijgpapegaaien met een nieuw nest. Een kuiken van de eerste broedpaar verliet de nestkast al
begin september, een ander kuiken van het tweede broedpaar kwam in september uit. De Dubbeloog-vijgpapegaaien lijken ook klaar voor hun volgende kroost! Links: Net uitgevlogen jong van de Dubbeloog-vijgpapegaaien. Onder: Jonge Dubbeloog-vijgpapegaai, gescheiden van de ouders. Onder: Jong van de Dubbeloog-vijgpapegaai gescheiden van de ouders. Rechts: Kooi voor de jonge vogels.
Links: Jong Oranjeborstvijgpapegaaitje gescheiden van de ouders. Het fokken van vijgpapegaaien in het Weltvogelpark pakte erg goed uit dit jaar - twee broedparen van de Oranjeborst-vijgpapegaaien hebben met succes gefokt; vier kuikens in totaal tot nu toe. Twee paren van de Dubbeloog-vijgpapegaaien hebben elk een kuiken grootgebracht. Weltvogelpark Walsrode is heel enthousiast over dit geweldige broedsucces van de vijgpapegaaien in het jubileumjaar van hun 50- jarig bestaan! En ze kijken uit naar nog veel meer mooie jongen... Links: Jonge Oranjeborstvijgpapegaaitjes verkennen hun nieuwe kooi. Bronnen: - del Hoyo, J., Elliott, A. & Sargatal, J. eds (1997). Handbook of the Birds of the World. Volume 4. Sandgrouse to Cuckoos. Lynx Edicions, Barcelona. - IUCN 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1 Copyright 2012 Aviculture-Europe. All rights reserved by VBC.