Pensioenbrochure 2016

Pensioenbrochure 2016

Inhoudsopgave: Inhoudsopgave: 3 Inleiding 5 Wat is pensioen? 5 1. Wanneer bouw ik ouderdomspensioen op? 5 2. Wanneer kan ik met pensioen? 5 3. Hoeveel ouderdomspensioen krijg ik uitgekeerd? 6 4. Hoeveel pensioen ontvangen mijn partner en mijn kinderen als ik overlijd? 7 4.1 Partnerpensioen 7 4.2 Wezenpensioen 7 5. Wat betaal ik voor mijn pensioenregeling? 7 5.1 Blijft mijn werkgever premie voor mijn pensioen betalen? 7 5.2 Pensioenpremie CDC regeling 8 6. Wat gebeurt er met mijn ouderdomspensioen? 8 6.1 Wat gebeurt er als ik stop bij mijn werkgever voordat ik de AOW-leeftijd heb bereikt? 8 6.2 Wat gebeurt er als ik voor een andere werkgever ga werken? 8 6.3 Wat gebeurt er als ik arbeidsongeschikt word? 8 6.4 U krijgt een arbeidsongeschiktheidspensioen wanneer uw salaris hoger is dan WIA-uitkeringsgrens 9 6.5 Wat gebeurt er als ik ga scheiden? 10 7. Wat gebeurt er als ik in deeltijd ga werken? 11 8. Welke keuzemogelijkheden kan ik kiezen als ik met pensioen ga? 11 8.1 Eerder met pensioen gaan 11 8.2 Uw partnerpensioen omzetten in een ouderdomspensioen 11 8.3 Deeltijdpensioen 11 8.4 Hoog/laag of laag/hoog pensioen en AOW overbrugginspensioen 12 9. Hoe weet ik hoeveel pensioen ik krijg? 12 9.1 Hoe krijg ik mijn pensioen? 12 9.2 Hoe krijgt mijn ex-partner zijn of haar deel van het pensioen? 12 9.3 Welke belastingen en premies worden er nog ingehouden op mijn pensioen? 12 10. Hoe houdt mijn pensioen zijn waarde? 13 10.1 Wat is een verhoging of toeslag? 13 10.2 Wanneer verhoogt het pensioenfonds mijn pensioen? 13 10.3 Hoe wordt het ouderdomspensioen verhoogd? 13 10.4 Hoe wordt het partnerpensioen verhoogd? 13 10.5 Hoe word ik over de verhoging van mijn pensioen geïnformeerd? 13 10.6 Dekkingsgraad 14 10.7 Inhaalindexatie 14 11. Waardeoverdracht? 14 11.1 Wat is waardeoverdracht? 14 11.2 Wanneer kan ik mijn pensioen overdragen naar een andere pensioeninstelling? 14 11.3 Wanneer is het verstandig om te kiezen voor waardeoverdracht? 15 3/18

11.4 Wanneer kan ik de waardeoverdracht aanvragen? 15 12. Korten van pensioen? 15 13. Welke informatie moet ik aan het pensioenfonds geven? 16 13.1 Welke informatie moet ik geven? 16 13.2 Welke informatie moet het pensioenfonds mij geven? 16 14. Waar kan ik terecht met klachten? 17 15. Nuttige adressen 17 16. Begrippenlijst 18 4/18

Inleiding Deze brochure geeft antwoord op de vragen: wanneer kan ik met pensioen? hoeveel pensioen krijg ik? wat krijgen mijn partner en mijn kinderen als ik overlijd? wat gebeurt er met mijn pensioen als ik arbeidsongeschikt word? wat gebeurt er met mijn pensioen als ik naar een andere werkgever ga? In deze brochure staat alleen de belangrijkste informatie van uw pensioenregeling. Het kan zijn dat u na het lezen nog vragen hebt. Deze kunt u dan stellen via de website www.alliancepensioenen.nl via keuze menu Contact. De volledige pensioenregeling is vastgelegd in het pensioenreglement. Dit reglement is te vinden op de website: www.alliancepensioenen.nl. U kunt geen rechten ontlenen aan deze brochure. In het pensioenreglement van het pensioenfonds staat de pensioenregeling van uw werkgever. Als er in het pensioenreglement iets anders staat dan in deze brochure, gaat het pensioenreglement voor. Bewaar deze brochure goed! U hebt het misschien in de toekomst nog nodig. Wat is pensioen? Er zijn vier soorten pensioenen in uw pensioenregeling: ouderdomspensioen; (tijdelijk) partnerpensioen; wezenpensioen; arbeidsongeschiktheidspensioen. Het ouderdomspensioen is een inkomen als u stopt met werken vanaf uw pensioneringsdatum. Als u voor uw AOW-leeftijd arbeidsongeschikt wordt, krijgt u mogelijk arbeidsongeschiktheidspensioen. En uw nabestaanden kunnen pensioen krijgen als u overlijdt. Uw partner krijgt partnerpensioen en uw kinderen wezenpensioen. 1. Wanneer bouw ik ouderdomspensioen op? U bouwt ouderdomspensioen op zodra u meedoet met de pensioenregeling. U bent dan deelnemer. U mag met de pensioenregeling meedoen vanaf de eerste dag dat u voor uw werkgever werkt. U blijft meedoen met de pensioenregeling tot u met pensioen gaat. Of tot de dag dat u weggaat bij uw werkgever. 2. Wanneer kan ik met pensioen? U kunt met pensioen op de eerste dag van de maand waarin u de AOW-leeftijd bereikt. U krijgt dit pensioen tot en met de maand dat u overlijdt. Flexibiliseringsmogelijkheden (pensioenvervroeging etc.) zijn bij onderdeel 8 terug te vinden. 5/18

3. Hoeveel ouderdomspensioen krijg ik uitgekeerd? Wij kunnen nu nog niet zeggen hoeveel ouderdomspensioen u precies krijgt als u AOW-gerechtigd bent. Wel kunnen wij zeggen dat uw pensioenregeling een uitkeringsovereenkomst op basis van een middelloonregeling is. Dat betekent dat uw pensioenuitkering afhangt van de salarissen die u tot aan uw pensioen jaarlijks verdiend hebt. Hoeveel pensioenuitkering u krijgt, weet u pas precies als u met pensioen gaat. Uw ouderdomspensioen hangt af van: wat uw pensioengrondslag is in de tijd dat u meedoet met de pensioenregeling. De pensioengrondslag is het deel van uw (gemaximeerde) salaris waarover u pensioen opbouwt. Over het salarisdeel boven de 101.519 (in 2016) bouwt u geen pensioen op; wat uw opbouwpercentage is. Dat betekent hoeveel procent van uw pensioengrondslag er jaarlijks aan pensioen wordt opgebouwd. In uw geval is dat 1,875% per jaar; hoeveel jaar u meedoet met de pensioenregeling; of u voltijd of in deeltijd werkt. U bouwt pensioen op met pensioenrekenleeftijd van 67 jaar en 1 maand. Op uw pensioendatum (AOW-leeftijd) wordt de door u opgebouwde pensioenaanspraken (met pensioenrekenleeftijd 67 jaar en 1 maand) actuarieel herrekend op basis van de op dat moment geldende tarieven naar een direct ingaand ouderdomspensioen. U kunt zelf uitrekenen hoeveel ouderdomspensioen u ieder jaar opbouwt. Kijk daarvoor in het voorbeeld hieronder. Het voorbeeld gaat uit van iemand die voltijd werkt en een pensioenopbouw heeft van 1,875%. In deze brochure wordt uitgegaan dat een werknemer voltijd werkzaam is. Dit houdt in dat de werkelijke arbeidstijd gelijk is aan de normale arbeidstijd voor vergelijkbare werknemers bij de werkgever geldende arbeidstijd. Indien dit niet het geval is, wordt de verhouding vastgesteld van het werkzame deel en het voltijd werkzaam zijn (het parttimepercentage). Pensioengevend bruto jaarsalaris franchise = pensioengrondslag Pensioengrondslag x opbouwpercentage x parttimepercentage = jaarlijkse pensioenopbouw Pensioengrondslag: 40.000-12.953 = 27.047 Jaarlijkse pensioenopbouw voor ouderdomspensioen: 27.047 x 1,875% x 100% = 507,13 Wat is de franchise? En waarom gaat die van uw bruto jaarsalaris af als wij de pensioengrondslag berekenen? De franchise is een deel van uw salaris dat niet meetelt voor de opbouw van uw pensioen. U bouwt dus niet over uw hele salaris pensioen op. Dat is ook niet nodig, want u krijgt op uw AOW-leeftijd een uitkering van de overheid. Hoe hoog die AOW-uitkering is, berekent de Sociale Verzekeringsbank. Voor het bedrag van de AOW-uitkering hoeft u geen pensioen op te bouwen. Daarom trekt het pensioenfonds een bedrag van uw bruto jaarsalaris af als zij uw pensioengrondslag berekent. Het bedrag dat het pensioenfonds aftrekt, heet franchise. Dit bedrag kan ieder jaar worden aangepast aan de stijging van de AOW-uitkering. Ieder jaar krijgt u een Uniform Pensioenoverzicht van het pensioenfonds. Daar staat in hoeveel pensioen u hebt opgebouwd en hoeveel u nog kunt opbouwen. Uw pensioengevend jaarsalaris staat ook op het pensioenoverzicht. Hierboven is een uitleg gegeven van het pensioen dat u opbouwt over uw pensioengevend salaris. Als u naast uw pensioengevend salaris ook nog een variabel pensioengevend salaris ontvangt (bijvoorbeeld: de ploegentoeslag) kan het zijn dat daarover ook pensioen wordt opgebouwd. Uw variabel salaris moet voldoen aan de voorwaarde dat het meer moet zijn dan 5% van uw pensioengrondslag. Of u aan de voorwaarde voldoet wordt op 1 januari van een jaar vastgesteld, dit 6/18

betekent dat dan gekeken wordt of het variabel salaris van het voorgaande jaar aan de voorwaarde voldoet. Als u aan deze voorwaarde voldoet, bouwt u ook over uw volledige variabele salaris pensioen op. Het opbouwpercentage is 1,875%. 4. Hoeveel pensioen ontvangen mijn partner en mijn kinderen als ik overlijd? In uw pensioenregeling is ook een partnerpensioen en een wezenpensioen geregeld. Deze pensioenen kunnen belangrijk zijn voor u als u een partner en/of kinderen hebt en u overlijdt. Met partner bedoelen wij de man of vrouw met wie u een relatie hebt. Deze relatie kan zijn: een huwelijk; een geregistreerd partnerschap bij de burgerlijke stand; soms ook ongehuwd samenwonen. In het pensioenreglement staat vermeld aan welke voorwaarden u moet voldoen. Het pensioenreglement kunt u terugvinden op de website van het pensioenfonds onder Meer informatie en vervolgens onder Documenten. 4.1 Partnerpensioen Het partnerpensioen is inkomen voor uw partner als u komt te overlijden. Het partnerpensioen bedraagt 70% van het door u opgebouwde ouderdomspensioen. Als u voor uw AOW-leeftijd overlijdt, wordt het opgebouwde partnerpensioen opgehoogd met 70% van het niveau dat u aan ouderdomspensioen zou hebben opgebouwd als u tot uw AOW-leeftijd had meegedaan met de pensioenregeling. Uw partner krijgt deze uitkering vanaf de eerste dag van de maand waarin u overlijdt tot met de laatste dag van de maand waarin uw partner zelf overlijdt. Daarnaast krijgt uw partner een tijdelijk partnerpensioen tot aan de eerste van de maand waarin uw partner zijn/haar AOW-uitkering ontvangt. De hoogte van dit tijdelijk partnerpensioen is (voor voltijd werkzame deelnemers) gelijk aan de nominale uitkering ingevolge van de Algemene nabestaandenwet, vermeerderd met de vakantie-uitkering. 4.2 Wezenpensioen Het wezenpensioen is inkomen voor uw kinderen als u komt te overlijden. Hoe berekenen wij het wezenpensioen? Het wezenpensioen bedraagt 20% van het partnerpensioen. Het wezenpensioen wordt alleen uitgekeerd aan kinderen tot aan de leeftijd van 20 jaar. Oudere kinderen die nog studeren, krijgen een wezenpensioen tot ze 27 jaar zijn of tot ze klaar zijn met studeren. Ook gehandicapte kinderen krijgen een wezenpensioen tot hun 27e verjaardag. Het wezenpensioen wordt voor maximaal 4 kinderen uitgekeerd. 5. Wat betaal ik voor mijn pensioenregeling? U en uw werkgever betalen samen voor de pensioenregeling. U betaalt pensioenpremie 7,25% (2016) van uw pensioengrondslag (eventueel verhoogd met variabel pensioengevend salaris). In paragraaf 3 staat hoe u de pensioengrondslag berekent. Uw werkgever houdt deze premie iedere maand in op uw bruto maandsalaris. Uw werkgever betaalt ook pensioenpremie. De werkgeverspremie is 15% (2016) van het pensioengevend salaris plus 0,25% van de pensioengrondslag. Om uw pensioenopbouw in de basisregeling bij eventuele arbeidsongeschiktheid te kunnen voortzetten, betaalt uw werkgever 0,5% van uw pensioengevend salaris (eventueel verhoogd met het variabel pensioengevend salaris) aan het pensioenfonds. 5.1 Blijft mijn werkgever premie voor mijn pensioen betalen? In bijzondere situaties kan uw werkgever minder premie gaan betalen. Hij kan zelfs helemaal stoppen met premie betalen. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als de werkgever financiële problemen heeft. Als dat zo is, krijgt u meteen bericht van het pensioenfonds. Het pensioen dat u al hebt opgebouwd, blijft wel bestaan. Maar het pensioen dat u in de toekomst opbouwt, verandert. 7/18

5.2 Pensioenpremie CDC regeling In 2015 is door Alliance besloten om de pensioenpremie, voor zowel het werknemersdeel als het werkgeversdeel, vanaf 2016 voor vijf jaar vast te zetten. Hiervóór gold sinds 2007 een variabele premie die maximaal 4% kon afwijken, zowel naar beneden als naar boven. Ook heeft de werkgever sinds 2007 geen bijstortingsverplichting in het geval van onderdekking of een reservetekort van het fonds. In de nieuwe premiesystematiek wordt vanaf 2016 een extra opslag in de pensioenpremie voorzien van 3% voor mogelijke toekomstige risico s. In het najaar van 2015 heeft de werkgever naar aanleiding van het bovenstaande een instemmingsverzoek ingediend bij de Centrale Ondernemingsraad (COR) voor aanpassing van de pensioenregeling tot een collectieve beschikbare premieregeling: een zogenaamde CDC-regeling (Collective Defined Contribution). Op 21 december 2015 heeft de COR met het verzoek ingestemd en is het pensioenfonds daarover geïnformeerd. De nieuwe pensioenregeling is per 1 januari 2016 ingegaan. De status van een CDC regeling wil zeggen dat de premiebijdragen voor de werknemers vaststaan en de uitkeringen en opbouw van nieuwe rechten voor de deelnemers (actieven, inactieven en gepensioneerden) kunnen veranderen, bijvoorbeeld door een hogere of lagere rentestand of betere of slechtere opbrengsten van de beleggingen. Dit betekent dat het risico van het pensioenfonds nu geheel ligt bij de deelnemers. 6. Wat gebeurt er met mijn ouderdomspensioen? 6.1 Wat gebeurt er als ik stop bij mijn werkgever voordat ik de AOW-leeftijd heb bereikt? Als u stopt bij uw werkgever, doet u ook niet meer mee met de pensioenregeling. U bouwt dan geen nieuw pensioen meer op. Maar het pensioen dat u al hebt opgebouwd, blijft staan. Het is niet mogelijk dat u blijft meedoen in deze pensioenregeling. Als u arbeidsongeschikt bent wanneer u stopt bij uw werkgever, blijft u wel meedoen met de pensioenregeling. In paragraaf 6.3 staat hoe dat gaat. 6.2 Wat gebeurt er als ik voor een andere werkgever ga werken? Als u bij een andere werkgever gaat werken, doet u niet meer mee met de pensioenregeling die u nu hebt. Het ouderdomspensioen dat u hebt opgebouwd, blijft staan. Maar u bouwt geen pensioen meer op in deze regeling. Bij uw nieuwe werkgever bouwt u waarschijnlijk ook pensioen op. Dat gebeurt dan met de pensioenregeling van uw nieuwe werkgever. Soms is de nieuwe pensioenregeling beter dat de oude. Bijvoorbeeld als in de nieuwe regeling uw pensioen anders wordt geïndexeerd. Dan kan het voordelig zijn om het opgebouwde pensioen uit de oude pensioenregeling over te dragen aan de nieuwe pensioenregeling. Dit noemen wij waardeoverdracht. In paragraaf 10 en 11 kunt u meer lezen over verhoging van het pensioen en waardeoverdracht. 6.3 Wat gebeurt er als ik arbeidsongeschikt word? Als u ziek of arbeidsongeschikt wordt, blijft u meedoen met de pensioenregeling. U bent arbeidsongeschikt als u meer dan 2 jaar ziek bent. Als u volledig arbeidsongeschikt wordt, bouwt u ook pensioen op. Maar u hoeft geen premie meer te betalen. Hiervoor heeft uw werkgever een premie betaald. Als u deels arbeidsongeschikt wordt, bouwt u maar voor een deel pensioen op. Voor dat deel betaalt u geen premie meer. Als u arbeidsongeschikt wordt, hebt u volgens de wet recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Als u volledig arbeidsongeschikt wordt, krijgt u een IVA-uitkering en als u voor een deel arbeidsongeschikt wordt, krijgt u een WGA-uitkering. Het UWV bepaalt voor hoeveel procent u arbeidsongeschikt bent. Het bovenste percentage van uw arbeidsongeschiktheidsklasse in de zin van WAO/WIA gebruikt het pensioenfonds om te bepalen hoeveel pensioen u mag opbouwen. 8/18

6.4 U krijgt een arbeidsongeschiktheidspensioen wanneer uw salaris hoger is dan WIA-uitkeringsgrens Als u arbeidsongeschikt wordt krijgt u een wettelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA of WGA). U krijgt deze wettelijke uitkering over maximaal 70% van 52.766 (2016). Is uw (ongemaximeerde) pensioengevend jaarsalaris hoger dan deze grens? Dan hebt u recht op een arbeidsongeschiktheidspensioen. U hebt recht op dit pensioen zolang u een wettelijke uitkering krijgt. Maar uiterlijk tot aan de eerste van de maand waarin u uw AOW-uitkering ontvangt maar niet langer dan eerste van de maand volgend op 67 jaar. Met pensioengevend jaarsalaris bedoelen wij het met u overeengekomen jaarsalaris. 6.4.1 Hoeveel is het arbeidsongeschiktheidspensioen? Hoeveel arbeidsongeschiktheidspensioen is, is voor iedereen anders. U kunt wel berekenen wat u maximaal krijgt. Neem daarvoor uw pensioengevend bruto jaarsalaris. Trek daarvan af de wettelijke uitkeringsgrens. Neem 80% van dit laatste bedrag. Dat is uw maximum arbeidsongeschiktheidspensioen Voorbeeld voor iemand die volledig arbeidsongeschikt is: Pensioengevend jaarsalaris: 55.000,00 Maximale Uitkeringsgrens per 1 januari 2016 -/- 52.766,00 Verschil 2.234,00 80% van het verschil 1.787,20 Uw arbeidsongeschiktheidspensioen is dus maximaal per jaar 1.787,20 Tabel voor gedeeltelijke arbeidsongeschikten: Arbeidsongeschiktheidsklasse: % van het maximaal arbeidsongeschiktheidspensioen 80% tot 100% 100,0% 65% tot 80% 72,5% 55% tot 65% 60,0% 45% tot 55% 50,0% 35% tot 45% 40,0% 0% tot 35% 0,0% Voorbeeld voor iemand die 64% arbeidsongeschikt is: Pensioengevend jaarsalaris: 55.000,00 Uitkeringsgrens per 1 januari 2016 -/- 52.766,00 Verschil 2.234,00 80% van het verschil 1.787,20 Uw arbeidsongeschiktheidspensioen als u 64% arbeidsongeschikt bent, is dus maximaal 1.072,32 per jaar. 6.4.2 Waarom krijgt iemand die 64% arbeidsongeschikt is maar 60% van het maximale arbeidsongeschiktheidspensioen? Kijk daarvoor in de tabel die erboven staat. Als u tussen de 55% en 65% arbeidsongeschikt bent, is uw maximale arbeidsongeschiktheidspensioen 60%. 9/18

6.5 Wat gebeurt er als ik ga scheiden? Als u gaat scheiden heeft uw ex-partner recht op een deel van het ouderdomspensioen. Namelijk dat deel dat u hebt opgebouwd tijdens de periode dat u getrouwd was. 6.5.1 Waar heeft mijn ex-partner recht op? Bent u getrouwd of hebt u een partnerschap bij de burgerlijke stand laten registreren? Dan heeft uw ex-partner recht op de helft van uw ouderdomspensioen nadat u gescheiden bent. Dit recht heeft uw ex-partner ook als u gescheiden bent van tafel en bed (dan bent u nog getrouwd maar woont u niet meer bij elkaar). Het gaat om de helft van het ouderdomspensioen dat u hebt opgebouwd toen u getrouwd was of toen u geregistreerd was als partners. Wij noemen dit verevening. Uw ex-partner en u krijgen allebei een overzicht van het pensioenfonds, indien u binnen twee jaar na de inschrijving het echtscheidingsformulier (zie punt 6.5.4) aan het fonds verstrekt hebt. U kunt als echtgenoten of partners ook andere afspraken maken. Dit kan in de huwelijkse voorwaarde, in de voorwaarden voor het partnerschap of in de scheidingsovereenkomst. Woonde u samen maar was u niet getrouwd of had u geen geregistreerd partnerschap of samenlevingsovereenkomst? Dan heeft uw ex-partner geen recht op een deel van het ouderdomspensioen als u uit elkaar gaat. 6.5.2 Wat gebeurt er als na scheiding mijn ex-partner of ik overlijden Als u overlijdt vóór uw ex-partner, krijgt uw ex-partner geen deel van het ouderdomspensioen. Maar uw ex-partner krijgt wel het bijzonder partnerpensioen (zie hieronder). Als uw ex-partner eerder overlijdt dan u, krijgt u het hele ouderdomspensioen. 6.5.3 Wat gebeurt er als mijn ex-partner en ik andere afspraken hebben gemaakt over de verdeling van het ouderdomspensioen bij scheiding? U kunt ook afspreken dat u en uw ex-partner allebei een zelfstandig ouderdomspensioen krijgen. Wij noemen dat conversie. Het ouderdomspensioen en het bijzonder partnerpensioen dat uw ex-partner krijgt worden tezamen veranderd in één ouderdomspensioen. Uw ex-partner krijgt dan ouderdomspensioen als hij of zij de AOW-leeftijd bereikt. Als uw ex-partner overlijdt, dan vervalt het ouderdomspensioen van uw ex-partner. U houdt alleen uw eigen deel van het ouderdomspensioen. En als u overlijdt, vervalt uw ouderdomspensioen. Uw ex-partner houdt dan zijn of haar eigen deel. Het bijzonder partnerpensioen vervalt als u kiest voor conversie. 6.5.4 Hoe maak ik afspraken over de verdeling van mijn pensioen? U kunt hierover afspraken maken door een formulier in te vullen. Dat formulier krijgt u bij een groot postkantoor, via www.rijksoverheid.nl of uw echtscheidingsadvocaat. Het pensioenfonds verzorgt de uitvoering van de gemaakte afspraken over de verdeling van uw pensioen, indien u dit meldt bij het pensioenfonds binnen twee jaar na de dag dat u gescheiden bent. Uw pensioenfonds moet deze afspraken wel eerst goedkeuren. 6.5.5 Wat krijgt mijn ex-partner als ik overlijd? Als u gaat scheiden heeft uw ex-partner recht op bijzonder partnerpensioen. Dit is het deel van het pensioen dat u hebt opgebouwd. Uw ex-partner krijgt dit partnerpensioen als u overlijdt. U kunt hierover afspraken maken in de huwelijkse voorwaarden, partnerschapvoorwaarden of in het echtscheidingsconvenant. Als u kiest voor conversie van het ouderdomspensioen, dan krijgt uw expartner geen bijzonder partnerpensioen. Want het bijzonder partnerpensioen is dan veranderd in ouderdomspensioen voor uw ex-partner. 10/18

7. Wat gebeurt er als ik in deeltijd ga werken? U bouwt minder pensioen op als u in deeltijd werkt of gaat werken. Wij berekenen uw pensioenopbouw dan als volgt. wij berekenen uw pensioengrondslag alsof u fulltime werkt; wij berekenen de deeltijd factor. Dat is de verhouding tussen het aantal uren dat u werkt en het aantal uren dat bij uw werkgever geldt als fulltime (voor de Nestlé CAO is dit 36 uur en voor de Nestlé CAO-HP 38 uur); de fulltime pensioengrondslag x de deeltijdfactor x 1,875% = uw pensioenopbouw per jaar. 8. Welke keuzemogelijkheden kan ik kiezen als ik met pensioen ga? De pensioenregeling kent enkele keuzemogelijkheden waarvan u gebruik kunt maken: u kunt eerder met pensioen gaan; u kunt uw partnerpensioen omzetten in ouderdomspensioen; u kunt een deeltijdpensioen aanvragen; u kunt kiezen voor: hoog/laag of laag/hoog pensioen en AOW overbruggingspensioen. Als u voor een van deze mogelijkheden kiest, dan verandert de hoogte van uw ouderdomspensioen. En misschien ook de hoogte van het partnerpensioen (bij omzetten van partnerpensioen in extra ouderdomspensioen). In hoeverre het pensioen verandert, kunt u berekenen met behulp van de factoren die in de bijlage bij het pensioenreglement staan. De pensioenregeling is per 01-01-2015 gewijzigd. Als gevolg hiervan komt er waarschijnlijk een nieuwe pensioenplanner. Deze pensioenplanner is straks terug te vinden op de website www.alliancepensioenen.nl onder de link pensioenplanner. Deze pensioenplanner biedt de mogelijkheid om zelf de berekeningen uit te voeren. Aan deze berekeningen kunt u geen rechten ontlenen. U kunt ook bij het pensioenfonds een verzoek indienen om de gevolgen te berekenen. Hiervoor worden geen kosten in rekening gebracht. Dit kan echter niet ongelimiteerd. 8.1 Eerder met pensioen gaan In principe gaat u met pensioen in de maand waarin u uw AOW-uitkering ontvangt. Wilt u eerder met pensioen (vervroegde pensioeningang), dan kunt u dit verzoek indienen bij het pensioenfonds. De eerste datum waarop u met pensioen kunt gaan, is wanneer u 55 jaar wordt. Uw pensioen wordt wel lager als u eerder met pensioen gaat. 8.2 Uw partnerpensioen omzetten in een ouderdomspensioen Gaat u met pensioen? En hebt u een partner? Dan kunt u uw pensioenfonds vragen om uw partnerpensioen te veranderen in een ouderdomspensioen. Of een deel ervan. U houdt dan geen recht op partnerpensioen over, of een lager partnerpensioen. Deze keuze kunt u alleen maken als uw partner het daarmee eens is. U kunt meer lezen over deze verandering in de bijlage bij het pensioenreglement. 8.3 Deeltijdpensioen U kunt ook met deeltijdpensioen gaan. Dat betekent dat u tussen uw 55 e en AOW-leeftijd jaar in deeltijd gaat werken. U spreekt eerst met uw werkgever af hoeveel uur u nog doorwerkt. Als u bijvoorbeeld 60% van de oorspronkelijke uren per week blijft werken, kunt u met deeltijdpensioen voor 40%. Dit betekent dat u alvast 40% krijgt van het ouderdomspensioen dat u op dat moment hebt opgebouwd. Voor 60% blijft u meedoen met de pensioenregeling. Voor dit deel blijft u ook pensioen opbouwen. In paragraaf 7 staat hierover meer informatie. Dit deeltijdpensioen moet minimaal 1 jaar duren. Uw pensioen wordt wel lager als u met deeltijdpensioen gaat. U kunt hierover meer lezen in de bijlage bij het pensioenreglement. Wilt u met deeltijdpensioen gaan dan kunt u dat aanvragen bij het pensioenfonds. Doe dat minimaal 6 maanden voordat u met deeltijdpensioen wilt gaan. 11/18

8.4 Hoog/laag of laag/hoog pensioen en AOW overbrugginspensioen Indien u verwacht in de periode bij ingang van de (vervroegde) pensioeningangsdatum tijdelijk (5 of 10 jaar) een hogere/lagere uitkering nodig heeft, kunt u gebruik maken van een hoog/laag of laag/hoog pensioen. Hierbij wordt uw uitkering tijdelijk (5 of 10 jaar) verhoogd/verlaagd en vervolgens na die periode wordt uw uitkering verlaagd/verhoogd. Hierbij is het laagste pensioenuitkering ten minste 75% van het hoogste pensioenuitkering. U heeft daarnaast de mogelijkheid om een gedeelte van uw ouderdomspensioen in te ruilen voor een AOW-overbruggingspensioen tot en met uw AOW-leeftijd, zodat u in de periode van vervroegde pensioeningangsdatum tot uw AOW leeftijd een hogere uitkering ontvangt. 9. Hoe weet ik hoeveel pensioen ik krijg? Ieder jaar krijgt u van het pensioenfonds een overzicht van de hoogte van uw pensioenopbouw: Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Hierin staat hoeveel pensioen u kunt verwachten als u met pensioen zou gaan op 67 jaar en 1 maand. Daarnaast vindt u in de toelichting van de UPO de hoogte van uw pensioenuitkering, indien u met pensioen zou gaan op de eerste van de maand waarin u een AOWuitkering ontvangt. De omrekening geschiedt op basis van de in het berekeningsjaar geldende tarieven. Deze tarieven worden jaarlijks aangepast. In dit pensioenoverzicht staat ook hoeveel ouderdomspensioen u al hebt opgebouwd. Als u niet meer meedoet, krijgt u niet meer ieder jaar een overzicht en stopt de verdere pensioenopbouw. 9.1 Hoe krijg ik mijn pensioen? Voordat u met pensioen gaat, krijgt u een opgave van uw pensioenfonds. Hierin staat hoeveel pensioen u per maand krijgt. Hebt u een partner? Dan staat er ook in hoeveel het partnerpensioen is als u overlijdt. De bedragen op de opgave zijn altijd bruto bedragen. Zodra u met pensioen bent, krijgt u iedere maand een bedrag op uw bankrekening. U ontvangt een pensioenuitkering tot dat u overlijdt. 9.2 Hoe krijgt mijn ex-partner zijn of haar deel van het pensioen? Zodra u met pensioen gaat en uw ex-partner recht heeft op zijn of haar deel van het ouderdomspensioen. Het pensioenfonds betaalt dit deel rechtstreeks aan uw ex-partner, indien u of uw ex-partner het verzoek hiervoor binnen 2 jaar nadat u gescheiden bent, bij het pensioenfonds heeft ingediend. Overlijdt uw ex-partner, dan krijgt u het hele pensioen weer zelf. 9.3 Welke belastingen en premies worden er nog ingehouden op mijn pensioen? Het pensioenfonds houdt loonheffing in op uw pensioen. Bovendien houdt het pensioenfonds een premie in voor de Zorgverzekeringswet. Deze bedragen gaan van uw pensioen af voordat u het pensioen op uw bankrekening krijgt. U krijgt ieder jaar een jaaropgave van uw pensioenfonds. Hierin staan de volgende bedragen: het bedrag dat u aan bruto pensioen hebt gekregen; het bedrag dat is ingehouden aan loonheffing; het bedrag dat is ingehouden aan premie Zorgverzekeringswet. U hebt deze jaaropgave nodig voor uw belastingaangifte. Bewaar het dus goed. 12/18

10. Hoe houdt mijn pensioen zijn waarde? 10.1 Wat is een verhoging of toeslag? Prijzen veranderen. Bijna alle producten worden na verloop van tijd duurder. Met 100 euro kunt u over een paar jaar waarschijnlijk minder kopen dan nu. Daarom is het belangrijk dat het pensioen dat u nu hebt opgebouwd nog evenveel waard is als u met pensioen gaat. Het pensioenfonds kan hiervoor zorgen door uw pensioen te verhogen. In dat geval krijgt u meer pensioen. Zo houdt uw pensioen zoveel mogelijk zijn waarde, ook als de prijzen hoger worden. Deze verhoging wordt toeslag genoemd. 10.2 Wanneer verhoogt het pensioenfonds mijn pensioen? Het pensioenfonds probeert ieder jaar uw opgebouwde pensioen te verhogen met de loonontwikkeling bij de werkgever. U hebt door deze verhoging en de verwachting voor de komende jaren niet meteen ook recht op verhogingen in de toekomst. Dus als u in een bepaald jaar een verhoging krijgt, is het niet zeker of u het jaar erop weer een verhoging krijgt. En de verhoging kan in het ene jaar hoger zijn dan in het andere jaar. Dit hangt af van het vermogen van het fonds. Het pensioenfonds kan alleen uw pensioen verhogen als het fonds voldoende vermogen heeft. 10.3 Hoe wordt het ouderdomspensioen verhoogd? De pensioenregeling kent twee soorten verhogingen: zolang u meedoet met de pensioenregeling, probeert het fonds het opgebouwde pensioen mee te laten groeien met de algemene loonontwikkeling bij de werkgever (Nestlé CAO). Dit heet ook wel loonindex. Omdat de lonen meestal meegroeien met de prijsstijgingen, zal door de loonindex het opgebouwde pensioen niet aan waarde verliezen; als u niet meer meedoet met de pensioenregeling probeert het pensioenfonds het opgebouwde pensioen aan te passen aan de stijging van de prijzen. Dat heet prijsindex. 10.4 Hoe wordt het partnerpensioen verhoogd? Het partnerpensioen wordt op dezelfde manier verhoogd als het ouderdomspensioen. Hebt u een expartner? Dan zal het deel van zijn of haar pensioen op dezelfde manier verhoogd worden alsof u niet meer meedoet met de pensioenregeling. Dus prijsindex is van toepassing. 10.5 Hoe word ik over de verhoging van mijn pensioen geïnformeerd? Elk jaar ontvangt u van het pensioenfonds een brief waarin wordt verteld met welk percentage de pensioenen in dat jaar worden verhoogd. Daarnaast wordt in deze brief verteld met welk percentage de pensioenen in de drie voorafgaande jaren zijn verhoogd en welke verhoging u in de toekomst kunt verwachten. In het indexatiebeleid is de toekenning afhankelijk gesteld van de financiële situatie van het pensioenfonds. Deze financiële situatie komt tot uitdrukking in de dekkingsgraad (de verhouding tussen de bezittingen en de verplichtingen). Het bestuur bepaalt elk jaar of en in welke mate de pensioenen worden geïndexeerd. Vanaf 2015 wordt gekeken naar de gemiddelde dekkingsgraad over de afgelopen 12 maanden. Dit heet de beleidsdekkingsgraad en is per wet vastgelegd. De beleidsdekkingsgraad van Alliance per 31 december 2015 bedraagt 109,3%. Vanaf 2015 mogen pensioenfondsen de pensioenaanspraken (gedeeltelijk) indexeren als de beleidsdekkingsgraad tenminste 110% bedraagt. Bij een beleidsdekkingsgraad van 128,7% kan Alliance volledig indexeren. De beleidsdekkingsgraad is 109,3%. Daarom kan het pensioenfonds per 1 januari 2016 geen (gedeeltelijke) indexatie verlenen. Dit zal naar verwachting ook voor de komende jaren het geval zijn. Door de lage dekkingsgraad is er voorlopig ook zeker nog geen zicht op het toekennen van een inhaalindexatie. 13/18

De stijging van CAO lonen (Nestlé CAO) in 2015 is gelijk aan 2,00%. Op grond van het geformuleerde indexatiebeleid heeft het bestuur besloten om de opgebouwde pensioenaanspraken van de actieve deelnemers te verhogen met 0,0%. Uw pensioenfonds betaalt de toekomstige verhogingen van uw pensioen/opgebouwde pensioen uit beleggingsrendement. U heeft door eerdere verhogingen en de verwachting voor de komende jaren niet meteen ook recht op verhogingen in de toekomst. Of u in de toekomst nog evenveel kunt kopen met uw pensioen hangt af van de toeslagverlening en de stijging van de prijzen. De afgelopen jaren waren de toeslagverlening en de stijging van de prijzen als volgt (per 1 januari): Jaar toeslagverlening Stijging van de prijzen* 2016 0,00% 0,66% 2015 0,54% 1,05% 2014 0,72% 1,56% 2013 0,00% 2,87% De vermelde stijging van de prijzen is de stijging van de consumentenprijsindex over de periode van oktober t/m oktober (zie pensioenreglement). Deze maatstaf ligt ten grondslag aan het indexatiebeleid van het pensioenreglement. Uw pensioen kan in uitzonderlijke situaties ook worden verlaagd. De afgelopen jaren is uw pensioen niet verlaagd. Een eventuele indexatie moet volledig gefinancierd worden uit een overrendement op de beleggingen van het fonds. Voor 1 januari 2016 was het zo dat de indexatie van de actieve deelnemers (gedeeltelijk) gefinancierd werd uit een eventueel overschot op de premie, aangevuld met eventueel een deel van het overrendement. 10.6 Dekkingsgraad Voor de informatie over de financiële positie van het pensioenfonds en de dekkingsgraad verwijzen wij u naar de website van het pensioenfonds: www.alliancepensioenen.nl onder het kopje Nieuws. 10.7 Inhaalindexatie Het beleid van het fonds biedt de mogelijkheid voor het toepassen van een inhaalindexatie, dat wil zeggen dat een niet verleende of gedeeltelijke indexatie in de toekomst gecompenseerd zou kunnen worden. Daarnaast zullen de spelregels van het nieuwe FTK moeten worden gevolgd. Een eventuele inhaalindexatie is beperkt tot maximaal de gemiste indexaties in de 15 jaar (voorheen 5 jaar) voorafgaande aan de toekenning van de inhaalindexatie. 11. Waardeoverdracht? 11.1 Wat is waardeoverdracht? Uw pensioenopbouw stopt als u weggaat bij uw werkgever en u dus niet meer meedoet met de pensioenregeling. Als uw nieuwe werkgever een pensioenregeling heeft, gaat u meedoen met de pensioenregeling van uw nieuwe werkgever. Dan kunt u ervoor kiezen om het pensioen van uw huidige werkgever over te dragen naar de pensioeninstelling van de nieuwe werkgever. Het pensioen gaat dan mee in de pensioenregeling van de nieuwe pensioeninstelling. Dit noemen wij waardeoverdracht. U hebt dan geen pensioen meer bij Stichting Pensioenfonds Alliance. 11.2 Wanneer kan ik mijn pensioen overdragen naar een andere pensioeninstelling? Als u weggaat bij uw werkgever, kunt u waardeoverdracht aanvragen bij de pensioeninstelling van de nieuwe werkgever. Het pensioenfonds moet hieraan meewerken. Er is één uitzondering: als u al niet meer meedoet aan de pensioenregeling vóór 8 juli 1994, hoeft het pensioenfonds (van de oude 14/18

werkgever) niet aan waardeoverdracht mee te werken. 11.3 Wanneer is het verstandig om te kiezen voor waardeoverdracht? Wij kunnen niet zeggen of het in uw geval verstandig is om waarde van het opgebouwde pensioen over te dragen. Dat hangt af van de pensioenregelingen van uw huidige en nieuwe werkgever. Als u goed weet wat de verschillen zijn, kunt u een verstandige keuze maken. Is er bijvoorbeeld een verschil in hoe de pensioenen worden verhoogd? U krijgt hierover informatie van uw nieuwe pensioenfonds. Ook het pensioenvermogen voor de huidige en nieuwe pensioenregeling kan een rol spelen bij het maken van die keuze. Als u het prettig vindt om van één pensioeninstelling pensioen te ontvangen, kan dit ook een reden zijn om voor waardeoverdracht te kiezen. U krijgt dan alleen pensioenopgaven van de pensioeninstelling van uw laatste werkgever. Hierdoor wordt uw pensioensituatie minder complex en verkrijgt u meer inzicht in uw pensioen. Ook zal uw pensioen bijvoorbeeld op dezelfde pensioenleeftijd ingaan. Het controleren van uw aangiftebiljet voor de inkomstenbelasting wordt gemakkelijker als uw pensioen uitgekeerd wordt door een en dezelfde instantie. Ander voordeel is dat u meer zekerheid verkrijgt dat al uw pensioenen worden uitgekeerd en behoeft u wijzigingen in uw persoonlijke situatie nog maar aan één instantie toe te zenden. Daarnaast kan het onderbrengen van uw pensioen bij één pensioenuitvoerder voordelen bieden voor uw eventuele nabestaanden bij uw onverhoopt overlijden. 11.4 Wanneer kan ik de waardeoverdracht aanvragen? U kunt waardeoverdracht aanvragen zodra u bij een nieuwe werkgever bent gestart. U vraagt waardeoverdracht aan bij de pensioeninstelling van uw nieuwe werkgever. Een tijdje later krijgt u van die pensioeninstelling een opgave voor waardeoverdracht. Gaat u hiermee akkoord, dan wordt de waarde van uw huidige pensioenregeling overgedragen naar de pensioenregeling van uw nieuwe werkgever. U krijgt dan van de nieuwe pensioeninstelling een opgave van uw pensioen na waardeoverdracht. Als het pensioenfonds en/of het pensioenfonds van uw nieuwe werkgever een beleidsdekkingsgraad van lager dan 100% heeft, heeft het pensioenfonds of het nieuwe pensioenfonds te weinig vermogen om mee te werken aan waardeoverdracht. Waardeoverdracht wordt weer mogelijk als het pensioenfonds en het nieuwe pensioenfonds een beleidsdekkingsgraad van 100% of meer hebben. 12. Korten van pensioen? Het pensioenfonds kan besluiten de opgebouwde pensioenen en de ingegane pensioenen te korten (te verlagen). Dit doet het pensioenfonds alleen als het vermogen van het pensioenfonds gedurende een bepaalde periode (5 jaar) een onvoldoende beleidsdekkingsgraad heeft. Het pensioenfonds zal u schriftelijk op de hoogte stellen van dit besluit. Het pensioenfonds zal korten voor zover dit nodig is om weer een voldoende dekkingsgraad te krijgen. Als de financiële situatie van het pensioenfonds nadien is verbeterd (voldoende dekkingsgraad), kan het pensioenfonds besluiten de korting geheel of gedeeltelijk ongedaan te maken. Het pensioenfonds zal het u schriftelijk meedelen als dit gebeurt. 15/18

13. Welke informatie moet ik aan het pensioenfonds geven? 13.1 Welke informatie moet ik geven? U bent verplicht om aan het pensioenfonds alle gevraagde informatie te verstrekken die voor de uitvoering van de pensioenregeling van belang is. Alleen dan kan het pensioenfonds de pensioenregeling op de juiste manier uitvoeren. Zo bent u verplicht om bij het fonds zo spoedig mogelijk melding te doen (met bewijsstukken) van een wijziging in uw persoonlijke situatie. Gedacht kan worden aan het aangaan of beëindigen van uw relatie, een verhuizing of het overlijden van uw partner. In het pensioenreglement staat precies welke informatie u het pensioenfonds moet geven. 13.2 Welke informatie moet het pensioenfonds mij geven? Het pensioenfonds verstrekt u op verzoek: het pensioenreglement (zie website); het jaarverslag en de jaarrekening (zie website); de uitvoeringsovereenkomst tussen werkgever en het pensioenfonds; belangrijke informatie over de beleggingen van het pensioenfonds; een Uniform Pensioenoverzicht waarin staat hoeveel pensioen u hebt opgebouwd; een berekening van de gevolgen van uw genoemde keuzes; de verklaring inzake beleggingsbeginselen. Dat is een verklaring over de risico s van de beleggingen van het pensioenfonds; informatie over de hoogte van de (beleids)dekkingsgraad van het fonds. De dekkingsgraad zegt of het pensioenfonds genoeg geld heeft om alle pensioenen te kunnen betalen. Hoe hoger de dekkingsgraad, hoe beter het financieel gaat met het pensioenfonds; informatie over het eventueel van toepassing zijn van een aanwijzing van de toezichthouder op het pensioenfonds. Dat betekent dat de toezichthouder vindt dat het pensioenfonds iets niet goed doet en aangeeft wat er wel moet gebeuren; informatie over de eventuele aanstelling van een bewindvoerder; hoe het pensioenfonds omgaat met klachten; of er een herstelplan is Dit plan zorgt voor inzicht in de ontwikkeling van de (beleids)dekkingsgraad van het pensioenfonds. Veel van bovengenoemde zaken staan opgenomen op de website: www.alliancepensioenen.nl 16/18

14. Waar kan ik terecht met klachten? Bent u het niet eens met een beslissing van het pensioenfonds? Dan kunt u een klacht indienen bij het bestuur van het pensioenfonds. U kunt in het klachtenreglement lezen hoe dat precies moet en wat het bestuur doet met uw klacht. U kunt het klachtenreglement opvragen bij het pensioenfonds. De klachten en geschillenregeling vindt u terug op de website van het pensioenfonds. De contactgegevens van het pensioenfonds: Stichting Pensioenfonds Alliance Postbus 134 1180 AC Amstelveen Op de website www.alliancepensioenen.nl kunt u via het contactformulier contact opnemen met het pensioenfonds. 15. Nuttige adressen Stichting Pensioenfonds Alliance Postbus 134 1180 AC AMSTELVEEN e-mail via de website www.alliancepensioenen.nl via keuzemenu Contact www.mijnpensioenoverzicht.nl Op deze site ziet u hoe u ervoor staat met uw pensioen en AOW. Dat is handig als u bij uw vorige werkgever(s) hebt deelgenomen aan een andere pensioenregeling. Om de stand van uw pensioen en AOW te checken hebt u uw DigiD nodig om te kunnen inloggen. Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen Postbus 93158 2509 AD DEN HAAG info@opf.nl Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/szw Sociale Verzekeringsbank Het districtskantoor is afhankelijk van uw woonplaats, dit kunt u nalezen op: www.svb.org UWV (Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen) Het districtskantoor is afhankelijk van uw woonplaats, dit kunt u nalezen op: www.uwv.nl Ombudsman Pensioenen Postbus 93560 2509 AN DEN HAAG www.ombudsmanpensioenen.nl De administratie van het fonds is ondergebracht bij Aon Hewitt, het adres is: Aon Hewitt Postbus 12079 1100 AB AMSTERDAM pensioen.alliance@aonhewitt.com Wanneer krijg ik AOW? Op www.rijksoverheid.nl kunt u uw AOW-leeftijd berekenen. Ga naar www.rijksoverheid.nl en zoek op aow-leeftijd of ga direct naar: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/vragen-en-antwoorden/wanneer-krijg-ik-aow.html 17/18

16. Begrippenlijst AOW Algemene Ouderdomswet Deelnemer Een deelnemer is een werknemer van Nestlé Nederland B.V. alsmede de aangesloten ondernemingen. Franchise Iedere ingezetene bouwt jaarlijks AOW op. Dit wordt uitgekeerd vanaf de 65-jarige leeftijd en voorziet in een basispensioen. Over dit deel wordt geen pensioen opgebouwd, omdat dit al opgenomen is in de AOW. Loonindex De loonontwikkeling van de Nestlé Nederland B.V. CAO, voor zover deze in de salarisschalen is verwerkt. Partner Degene met wie u gehuwd bent, bij de burgerlijke stand een geregistreerd partnerschap bent aangegaan, of degene met wie u een gezamenlijke huishouding voert zoals omschreven in het pensioenreglement. Partnerpensioen De uitkering die uw partner ontvangt na uw overlijden. Pensioengrondslag Het deel van het pensioengevend salaris waarover u pensioen opbouwt. Dit is het pensioengevende salaris minus de franchise. Pensioengevend salaris Het vaste jaarsalaris, inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering. Het pensioengevend jaarsalaris is het salaris dat u van uw werkgever krijgt, inclusief vakantiegeld en als dat van toepassing is een 13e maand. Hierbij gaat het fonds altijd uit van het salaris van 1 januari van een jaar. AOW-leeftijd Afhankelijk van het geboortejaar. De dag waarop uw AOW-uitkering ingaat. Zie de website: http://www.svb.nl/int/nl/aow/wat_is_de_aow/wanneer_aow/index.jsp Pensioendatum Eerste dag van de maand waarin de pensioengerechtigde leeftijd bedoeld in artikel 7a van de AOW wordt bereikt Pensioenrekenleeftijd Eerste van de maand volgend op 67 jaar. Vanaf 2015 is de jaarlijkse opbouw van de pensioenaanspraken berekend op basis van deze pensioenrekenleeftijd. Op de (vervroegde)pensioendatum worden de opgebouwde pensioenaanspraken omgerekend naar een direct ingaande uitkering (op basis van de dan geldende tarieven). Voltijd werkzaam zijn Dit houdt in dat de werkelijke arbeidstijd gelijk is aan de normale arbeidstijd voor vergelijkbare werknemers bij de werkgever geldende arbeidstijd. Indien dit niet het geval is, wordt de verhouding vastgesteld van het werkzame deel en het voltijd werkzaam zijn (het parttime-percentage). Prijsindex Het over de maand oktober geldende consumentenprijsindexcijfer van alle huishoudens, zoals op zijn laatst vóór 30 november daaropvolgend is gepubliceerd door het CBS. UWV Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen. Deze organisatie voert bijvoorbeeld de wettelijke arbeidsongeschiktheidsuitkeringen uit. 18/18