Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 280 IXB Wijziging van de sstaten van het Ministerie van Financiën (IXB) voor het jaar 2012 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikel 1 De sstaten die onderdeel uitmaken van de Rijks, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2012 wijzigingen aan te brengen in de departementale sstaat van het ministerie van Financiën (IXB). De in de sstaat opgenomen sartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. stoelichting). Wetsartikel 3 In het streven naar een vermindering van regeldruk en administratieve lasten binnen de overheid is de Tweede Kamer in 2006 op de hoogte gesteld van het voornemen tot het integreren van de Voorlopige Rekening in het Financieel Jaarverslag van het Rijk (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 29 949, nr. 55). In de praktijk is de Voorlopige Rekening de afgelopen jaren wel steeds naar de Kamer verzonden. In lijn met het eerdere voornemen tot het integreren van de Voorlopige Rekening in het Financieel Jaarverslag van het Rijk zal met ingang van het sjaar 2012 de Voorlopige Rekening niet langer afzonderlijk naar de Kamer verzonden worden. De wijzigingen van de en na de Najaarsnota, die tot nog toe in de Voorlopige Rekening werden gemeld, worden voortaan opgenomen in het Financieel Jaarverslag van het Rijk en via de slotwetten aan de Kamer voorgelegd. De minister van Financiën, J. C. de Jager kst-33280-ixb-2 ISSN 0921-7371 s-gravenhage 2012 Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 1
B. BEGROTINGSTOELICHTING 1. Leeswijzer De voorliggende bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerp 2012. Deze bestaat uit 8 beleidsartikelen en 2 niet-beleidsartikelen. De beleidsartikelen weerspiegelen bijna het gehele werkterrein van het ministerie van Financiën; het beheer van de staatsschuld en het kasbeleid zijn opgenomen in de van Nationale Schuld (IXA). In paragraaf 2.1 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste mutaties (mutaties 10 mln.). Paragraaf 2.2 bevat per beleidsartikel een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Voor de apparaatuitgaven geldt dat de verplichtingen gelijk worden gesteld aan de kasuitgaven. Een groot deel van de apparaatuitgaven betreft personele uitgaven. Deze zijn naar hun aard op korte termijn weinig flexibel. Na de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt een toelichting op de cijfers uit de kolom «mutaties 1 e» gegeven. De mutaties kunnen zowel beleidsmatig als financieel-technisch (bijvoorbeeld overboekingen en ramingsbijstellingen) van aard zijn. Conform de Rijkssvoorschriften behoeven de technische mutaties niet te worden toegelicht. Ter vergroting van de informatiewaarde is ervoor gekozen een toelichting bij grote programmamutaties op te nemen. s in de apparaatuitgaven worden, voor zover deze betrekking hebben op overheveling van formatieplaatsen binnen de of op overheveling tussen Financiën en andere departementen, niet nader toegelicht. De toelichting op de mutaties in de belastingontvangsten is in de Voorjaarsnota opgenomen. 2. Het beleid 2.1. Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties De belangrijkste mutaties ( 10 mln.) zijn in onderstaande tabellen samengevat en worden daarna toegelicht. Voor een uitgebreidere toelichting wordt verwezen naar de toelichting bij het betreffende artikel. Tabel: overzicht belangrijkste uitgavenmutaties (x 1000) Uitgaven Artikel ontwerp 2012 10 773 073 incidentele ESM 2012 12 602 513 Belangrijkste suppletore mutaties: 1) Heffings- en invorderingsrente 260 000 1 2) Apparaat belastingdienst 24 823 1 3) Bijdrage ZBO s en RWT s 13 432 2 4) IABF 244 000 3 5) Lening Griekenland 1 086 454 4 6) Rente vergoeding Griekenland (hangt samen met winstafdracht DNB) 13 041 4 7) BTW-compensatiefonds bijdrage provincies 54 645 6 8) Loon- en prijsbijstelling 13 665 10 9) Overige uitgaven (saldo) 41 720 2012 VJN 11 552 095 Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 2
Toelichting 1) Er wordt verondersteld dat de rentestand structureel lager zal zijn dan geraamd. Daarom worden de uitgaven aan heffings- en invorderingsrente naar beneden bijgesteld. 2) De mutaties in het apparaat van de belastingdienst betreffen: (i) een stijging van de ABP premie, (ii) meer uitvoeringskosten vanwege fiscale wet- en regelgeving, (iii) verschuiven van middelen naar latere jaren en (iv) een aantal technische mutaties en overboekingen. 3) Het voorstel Wet bekostiging financieel toezicht is niet per 2012 inwerking getreden. Om deze reden is de oude bekostigingssystematiek nog van kracht. Hierdoor wordt de overheidsbijdrage aan de AFM en de DNB naar boven bijgesteld. 4) Door een daling van de eurodollar rekenkoers (depreciatie van de euro) zijn de ramingen voor de verplichtingen en de omvang van de Alt-A portefeuille naar boven bijgesteld. 5) Het resterende deel van het bilaterale leningprogramma dat in 2010 aan Griekenland is toegezegd wordt door het European Financial Stability Facility (EFSF) uitgekeerd. De bilaterale leningen die in 2012 en verstrekt zouden worden komen hiermee te vervallen. 6) Verschillende nationale centrale banken van het eurosysteem hebben Griekse obligaties als onderdeel van hun investeringsportefeuille. Deze obligaties zijn niet meegenomen in de omruil van Griekse obligaties (PSI). In plaats daarvan zal het inkomen op de Griekse obligaties in de investeringsportefeuille van de nationale centrale banken doorgegeven worden aan Griekenland. 7) Er wordt een uitkering gedaan uit het BTW-compensatiefonds aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu. 8) De loonbijstelling voor 2012 is uitgekeerd. Ontvangsten Artikel ontwerp 2012 129 887 160 Belangrijkste mutaties: 1) Belastingontvangsten 6 280 589 1 2) Heffings- en invorderingsrente 250 000 1 3) Apparaatontvangsten 10 000 1 4) Overig (Nederlands aandeel boedel Bank Nederlandse Antillen) 25 000 2 5) Dividend staatsdeelnemingen 26 209 3 6) Winstafdracht DNB 871 000 3 7) Afdrachten Holland Casino 10 000 3 8) Dividend ASR 71 000 3 9) IABF 244 000 3 10) Rente-ontvangsten lening Griekenland 126 000 4 11) Vrijval Seno-Gom reserve 207 655 5 12) BTW-compensatiefonds bijdrage provincies 54 645 6 13) Overige ontvangsten (saldo) 1 519 2012 VJN 124 619 271 Toelichting 1) Voor een toelichting van de belastingontvangsten wordt verwezen naar de Voorjaarsnota. 2) Er wordt verondersteld dat de rentestand structureel lager zal zijn. De raming van de ontvangsten van de heffings- en invorderingsrente worden naar beneden bijgesteld. 3) De apparaatsontvangsten vloeien voort uit werkzaamheden die de Belastingdienst voor derden verricht. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 3
4) Het is de verwachting dat het Nederlandse aandeel uit de boedel van de Bank Nederlandse Antillen (BNA) in 2012 wordt ontvangen. 5) De mutatie betreft het saldo van mee- en tegenvallers. De meevallers doen zich voor bij Schiphol en de NS. De tegenvallers doen zich voor bij NWB en BNG. 6) De mutatie bestaat voornamelijk uit: (i) een onvoorzien hoog slotdividend, vanwege het niet uitkeren van het interim-dividend in 2011 en (ii) winst uit het SMP dat ziet op Griekenland. 7) De verwachting is dat Holland Casino de komende jaren weinig tot geen winst zal maken. Vanuit dat perspectief bezien zijn de afdrachten van Holland Casino neerwaarts bijgesteld. 8) ASR heeft in 2012 over het boekjaar 2011 een dividend van 71 mln uitgekeerd. 9) De Staat ontvangt een vergoeding van ING voor het omzetten van een deel van de kasstromen van de Illiquid Asset Back-up Facility (IABF) naar een verhandelbare lening. Daarnaast wordt door depreciatie van de euro de omvang van de portefeuille bijgesteld. 10) De renteontvangsten zijn naar beneden bijgesteld. Deze bijstelling wordt veroorzaakt door een lagere renteopslag, minder bilaterale leningen en een aanpassing van de renteraming aan de CEP-cijfers. Tenslotte wordt met terugwerkende kracht de renteverlagingen geëffectueerd. 11) De zogeheten seno-gom portefeuille (onderdeel van de EKV) wordt afbeheerd. In dat kader heeft een vrijval plaatsgevonden uit de reserve. 12) Er wordt een uitkering gedaan uit het BTW-compensatiefonds aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu (zie ook uitgaven). 2.2 De beleidsartikelen Artikel 1 Belastingen Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 1 Belastingen Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Het genereren van inkomsten voor de financiering van overheidsbeleid. Solide, eenvoudige en fraudebestendige fiscale wet- en regelgeving is hiervoor de basis. Doeltreffende en doelmatige uitvoering van die wet- en regelgeving zorgen er voor dat burgers en bedrijven bereid zijn hun wettelijke verplichtingen ten aanzien van de Belastingdienst na te komen (compliance). ontwerp 2012 (1) s Verplichtingen 3 544 852 234 989 3 309 863 209 365 210 035 224 597 224 597 Uitgaven (1) + (2) 3 544 852 234 989 3 309 863 209 365 210 035 224 597 224 597 (1) Programma-uitgaven 766 244 259 800 506 444 249 800 249 800 249 800 249 800 Waarvan: Rente Heffings- en invorderingsrente 760 530 260 000 500 530 250 000 250 000 250 000 250 000 Rentevergoeding depotstelsel 0 0 0 0 0 0 Bekostiging Proceskosten 3 536 0 3 536 0 0 0 0 Overige programma-uitgaven 2 178 200 2 378 200 200 200 200 (2) Apparaatsuitgaven 2 778 608 24 811 2 803 419 40 435 39 765 25 203 25 203 Personele uitgaven 2 026 257 25 940 2 052 197 38 439 25 089 24 737 24 737 waarvan: Eigen personeel 1 904 682 25 910 1 930 592 38 439 25 089 24 737 24 737 waarvan: Inhuur externen 121 575 30 121 605 0 0 0 0 Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 4
Algemene beleidsdoelstelling: Het genereren van inkomsten voor de financiering van overheidsbeleid. Solide, eenvoudige en fraudebestendige fiscale wet- en regelgeving is hiervoor de basis. Doeltreffende en doelmatige uitvoering van die wet- en regelgeving zorgen er voor dat burgers en bedrijven bereid zijn hun wettelijke verplichtingen ten aanzien van de Belastingdienst na te komen (compliance). ontwerp 2012 (1) s Materiële uitgaven 752 351 1 129 751 222 1 996 14 676 466 466 waarvan: ICT 165 517 0 165 517 0 0 0 0 waarvan: Bijdrage SSO s 195 611 0 195 611 0 0 0 0 Ontvangsten (3) + (4) 118 134 875 6 520 589 111 614 286 238 800 238 800 238 800 238 800 (3) Programma-ontvangsten 118 124 903 6 530 589 111 594 314 248 800 248 800 248 800 248 800 Waarvan: Belastingontvangsten 117 065 150 6 280 589 110 784 561 Rente Heffings- en invorderingsrente 740 000 250 000 490 000 250 000 250 000 250 000 250 000 Boetes en schikkingen Ontvangsten boetes en schikkingen 132 477 0 132 477 1 200 1 200 1 200 1 200 Bekostiging Kosten vervolging 187 276 0 187 276 0 0 0 0 (4) Apparaatsontvangsten 9 972 10 000 19 972 10 000 10 000 10 000 10 000 Toelichting Verplichtingen en uitgaven Heffings- en invorderingsrente ( 260,0 mln.) De huidige ramingen waren gebaseerd op de hoge rentestand en realisaties uit het verleden. De verwachting is dat de rente de komende tijd laag blijft. Dit heeft zijn doorwerking in de raming van de heffings- en invorderingsrente. Apparaatuitgaven (+ 24,8 mln.) De mutatie in de apparaatuitgaven betreft een saldopost van een desaldering met de apparaatsontvangsten (+ 10 mln.), dekking voor uitvoeringskosten van fiscale wet- en regelgeving (+ 18 mln.), compensatie voor ABP- premiestijging (+ 15 mln.), een kasschuif ( 20 mln.) en een aantal overboekingen en technische mutaties (+ 5,8 mln.). Ontvangsten Belastingontvangsten ( 6 280,6 mln.) De belastingontvangsten vallen tegen. In de Voorjaarsnota 2012 worden de mutaties voor de belastingontvangsten toegelicht. De aansluiting met de bedragen in de stoelichting (beleidsartikel 1 Belastingen, tabel budgettaire gevolgen van beleid) ziet er als volgt uit: Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 5
Aansluittabel art. 1 ontwerp s 1e suppletore (3)=(1+2) Totaal belastingontvangsten 139 639 687 6 094 331 133 545 356 /- Afdracht Gemeentefonds 18 334 127 138 707 18 472 834 /- Afdracht Provinciefonds 1 116 489 68 764 1 185 253 /- Afdracht BTW-Compensatiefonds 3 123 921 54 645 3 069 276 /- Afdracht BES-fonds 33 432 33 432 Belastingontvangsten IXB 117 065 150 6 280 589 110 784 561 Heffings- en invorderingsrente ( 250 mln.) Zie toelichting bij de verplichtingen en uitgaven. Apparaatsontvangsten (+ 10,0 mln. ) De extra apparaatsontvangsten vloeien voort uit werkzaamheden die de Belastingdienst voor derden verricht. Artikel 2 Financiële Markten Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 2 Financiële Markten Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Randvoorwaarden te creëren die een integer en stabiel systeem bevorderen en er toe bijdragen dat de activiteiten van financiële instellingen gericht zijn op het leveren van betrouwbare dienstverlening aan burgers en bedrijven met acceptabele en transparante risico s, waarbij de kosten van overmatig risicovol gedrag niet worden afgewenteld op de belastingbetaler. ontwerp s Verplichtingen 64 244 12 718 76 962 1 145 1 130 1 130 1 130 Uitgaven 64 244 12 718 76 962 1 145 1 130 1 130 1 130 Subsidies 1 594 95 1 499 250 250 250 250 Geldmuseum 780 95 685 250 250 250 250 CDFD 814 814 Bekostiging 15 950 120 16 070 100 100 100 100 Rechtspraak Financiële Markten 1 000 100 1 100 100 100 100 100 Caribbean Financial Action Taskforce 32 32 Muntcirculatie 13 985 13 985 Afname munten in circulatie 0 IASB 380 380 monitoring commissie code 125 Verzekeraars 125 monitoring commissie code Banken 140 20 160 monitoring commissie Corporate 288 Governance 288 Garanties 0 0 Terugbet.fee gar.banc.leningen 0 0 Leningen 0 0 Voorfinanciering DNB (DGS) 0 0 Opdrachten 2 300 739 1 561 995 980 980 980 Wijzer in Geldzaken 2 300 739 1 561 995 980 980 980 Bijdrage aan ZBO s en RWT s 44 400 13 432 57 832 Bijdrage toezicht AFM 26 384 3 332 29 716 Bijdrage toezicht DNB 18 016 10 100 28 116 Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 6
Algemene beleidsdoelstelling: Randvoorwaarden te creëren die een integer en stabiel systeem bevorderen en er toe bijdragen dat de activiteiten van financiële instellingen gericht zijn op het leveren van betrouwbare dienstverlening aan burgers en bedrijven met acceptabele en transparante risico s, waarbij de kosten van overmatig risicovol gedrag niet worden afgewenteld op de belastingbetaler. ontwerp s Ontvangsten 242 739 20 686 263 425 5 857 5 857 300 300 Garanties 231 324 2 436 228 888 5 557 5 557 feeopbrengsten gar. banc. leningen 231 324 2 436 228 888 5 557 5 557 Leningen 3 738 1578 2 160 terugontv. voorfinanciering DNB 3 738 (DGS) 1578 2 160 Bekostiging 5 184 5 184 ontvangsten muntwezen 5 184 5 184 Overig 2 493 24 700 27 193 300 300 300 300 Toelichting Uitgaven en Verplichtingen Subsidies, opdrachten en bekostiging ( -0,7 mln. ) De additionele subsidie voor het geldmuseum komt na 2012 te vervallen. Bij de rechtspraak Financiële markten (accountantskamer) is op basis van de en meerjarige verwachting 100 000 extra nodig. Voor commmissie code Banken komen in 2011 aangegane verplichtingen dit jaar tot uitbetaling. Bij Wijzer in het Geldzaken wordt tevens het programma budget wat betrekking heeft op de inhuur van externen overgeheveld naar het apparaatbudget. Bijdrage ZBO s en RWT s (+ 13,4 mln. ) Dit betreft de aan de AFM en DNB te verstrekken overheidsbijdrage voor het toezicht op de financiële markten. De in de van 2012 opgenomen raming 44,4 mln. was gebaseerd op de oude meerjarenraming van de overheidsbijdrage. Daartoe was besloten vanwege een mogelijke inwerkingtreding van het voorstel Wet bekostiging financieel toezicht in 2012. Dat laatste bleek niet haalbaar te zijn. Zodoende is het sinds 2004 toegepaste bekostigingssysteem nog steeds van kracht. Dit betekent dat de overheidsbijdrage aan beide toezichthouders overeenkomt met de door hen voor dit jaar begrote bijdragen ad 57,3 mln., terwijl tevens rekening is te houden met de nacalculatie over 2011 als gevolg waarvan de overheid over dat jaar 0,6 mln. verschuldigd is. Hiermee komt de totale overheidsbijdrage voor 2012 uit op 57,8 mln. Ontvangsten Garantie bancaire leningen (afkoop) ( -2,4 mln) Achmea heeft een gedeelte van de uitgegeven lening onder de garantiefaciliteit bancaire leningen teruggekocht. De garanties op de terugekochte delen zijn ingetrokken, waardoor het aantal openstaande garanties is Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 7
verminderd. Voor deze transactie is een closing out fee betaald aan de staat ter compensatie van de naar beneden bijgestelde meerjarige premie-inkomsten. Voorfinanciering DGS ( 1,6 mln.) DNB heeft in 2012 bij de banken meer kunnen terugvorderen dan werd ingeschat. Hiermee is een groter deel van de voorfinanciering aan DNB vorig jaar al terugontvangen. Restant van de voorfinanciering zal wel dit jaar worden ontvangen. Vorig jaar heeft DNB het door haar voorgeschoten bedrag in het kader van het DGS (inzake uitkeringen i.v.m. DSB) teruggevorderd van de banken. Overig ( + 24,7 mln.) Het is de verwachting dat het Nederlandse aandeel uit de boedel van de Bank Nederlandse Antillen (BNA) in 2012 wordt ontvangen. Het overige deel van de mutaties wordt veroorzaakt door hogere boetontvangsten bij de rechtspraak Financiële Markten ( 0,1 mln.) en lagere premies van de Herverzekering Maatschappij Terrorisme schades ( -0,4 mln.). Artikel 3 Financieringsactiviteiten publiek-private sector Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 3 Financieringsactiviteiten publiek-private sector Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Optimaal financieel resultaat bij de realisatie van publieke doelen bij investeren in en verwerven, afstoten en beheren van de financiële en materiële activa van de Staat. ontwerp s Verplichtingen 296 620 37 000 333 620 waarvan betalingsverplichting: Meerjarenverplichting aan ING 282 000 30 000 312 000 1 000 6 000 7 000 5 000 Uitgaven 2 377 720 251 000 2 628 720 Vermogensverschaffing Kapitaaluitbreiding TenneT 300 000 300 000 Uitkering superdividend NS Tweede herkapitalisatie ABN AMRO Kapitaalstorting couponbetaling MCN Bekostiging/bijdrage PPS 0 NLFI (voorheen STAK) 5 000 250 5 250 Lening IABF 2 062 000 244 000 2 306 000 29 000 54 000 74 000 63 000 Garantie Regeling BF 1 100 1 100 Dotatie sreserve TenneT 4 800 4 800 Overig Uitvoeringskosten staatsdeelnemingen 4 820 6 750 11 570 Ontvangsten 7 891 115 1 202 889 9 094 004 Vermogensonttrekking Opbrengst onttrekking vermogenstitels Dividend staatsdeelnemingen 216 460 26 209 242 669 12 462 150 137 197 537 77 937 Winstafdracht DNB 549 000 871 000 1 420 000 97 000 40 000 1 000 53 000 waarvan SMP-Griekenland 128 000 149 000 105 000 73 000 52 000 waarvan investeringsportefeuille DNB 29 000 44 000 44 000 44 000 44 000 Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 8
Algemene beleidsdoelstelling: Optimaal financieel resultaat bij de realisatie van publieke doelen bij investeren in en verwerven, afstoten en beheren van de financiële en materiële activa van de Staat. ontwerp s Afdrachten Holland Casino 10 000 10 000 0 10 000 10 000 Afdrachten Staatsloterij 100 000 100 000 Opbrengst verkoop vermogenstitels Dividend financiële instellingen 419 000 419 000 Dividend ASR 0 71 000 71 000 Bekostiging NLFI (voorheen STAK) 4 300 320 3 980 Leningen IABF 2 062 000 244 000 2 306 000 29 000 54 000 75 000 60 000 Aflossing kapitaalversterkingen ING, Aegon en SNS Reaal 3 000 000 3 000 000 Couponbetaling en/of boetebetaling kapitaalversterking ING, Aegon en SNS Reaal 1 500 000 1 500 000 Garantie Regeling BF Premie-ontvangsten garantie Tennet 4 800 4 800 Premie-inkomsten Capital Relief Instrument Premie-inkomsten counter indemnity 25 555 25 555 Overig Terug te vorderen uitvoeringskosten staatsdeelnemingen 1 000 1 000 Toelichting Uitgaven en verplichtingen NLFI (+ 0,3 mln) De door de minister vastgestelde en goedgekeurde van NLFI over 2012 is 5,3 mln. Dit is 0,3 mln hoger dan bij de ontwerp was geraamd. Uitgaven IABF (+ 244,0 mln.) Door een daling van de eurodollar rekenkoers (depreciatie van de euro) zijn de ramingen voor de verplichting en omvang van de Alt-A portefeuille per ultimo 2012 opwaarts bijgesteld. Door de extra kasstroom stijgt de raming voor de totale ontvangsten. Ook de raming voor de funding fee is daardoor opwaarts bijgesteld, immers iedere dollar die wordt ontvangen, wordt gebruikt om de verplichting versneld af te bouwen (zie toelichting ontvangsten). Uitvoeringskosten staatsdeelnemingen (+ 6,8 mln) Deze mutatie bestaat uit de volgende onderdelen. Het eerste onderdeel betreft Nozema. In 2006 heeft de staat Nozema verkocht. Bij de verkoop zijn een aantal garanties en vrijwaringen afgegeven. De vrijwaring die ziet op de vennootschapsbelasting leidt door een uitspraak van de Belastingdienst tot een uitgave van 5 mln. Ten tweede worden er hogere uitgaven in verband met de inhuur van extern advies voorzien. De voornaamste reden hiervoor is van de voorziene (deel)privatisering van Tennet en de Gasunie. Tenslotte wordt voorzien dat er ook meer uitgaven moeten worden gedaan in het kader van de inhuur van extern advies dat Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 9
verband houdt met de (krediet)crisismaatregelen. Een groot gedeelte van deze kosten kan echter worden doorbelast. Zie hiervoor ook de ontvangstenmutatie. Ontvangsten Dividend staatsdeelnemingen (+ 26,2 mln) De mutatie betreft het saldo van mee- en tegenvallers. De meevallers doen zich voor bij Schiphol en de NS. De tegenvallers doen zich voor bij NWB en BNG. Winstafdracht DNB (+ 871,0 mln.) De mutatie bestaat voornamelijk uit: (i) een onvoorzien hoog slotdividend, vanwege het niet uitkeren van het interim-dividend in 2011 en (ii) winst uit het SMP dat ziet op Griekenland. Daarnaast is inzichtelijk gemaakt welk gedeelte van de winstafdracht voortkomt uit het ECB-besluit om de winsten op Griekse obligaties naar de centrale banken te laten vloeien. Afdrachten Holland Casino ( 10,0 mln.) De winstgevendheid van Holland Casino staat onder druk. De verwachting is dat Holland Casino de komende jaren weinig tot geen winst zal maken. Vanuit dat perspectief bezien zijn de afdrachten van Holland Casino neerwaarts bijgesteld. Dividend financiële instellingen (+ 71 mln.) ASR heeft in 2012 over boekjaar 2011 een dividend van 71 mln uitgekeerd. NLFI ( 0,32 mln.) Vanwege de nacalculatie over 2011 worden er minder kosten doorbelast aan ABN AMRO en ASR dan verwacht. Ontvangsten IABF (+ 244,0 mln.) De raming voor de IABF is verhoogd met een extra ontvangst. Het betreft de verhandelbaarheidsfee. De verhandelbaarheidsfee is een vergoeding die de Staat van ING ontvangt voor het omzetten van een deel van de kasstromen naar een verhandelbare lening die in de repo kan worden gebruikt (Kamerstukken II, 2010 2011, 31 371, nr. 362). Door de extra kasstroom stijgt de raming voor de totale ontvangsten. Ook de raming voor de funding fee is daardoor opwaarts bijgesteld, immers iedere dollar die wordt ontvangen, wordt gebruikt om de verplichting versneld af te bouwen. Tevens is door een daling van de eurodollar rekenkoers (depreciatie van de euro) de ramingen voor de verplichting en omvang van portefeuille bijgesteld. Terug te vorderen uitvoeringskosten staatsdeelnemingen (+ 1,0 mln.) Een groot gedeelte van de onder de «uitvoeringskosten staatsdeelnemingen» genoemde kosten kan worden doorbelast aan de financiële instellingen waaraan financiële steun is verleend. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 10
Artikel 4 Internationale financiële betrekkingen Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 4 Internationale financiële betrekkingen Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Een bijdrage leveren aan een gezond en welvarend Europa en een evenwichtige internationale financieel-economische ontwikkeling. ontwerp s via NvW, amendementen en ISB (2) s Verplichtingen 344 086 40 019 000 26 527 40 389 613 14 437 18 500 25 724 28 332 waarvan garantieverplichtingen: 288 191 288 191 Deelneming multilaterale ontwikkelingsbanken en -fondsen 174 746 6 773 181 519 1 396 5 459 5 459 8 067 Garantie aan DNB inzake IMF deelname Garantie DNB inzake BIS 113 445 113 445 Kredieten EU-betalingsbalanssteun EFSF EFSM 0 ESM 35 445 400 35 445 400 Uitgaven 1 249 472 1 829 440 1 073 512 2 005 400 752 580 13 390 897 845 140 302 Deelneming multilaterale (ontwikkelings) banken en -fondsen Multilaterale ontwikkelingsbanken en fondsen 158 472 99 158 373 181 349 3 390 120 037 EFSF ESM 1 829 440 1 829 440 914 720 914 720 Lening Griekenland 1 091 000 1 086 454 4 546 175 000 Rente vergoeding Griekenland (hangt samen met winstafdracht DNB) 13 041 13 041 13 041 13 041 20 265 20 265 Ontvangsten 183 036 0 131 000 52 036 147 000 216 000 488 000 810 000 Deelneming multilaterale ontwikkelingsbanken en -fondsen Ontvangsten IFI s 9 036 9 036 Lening Aflossing lening Griekenland 42 000 318 000 669 000 Rente ontvangsten lening Griekenland 169 000 126 000 43 000 146 000 174 000 170 000 141 000 waarvan verlaging renteopslag tot 150 basispunten (vanaf 2012) -16 000-24 000-41 000-48 000-48 000 Service fee ontvangsten lening Griekenland 5 000 5 000 0 1 000 Verplichtingen De mutaties die samenhangen met een opgenomen uitgave worden bij de uitgaven toegelicht. Uitgaven Multilaterale ontwikkelingsbanken en -fondsen ( 0,1 mln.) Het betalingsschema voor IDA 16, het zachte leningen loket van de Wereldbank, is definitief overeengekomen. Hiervoor is de raming bijgesteld. Ook is vanaf een stelpostraming opgenomen voor IDA 17. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 11
De kapitaalstorting voor de IBRD (Wereldbank) is bijgesteld in verband met veranderende wisselkoersen. Lening Griekenland ( 1.09 mld.) Het resterende deel van het bilaterale leningprogramma dat in 2010 aan Griekenland is toegezegd wordt door het European Finacial Stability Facility (EFSF) uitgekeerd. De bilaterale leningen die in 2012 en verstrekt zouden worden door Nederland komen hiermee te vervallen. Rentevergoeding Griekenland (+ 13,0 mln) Verschillende nationale centrale banken van het eurosysteem hebben Griekse obligaties als onderdeel van hun investeringsportefeuille. Deze obligaties worden niet meegenomen in de omruil van Griekse obligaties (PSI). Zoals gemeld aan de Kamer (Kamerstukken II, 2011 2012, 21 501-07 nr. 885 en nr. 893) zal in plaats daarvan het inkomen op de Griekse obligaties in de investeringsportefeuille van de nationale centrale banken doorgegeven worden aan Griekenland. Kapitaalstorting ESM Een deel van het kapitaal ten behoeve van het ESM zal eerder gestort worden dit is middels een incidentele voorgelegd aan de Kamer (TK 33 215, nr. 4). Tevens vindt er een verschuiving plaats van naar van 0,9 mld. Ontvangsten Rente ontvangsten lening Griekenland ( 126,0 mln.) De renteontvangsten zijn naar beneden bijgesteld. Per saldo is er een negatieve bijstelling. Deze bijstelling heeft verschillende oorzaken. De renteopslag is verlaagd naar 150 basispunten zoals overeengekomen door de Eurogroep van 20 februari jl.. Daarnaast zullen er minder bilaterale leningen worden uitgekeerd waardoor er ook over een lager bedrag rente wordt ontvangen, de renteraming voor de korte rente is aangepast voor de laatste ccep cijfers die lager zijn dan in een eerdere raming. Tenslotte wordt met terugwerkende kracht een renteverlaging geëffectueerd voor de periode waarin de nationale procedures over de verlaging van de opslag nog liepen en Griekenland nog de oorspronkelijke hogere opslag betaalde (zie ook Kamerstukken II, 2011 2012, 21 501-07 nr. 885 en nr. 893 en mijn brief met kenmerk BZ / 2012 /223M d.d. 10 april jl.). Daarnaast zorgt onder andere een verlenging van de looptijd van de bestaande leningen ervoor dat er meer rente ontvangen wordt. Per saldo zorgen de bovengenoemde effecten voor een in totaal lagere renteontvangst. De obligaties die de ECB in het kader van het Securities Market Programme (SMP) gekocht heeft zullen niet worden meegenomen in de PSI. Hiermee ontstaat de situatie dat deze obligaties naar verwachting winsten opleveren voor de ECB, die groter zullen zijn dan de kosten van de verlaging van de opslag naar 150 basispunten. Deze winsten vloeien naar de nationale centrale banken en, afhankelijk van de nationale mechanismen voor winstafdrachten, naar de schatkisten van de eurolanden. In de Eurogroep van 20 februari jl. is overeengekomen dat vanwege de winst op het SMP afgezien wordt van verdere compensatie tussen eurolanden voor landen die als gevolg van de verlaging van de renteopslag naar 150 basispunten verlies leiden op de bilaterale leningen aan Griekenland. Er is afgesproken dat landen de winstafdracht op het SMP kunnen gebruiken als compensatie voor de verlaging van de rente. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 12
Zoals aangekondigd in de brief van 20 maart jl. (Kamerstruk 21 501-07 nr. 893) zijn in deze de mutaties uit hoofde van het tweede leningenprogramma voor Griekenland verwerkt. Het gaat hierbij om 3 afzonderlijke effecten die nader zullen worden toegelicht: ten eerste de lagere rente-inkomsten als gevolg van de verlaging van de renteopslag op de bilaterale leningen. Ten tweede de uitgaven aan Griekenland in 2012 tot en met 2017 op basis van de inkomsten van DNB uit de Griekse investeringsportefeuille (rentevergoeding Griekenland) en tot slot de hogere winstafdracht van DNB uit hoofde van het ECB-besluit om de winsten op Griekse obligaties naar de nationale centrale banken te laten vloeien. In onderstaande tabel staan deze verschillende effecten op een rij: Bedragen in mln. euro 2012 Effect rente-verlaging 1 16 24 41 48 Rentevergoeding Griekenland (doorsluis inkomsten aan Griekenland) 13 13 13 20 Effect winstafdracht DNB 157 193 149 117 Totaal 128 156 95 49 1 De cijfers betreffende de renteverlaging op de bilaterale leningen aan Griekenland bevatten niet de mutaties uit hoofde van de verlenging van de looptijd van de leningen, de overheveling van een deel van het eerste bilaterale leningenprogramma naar EFSF, de aanpassing van de CPB renteramingen en de correctie voor de renteverlaging voor het jaar 2011. In 2012 en is het saldo van deze 3 effecten meer dan 100 mln positief waarna het saldo-effect snel terugloopt en vanaf 2018 negatief is. Over alle jaren samen is sprake van een positief saldo van circa 300 mln. Dit werkt door op een lagere EMU-schuld. Voor het EMU-saldo is geen sprake van een dergelijk effect: onlangs heeft Eurostat laten weten hoe het zal omgaan met de verschillende besluiten van de Europese Raad in het kader van de Europese schuldencrisis 1. Hierdoor wordt een deel van de winstafdracht van DNB beschouwd als een financiële transactie die niet relevant is voor het EMU-saldo (evenals bijv. aan- en verkoop van staatsdeelnemingen). Uit hoofde van dit Eurostat besluit is sprake van een EMU-tekortverlagend effect in de jaren 2012 t/m en een EMU-tekortverhogend effect in de jaren daarna. Anders dan verwacht werd ten tijde van de Kamerbrief van 20 maart jl. (waarin is vermeld dat er geen negatief effect op het EMU-saldo zou zijn) noopt de beslissing van Eurostat over de statistische behandeling van deze reeksen tot een herziening van deze uitspraak. Service fee lening Griekenland ( 5,0 mln.) Nieuwe leningen aan Griekenland zullen door het EFSF uitgekeerd worden. Om deze reden zal geen service fee ontvangen worden uit hoofde van deze bilaterale leningen die naar het EFSF worden overgeheveld. 1 Zie Eurostat «The impact on EU-governments» deficit and debt of the decisions taken in de 2011 2012 European summits» 12 april 2012. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 13
Artikel 5 Exportkredietverzekering en investeringsgaranties Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 5 Exportkredietverzekering en investeringsgaranties Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Het bieden van mogelijkheden voor verzekering van betalingsrisico s die zijn verbonden aan export en investeringen in het buitenland, in aanvulling op de markt, en het creëren en handhaven van een gelijkwaardig speelveld voor bedrijven op dit vlak. ontwerp s Verplichtingen 10 616 386 10 616 386 waarvan garantieverplichtingen: 10 603 780 10 603 780 Reguliere EKV 10 000 000 10 000 000 Investeringsverzekeringen 453 780 453 780 MIGA 150 000 150 000 Uitgaven 133 106 133 106 Exportkredietverzekering Schade-uitkering EKV 120 000 120 000 Schade-uitkering investeringsverzekeringen 500 500 Schade-uitkering MIGA Uitgaven Seno-Gom Bekostiging Kostenvergoeding Atradius DSB 12 606 12 606 Ontvangsten 104 550 207 655 312 205 34 500 29 750 14 000 12 500 Premies EKV 40 000 40 000 Premies investeringsverzekeringen 1 250 1 250 Premies omzetpolissen Schaderestituties EKV 62 800 62 800 Vrijval Seno-Gom reserve 0 207 655 207 655 34 500 29 750 14 000 12 500 Overige ontvangsten 500 500 Toelichting Ontvangsten Vrijval seno-gom reserve (+ 207,7 mln.) De zogeheten seno-gom portefeuille (onderdeel EKV) wordt afbeheerd. In dat kader vindt er een meerjarige vrijval plaats uit de reserve. Met de geraamde meerjarige vrijval wordt de reserve afgebouwd tot 37,9 mln. Deze blijft gereserveerd voor eventuele schades die nog voortkomen uit de seno-gom portefeuille. Artikel 6 BTW compensatiefonds Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 6 BTW-compensatiefonds Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Gemeenten, provincies en Wgr-plusregio s hebben de mogelijkheid om een evenwichtige keuze te maken tussen in- en uitbesteding. De BTW speelt hierin geen rol. ontwerp s Verplichtingen 3 123 921 54 645 3 069 276 Uitgaven 3 123 921 54 645 3 069 276 Instrument: Btwcompensatieregeling w.v. bijdragen aan gemeenten en kaderwetgebieden 2 775 883 0 2 775 883 Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 14
Algemene beleidsdoelstelling: Gemeenten, provincies en Wgr-plusregio s hebben de mogelijkheid om een evenwichtige keuze te maken tussen in- en uitbesteding. De BTW speelt hierin geen rol. ontwerp s w.v. bijdragen aan provincies 348 038 54 645 293 393 Ontvangsten 3 123 921 54 645 3 069 276 Toelichting Uitgaven, verplichtingen en ontvangsten Bijdrage aan provincies ( 54,6 mln.) Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft met de provincies Friesland en Groningen een convenant afgesloten over de hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl. Voorheen waren de provincies eigenaar van de hoofdvaarweg. Het convenant leidt ertoe dat het beheer van de hoofdvaarweg terug gaat van de provincies naar het rijk. Omdat de taak terug gaat naar het Rijk hoeft niet meer in het BCF gestort te worden; provincies kunnen daar immers niet meer uit claimen. In plaats van de stortingen in het BCF te staken, is met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu afgesproken dat zij blijven storten, en ter compensatie eenmalig een uitname uit het BCF mogen doen. Die uitname is gelijk aan de contant gemaakte waarde van toekomstige stortingen. De uitname uit het BCF bedraagt hiermee 54,6 mln. Artikel 7 Beheer materiële activa Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 7 beheer materiële activa Bedragen x 1 000 Algemene beleidsdoelstelling: Een optimaal financieel resultaat bij het verwerven, beheren, ontwikkelen en afstoten van materiële activa van/voor het Rijk ten behoeve van de realisatie van rijksdoelstellingen. ontwerp s Verplichtingen 88 111 6 343 94 454 1 500 1 685 1 676 1 674 Uitgaven 88 111 6 343 94 454 1 500 1 500 1 500 1 500 Bekostiging Zakelijke lasten 53 513 1 500 55 013 1 500 1 500 1 500 1 500 Opdrachten Onderhoud en beheerskosten 7 679 1 200 8 879 Leningen Anticiperende aankopen en gebiedsontwikkeling 4 600 0 4 600 Bijdrage aan RVOB 22 319 3 643 25 962 Ontvangsten 179 859 773 179 086 773 773 773 773 Bekostiging Zakelijke lasten 26 602 0 26 602 Opdrachten Onderhoud en beheerskosten Leningen Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 15
Algemene beleidsdoelstelling: Een optimaal financieel resultaat bij het verwerven, beheren, ontwikkelen en afstoten van materiële activa van/voor het Rijk ten behoeve van de realisatie van rijksdoelstellingen. ontwerp s Anticiperende aankopen en gebiedsontwikkeling Programma-ontvangsten Batenlastendiensten Ingebruikgevingen RVOB 98 059 773 97 286 773 773 773 773 Vervreemding RVOB 53 698 0 53 698 Vervreemding DRZ 1 500 0 1 500 Toelichting Uitgaven Zakelijke lasten (+ 1,5 mln.) Per 1 januari 2012 wordt het IJsselmeer door het waterschap Zuiderzeeland aangeslagen voor watersysteemheffing. Dit betreft een structurele heffing van 1,5 mln. Onderhoud- en beheerskosten (+ 1,2 mln.) Door de economische omstandigheden is er sprake van langere doorlooptijden van te verkopen objecten. Hierdoor stijgen de kosten van bewaking en energienota s in 2012 ( 1,2 mln.) Bijdrage aan RVOB (+ 3,6 mln) Er wordt 3,6 mln. toegevoegd aan het eigen vermogen van het RVOB, als buffer voor risico s op gebiedsontwikkelingsprojecten waarin het RVOB participeert. Ontvangsten Ingebruikgevingen RVOB ( 0,8) De structurele mutatie bestaat uit een meevaller bij de pachtontvangsten ( 2 mln.) en een tegenvaller bij de huurinkomsten ( 2,8 mln.). De meevaller bij de pachtontvangsten ontstaat door een pachtprijsverhoging conform de Pachtwet, medio 2011. De huurinkomsten vallen tegen, omdat de Dienst Uitvoering Onderwijs in verband met het betrekken van nieuwbouw de huurovereenkomst heeft opgezegd op het gehuurde pand. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 16
Niet-beleidsartikelen Artikel 8 apparaat kerndepartement Budgettaire gevolgen van beleid beleidsartikel 8 apparaat kerndepartement Bedragen x 1 000 oorspronkelijk vastgestelde s Verplichtingen 188 261 29 360 217 621 28 072 22 623 21 345 20 643 Uitgaven 188 261 29 360 217 621 28 072 22 623 21 345 20 643 Personeel Kerndepartement 112 443 25 381 137 824 28 251 22 860 21 415 21 132 Eigen personeel 112 443 20 677 133 120 Inhuur externen 0 4 704 4 704 Materieel Kerndepartement 75 818 3 979 79 797 179 237 70 489 waarvan ICT 12 639 1 847 14 486 waarvan bijdrage aan SSO s 44 953 834 45 787 waarvan overig materieel 18 226 1 298 19 524 Ontvangsten 27 065 7 888 34 953 313 240 239 125 Uitgaven Personeel (+ 25,4 mln.) De grootste wijziging is het gevolg van de centralisatie van de auditdiensten naar de Audit Dienst Rijk (ADR) van het ministerie van Financiën per 1 mei 2012, waarmee wordt voldaan aan het regeerakkoord Rutte I. Een deel van de overkomende budgetten is inmiddels verwerkt. Daarnaast is de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) naar de ADR overgekomen en zijn er enkele kleine mutaties. Inhuur externen (+ 4,7 mln.) De grootste mutatie in de inhuur externen is het gevolg van ICT-projecten waar externen voor worden ingehuurd. Daarnaast is er inhuur voor het begeleiden van de opstart van de Audit Dienst Rijk en voor de organisatie van Wijzer in geldzaken. ICT (+ 3,9 mln.) De start van de Audit Dienst Rijk heeft ertoe geleid dat de ICT uitgaven incidenteel zijn gestegen. Er wordt geïnvesteerd in onder andere een kennismanagementsysteem. Ontvangsten Apparaat Ontvangsten (+ 7,9 mln.) De mutatie bestaat voornamelijk uit afromen eigen vermogen van Domeinen Roerende Zaken ( 2,6 mln.) en het RijksVastgoed en Ontwikkelingsbedrijf ( 3,6 mln.) vanwege overschrijding van het toegestane eigen vermogen. Daarnaast wordt van VWS en SZW een bijdrage in de uitgaven voor de overgang naar SAP ontvangen ( 1,8 mln). Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 17
Artikel 9 Algemeen Er vinden geen uitgaven en ontvangsten op dit artikel plaats Artikel 10 Nominaal en onvoorzien Budgettaire gevolgen van beleid niet-beleidsartikel 10 nominaal en onvoorzien Bedragen x 1 000 Algemeen oorspronkelijk vastgestelde s Verplichtingen 3 386 13 307 16 693 16 344 16 225 16 064 15 908 Uitgaven 3 386 13 307 16 693 16 344 16 225 16 064 15 908 Onvoorzien 3 386 358 3 028 2 947 3 015 2 991 2 906 Loonbijstelling 0 13 665 13 665 13 397 13 210 13 073 13 002 Prijsbijstelling 0 0 0 0 0 0 0 Ontvangsten 0 0 0 0 0 0 0 Uitgaven (+ 13,3 mln.) Uit de algemene middelen is de loonbijstelling voor 2012 uitgekeerd, welke nog verdeeld moet worden. Tevens wordt een deel van onvoorzien gebruikt voor problematiek binnen de Financiën. Tweede Kamer, vergaderjaar 2011 2012, 33 280 IXB, nr. 2 18