ZONNESTROOM VOOR VVE S Info van de gemeente Den Haag, februari 2013 Begrippen Checklist voor adviezen, offertes en berekeningen 1
BEGRIPPEN - PV-systemen Elementen / onderdelen Een zonne-elektriciteitssysteem dat is gekoppeld aan het elektriciteitsnet bestaat uit de volgende elementen: Photovoltaïsche zonnecellen, kristallijn of amorf, in panelen of folie; Constructie waarop zonnepanelen liggen en waaraan ze verankerd zijn; Inverter ofwel omvormer, om van gelijkstroom naar 230 Volt wisselstroom te komen; Kabels en leidingen; Extra groep in de meterkast (meestal van toepassing); Geschikte elektriciteitsmeter in de meterkast; soms is vervanging van bestaande meter nodig; Eventuele tussenmeter(s), voor het volgen van opbrengsten en gebruiken, en de verrekening daarvan; Eventueel display, waarop opbrengst per dag/periode en in totaal wervend wordt aangegeven. Helemaal onafhankelijk? Wanneer een woning of systeem niet is aangesloten op het elektriciteitsnet in de wijk, dus als sprake is van een autonome ofwel autarkische situatie, dan moet worden voorzien in batterijen voor het opslaan van opgewekte energie. Hierbij wordt in het algemeen de hele woning voorzien van 12- of 24volts-elektra, inclusief bijbehorende apparatuur, zoals ook in campers, boten e.d. Bij deze keuze kan men helemaal onafhankelijk zijn van de elektriciteitsbedrijven. Er is wel sprake van hogere investeringen en van milieubelasting in relatie tot de batterijen. Ook bestaat het risico dat men zonder elektriciteit komt te zitten. Deze vorm wordt daarom meestal gecombineerd met vergaand energiezuinig gedrag. Combinatiesystemen Op een gebouw kan de opwekking van zonnestroom gecombineerd worden met de opwekking van zonnewarmte. Dit laatste gebeurt met zonneboilers, waarbij de warmte van de zon wordt opgeslagen in warm water, dat gebruikt kan worden voor baden en huishoudelijk gebruik. Er zijn ontwikkelingen waarbij de opwekking van elektriciteit en warmte uit de zon gecombineerd worden in één element. Verder kan de opwekking van zonnestroom gecombineerd worden met andere functies: Verwerkt in semi-transparante glazen daken en gevels; Verwerkt in zonwering; Bovenop een hulpconstructie, waaronder bijvoorbeeld een autoparkeerplaats; Afgewisseld met een vegetatiedak, waarbij de plantenkeuze is afgestemd op de schaduwsituatie. 2
BEGRIPPEN - Capaciteit of vermogen Piekvermogen Het maximum vermogen van een pv-paneel wordt aangegeven in WattPiek, per eenheid of per m 2. Er bestaan flinke verschillen tussen verschillende soorten panelen en folies, en ook tussen merken en types. Het ligt voor de hand te streven naar de beste elementen en dus de hoogste opbrengst per oppervlak. Maar vanwege ruimtelijke omstandigheden of kosten kan besloten worden dat een minder sterke oplossing toch volstaat. Praktische situatie Het maximum vermogen wordt een groot deel van de tijd niet gerealiseerd. De mate waarin dit het geval is hangt af van: oriëntatie op de zon (1): zuidligging, of verdraaing naar oost of west; oriëntatie op de zon (2): schuine hoek van de panelen, dus in welke mate de zon er loodrecht of schuin opvalt dit in relatie tot zuid-/oost-/westligging en de lichtgevoeligheid van de panelen; de al dan niet onbelemmerde ligging voor zoninval, als gevolg van schaduwmakers als bomen, schoorstenen, dakranden, hoge gebouwen in de omgeving; de maximum capaciteit van de inverter. Verder is de opbrengst afhankelijk van: de bedrijfszekerheid van het totale elektrische systeem inclusief de inverter het hele jaar rond; het weer en de zonne-uren door het jaar heen. Een vuistregel is (in Nederland) dat het realistische vermogen ca. 85% is van het piekvermogen. Jaaropbrengst Uiteindelijk is er per jaar in de praktijk een opbrengst aan elektriciteit, uitgedrukt in kwh. Afhankelijk van de manier van meten wordt het duidelijk hoeveel er in totaal is opgewekt, hoeveel daarvan meteen gebruikt is, en hoeveel er is teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. 3
BEGRIPPEN - Salderen Wat betekent salderen? Salderen betekent letterlijk het saldo opmaken: van de opbrengst en het gebruik, of andersom. Het energiebedrijf en de elektriciteitsmeter in de meterkast gaan uit van het jaarlijkse elektriciteitsgebruik in de woning (het gebouw) dat uit het elektriciteitsnet wordt gevraagd, waarvan wordt afgetrokken het aantal kwh dat op de woning is opgewekt en wat aan het net is geleverd. Daarnaast kan er nog elektriciteitsgebruik zijn waarbij de energie is opgewekt met de zon, die meteen is gebruikt voor klimaatinstallaties en huishoudelijk gebruik. Bij individuele zonnestroominstallaties loopt dit via een kabel buiten de elektriciteitsmeter om. Verrekening De vergoedingen voor de verschillende elektriciteitsstromen zien er heel verschillend uit, afhankelijk van de schakelingen die zijn gekozen; welke prijs door grootverbruikers (waaronder grotere VvE s) is overeengekomen met het energiebedrijf; afreken-afspraken binnen de VvE. Soms worden alle kwh opgewekte zonne-energie die aan het net geleverd zijn afgetrokken van wat uit het net gebruikt is. Het verschil wordt betaald, tegen de gangbare elektriciteitsprijs. Meestal is de opbrengstprijs voor de kwh die aan het net geleverd zijn lager dan wat voor dezelfde eenheden gebruik uit het net betaald moet worden. Soms betaalt het energiebedrijf niets of weinig voor alle energie die op het net geladen wordt, of wordt niet betaald wanneer er in een jaar meer is opgewekt dan zelf gebruikt. Let op dat een VvE vaak een lagere prijs voor elektriciteit betaalt dan individuele huishoudens. Dit heeft te maken met de totale aansluitcapaciteit en met het hoge gebruik. Technisch schakelen Wanneer binnen een VvE wordt gekozen voor het leggen van kabels naar (alle) woningen, dan lukt het veel opgewekte zonne-energie meteen zelf op te maken. Er kan besloten worden dat iedereen hier hetzelfde voor betaalt, of er kan worden afgerekend op basis van tussenmeters. Alle huishoudens kopen ook nog energie in bij het energiebedrijf. Een andere vorm is het realiseren van één aansluiting van het energiebedrijf, waarachter de hele installatie van de VvE wordt geplaatst, waarbij alle opgewekte en ingekochte elektriciteit wordt verrekend. Dit zijn twee voorbeelden waarbij deels nieuwe kabels en tussenmeters moeten worden aangelegd. Administratief of virtueel salderen Wat zou het gemakkelijk zijn als er niet allemaal nieuwe leidingen en meters zouden moeten worden aangelegd, maar dat buren met elkaar zouden mogen afspreken dat zij zogenaamd zonnestroom van de VvE of van de buren gebruiken. Via één aansluiting gaat er dan zonne-elektriciteit het net op, maar via meerdere rekeningen wordt deze in mindering gebracht. Deze constructie wordt door het Rijk op dit moment alleen toegestaan voor VvE s en energieverenigingen die op één kavel en in een aaneengesloten pand wonen, tot een maximum van 5000 kwh. Er wordt deze periode door veel partijen actie gevoerd voor het verruimen van deze regel, maar het is nog niet zeker of dit binnen afzienbare tijd door het kabinet geregeld wordt. 4
CHECKLIST VOOR ADVIEZEN, OFFERTES EN BEREKENINGEN Technische informatie, specificaties Zorg dat u goede informatie en zekerheid krijgt over de volgende aspecten. Merken en types van alle elementen: panelen, constructies, inverters, (tussen)meters, en het aantal of de hoeveelheden die geleverd worden. Tekening en beschrijving van de te realiseren elektrotechnische situatie, voor beheer en wijzigingen in de toekomst. Het totale piekvermogen van alle panelen / pv-elementen. De verwachte capaciteit als gevolg van de ligging van de panelen en de omstandigheden ter plekke, in relatie tot de eigenschappen van het systeem; aan de hand van een zorgvuldige berekening, waarbij inzicht wordt gegeven in de uitgangspunten. De verwachte opbrengst in kwh per jaar, in de loop van de jaren. De beschrijving van de werkzaamheden, inclusief planning, werktijden, en informatie over wie er bij u over de vloer komen. Certificering, garanties en services voor de verschillende delen van de installatie en het totaal, eventueel garanties voor de opbrengst, met helderheid over wie deze garanties geeft en van welke kwaliteitssystemen of vangnetconstructies deze organisatie uitgaat. Beschrijving van het advies en de service die de leverancier voor u verzorgt, zoals het eventueel aanvragen van een omgevingsvergunning, overleg met het energiebedrijf over verandering van aansluitingen, het afvoeren van afval, entree tot uw complex en het gebruik van elektriciteit tijdens het uitvoeren van de installatie e.d. Beschrijving van de service en storingsdienst die wordt aangeboden voor ná de installatie. Financiële informatie 1: benodigde investeringen in levering en aanleg van het systeem Voor een compleet overzicht van alle kosten is de volgende informatie nodig. Let op dat alle kosten worden aangegeven, zowel voor maatregelen voor de hele VvE, als voor maatregelen in individuele woningen. De kosten van adviezen vooraf en voorbereidingen van het werk, indien van toepassing ook het het aanvragen van een omgevingsvergunning e.a. De aanschafkosten van alle elementen en onderdelen, inclusief elektriciteits(tussen)meters, extra groepen in meterkasten, bekabeling, constructies e.d. De kosten van installatiewerkzaamheden. De kosten van bijkomende zaken, zoals het huren van een steiger, afvalinzameling, het afzetten van parkeerplaatsen, afwerkingen van het dak of dergelijke. Eenmalige kosten die u moet voldoen aan het energiebedrijf of aan andere partijen dan de aannemer / installateur. Wanneer kosten per eenheid worden gegeven, ga dan na of dit aantal voldoende is voor uw situatie. Een aanneemsom voor een totaal werkende installatie geeft hierover iets meer zekerheid. Vergeet niet de BTW mee te rekenen. Financiële informatie 2: kosten tijdens het gebruik Afhankelijk van de mate waarin u zelf de installatie beheert of services inkoopt kan er sprake zijn van de volgende (meer)kosten ten opzichte van de uitgangssituatie. Het gaat steeds om kosten op het niveau van de gehele VvE én om kosten voor de betrokken individuele huishoudens. Jaarlijkse (of maandelijkse) kosten voor het contract voor service en onderhoud, voor de VvE en/of individuele huishoudens. Er is niet veel onderhoud te doen aan een zonnestroominstallatie, maar u kunt wel prijs stellen op controles, service bij storingen e.d. Ook kan sprake zijn van een regeling en verdeelsysteem waarvoor u een soort abonnementsgeld betaalt. Meerprijzen in de maandafrekening, voor uw vernieuwde aansluiting, zoals hoger vastrecht, afbetaling nieuwe elektriciteitsmeter (niet altijd van toepassing of zelfs minderkosten, bijvoorbeeld als u overstapt van een dubbeltarief naar een enkeltarief of als u een inefficiënte meter vervangt). Meerkosten per jaar die de VvE-beheerder vraagt voor extra administratie rondom het zonnedak. Financieringskosten per jaar of maand, wanneer voor de installatie een lening of andere financiële constructie is aangegaan. 5
Kosten van reparaties en vervanging van onderdelen. Zonnestroomsystemen zijn vrij bedrijfszeker. Het zwakke punt wordt gevormd door de inverter(s). Deze gaan gemiddeld tien jaar mee. Vraag vooraf een richtprijs voor een vervanging inclusief werkzaamheden, voorrij- en reiskosten, of neem de vervanging op in een service- en garantiecontract. Let bij alle kostenopgaven dat de BTW is meegerekend. Financiële informatie 3: Subsidies en andere financiële constructies Vraag of uw adviseur of de leverancier u kan informeren over passende financiële constructies die voor uw installatie en omstandigheden van toepassing kunnen zijn. Misschien kunt u gebruikmaken van subsidieregelingen van het Rijk of de gemeente Den Haag. Zodra uw plannen concreet zijn, kunnen u en uw adviseurs dit nagaan. Bespreek met uw VvE-beheerder of penningmeester hoe u eventuele subsidie boekt: als korting op de kosten, of als opbrengst in het eerste jaar. De installatie en bijkomende werkzaamheden worden waarschijnlijk betaald uit de reserves van uw VvE, eventueel met een extra inleg door alle leden. Tegenwoordig is het soms mogelijk dat een VvE een lening kan afsluiten voor maatregelen. Vooral energiemaatregelen die leiden tot lagere kosten tijdens het gebruik, lenen zich voor financiële zekerheid. Banken die actief zijn op het vlak van klimaat zijn eerder bereid hierin te investeren. Soms vraagt de bank een garantie of zekerheid door de gemeente of provincie. De gemeente Den Haag leent zich vooralsnog niet voor een dergelijke constructie. Misschien is het ook denkbaar te lenen van uw eigen VvE, van een particulier of leasemaatschappij. Wanneer u een lening of huurkoop-constructie aangaat, staan daar maandelijkse of jaarlijkste kosten tegenover, met name voor rente. U betaalt dus meer voor het systeem, maar door de lening is het wel mogelijk de aanschaf eerder te doen, en dus ook eerder de voordelen te incasseren. Financiële informatie 4: Overzicht van opbrengsten Laat de adviseur / leverancier voor u een overzicht maken van: de verwachte opbrengst in kwh per jaar; het aandeel daarvan dat u zelf gebruikt binnen de VvE of in individuele huishoudens, en de prijs per kwh die hiermee bespaard wordt; het aantal kwh dat u teruglevert aan het net en de prijs (of korting) die u hiervoor ontvangt. U gaat hierbij uit van de huidige tarieven voor elektriciteit, zoals door uw VvE en de huishoudens betaald worden. Eventueel laat u een voorbeeldberekening maken voor een ander tarief, voor als de energieprijzen stijgen of dalen. Let er op dat de schakeling en verdeling die bij de berekening gebruikt wordt, ook werkelijk de situatie is die bij u gerealiseerd wordt. Financiële informatie 5: Totaaloverzicht kosten en opbrengsten U kunt de adviseur of leverancier vragen voor u een totaaloverzicht van kosten en opbrengsten te maken, maar u kunt het ook zelf maken. Hierbij kunt u verschil maken tussen de zaken voor de VvE en die voor de individuele huishoudens. Een suggestie is een schema te maken waarin per jaar kosten en opbrengsten kunnen worden aangegeven, alsmede het saldo voor dat jaar en het saldo tot en met dat jaar. Zo wordt duidelijk wanneer u alle kosten hebt terugverdiend, en de financiële voordelen de overhand krijgen. Een voorbeeld staat op de volgende bladzijde. 6
Voorbeeldschema voor een overzicht van alle kosten en opbrengsten van het zonnesysteem Jaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Kosten Totaal Realisatie Reparaties Beheer/onderh./div. Opbrengsten Totaal Subsidies e.d. Uitgespaarde E Teruggeleverde E Saldo van het jaar Saldo totaal 7